Đừng trở nên xấu xa – Lời cảnh báo chưa bao giờ là muộn

Thu An13/03/2023 09:00
Đừng trở nên xấu xa – Lời cảnh báo chưa bao giờ là muộn

“Đừng trở nên xấu xa” (Don’t be evil) khiến người đọc bất ngờ với những thông tin ngồn ngộn về “thế giới” Big Tech - những đóng góp cùng những “mặt tối” của nó trong việc thao túng xã hội.

Đừng trở nên xấu xa cuốn sách được viết bởi nhà báo Rana Foroohar - một phóng viên chuyên mục kinh doanh toàn cầu, phó tổng biên tập của tờ Financial Times. Với kiến thức lĩnh vực chuyên sâu, dày dạn kinh nghiệm, tác giả đã khiến người đọc bất ngờ với những thông tin ngồn ngộn về “thế giới” Big Tech - những đóng góp thần tốc của nó trong quá trình phát triển xã hội hiện đại, cùng những “mặt tối” khủng khiếp trong việc thao túng từ con người cho đến nền kinh tế, chính trị…

Mặt tối của Big Tech

“Đừng trở nên xấu xa” (Don’t be evil) là câu mở đầu nổi tiếng trong Qui tắc ứng xử nguyên bản của Google, một trong năm “gã khổng lồ” lĩnh vực công nghệ đang nắm giữ số tài sản cực kỳ lớn, được gọi là FAANG (gồm Facebook, Apple, Amazon, Netflix và Google). Đó cũng là triết lý những ngày đầu thành lập công ty. Nó thể hiện tinh thần lạc quan và chất lý tưởng đáng nể phục vì một tương lai phát triển thế giới bằng ứng dụng công nghệ mới.

Nhưng rồi, các Big Tech (những tập đoàn công nghệ lớn) ngày càng xa rời mục tiêu, lý tưởng của mình. Sự ”ngây thơ” dấn thân cho lý tưởng ban đầu đã không còn nữa. Các nền tảng của nhiều công ty công nghệ đã trở thành những công cụ để thao túng chính trị, xoay chuyển vận mệnh các quốc gia, làm giàu cho các giám đốc điều hành, các cổ đông của công ty.

“Làm thế nào một ngành công nghiệp từng rất nhiệt huyết, cách tân và lạc quan lại trở nên tham lam, phiến diện và cao ngạo chỉ sau vài thập niên? Làm thế nào một thế giới của “thông tin phải được miễn phí” lại trở thành nơi mà mọi dữ liệu đều được qui ra tiền? Làm thế nào mà một phong trào ra đời vì mục đích “dân chủ hóa” thông tin lại phá hủy cấu trúc nền dân chủ của chúng ta?”.

Rana Foroohar đã cố gắng trả lời những câu hỏi đó một cách đầy đủ nhất có thể trong “Đừng trở nên xấu xa”. Và câu trả lời dễ nhận ra nhất về nguyên nhân, được gọi một cách nôm na, là “tiền”, khi tác giả dẫn lời cảnh báo của nhà kinh tế học Mancur Olson “nền văn minh sẽ dần suy tàn khi hệ thống chính trị bị chi phối bởi lợi ích tài chính”.

Rana Foroohar viết: Đã một thời, những người theo “giáo phái kỹ thuật số” từng rao giảng tầm nhìn về một tương lai mà công nghệ nắm giữ sức mạnh biến thế giới thành một nơi tốt đẹp hơn, an toàn hơn và thịnh vượng hơn cho mọi người. Tầm nhìn này luôn tuân thủ một nguyên tắc nghiêm ngặt: thông tin phải được miễn phí và Internet sẽ là một “lực lượng dân chủ “ tạo sân chơi “công bằng” cho tất cả chúng ta.

Nhưng rồi, chỉ sau một thời gian ngắn, lòng tham và lợi nhuận đã chiến thắng. Đồng tiền đã thao túng tất cả. Tất nhiên, Big Tech có những đóng góp tuyệt vời về công nghệ cho quá trình phát triển, nhưng ở đây tác giả muốn phân tích sâu hơn “mặt tối” của nó.

Chúng ta không phải là người tiêu dùng mà là hàng hoá

Cuốn sách đã giúp người đọc hình dung một bức tranh tương đối toàn cảnh về Big Tech: Chúng ta đang chứng kiến một ngành công nghiệp mới to lớn đến mức không thể sụp đổ và phức tạp đến mức không thể quản lý. Nó tái định hình nền kinh tế và lực lượng lao động theo những cách sâu sắc, biến mọi người thành sản phẩm thông qua việc thu thập và kiếm tiền từ dữ liệu cá nhân của họ, nhưng lại không bị ai kiểm soát… Nó vận dụng sức mạnh cả về kinh tế lẫn chính trị để đảm bảo mọi thứ được giữ nguyên theo cách nó muốn.

