“Tôi ổn - Bạn ổn” - Giúp bạn tự đưa ra quyết định cho cuộc đời mình

Nguyễn Thao02/10/2022 08:00
“Tôi ổn - Bạn ổn” - Giúp bạn tự đưa ra quyết định cho cuộc đời mình

Một cơn giận mất kiểm soát, một lời nói gây đổ vỡ mối quan hệ, một thái độ thù địch vô căn cứ… chúng ta thường xuyên hành xử theo phản ứng của những cảm xúc rối loạn mà chính mình còn không thể cắt nghĩa.

Cái tôi và sự đa dạng của bản thể

Một trong những nghiên cứu quan trọng về sự đa dạng bản thể trong mỗi con người là học thuyết Phân tích Tương giao (Transactional Analysis) của Tiến sĩ Tâm lý học Eric Berne, sau đó, được bác sĩ tâm thần Thomas Anthony Harris nghiên cứu, áp dụng vào điều trị.

Trong tác phẩm “Tôi ổn - Bạn ổn”, Harris đã giới thiệu cho bạn đọc thông tin tổng quan về những nghiên cứu khoa học não bộ và phân tâm học. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nên thuyết Phân tích Tương giao, cũng như cung cấp định nghĩa về mô hình cốt lõi P-A-C (Parent - Adult - Child).

Theo thuyết Phân tích Tương giao, trong mỗi con người đều có sự hiện diện của ba trạng thái Cái Tôi:

Cái Tôi Trẻ Em (C – Child), được hình thành sớm hơn cả, là một hệ thống các khuôn mẫu hành vi, cảm xúc, thái độ mang theo vết tích thời thơ ấu của mỗi người. Cái Tôi C bắt đầu hình thành từ giai đoạn tiền ngôn ngữ, vì vậy phần lớn nội dung của nó đều thuộc về cảm xúc: từ vui tươi, phấn khởi, ấm áp cho đến sự sợ hãi, bất lực, lệ thuộc.

Còn Cái Tôi Cha Mẹ (P – Parent) của mỗi người được hình thành vào khoảng thời gian “khai sinh xã hội”, tức độ tuổi đến trường, và sẽ được điều chỉnh liên tục trong suốt cuộc đời. Cái Tôi P mang theo những dữ kiện được ghi nhận từ cha mẹ hoặc người chăm sóc, giám hộ của mỗi người. Cái Tôi P có đặc điểm chuyên quyền, quyết đoán (và độc đoán), không xem xét lý lẽ.

Cuối cùng Cái Tôi Người Lớn (A – Adult) hình thành trong quá trình khám phá thế giới, kiểm chứng thông tin và tích lũy kinh nghiệm của đứa trẻ. Cái Tôi A là thành phần “lý trí”, dù nó có thể nhận biết cảm xúc, nhưng không chứa đựng cảm xúc – đúng hơn là nó vẫn “thể hiện” cảm xúc, nhưng bằng cách điều chỉnh cảm xúc cho phù hợp. Cái Tôi A là thành phần duy nhất có khả năng đánh giá hai thành phần còn lại với mục đích cập nhật dữ liệu và tạo ra trạng thái cân bằng.

Áp dụng thuyết Phân tích Tương giao để hiểu mình, hiểu người

Từ mô hình cấu trúc P-A-C, Harris phát triển lý thuyết về bốn vị thế sống, tượng trưng cho bốn cách con người cảm nhận về mối quan hệ giữa bản thân và những người khác, bao gồm: Tôi không ổn – Bạn ổn; Tôi không ổn – Bạn không ổn; Tôi ổn – Bạn không ổn; và Tôi ổn – Bạn ổn.

Tác giả cho rằng, vị thế đầu tiên của hầu hết đứa trẻ khi mới ra đời là Tôi không ổn - Bạn ổn, bởi “tôi” lúc bấy giờ chỉ là đứa trẻ nhỏ bé và yếu ớt, “tôi” hoàn toàn phụ thuộc vào sự che chở và sức mạnh của “bạn”, tức cha mẹ hoặc những người lớn khác.

Sau đó, bắt đầu từ tuổi lên hai hay ba, vị thế này sẽ dần chuyển đổi tùy trường hợp. Ở đây tác giả đưa ra một ví dụ đáng chú ý là vấn đề bạo hành trẻ em và hệ lụy lâu dài của nó. Những lời chê bai, dè bỉu, chửi mắng bằng ngôn từ nặng nề hay thái độ dữ tợn của người lớn có thể khiến đứa trẻ mãi mang trong mình tinh thần yếu ớt và tự ti - đây là trạng thái Tôi không ổn - Bạn không ổn.

