“Tôi ổn - Bạn ổn” - Giúp bạn tự đưa ra quyết định cho cuộc đời mình

Nguyễn Thao02/10/2022 08:00
“Tôi ổn - Bạn ổn” - Giúp bạn tự đưa ra quyết định cho cuộc đời mình

Một cơn giận mất kiểm soát, một lời nói gây đổ vỡ mối quan hệ, một thái độ thù địch vô căn cứ… chúng ta thường xuyên hành xử theo phản ứng của những cảm xúc rối loạn mà chính mình còn không thể cắt nghĩa.

Cái tôi và sự đa dạng của bản thể

Một trong những nghiên cứu quan trọng về sự đa dạng bản thể trong mỗi con người là học thuyết Phân tích Tương giao (Transactional Analysis) của Tiến sĩ Tâm lý học Eric Berne, sau đó, được bác sĩ tâm thần Thomas Anthony Harris nghiên cứu, áp dụng vào điều trị.

Trong tác phẩm “Tôi ổn - Bạn ổn”, Harris đã giới thiệu cho bạn đọc thông tin tổng quan về những nghiên cứu khoa học não bộ và phân tâm học. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nên thuyết Phân tích Tương giao, cũng như cung cấp định nghĩa về mô hình cốt lõi P-A-C (Parent - Adult - Child).

Theo thuyết Phân tích Tương giao, trong mỗi con người đều có sự hiện diện của ba trạng thái Cái Tôi:

Cái Tôi Trẻ Em (C – Child), được hình thành sớm hơn cả, là một hệ thống các khuôn mẫu hành vi, cảm xúc, thái độ mang theo vết tích thời thơ ấu của mỗi người. Cái Tôi C bắt đầu hình thành từ giai đoạn tiền ngôn ngữ, vì vậy phần lớn nội dung của nó đều thuộc về cảm xúc: từ vui tươi, phấn khởi, ấm áp cho đến sự sợ hãi, bất lực, lệ thuộc.

Còn Cái Tôi Cha Mẹ (P – Parent) của mỗi người được hình thành vào khoảng thời gian “khai sinh xã hội”, tức độ tuổi đến trường, và sẽ được điều chỉnh liên tục trong suốt cuộc đời. Cái Tôi P mang theo những dữ kiện được ghi nhận từ cha mẹ hoặc người chăm sóc, giám hộ của mỗi người. Cái Tôi P có đặc điểm chuyên quyền, quyết đoán (và độc đoán), không xem xét lý lẽ.

Cuối cùng Cái Tôi Người Lớn (A – Adult) hình thành trong quá trình khám phá thế giới, kiểm chứng thông tin và tích lũy kinh nghiệm của đứa trẻ. Cái Tôi A là thành phần “lý trí”, dù nó có thể nhận biết cảm xúc, nhưng không chứa đựng cảm xúc – đúng hơn là nó vẫn “thể hiện” cảm xúc, nhưng bằng cách điều chỉnh cảm xúc cho phù hợp. Cái Tôi A là thành phần duy nhất có khả năng đánh giá hai thành phần còn lại với mục đích cập nhật dữ liệu và tạo ra trạng thái cân bằng.

Áp dụng thuyết Phân tích Tương giao để hiểu mình, hiểu người

Từ mô hình cấu trúc P-A-C, Harris phát triển lý thuyết về bốn vị thế sống, tượng trưng cho bốn cách con người cảm nhận về mối quan hệ giữa bản thân và những người khác, bao gồm: Tôi không ổn – Bạn ổn; Tôi không ổn – Bạn không ổn; Tôi ổn – Bạn không ổn; và Tôi ổn – Bạn ổn.

Tác giả cho rằng, vị thế đầu tiên của hầu hết đứa trẻ khi mới ra đời là Tôi không ổn - Bạn ổn, bởi “tôi” lúc bấy giờ chỉ là đứa trẻ nhỏ bé và yếu ớt, “tôi” hoàn toàn phụ thuộc vào sự che chở và sức mạnh của “bạn”, tức cha mẹ hoặc những người lớn khác.

Sau đó, bắt đầu từ tuổi lên hai hay ba, vị thế này sẽ dần chuyển đổi tùy trường hợp. Ở đây tác giả đưa ra một ví dụ đáng chú ý là vấn đề bạo hành trẻ em và hệ lụy lâu dài của nó. Những lời chê bai, dè bỉu, chửi mắng bằng ngôn từ nặng nề hay thái độ dữ tợn của người lớn có thể khiến đứa trẻ mãi mang trong mình tinh thần yếu ớt và tự ti - đây là trạng thái Tôi không ổn - Bạn không ổn.

