Người ta thường cho rằng chỉ ít người có khả năng sáng tạo bẩm sinh, trong khi đa số còn lại ít khi có được những ý tưởng độc đáo. Một vài người được sinh ra để làm lãnh đạo, trong khi đa số chỉ là những kẻ đi theo. Chỉ ít người có khả năng tạo sức ảnh hưởng thực sự, còn phần lớn thì không.
“Tư duy ngược dịch chuyển thế giới” của Adam Grant đã phá tan tất cả các giả thiết đó, và là một cuộc khám phá hấp dẫn về những đặc điểm và hành vi phân biệt các nhà đổi mới và những người không tuân thủ quy tắc. Thông qua sự kết hợp giữa nghiên cứu hấp dẫn, những câu chuyện thực tế và những hiểu biết thực tiễn, Grant thách thức những quan điểm truyền thống và làm sáng tỏ những thói quen và tư duy thúc đẩy sự sáng tạo, thành công và thay đổi tích cực.
Chủ đề trung tâm của cuốn là khái niệm về tính sáng tạo - khả năng thúc đẩy những ý tưởng mới, thách thức trạng thái hiện tại và hành động để tạo ra sự khác biệt. Grant lập luận rằng tính sáng tạo không phải là một đặc điểm bẩm sinh chỉ dành cho một số ít người mà là một tư duy và một loạt hành vi có thể được nuôi dưỡng và phát triển.
Trong suốt cuốn sách, Grant làm rõ quan điểm về "thiên tài bẩm sinh" và làm nổi bật vai trò của sự nỗ lực và luyện tập trong việc phát triển chuyên môn. Ông lập luận rằng những người có năng khiếu thường đạt được thành công sớm, nhưng những người có tư duy phát triển và kiên trì trước thất bại lại là những người sáng tạo nhất.
"Trên thực tế, rào cản lớn nhất đối với sự sáng tạo không phải là việc tạo ra ý tưởng, mà là việc chọn lựa ý tưởng."
Grant gợi ý rằng bạn càng tạo ra nhiều ý tưởng, khả năng bạn có một viên ngọc càng lớn. Thay vì chờ đợi ý tưởng hoàn hảo xuất hiện, hãy thử đưa ra một số lượng lớn ý tưởng, ngay cả khi chúng có vẻ ngớ ngẩn hoặc không liên quan lúc đầu. Thực hành này giúp thúc đẩy sự sáng tạo và độc đáo.
Như tác giả viết trong cuốn sách, “trung bình, các thiên tài sáng tạo không phải là người đạt chất lượng tốt hơn trong lĩnh vực của mình so với các đồng nghiệp. Họ chỉ đơn giản là tạo ra được một khối lượng công việc lớn hơn, giúp họ có được những thay đổi và cơ hội cao hơn để trở nên độc đáo.”
Trong mọi lĩnh vực, thậm chí những người sáng tạo nổi tiếng nhất cũng thường tạo ra số lượng lớn các sản phẩm dường như tốt về mặt kỹ thuật nhưng không được các chuyên gia và khách hàng đánh giá cao.
Grant lấy dẫn chứng về khối lượng sản phẩm/ ý tưởng mà một số người sáng tạo nhất tạo ra như 1.093 bằng sáng chế của Edison, 600 tác phẩm của Mozart và 37 vở kịch của Beethoven.
Bên cạnh đó, ông lưu ý nhiều người không đạt được sự độc đáo vì họ đưa ra quá ít ý tưởng và sau đó bị ám ảnh về việc tinh chỉnh chúng trở nên hoàn thiện. Hiện tượng này được ông gọi là “âm tính giả”: Khi đối mặt với điều không chắc chắn, bản năng đầu tiên của chúng ta là từ chối những thứ mới mẻ và tìm lý do tại sao những thứ đó có thể thất bại.
Do đó, Grant đã cung cấp cho người đọc lăng kính hiệu chỉnh trong việc lựa chọn ý tưởng. Theo đó, bạn hãy tạo ra thật nhiều ý tưởng, sau đó thu thập nhiều hơn những phản hồi từ đồng nghiệp để mài giũa tầm nhìn của mình và chứng minh được ý tưởng nào có tính hữu dụng. Thay vì chỉ tin cậy vào một ý tưởng độc nhất, hãy khôn ngoan đặt niềm vào toàn bộ những sáng tạo của bạn.
Trong công việc và cuộc sống, chúng ta thường được dạy rằng hành động sớm, nhanh chóng là chìa khóa thành công, bởi “người chần chừ sẽ bị mất mát”.
Một trong những hiểu biết quan trọng trong cuốn sách là khái niệm về "trì hoãn có chiến lược". Grant đã xóa bỏ những giả định chung về thời gian bằng cách đánh giá những lợi ích bất ngờ của việc trì hoãn khi chúng ta bắt đầu và kết thúc một nhiệm vụ nào đó, cũng như khi chúng ta giải phóng ý tưởng vào thế giới này.
