Gia Định là nhớ Sài Gòn là thương 2 - Những bậc thầy kiến trúc hiện đại kiểu Sài Gòn

Quang Thanh26/12/2023 09:00
Gia Định là nhớ Sài Gòn là thương 2 - Những bậc thầy kiến trúc hiện đại kiểu Sài Gòn

Mel Schenck, một kiến trúc sư nổi tiếng người Mỹ thú thật: “Tôi vô cùng ngạc nhiên về quy mô lẫn chất lượng của chúng tại Sài Gòn khi tôi ở đây những năm 1971-1972. Tôi cảm thấy như mình đang lạc vào thiên đường của kiến trúc”.

Đưa kiến trúc Việt xưa vào công trình hiện đại

Điều độc đáo nhất với ông, những gì mà các kiến trúc sư miền Nam làm được trong thời vàng son của kiến trúc hiện đại Việt Nam, khoảng từ 1945-1975 là đã vận dụng các đặc điểm kiến trúc Việt xưa vào thời đại mới với những công nghệ, vật liệu mới. Ông ví dụ: “Các ngôi đình, một dạng hội trường cộng đồng ở Việt Nam, đều có hàng hiên ở phía trước, thì chính hàng hiên đã trở thành một chi tiết trong kiến trúc hiện đại Việt Nam nhưng được biến đổi theo nhiều cách khác nhau như ban công hay tường hai lớp cách nhiệt và tránh nắng cho mặt tường trong công trình”.

Tòa Đại sứ Mỹ trên đại lộ Thống Nhứt (nay là Lê Duẩn), gây chú ý với các mảng bông gió khổng lồ bao kín cả tòa nhà. Kiến trúc sư Mỹ Adrian Wilson thiết kế tòa nhà này năm 1967, vừa an ninh vừa che nắng chắn mưa. Liệu nó có bị ảnh hưởng qua lại bởi các thiết kế mảng tường bông gió của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế trước nó: Dinh Độc Lập 1966, Đại học Y Dược 1966 trên đường Hồng Bàng, Quận 5…?

Mảng tường bông gió khổng lồ như tấm giại, bức bình phong trước nhà của kiến trúc Việt có lẽ không chỉ dừng lại ở các tòa nhà, dinh thự. Trên đường Phạm Văn Hai, Quận Tân Bình, gần nhà tôi hiện nay, một ngôi nhà phố 5x20m cũng có nguyên một mảng tường bông gió bên hông nhà rộng hàng trăm mét vuông, xây dựng từ giữa thập niên 1960. Cũng mát tường phòng phía sau. Tuy nhiên, do diện tích nhà phố không lớn, mảng tường này chỉ có thể nằm bên hông, nhìn ra con hẻm; có vẻ chưa phát huy hết khả năng giảm nắng, chắn mưa của nó. Do mặt hông này nhìn chếch hướng tây nam, khi mưa lớn, mưa tạt ướt một phần hành lang đi lại sau mảng này.

Có lẽ vì vậy, hầu hết các nhà phố ở Sài Gòn - Gia Định và miền Nam trước 1975 chủ yếu sử dụng thiết kế hai lớp với lam đứng, lam ngang mỏng nhẹ ở măt tiền. Và đây là thế mạnh của Văn phòng Kiến trúc: Nguyễn Văn Hoa, Phạm Văn Thâng, Nguyễn Quang Nhạc. Trong đó, hai ông Thâng, Nhạc từng là Khoa trưởng (hiệu trưởng) Kiến trúc - Viện Đại học Sài Gòn.

Bộ ba kiến trúc sư này thiết kế theo phong cách kiến trúc hiện đại và am hiểu, thông thạo nhiều lĩnh vực: quy hoạch đô thị, kiến trúc công nghiệp, kiến trúc dân dụng. Ba vị này gắn kết đến mức có những thiết kế hình như đứng tên một người nhưng có thể của cả ba, qua trao đổi công việc. Một sự thể hiện tính cộng đồng (public) vốn không phải là thế mạnh khi làm việc chung của người Việt.