Mô hình kinh doanh của ngành công nghệ chủ yếu là giữ cho mọi người “sống” trên không gian mạng càng lâu càng tốt, để thu thập dữ liệu cá nhân và kiếm tiền từ sự chú ý của người dùng. Chúng ta không phải trả tiền cho hầu hết dịch vụ kỹ thuật số, nhưng chúng ta phải trả giá đắt bằng các dữ liệu và sự chú ý của mình. Con người trở thành tài nguyên để nhóm Big Tech kinh doanh. Chúng ta nghĩ mình là người tiêu dùng nhưng trên thực tế, chúng ta là hàng hoá.

Theo tác giả, Big Tech không chỉ muốn trở thành người dẫn đầu trong mọi lĩnh vực, mà còn muốn trở thành nền tảng cho mọi thứ và trở thành “hệ điều hành” cho cuộc sống của chúng ta. Các công ty Big Tech không cần phải tăng giá. Họ có một mô hình kinh doanh không được trả bằng tiền. Họ được thanh toán bằng dữ liệu, thông qua một hệ thống “đổi chác”… Dữ liệu rất có giá trị đối với Big Tech khi họ bán nó cho các đơn vị quảng cáo và thu về mức lợi nhuận đáng kinh ngạc… Người dùng đã trở thành “nguyên liệu đầu vào” của thời đại kỹ thuật số… Trong thời đại của Big Tech, những đơn vị quảng cáo và doanh nghiệp bỏ tiền ra để mua các con số phân tích dữ liệu và số lượt xem mới là khách hàng, còn con người là sản phẩm.

Big Tech biến con người thành “nguyên liệu đầu vào”

Nuôi dưỡng cơn nghiện công nghệ bằng việc điều khiển nhận thức con người. Sức mạnh nguy hiểm của Big Tech là khả năng thao túng suy nghĩ, hành động và cả não bộ của chúng ta. Theo một nghiên cứu năm 2016, chúng ta chạm vào điện thoại di động của mình khoảng 2.617 lần mỗi ngày. Trong số những người sở hữu điện thoại thông minh, có đến 77% kiểm tra điện thoại trong vòng 15 phút sau khi họ thức dậy. Một phần ba người Mỹ nói rằng họ thà từ bỏ tình dục còn hơn là bị mất điện thoại di động. Điều đó làm “sức khỏe tâm thần của con người lại giảm xuống”.

Trong một nghiên cứu gần đây, Hiệp hội tâm lý Mỹ kết luận “những người liên tục kiểm tra thiết bị” (để xem email, tin nhắn và lướt mạng xã hội) dễ bị căng thẳng hơn những người không làm thế. Năm 2018, một nghiên cứu của Đại học Pittsburgh cho thấy thanh niên sử dụng mạng xã hội càng nhiều sẽ càng có nguy cơ bị trầm cảm. Nhiều nhà khoa học thần kinh lo ngại rằng việc sử dụng các ứng dụng và trò chơi dành cho thiết bị di động có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức trên diện rộng, thậm chí là gây mất trí sớm hàng loạt.

Khi xâm phạm quyền riêng tư cá nhân. Họ thu thập dữ liệu tạo nên hồ sơ người tiêu dùng và bán nó. Dữ liệu chính là “dầu mỏ” của thời đại thông tin, là nhiên liệu thúc đẩy sự phát triển của những công ty có thể vận hành bằng dữ liệu. Mỗi khi khởi động điện thoại bạn đã mở hàng loạt ứng dụng theo dõi vị trí và hoạt động của bạn trong từng giây. Riêng những ứng dụng này đã đại diện cho một ngành công nghiệp “tọc mạch” trị giá đến 21 tỉ đô la, và bên hưởng lợi không chỉ là các công ty công nghệ lớn nhất mà còn là một loạt tổ chức bạn chưa bao giờ nghĩ tới. Họ có xu hướng tin rằng những ưu tiên của bản thân nên được đặt cao hơn sự riêng tư, quyền tự do dân sự và bảo mật thông tin của những người khác…

Không chỉ nhiều chiêu trò với người dùng, các công ty Big Tech còn “bao trùm bóng tối lẫn nhau” khi “vay mượn ý tưởng” của đối thủ cạnh tranh, làm “gián điệp hợp pháp” mang về những thông tin tình báo có thể sử dụng làm suy yếu đối thủ cạnh tranh.

Và vượt ra ngoài giới hạn đó, để phục vụ lợi ích của mình, Big Tech đã thao túng cả nền kinh tế, xã hội, chính trị. Từ việc làm thay đổi thị trường lao động - việc làm, gây nên sự khủng hoảng của ngành báo chí, đến việc thao túng chính sách, can thiệp vào bầu cử Tổng thống, thâu tóm chính quyền… Kể cả nhúng tay vào cuộc cạnh tranh toàn cầu, điển hình là “cuộc chiến” thương mại và công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.