Ở trường hợp nghiêm trọng hơn, ví dụ sự ngược đãi cứ kéo dài và ngày một nặng nề, sự tuyệt vọng của đứa trẻ buộc nó phải chuyển đổi nhận thức như một cách để tự vỗ về (self-stroking), và cứu rỗi chính mình. Lúc này, đứa trẻ sống với vị thế Tôi ổn - Bạn không ổn. Nếu chỉ xét một tình huống bạo hành cụ thể thì cách nghĩ đó đúng: đứa trẻ không sai, người bạo hành nó mới sai; nhưng đó sẽ là vấn đề nếu đứa trẻ cứ mãi mang tư duy như vậy trong mọi mối tương giao suốt cuộc đời, rằng tôi không bao giờ sai, tất cả mọi người đều sai. Những người mà chúng ta thường gọi là độc ác, vô lương tâm, và “mù luân lý” thường sống với vị thế này.

Không chỉ vậy, Harris vốn đã sống qua nhiều biến động lớn trong lịch sử như Thế chiến II, ông còn đi xa hơn phạm vi tâm lý cá nhân khi dẫn ra những bi kịch tập thể trong lịch sử, ví dụ như bạo lực xuất phát từ tư tưởng phân biệt chủng tộc. Trong trường hợp này, nguyên nhân cho sự thù ghét và giận dữ với một đối tượng nào đó có thể đến từ định kiến, từ Cái Tôi Cha Mẹ mù quáng và Cái Tôi Trẻ Em đầy sợ hãi. Chỉ đến khi để Cái Tôi Người Lớn lên tiếng, tức sử dụng lý trí để phân tích dữ liệu thực tế, con người mới có khả năng nhìn nhận người khác hay nền văn hóa khác bằng sự tỉnh táo và cảm thông. Đây cũng chính là chìa khóa để đạt đến vị thế sống Tôi ổn - Bạn ổn trong mọi mối quan hệ giữa các cá nhân, các nhóm chủng tộc hay các quốc gia.

Tôi ổn - Bạn ổn” được tác giả viết vào thời kỳ mà nước Mỹ chịu nhiều biến động bởi nạn phân biệt chủng tộc, phong trào hippy, phong trào phản đối Chiến tranh Việt Nam... Những sự kiện lịch sử hoặc lối tư duy xã hội được tác giả đề cập trong cuốn sách có thể đã thuộc về quá khứ, nhưng góc nhìn theo tâm lý học của ông vẫn là lời gợi mở giá trị cho cách quan sát những vấn đề ở thời đại mà chúng ta đang sống.

Mặc dù được viết với ngôn ngữ dễ hiểu để bạn đọc phổ thông có thể tiếp cận, “Tôi ổn - Bạn ổn” đòi hỏi một quá trình đọc chậm rãi, kỹ càng, theo đúng trình tự từ trước đến sau, từ đầu đến cuối để nắm rõ các khái niệm chuyên môn.

Tôi ổn - Bạn ổn” không đem lại sự xoa dịu hay khích lệ tinh thần nhất thời, mà sẽ cung cấp nền tảng kiến thức để bạn đọc tự đưa ra quyết định cho cuộc đời của mình. Như tựa đề của cuốn sách, Tôi ổn - Bạn ổn chính là vị thế sống lý tưởng mà mỗi cá nhân đều có tiềm năng đạt tới, và xa hơn nữa, như niềm hi vọng mà tác giả gửi gắm: “Nếu cá nhân có thể thay đổi, thì tiến trình của thế giới có thể thay đổi”.

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Đường vào thiền - Hạt giống thuần khiết bên trong mỗi người sẽ nảy nở

Có thể, nhiều người đã biết về thiền, tìm hiểu, trải nghiệm thiền. Nhưng nếu đọc “Đường vào thiền” của Osho, bạn sẽ nhận ra những chiều kích rất riêng, rất khác biệt, rất thâm sâu của Osho về thiền.
2

Hiểu quy luật tự nhiên để 'Sống an vui'

Hạnh phúc không phải là một điều gì xa vời hay bí ẩn. Nó đến khi ta hiểu và sống thuận theo quy luật tự nhiên. Một trong những quy luật quan trọng nhất chính là nhân quả – gieo gì, gặt nấy.
3

Quẳng gánh lo đi và vui sống - Khi kháng cự chỉ khiến ta mỏi mệt, thử một lần bắt tay với số phận

Có những khoảnh khắc trong đời, dù cố gắng đến đâu, ta vẫn không thể thay đổi được điều đã xảy ra. Lúc ấy, lựa chọn tốt nhất không phải là vùng vẫy, mà là buông bỏ để tìm lại sự bình yên từ bên trong.
4

Bí quyết sống tỉnh thức trong 8 ngày - Sống chậm lại, bí quyết tỉnh thức giúp bạn thoát khỏi căng thẳng

Bạn có bao giờ cảm thấy tâm trí lúc nào cũng mệt mỏi? Những áp lực vô hình khiến bạn kiệt sức, dù nghỉ ngơi bao nhiêu cũng không thấy nhẹ nhõm hơn? Nhưng sự bình yên không phải là thứ xa vời – nó có thể đến từ chính những khoảnh khắc đơn giản trong ngày.
5

Sống an vui - Vì sao nỗi buồn ở lại lâu hơn niềm vui?