Ở trường hợp nghiêm trọng hơn, ví dụ sự ngược đãi cứ kéo dài và ngày một nặng nề, sự tuyệt vọng của đứa trẻ buộc nó phải chuyển đổi nhận thức như một cách để tự vỗ về (self-stroking), và cứu rỗi chính mình. Lúc này, đứa trẻ sống với vị thế Tôi ổn - Bạn không ổn. Nếu chỉ xét một tình huống bạo hành cụ thể thì cách nghĩ đó đúng: đứa trẻ không sai, người bạo hành nó mới sai; nhưng đó sẽ là vấn đề nếu đứa trẻ cứ mãi mang tư duy như vậy trong mọi mối tương giao suốt cuộc đời, rằng tôi không bao giờ sai, tất cả mọi người đều sai. Những người mà chúng ta thường gọi là độc ác, vô lương tâm, và “mù luân lý” thường sống với vị thế này.

Không chỉ vậy, Harris vốn đã sống qua nhiều biến động lớn trong lịch sử như Thế chiến II, ông còn đi xa hơn phạm vi tâm lý cá nhân khi dẫn ra những bi kịch tập thể trong lịch sử, ví dụ như bạo lực xuất phát từ tư tưởng phân biệt chủng tộc. Trong trường hợp này, nguyên nhân cho sự thù ghét và giận dữ với một đối tượng nào đó có thể đến từ định kiến, từ Cái Tôi Cha Mẹ mù quáng và Cái Tôi Trẻ Em đầy sợ hãi. Chỉ đến khi để Cái Tôi Người Lớn lên tiếng, tức sử dụng lý trí để phân tích dữ liệu thực tế, con người mới có khả năng nhìn nhận người khác hay nền văn hóa khác bằng sự tỉnh táo và cảm thông. Đây cũng chính là chìa khóa để đạt đến vị thế sống Tôi ổn - Bạn ổn trong mọi mối quan hệ giữa các cá nhân, các nhóm chủng tộc hay các quốc gia.

Tôi ổn - Bạn ổn” được tác giả viết vào thời kỳ mà nước Mỹ chịu nhiều biến động bởi nạn phân biệt chủng tộc, phong trào hippy, phong trào phản đối Chiến tranh Việt Nam... Những sự kiện lịch sử hoặc lối tư duy xã hội được tác giả đề cập trong cuốn sách có thể đã thuộc về quá khứ, nhưng góc nhìn theo tâm lý học của ông vẫn là lời gợi mở giá trị cho cách quan sát những vấn đề ở thời đại mà chúng ta đang sống.

Mặc dù được viết với ngôn ngữ dễ hiểu để bạn đọc phổ thông có thể tiếp cận, “Tôi ổn - Bạn ổn” đòi hỏi một quá trình đọc chậm rãi, kỹ càng, theo đúng trình tự từ trước đến sau, từ đầu đến cuối để nắm rõ các khái niệm chuyên môn.

Tôi ổn - Bạn ổn” không đem lại sự xoa dịu hay khích lệ tinh thần nhất thời, mà sẽ cung cấp nền tảng kiến thức để bạn đọc tự đưa ra quyết định cho cuộc đời của mình. Như tựa đề của cuốn sách, Tôi ổn - Bạn ổn chính là vị thế sống lý tưởng mà mỗi cá nhân đều có tiềm năng đạt tới, và xa hơn nữa, như niềm hi vọng mà tác giả gửi gắm: “Nếu cá nhân có thể thay đổi, thì tiến trình của thế giới có thể thay đổi”.

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Cuốn sách tiên phong về Sang chấn Phức tạp

Sẽ ra sao nếu một ngày ta nhận ra mình đã bị bạo hành dưới danh nghĩa yêu thương? Liệu câu chuyện tổn thương của ta chỉ là nỗi đau mang tính cá nhân hay là bi kịch chung của một cộng đồng?
2

‘Đại địa chấn kinh tế’ – Bài học cho Việt Nam từ những cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu

Với vỏn vẹn 336 trang, nhà kinh tế học Linda Yueh không chỉ “vẽ” nên một bức tranh kỳ vĩ đến tàn khốc của nền kinh tế thế giới trong gần một thế kỷ mà còn mang đến những bài học lớn giúp chúng ta ứng phó trong một nền kinh tế không ngừng biến động.
3

Tài chính cho mọi người - Bạn đang làm chủ tiền bạc, hay tiền bạc đang dẫn dắt bạn?