Nét kiến trúc nhà dân phổ biến

Trước đó, giữa thập niên 1950, kiến trúc sư, giáo sư Trần Văn Tải cũng từng là thành viên của Văn phòng Kiến trúc Kruze - Hoa - Tải. Ông Tải cũng tốt nghiệp Trường Mỹ Thuật Paris và là tác giả thiết kế tòa nhà Sở Ngoại vụ Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay (6 Alexandre de Rhodes, Quận 1) với những hàng cột, lam gió ngang dọc bao các ô cửa sổ từ tầng trệt lên tầng 2, không chỉ giảm nắng trưa, bớt mưa chiều mà còn rút “ngắn” cảm giác chiều dài tòa nhà.

Giáo sư Trần Văn Tải là giám đốc đầu tiên của Trường Kiến trúc Sài Gòn (1955-1967). Hai thành viên sau của văn phòng này là kiến trúc sư Phạm Văn Thâng, Nguyễn Quang Nhạc cũng lần lượt là Khoa trưởng Kiến trúc - Viện Đại học Sài Gòn cho đến 1975.

Kiến trúc sư, giáo sư Khoa Kiến trúc - Viện Đại học Sài Gòn Huỳnh Kim Mãng, tác giả thiết kế Trường Lasan Taberd (nay là Trường Trung học phổ thông chuyên Trần Đại Nghĩa) cũng có lúc là thành viên của văn phòng này; lúc đó, mang tên Văn phòng Kiến trúc sư tư vụ Hoa - Thâng - Nhạc - Mãng. Năm 1971, ông Mãng đoạt giải nhất cuộc thi “Đồ án chợ Sài Gòn (tức chợ Bến Thành - CMC chú thích) trong tương lai” với giải nhất 1,5 triệu đồng (tương đương 60 lượng vàng - giá vàng năm 1971 khoảng 24.000 đồng/lượng). Cuộc thi này không có giải nhì; chỉ có hai giải ba, mỗi giải 400.000 đồng và ba giải khuyến khích, 200.000 đồng/giải. Đồ án dự tính kinh phí 1,5 tỷ đồng (khoảng 60.000 lượng vàng lúc ấy) này không thực hiện được năm 1972 do dư luận chung vẫn luyến tiếc ngôi chợ cũ và chiến sự năm 1972 bùng nổ.

Phối cảnh mô hình đồ án chợ Bến Thành dự tính xây mới của kiến trúc sư Huỳnh Văn Mãng 1971 - Nguồn: PKIENTRUC.

Đầu thập niên 1960, ông Hoa là một trong những kiến trúc sư miền Nam được dư luận và truyền thông biết đến nhiều nhất lúc đó. Năm 1961, thông qua ông Arthur Gardiner, bạn thân của gia đình ông, giám đốc USOM (nhiệm vụ hoạt động của Hoa Kỳ, tiền thân của USAID - Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ), chính phủ Mỹ mời ông sang Hoa Kỳ khảo sát nhiều kiến trúc Mỹ tiêu biểu từ bờ tây sang bờ đông Mỹ; từ San Francisco, Los Angeles, Grand Canyon, Chicago đến New York và Washington DC. Dịp này, ông cũng đã đến thành phố Mexico, Rio de Janeiro và Brasilia để có cái nhìn đầu tiên về các công trình của kiến trúc sư Brazil nổi tiếng Oscar Niemeyer.

Năm 1962, theo tác giả Lê Văn Tâm & Dalatarchi, “kiến trúc sư Hoa - Thâng - Nhạc nằm trong danh sách mười ba kiến trúc sư nổi tiếng Việt Nam (tức miền Nam trước 1975 - CMC chú thích) được Văn phòng Phủ Tổng thống mời góp ý kiến về việc vẽ lại mặt tiền Dinh Độc Lập đối với phương án ban đầu của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ”.