Bây giờ chúng ta đã hiểu tâm con người rất phức tạp và ta cần biết cách kiểm soát tâm, kiểm soát cường độ của các loại cảm xúc như căng thẳng, lo âu...

Cảm xúc - Osho: Lối về với hạnh phúc ban sơ

Osho mong muốn thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về cảm xúc trong cuộc sống đương đại, nơi lý trí được trân trọng và đề cao còn cảm xúc thì bị đẩy lùi, che giấu và thậm chí là chối bỏ.

Nếu được mời dự tiệc bạn có ba cách để trả lời câu hỏi ‘Bạn thật sự là ai?’

Về cơ bản, có ba cách chúng ta có thể dùng để trả lời câu hỏi về chân tính - câu hỏi “Bạn thật sự là ai?” - tương ứng với các nguồn gốc khác nhau của đặc điểm tính cách con người.

Đường mây trong cõi mộng - Trồng nhân lành vào ruộng phước cho tương lai

Nếu hiểu rõ và tin tưởng quy luật Nhân quả, thì sẽ chấp nhận rằng tất cả sự thọ dụng trong hiện tại đều phát xuất từ những nghiệp nhân đã trồng vào đời tiền kiếp

Hải Thượng Lãn Ông trong mắt nữ sĩ phương Tây

Với tiểu thuyết "Lãn Ông", đặc biệt là "Vạn Xuân", nữ văn sĩ Pháp Yveline Féray đã mở ra một lối viết tiểu thuyết lịch sử mới, ít nhất cho Việt Nam.

Bạn thật sự là ai - Bạn muốn trở thành ‘con tắc kè hoa’ hay ‘luôn là chính mình’?

Một số bạn đọc có thể đồng ý rằng quan điểm “luôn là chính mình” đang kìm kẹp và hạn chế khả năng phát triển của chúng ta. Tuy nhiên, nhiều người khác sẽ rất khó chịu với ý tưởng này.

Bạn thật sự là ai - Khi tự định khuôn mẫu, bạn chặn đứng khả năng giúp mình thành công hơn

Khi nhà tâm lý học Ted Sarbin hỏi “Anh là ai?”, tôi đã trả lời với mục đích khơi gợi cuộc trò chuyện hơn là nói về danh tính của mình. Nhưng bạn hãy thêm hai từ “thật sự” vào câu hỏi đó và tự hỏi bản thân: “Bạn thật sự là ai?”

Kết thúc bi thảm của hoàng hậu cuối cùng của nước Nga

Hoàng hậu cuối cùng của nước Nga Alexandra Feodorovna không được lòng thần dân và buộc phải thoái vị vào năm 1917. Vua cùng với hoàng hậu và 5 người con bị hành quyết vào năm 1918.

Muôn kiếp nhân sinh 2 - Alexander Đại Đế: 'Thành - Trụ - Hoại - Diệt'

Câu cuối đời của Alexander Đại Đế: “Thành - Trụ - Hoại - Diệt” đang diễn ra trên khắp thế giới đúng theo qui luật của vũ trụ.

'Ánh sáng trong ta' - Lời thì thầm dịu dàng về bản lĩnh và hy vọng

Michelle Obama không cố gắng trở thành một diễn giả truyền động lực. Bà chỉ đơn giản là người truyền ánh sáng – thứ ánh sáng nhỏ bé nhưng dai dẳng, như ánh lửa cuối đêm đông, như niềm tin giữa u ám. Và đôi khi, đó là tất cả những gì ta cần.

Theo dõi việc học của con qua app Công dân số TP.HCM

Kỹ năng - Sỹ Đông - 25/04/2025 14:00
Khi cài đặt app Công dân số TP.HCM, phụ huynh có thể nắm bắt thông tin lớp, trường, kết quả học kỳ, các hoạt động ngoại khóa cũng như nhận thông báo chính thức từ nhà trường.

Một thế kỷ văn học qua danh sách 100 tác phẩm nổi bật của Der Spiegel

Giải trí - Trần Quốc Tân - TTCT - 25/04/2025 12:00
Tạp chí Der Spiegel (Tấm gương) của Đức công bố danh sách 100 tác phẩm văn học nước ngoài đáng chú ý nhất, và qua đó, định hình lại ý tưởng về những gì được coi là "điển phạm".