Nhiều người tin rằng thẻ tín dụng là biểu tượng của tự do tài chính. Nhưng thực tế, nó không làm bạn giàu lên. Nó chỉ khiến bạn cảm thấy như mình đang giàu hơn hiện tại.
4

Hạnh phúc tuổi trẻ - Khao khát an toàn là kết quả của sợ hãi

Mọi chuyện thế nào rồi? Ngày tháng của bạn có trôi nhanh hơn thoi đưa? Bạn có sống một ngày dài bằng ngàn năm?
5

Con đường chuyển hóa - Khổ đau không đến từ người thân, mà từ cách ta thương yêu họ

Chỉ vì một câu nói không vừa ý, một ánh nhìn vô tâm, hay một lần không được lắng nghe – mà ta tổn thương. Mà đau nhất không phải vì người ngoài, mà là vì người mình thương nhất lại vô tình làm mình buồn nhất.

Cảm xúc - Osho: Lối về với hạnh phúc ban sơ

Osho mong muốn thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về cảm xúc trong cuộc sống đương đại, nơi lý trí được trân trọng và đề cao còn cảm xúc thì bị đẩy lùi, che giấu và thậm chí là chối bỏ.

Nếu được mời dự tiệc bạn có ba cách để trả lời câu hỏi ‘Bạn thật sự là ai?’

Về cơ bản, có ba cách chúng ta có thể dùng để trả lời câu hỏi về chân tính - câu hỏi “Bạn thật sự là ai?” - tương ứng với các nguồn gốc khác nhau của đặc điểm tính cách con người.

Đường mây trong cõi mộng - Trồng nhân lành vào ruộng phước cho tương lai

Nếu hiểu rõ và tin tưởng quy luật Nhân quả, thì sẽ chấp nhận rằng tất cả sự thọ dụng trong hiện tại đều phát xuất từ những nghiệp nhân đã trồng vào đời tiền kiếp

Hải Thượng Lãn Ông trong mắt nữ sĩ phương Tây

Với tiểu thuyết "Lãn Ông", đặc biệt là "Vạn Xuân", nữ văn sĩ Pháp Yveline Féray đã mở ra một lối viết tiểu thuyết lịch sử mới, ít nhất cho Việt Nam.

Bạn thật sự là ai - Bạn muốn trở thành ‘con tắc kè hoa’ hay ‘luôn là chính mình’?

Một số bạn đọc có thể đồng ý rằng quan điểm “luôn là chính mình” đang kìm kẹp và hạn chế khả năng phát triển của chúng ta. Tuy nhiên, nhiều người khác sẽ rất khó chịu với ý tưởng này.

Bạn thật sự là ai - Khi tự định khuôn mẫu, bạn chặn đứng khả năng giúp mình thành công hơn

Khi nhà tâm lý học Ted Sarbin hỏi “Anh là ai?”, tôi đã trả lời với mục đích khơi gợi cuộc trò chuyện hơn là nói về danh tính của mình. Nhưng bạn hãy thêm hai từ “thật sự” vào câu hỏi đó và tự hỏi bản thân: “Bạn thật sự là ai?”

Kết thúc bi thảm của hoàng hậu cuối cùng của nước Nga

Hoàng hậu cuối cùng của nước Nga Alexandra Feodorovna không được lòng thần dân và buộc phải thoái vị vào năm 1917. Vua cùng với hoàng hậu và 5 người con bị hành quyết vào năm 1918.

Muôn kiếp nhân sinh 2 - Alexander Đại Đế: 'Thành - Trụ - Hoại - Diệt'

Câu cuối đời của Alexander Đại Đế: “Thành - Trụ - Hoại - Diệt” đang diễn ra trên khắp thế giới đúng theo qui luật của vũ trụ.

Dùng AI phục dựng chân dung 5 đại mỹ nhân trong truyện Kim Dung, nhan sắc người đẹp nhất gây tranh cãi

Thư giãn - Hạnh Phúc - 13/07/2025 11:00
Các bức chân dung được tái hiện dựa trên mô tả chi tiết từ nguyên tác, kết hợp với cảm nhận phổ biến từ người hâm mộ võ hiệp.

Sao nữ "phim người lớn" thành giảng viên đại học: Quá khứ không định nghĩa tương lai nếu thật sự muốn thay đổi

Phong cách sống - Bảo Tín - 13/07/2025 10:00
Sự trở lại của nữ diễn viên trong vai trò học thuật và xã hội khiến nhiều người sửng sốt.

Chăm sóc bản thân thật sự - Tại sao những gì bạn gọi là “self-care” lại khiến bạn thấy tệ hơn?

Từ sách - Phim - Quìn - 13/07/2025 09:00
Chúng ta đang sống trong một thời đại mà cụm từ “chăm sóc bản thân” tràn ngập mạng xã hội. Từ những bài tập yoga cho đến các kỳ nghỉ dưỡng được gắn thẻ #SelfCare. Nhưng giữa những hào nhoáng ấy, đã bao giờ bạn tự hỏi: chăm sóc bản thân thật sự là gì?