Grant tiết lộ rằng nhiều nhà tư tưởng sáng tạo thường trì hoãn các quyết định và hành động một cách có chủ đích, cho phép bản thân có thêm thời gian để khám phá các khả năng khác nhau và hoàn thiện ý tưởng. Sự trì hoãn có thể là kẻ thù của năng suất, nhưng khi được sử dụng một cách chiến lược, có thể dẫn đến những giải pháp sáng tạo và sâu sắc hơn.
Tác giả đã dẫn chứng rằng Da Vinci mất khoảng 15 năm phát triển những ý tưởng về bức tranh “The Last Supper” trong khi làm việc với hàng loạt dự án khác. Hàng chục năm sau đó, bức tranh đã trở thành nền tảng cho một trật tự sắp xếp mới theo chiều ngang với mười ba chỗ ngồi tại. Chính Da Vinci cũng nhận ra rằng cái gì độc đáo thì không thể vội vã.
Không chỉ trong nghệ thuật, mà các ngôi sao trong giới khoa học cũng đã sử dụng sự trì hoãn như một cách ấp ủ ý tưởng nhằm ngăn chặn việc lựa chọn quá sớm ý tưởng cho một vấn đề hay giải pháp.
Grant nhận định rằng thời điểm chúng ta đạt được những đỉnh cao của sự độc đáo, và chúng sẽ kéo dài bao lâu phụ thuộc vào cách tư duy của chúng chính ta. Ông đã đề cập đến nghiên cứu về những người sáng tạo của nhà kinh tế học David Galenson. Theo đó, có hai phong cách của những người sáng tạo: khái niệm - xây dựng một ý tưởng lớn và sắp xếp triển khai thực hiện nó; thực nghiệm - giải quyết vấn đề thông qua thử nghiệm và sai lầm, học hỏi và phát triển ngay trong khi theo đuổi nó.
Những nhà sáng tạo khái niệm là những người chạy nước rút, và những người sáng tạo thực nghiệm là những vận động viên marathon. Chạy nước rút là một chiến lược tốt với một thiên tài trẻ tuổi, nhưng để trở thành một bậc thầy lão luyện thì cần sự kiên nhẫn ở các thử nghiệm để thực hiện một cuộc chạy marathon. Cả hai con đường đều dẫn đến sáng tạo.
 |
Nuôi dưỡng sự sáng tạo cho trẻ
Làm thế nào để bạn có thể tích cực thúc đẩy những giá trị mà bạn quan tâm ở con cái, như lòng nhân ái, sự giúp đỡ hay tính sáng tạo? Hãy giải thích lý do của bạn, khen ngợi có chọn lọc và cung cấp cho con những hình mẫu để noi theo.
Khi đặt ra quy tắc cho trẻ, hãy giải thích tại sao các quy tắc lại quan trọng, làm rõ đúng và sai, và cung cấp cho trẻ những phẩm hạnh để phấn đấu. Điều này giúp trẻ phát triển các giá trị nội tại để tuân theo. Grant giải thích rằng những thiếu niên có cha mẹ giải thích và lý luận thường ít nổi loạn hơn so với những thiếu niên có cha mẹ chỉ áp đặt quy tắc qua hình thức trừng phạt và đe dọa. Và nếu điều đó vẫn chưa đủ thuyết phục bạn, nghiên cứu cũng cho thấy rằng những người không phải Do Thái đã mạo hiểm mạng sống trong cuộc thảm sát Holocaust để cứu người Do Thái thường có cha mẹ giải thích và lý luận thay vì trừng phạt; trong khi những người đứng ngoài thì không.
Khi khen ngợi, có hai kiểu khen: khen hành động và khen tính cách. Giả sử bạn thấy một đứa trẻ làm một hành động tốt, như chia sẻ. Bạn có thể công nhận hành động đó: "Đó là một việc làm rất hữu ích!" Hoặc bạn có thể công nhận tính cách của đứa trẻ: "Mẹ nghĩ con là kiểu người thích giúp đỡ người khác!" Kiểu khen sau củng cố bản sắc và tính cách của trẻ, và nên được sử dụng có chọn lọc và khôn ngoan.
Khen ngợi tính cách thúc đẩy trẻ tự hỏi: "Một người như mình nên làm gì trong tình huống này?", thay vì chỉ nghĩ đến hậu quả. Điều này có thể giúp trẻ phát triển cảm giác nội tại về hành vi đúng đắn.
Về hình mẫu và người hướng dẫn, miễn là trẻ có một số người như vậy, bạn đang làm rất tốt. Bạn có thể là hình mẫu; các bậc phụ huynh khác và bạn bè có thể là hình mẫu; những nhân vật hư cấu trong sách và phim có thể là nguồn cảm hứng về những người sáng tạo và đức hạnh.
Nuôi dưỡng sự sáng tạo trong tổ chức
Trong một thời đại mà các doanh nghiệp, các tổ chức cạnh tranh dựa trên sự đổi mới, những ý tưởng trong cuốn sách "Tư duy ngược dịch chuyển thế giới" của Adam Grant cung cấp cho các nhà lãnh đạo nhân sự một bộ công cụ để giúp tăng cường sự sáng tạo tại nơi làm việc.