Ông Duy Tâm cũng theo nghề cha: tốt nghiệp Trường Quốc gia Mỹ Thuật Paris (École des Beaux-Arts de Paris), ngành Kiến trúc năm 1966, tốt nghiệp Học viện Đô thị học thuộc Viện Đại học Paris năm 1968 và từng làm kiến trúc sư ở Paris (Pháp), Mỹ.

Nếu đúng như “suy đoán” của ông Tâm, đây cũng thể hiện một tính cách phóng khoáng, sẵn sàng cộng tác, dung nạp của kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa, một người con Nam Bộ, Sài Gòn. Và rất may mắn, các kiến trúc sư thành viên của văn phòng đều là dân Nam Bộ, dân Sài Gòn. Thiết kế của họ đều mang đậm nét rộng rãi, thoáng đãng của nhà cửa và con người miền Tây, thiết kế nên những công trình, từ chung cư, cao ốc đến biệt thự đều thanh thoát về dáng vẻ.

Theo ông Nguyễn Duy Tâm, “Văn phòng Kiến trúc Hoa - Thâng - Nhạc hoạt động như bao văn phòng kiến trúc sư, luật sư, bác sĩ khác. Ba tôi dĩ nhiên là đối tác chính, nhưng mỗi thành viên có khách riêng, có dự án riêng của mình. Họ hoạt động hòa hợp với nhau và phong cách mỗi người không khác mấy so với những người kia. Ba tôi bỏ ra rất nhiều thời giờ trên bàn vẽ, một mình trong phòng làm việc hay cùng với các họa viên trong phòng vẽ lớn. Ông thích bàn bạc mọi chi tiết về xây cất, vì ba tôi tính rất cẩn thận, một người thích hoàn thiện”.

Có thể nói thiết kế hiện đại của kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa rất táo bạo, mạnh mẽ: lam đứng, lam ngang thẳng tắp, khối nét đơn giản dựa trên những tỉ lệ vàng trong kiến trúc đã được khẳng định qua thời gian. Tính cách Nam Bộ của ông cũng như các thành viên trong văn phòng còn là bỏ qua những trang trí rườm rà, phức tạp trong các kiến trúc trước đó.

Và đây cũng là nét kiến trúc nhà dân phổ biến ở miền Nam trước 1975 mà tới giờ chúng ta vẫn còn dễ dàng thấy trên mọi đường phố Sài Gòn - Gia Định.

Kiến trúc sư Nguyễn Văn Hoa tại phòng làm việc ở số 12 Duy Tân (nay là 12 Phạm Ngọc Thạch) - Ảnh gia đình cung cấp.

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Cuốn sách tiên phong về Sang chấn Phức tạp

Sẽ ra sao nếu một ngày ta nhận ra mình đã bị bạo hành dưới danh nghĩa yêu thương? Liệu câu chuyện tổn thương của ta chỉ là nỗi đau mang tính cá nhân hay là bi kịch chung của một cộng đồng?
2

Đơn giản mà nói - Cái bẫy của sự phức tạp trong marketing hiện đại

Trong cuốn sách "Đơn giản mà nói" (Simply Put), tác giả Ben Guttmann đưa ra một quan điểm tưởng chừng đơn giản nhưng vô cùng quan trọng: giữa thế giới quá tải thông tin, thương hiệu nào càng rõ ràng, dễ hiểu, thương hiệu đó có cơ hội tồn tại.
3

Đại địa chấn kinh tế Kỳ 3: Mở cửa phục hồi

Ngày 04/5/2020 Ý đã mở cửa lại các cơ sở sản xuất và các nước châu Âu khác cũng bắt đầu nới lỏng một số biện pháp hạn chế.
4

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - EMDR: Liệu pháp giúp viết lại ký ức và chữa lành tổn thương

Trong cuốn The Body Keeps the Score, tác giả Bessel van der Kolk viết về một dạng trị liệu có tên là EMDR hay giải mẫn cảm và tái xử lý thông tin thông qua chuyển động mắt.
5

'Hạnh phúc tuổi trẻ' - Cuốn sách nhỏ gói trọn chân lý lớn về tự do và yêu thương

​​​​​​​“Hạnh phúc Tuổi trẻ” của J. Krishnamurti là một quyển sách khổ nhỏ, nhưng lại chứa đựng nhiều kiến thức, những lời khuyên giá trị, và một tấm lòng yêu thương dào dạt với người trẻ, có thể giúp chữa lành cho những người đang hoang mang, khổ đau, bế tắc.