Xem Tây Du Ký: Người thường muốn trở thành Tôn Ngộ Không, người khôn ngoan sẽ chọn nhân vật khác

Điện ảnh - Ánh Lê - 13/07/2025 08:00
Nhiều người trải đời rồi mới hiểu ra rằng sống thong dong như Trư Bát Giới mới là lựa chọn khôn ngoan.

Xem "Sex Education", tôi hối hận tột cùng: Tương lai mờ mọt chỉ vì lỗi lầm ngớ ngẩn này

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 12/07/2025 13:00
Tôi cứ nhìn mình mãi trong gương, sau đó thì bật khóc nức nở vì hối hận. Bộ phim "Sex Education" đã khiến tôi nhận ra mình sống tệ hại thế nào?

Những điều cần biết trên VNeID

Kỹ năng - Tuyết Nhung - 12/07/2025 12:00
VNeID sẽ cung cấp 5 dịch vụ mới, bao gồm chứng thư chữ ký số, dịch vụ ngân hàng, ví điện tử, mua vé máy bay và tra cứu thông tin sử dụng điện.

Top 3 cao thủ chưa từng lộ diện trong truyện Kim Dung, Độc Cô Cầu Bại chỉ xếp thứ 2

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 12/07/2025 11:00
Bài viết này sẽ hé lộ danh tính và xếp hạng ba vị đại cao thủ "ẩn dật" này.

7 nguyên tắc của Einstein để có cuộc sống tốt đẹp hơn

Suy ngẫm - TĐ - 12/07/2025 10:00
Einstein cũng là người thoải mái trong việc đưa ra lời khuyên về cuộc sống cho bạn bè, người quen và những người cùng thời với ông. Những lời khuyên thông thái và giàu lòng trắc ẩn ấy vẫn còn phù hợp với cuộc sống ngày nay.

Đại địa chấn kinh tế - Vì sao một đồng tiền có thể sụp đổ chỉ sau một đêm?

Từ sách - Phim - Quìn - 12/07/2025 09:00
Chúng ta thường nghĩ đồng tiền quốc gia là thứ vững chắc, được chống lưng bởi cả một chính phủ. Nhưng thực tế, có những lúc chỉ một động thái bán tháo ồ ạt của giới đầu cơ cũng đủ khiến đồng tiền mất giá, thị trường hoảng loạn, người dân rơi vào khủng hoảng.

Hạnh phúc tuổi trẻ - Khủng hoảng 1/4 cuộc đời, khi tuổi trẻ không giống những gì ta tưởng

Từ sách - Phim - Quìn - 12/07/2025 08:00
Tuổi đôi mươi, ai cũng từng nghĩ đó sẽ là những năm tháng rực rỡ nhất: mình sẽ sống hết mình với đam mê, tự do theo đuổi điều mình yêu thích, và thành công sẽ đến nếu cố gắng đủ nhiều. Nhưng rồi, khi thực sự bước vào đời, mọi thứ lại khác xa.

Vì sao "Hồng Tỷ" lừa tình được gần 1.700 trai đẹp: Câu trả lời khiến người ta hoảng hốt nhưng "không thể cãi"

Suy ngẫm - VV - 11/07/2025 13:00
Câu trả lời nằm ở tâm lý học xã hội và nhu cầu cảm xúc bị đánh trúng tâm lý nam giới hiện đại.

Nhờ phim Sex Education mà tôi kịp bình tĩnh khi phát hiện kho tàng nhạy cảm của con trai

Điện ảnh - Thanh Hương - 11/07/2025 12:00
Con trai tôi đã khen bố mẹ văn minh và tinh tế.

Tra cứu mã vùng điện thoại cố định của 34 tỉnh thành

Kỹ năng - PT - 11/07/2025 11:00
Theo đó, mã vùng điện thoại cố định của 11 tỉnh, thành phố không thay đổi. Các quy định về định tuyến, quay số và tính cước giữ nguyên như hiện hành.

Google Maps vô tình ghi lại chuyện tình 10 năm cuối đời của đôi vợ chồng già khiến hơn 391.000 người dừng bước

Suy ngẫm - Phạm Trang - 11/07/2025 10:00
Mới đây, một bài đăng cảm động đang lan truyền nhanh chóng, ghi lại cuộc sống của một cặp vợ chồng lớn tuổi ở Philippines qua ống kính Google Maps đã chạm đến trái tim của hàng trăm nghìn người.

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Cuốn sách tiên phong về Sang chấn Phức tạp

Từ sách - Phim - FN - 11/07/2025 09:00
Sẽ ra sao nếu một ngày ta nhận ra mình đã bị bạo hành dưới danh nghĩa yêu thương? Liệu câu chuyện tổn thương của ta chỉ là nỗi đau mang tính cá nhân hay là bi kịch chung của một cộng đồng?
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Chủ nhật, 13/07/2025