Các nhà lãnh đạo nhân sự có thể xem xét triển khai những ý tưởng sau để giúp tăng cường mức độ đổi mới sáng tạo tại tổ chức của mình.
1/ Xây dựng cách suy nghĩ sáng tạo cho đội ngũ
Bạn có biết rằng kỹ năng suy nghĩ sáng tạo có thể được dạy? Grant chỉ ra rằng điều này bắt đầu bằng việc tạo cơ hội cho các cá nhân có được trải nghiệm ngoài lĩnh vực chuyên môn của họ. Các nhà khoa học giành giải Nobel "có sở thích nghệ thuật nhiều hơn rất nhiều so với các nhà khoa học ít thành tựu hơn," Grant nói. Một nhà lãnh đạo nhân sự hiểu được nhu cầu của các bộ phận như bán hàng, marketing hoặc các đơn vị kinh doanh tuyến đầu có thể trở thành đối tác chiến lược hiệu quả.
Cuốn sách đào sâu vào khái niệm "suy nghĩ theo nhóm" và những thách thức trong việc thúc đẩy sự đa dạng trong suy nghĩ trong các tổ chức. Grant trình bày các nghiên cứu cho thấy các đội ngũ đa dạng có tính sáng tạo và thành công hơn. Ông ủng hộ việc tạo ra một nền văn hóa mà trong đó các ý kiến phản biện được khuyến khích và coi trọng, tạo ra một môi trường nơi các ý tưởng sáng tạo có thể phát triển..
Việc tạo ra một văn hóa nơi các cá nhân mong đợi được đặt câu hỏi về tình trạng hiện tại, nhận diện vấn đề và đưa ra các đề xuất giải pháp có thể đóng góp vào việc tăng cường sự đổi mới sáng tạo.
2/ Phá vỡ quy trình làm việc thông thường
Nếu phòng nhân sự trong doanh nghiệp của bạn tiếp cận những thách thức cốt lõi bằng một cách thức giống nhau năm này qua năm khác, có lẽ đã đến lúc để phá vỡ thói quen trong quy trình làm việc. Theo Grant, một nghiên cứu cho thấy có sự tương quan giữa sự sáng tạo và trình duyệt web mà người ta sử dụng. Theo đó, những người dùng Google Chrome hoặc Mozilla Firefox có khả năng sáng tạo cao hơn so với những người dùng Internet Explorer. Yếu tố quyết định không phải là những điều hiển nhiên như sự thành thạo công nghệ hay kinh nghiệm làm việc, mà đơn giản là họ có đủ quyết tâm để tải về trình duyệt mới hay không, thay vì giữ nguyên tình trạng mà hệ điều hành máy tính của họ đã cài sẵn. Bạn có thể khuyến khích đội ngũ của bạn thoát ra khỏi những thói quen bằng cách:
3/ Thay đổi mối quan hệ với năng suất và sự trì hoãn
Grant lập luận rằng sự trì hoãn chiến lược có thể giúp các cá nhân đưa ra những ý tưởng tốt hơn. Không chỉ có thêm thời gian giúp các ý tưởng hình thành đầy đủ, mà nó còn khuyến khích việc rút ra bài học từ những người khác trong cùng lĩnh vực. Hãy xem xét liệu bạn có đang cung cấp đủ không gian và hỗ trợ cần thiết để hình thành những ý tưởng sáng tạo hay không.
Cuốn sách của Grant mang đến hy vọng cho các nhà lãnh đạo nhân sự đối mặt với những câu hỏi khó khăn về cách thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới. Khi công nghệ ngày càng tạo ra sự bình đẳng trong các ngành nghề khác nhau, quản lý nguồn nhân lực sẽ trở thành một yếu tố quan trọng để duy trì sự cạnh tranh. Hiểu được những yếu tố giúp đội ngũ của bạn làm việc tốt nhất và đưa ra những ý tưởng đột phá có thể giúp bạn tạo ra điều kiện để đạt được thành công cạnh tranh lâu dài.
“Tư duy ngược dịch chuyển thế giới” là một cuốn sách hấp dẫn và đầy suy ngẫm, thách thức những quan niệm truyền thống về sự sáng tạo và đổi mới. Những hiểu biết của Grant dựa trên nghiên cứu, kết hợp với những câu chuyện sinh động, khiến cuốn sách trở thành một tác phẩm không thể bỏ qua đối với những ai muốn hiểu rõ những yếu tố thúc đẩy tư duy sáng tạo và cách nuôi dưỡng một tư duy không tuân thủ quy tắc.
Với cuốn sách này, Grant đã truyền cảm hứng cho người đọc để chấp nhận những ý tưởng độc đáo, thách thức trạng thái hiện tại và hành động có ý nghĩa để tạo ra tác động tích cực đối với thế giới.