ChatGPT thêm tính năng mới khiến nhiều người hoảng sợ

Kỹ năng - T.Thủy - 25/04/2025 11:00
ChatGPT, phần mềm chat tự động tích hợp trí tuệ nhân tạo có lượng người dùng lớn nhất hiện nay, vừa bổ sung tính năng mới gây lo ngại kẻ xấu có thể lợi dụng để thực hiện hành vi phạm pháp.

Từ năm 2025 trở đi, điều thực sự khiến bạn thất nghiệp chính là ‘tâm lý DeepSeek, tâm lý Chat GPT’

Suy ngẫm - Diệu Đan - 25/04/2025 10:00
Tâm lý DeepSeek, tâm lý Chat GPT khiến bạn mất đi 2 điều quý giá nhất đối với con người trong quá trình học tập và làm việc: Thói quen suy nghĩ độc lập và kiên trì học tập suốt đời. Cứ thế, AI sẽ ‘đá bay’ bạn ra khỏi chốn công sở.

Xem "Sex Education" tôi chột dạ nhận ra lỗi sai cơ bản khiến mình bị mọi người xa lánh

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 25/04/2025 09:00
Đến lần thứ 10 xem "Sex Education", tôi mới nhận ra lỗi sai cơ bản của mình trong cuộc sống.

'Ánh sáng trong ta' - Lời thì thầm dịu dàng về bản lĩnh và hy vọng

Từ sách - Phim - Thanh Hoài – Bookademy - 25/04/2025 08:00
Michelle Obama không cố gắng trở thành một diễn giả truyền động lực. Bà chỉ đơn giản là người truyền ánh sáng – thứ ánh sáng nhỏ bé nhưng dai dẳng, như ánh lửa cuối đêm đông, như niềm tin giữa u ám. Và đôi khi, đó là tất cả những gì ta cần.

Kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước Kỳ 5: Dương Văn Minh - nhân vật được chọn trong thời điểm lịch sử đặc biệt

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 24/04/2025 12:00
Lịch sử không có chữ “nếu”, nhưng trong thời khắc lịch sử tháng 4.1975 ấy, giả sử không phải ông Dương Văn Minh mà là một người khác nắm quyền, hoặc nếu ông Dương Văn Minh làm khác đi, chẳng hạn kêu gọi tử thủ như Trần Văn Hương thì điều gì sẽ xảy ra?

Cách khôi phục tin nhắn bị xóa trên iPhone

Kỹ năng - Cẩm Bình - 24/04/2025 11:00
Ai cũng có thể vô tình xóa tin nhắn chỉ bằng một cú vuốt nhẹ trong ứng dụng Messages của iPhone.

‘Ánh sáng trong ta’ – Michelle Obama và hành trình tìm kiếm ánh sáng giữa những bất an

Từ sách - Phim - FN - 24/04/2025 09:00
Michelle Obama không chỉ kể câu chuyện của một cựu Đệ nhất Phu nhân Hoa Kỳ mà còn là chuyện của một người từng trải qua nghi ngờ, thất vọng, bất an, sợ hãi nhưng vẫn đứng lên, học cách yêu thương chính mình và tiếp tục sống với nguồn ánh sáng bên trong.

Xem "Sex Education", tôi hoảng hốt nhận ra dù cha mẹ tinh tế, thấu hiểu con đến đâu cũng dễ mắc sai lầm này

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 24/04/2025 08:00
Tôi đã phải dừng phim lại và suy nghĩ rất lâu sau khi xem xong tình tiết này.

Hệ thống giáo dục

Blog GS John VU - GS John Vu - 23/04/2025 13:00
Có ba kiểu hệ thồng giáo dục tồn tại ngày nay, giáo dục truyền thống, giáo dục thời đại công nghiệp, và giáo dục thời đại thông tin.

Kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước Kỳ 4: Chính phủ Dương Văn Minh với việc kết thúc chiến tranh

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 23/04/2025 12:00
Trong "Hồi ký không tên", Lý Quý Chung cho biết, khi nhóm ông Dương Văn Minh bàn việc thay thế Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu thì hầu như mọi người đều khẳng định việc thay thế Nguyễn Văn Thiệu chỉ là thay người cầm cờ trắng đầu hàng.

Hướng dẫn tạo bức ảnh chụp chung giữa bạn và người nổi tiếng bằng ChatGPT

Kỹ năng - Quang Huy - 23/04/2025 11:00
Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách thức để tạo ra những bức ảnh chụp chung giữa bạn và một người nổi tiếng bất kỳ nhờ công cụ AI ChatGPT.

'Sống như con chuột trong cống', lựa chọn của nhiều người trẻ Trung Quốc

Phong cách sống - Nhật Thùy - 23/04/2025 10:00
Những thanh niên Trung Quốc theo đuổi lối sống ít năng lượng, tránh xa thành công tự gọi mình là “người chuột” - từ lóng thu hút hơn 2 tỷ lượt tìm kiếm trực tuyến.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 26/04/2025