Nội lực - Khi não bộ là kẻ thù của chúng ta

Trong cuộc sống, đôi khi chúng ta oán trách về sự xui rủi của bản thân, nhưng ít ai biết được, chính não bộ mới là “thủ phạm” khiến ta vô tình không đạt đến cuộc sống mà mình mong muốn.

Bản giao hưởng cuộc sống - Tìm lại niềm vui ngày Giáng sinh

“Món quà tuyệt vời nhất bạn có thể trao tặng người khác là hạnh phúc của chính bạn.” - Abraham Hicks

Gia Định là nhớ Sài Gòn là thương 2 – ‘Kỳ quan’ Caravelle từ văn phòng kiến trúc bậc nhất Sài Gòn trước 1975

Đêm trước Giáng sinh 1959, một khối nhà “lạ”, cao sừng sững mọc lên không giống bất kỳ một kiến trúc nào xung quanh nó, đó là khách sạn Caravelle mười tầng, cao nhất Sài Gòn thời điểm đó.

Bản giao hưởng cuộc sống - Những thiên thần Giáng sinh

“Chúa đã gửi những đứa trẻ xuống trần gian để mở rộng trái tim mỗi người, giảm bớt sự ích kỷ và vun đắp thêm tình yêu thương.” - Mary Howitt

Gia Định là nhớ Sài Gòn là thương 2 - Lò kẹo một thời cưu mang “đám anh em văn nghệ sĩ mạt lộ”

Nhà thơ Bùi Chí Vinh vốn dân xóm Lách nổi tiếng trên đường Yên Đổ (nay là Lý Chính Thắng). Xóm này không ít bà con gốc Bắc, trong đó có gia đình anh Bùi Chí Vinh và trùm du đãng Sơn Đảo.

‘Lẽ sống’ - Nếu như cuộc đời có ý nghĩa thì nỗi thống khổ cũng có ý nghĩa

Viktor Frankl cho rằng chúng ta trao ý nghĩa cho cuộc đời không chỉ thông qua hành động mà còn thông qua tình yêu, và cuối cùng là thông qua đau khổ.

Nhà văn Di Li nói về tật xấu của người Việt

Cuốn sách “Tật xấu người Việt” nằm trong bộ đôi sách khảo cứu về tính cách người Việt hiện đại của nữ nhà văn Di Li.

Bản giao hưởng cuộc sống - Điều ước Giáng sinh

Một tháng trước khi qua đời, Brenda đã làm một việc khiến hai năm sau đó, người dân thành phố Des Moines, bang Iowa, Mỹ phải rơi nước mắt vì xúc động.

Hồi ký của cựu Tổng thống Joe Biden được đấu giá 10 triệu USD

Giải trí - TĐ - 29/07/2025 13:00
Cựu tổng thống cho biết ông đã “làm việc cật lực” cho cuốn sách này, vốn sẽ tập trung vào nhiệm kỳ của ông tại Nhà Trắng.

Sống sót kỳ diệu sau cơn đau tim, người phụ nữ kể về cảm giác kỳ lạ khi sang "thế giới bên kia"

Suy ngẫm - Lam Chi - 29/07/2025 12:00
Người phụ nữ đang viết một cuốn sách kể về trải nghiệm đáng kinh ngạc của mình ở “thế giới bên kia”.

8 thủ thuật tâm lý giúp bạn thu phục người khác dễ dàng

Kỹ năng - Nguyệt Ánh - 29/07/2025 11:00
Gọi tên đối phương thường xuyên trong cuộc trò chuyện là một trong những thủ thuật tâm lý đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả giúp bạn chiếm được cảm tình của họ.

TP.HCM có một “câu lạc bộ tuổi già” đặc biệt: Bán vé số, bơm xe, nấu cơm chung mỗi ngày

Truyền cảm hứng - Nam An - Ảnh, Clip: Di Anh - 29/07/2025 10:00
Quán trọ Sài Gòn Bao Dung là mái ấm nhỏ giữa lòng thành phố, nơi cưu mang và chở che những cụ già neo đơn, giúp họ có chốn đi về, bữa cơm ấm lòng và một gia đình thứ hai để nương tựa lúc xế chiều.

Xem Doraemon thấy Nobita quá tội nghiệp, giờ lớn lên mới nhận ra người cần được thương là mình!

Điện ảnh - Đông - 29/07/2025 09:00
Tuổi thơ tôi từng khóc cho Nobita. Bây giờ, tôi khóc cho chính mình.

Sức mạnh của người thấu cảm - Vẻ đẹp trong sự nhạy cảm của bạn

Từ sách - Phim - TĐ - 29/07/2025 08:00
 “Sự nhạy cảm của tôi là một siêu năng lực!"

Phỏng vấn xin việc các công ty toàn cầu

Blog GS John VU - GS John Vu - 28/07/2025 13:00
Tôi đã nhận được nhiều email hỏi về “việc làm với các công ti toàn cầu” mà tôi đã viết vài tuần trước đây. Nhiều người hỏi về cách qua được cuộc phỏng vấn với họ, cho nên sau đây là vài lời khuyên:

Xem Sex Education, tôi nhớ lại câu chuyện "cười ra nước mắt" của hàng xóm

Điện ảnh - Minh Châu - 28/07/2025 12:00
Câu chuyện khiến tôi phải suy nghĩ nhiều về cách dạy con.

15 lời khuyên "thực dụng" nhất dành cho người phụ nữ muốn sống sáng suốt và cưới đúng người

Kỹ năng - Ái Vi - 28/07/2025 11:00
Phụ nữ nào cũng mơ một tình yêu đẹp, một bến đỗ bình yên nhưng vẫn giữ được sự tự chủ và giá trị của chính mình.

Ngày tàn của Internet truyền thống đang đến gần

Suy ngẫm - Trung Nam - 28/07/2025 10:00
Sự ra đời của trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại một cách sâu sắc cách chúng ta tương tác với Internet.

‘Đại địa chấn kinh tế’ - Những bài học từ khủng hoảng

Từ sách - Phim - Thu An - 28/07/2025 09:00
Không có gì chắc chắn trong lĩnh vực kinh tế, ngoại trừ một điều: sẽ lại có một cuộc khủng hoảng tài chính nữa xuất hiện.

Bộ ảnh con gái chụp ảnh bố mẹ khiến người xem bật khóc

Phong cách sống - Chi Chi - 28/07/2025 08:00
Những bức hình đen trắng nhưng sống động, rực rỡ và chứa đầy ánh sáng.

Bạn chọn sách giấy hay sách điện tử?

Kỹ năng - TĐ - 27/07/2025 13:00
Với những người mê đọc thì cuộc chiến giữa e-book (sách điện tử) và sách giấy chưa bao giờ kết thúc.

18 câu cổ ngữ bị hiểu sai suốt cả ngàn năm: Hóa ra sách vở vẫn chưa kể hết sự thật này!

Suy ngẫm - Tích Thành - 27/07/2025 12:00
Bạn nghĩ mình đã hiểu rõ những câu nói xưa? Thật tiếc, có lẽ bạn chỉ mới biết một nửa. Có những chân lý cổ xưa đã bị con người hiểu sai và truyền miệng lệch lạc suốt hàng ngàn năm qua và đây là 18 ví dụ kinh điển nhất.

Đừng để phim ảnh đánh lừa, chỉ 8 cao thủ này có thể đánh bại Giang Nam Thất Quái trong các trận đối đầu

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 27/07/2025 11:00
Những cao thủ có thể đối đầu với Giang Nam Thất Quái là ai?
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 4, 30/07/2025