Đừng trở nên xấu xa là lời cảnh báo chưa bao giờ muộn với mọi người. Điều đáng trân trọng, là không chỉ đề cập đến thực trạng, Rana Foroohar đã cố gắng đề xuất nhiều giải pháp để Big Tech “không trở thành kẻ xấu”. Cuốn sách là một nỗ lực nhằm làm sáng tỏ những vấn đề có liên quan Big Tech đã khiến chúng ta lo lắng, cũng như những gì chúng ta có thể làm để giải quyết những vấn đề đó.

Trong phần kết, tác giả cũng thể hiện khao khát về một tương lai tươi sáng hơn với những con người trách nhiệm hơn: “Con người tạo ra những cổ máy và dù có những tưởng tượng bi quan về việc AI thâu tóm thế giới, con người vẫn là chủ nhân của chúng. Đi kèm với quyền làm chủ là khả năng- hay nói đúng hơn là trách nhiệm - lựa chọn và tạo ra tương lai mà chúng ta muốn từ Big Tech, cho chính chúng ta và cho thế hệ sau này”.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Cuốn sách tiên phong về Sang chấn Phức tạp

Sẽ ra sao nếu một ngày ta nhận ra mình đã bị bạo hành dưới danh nghĩa yêu thương? Liệu câu chuyện tổn thương của ta chỉ là nỗi đau mang tính cá nhân hay là bi kịch chung của một cộng đồng?
2

Đơn giản mà nói - Cái bẫy của sự phức tạp trong marketing hiện đại

Trong cuốn sách "Đơn giản mà nói" (Simply Put), tác giả Ben Guttmann đưa ra một quan điểm tưởng chừng đơn giản nhưng vô cùng quan trọng: giữa thế giới quá tải thông tin, thương hiệu nào càng rõ ràng, dễ hiểu, thương hiệu đó có cơ hội tồn tại.
3

Đại địa chấn kinh tế Kỳ 3: Mở cửa phục hồi

Ngày 04/5/2020 Ý đã mở cửa lại các cơ sở sản xuất và các nước châu Âu khác cũng bắt đầu nới lỏng một số biện pháp hạn chế.
4

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - EMDR: Liệu pháp giúp viết lại ký ức và chữa lành tổn thương

Trong cuốn The Body Keeps the Score, tác giả Bessel van der Kolk viết về một dạng trị liệu có tên là EMDR hay giải mẫn cảm và tái xử lý thông tin thông qua chuyển động mắt.
5

Đại địa chấn kinh tế Kỳ 2: Cả thế giới đối phó với cuộc khủng hoảng

Trước quy mô của cuộc khủng hoảng Covid-19, FED đã công bố một loạt biện pháp bổ sung, bao gồm cung cấp thêm 2,3 ngàn tỷ đô-la cho vay hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và chính quyền địa phương, đồng thời mở rộng các biện pháp hỗ trợ thị trường nợ doanh nghiệp.

Bí quyết của thành công - Ánh sáng thay đổi cuộc đời tôi

Nhờ “Bí quyết của thành công”, tôi đã học được cách thấu hiểu bản thân và “Biết làm bạn với chính mình”. Tôi biết “Điều gì quan trọng đối với bản thân”.

Đầu tư thông minh: Làm thế nào kiếm bộn tiền từ đầu tư và đạt tới tự do tài chính thực sự?

Quyển sách chứa đựng những thông tin đáng giá này có làm cho Anthony Robbins trở nên giàu có hay không?

Đừng bao giờ từ bỏ khát vọng - Bởi khát vọng sẽ dẫn đến thành công

“Đừng bao giờ từ bỏ khát vọng” của Nick Vujicic chính là bởi khát vọng cũng chính là một nửa con đường dẫn đến sự thành công, còn lại là nhờ vào ý chí nghị lực, niềm tin và sự kiên định của mỗi người.

Minh chứng thiên đường - Chuyện cô gái trên cánh bướm và đứa con bị 'ruồng bỏ'

Mỗi lần kể lại câu chuyện cho một trong những đồng nghiệp trong giới khoa học nghe, mặc dù câu chuyện của tôi nghe có vẻ điên rồ, nhưng tôi biết rằng mình đang chia sẻ với họ một điều có giá trị khoa học thật sự.

Bí mật của may mắn - Hé mở 12 bí mật của sự may mắn

Nếu bạn cảm thấy bi quan hoặc mất động lực về cuộc sống, công việc, học hành… thì đây là cuốn sách hữu ích để bạn tìm lại được sự may mắn, tốt đẹp cho chính cuộc đời mình.

Lời khuyên dành cho thầy cô - Câu chuyện về 'bộ tộc kiến' và những cải cách cần có trong hệ thống giáo dục

“Nếu không có giải pháp đúng đắn trong giáo dục, chúng ta sẽ có một ‘thế hệ bị lãng phí’, trở thành gánh nặng cho xã hội”, Giáo sư John Vu nhận định trong “Lời khuyên dành cho thầy cô”.

'Hạt giống tâm hồn - Cho lòng dũng cảm và tình yêu cuộc sống' để lại cho tôi nhiều bài học

Hạt giống tâm hồn - Cho lòng dũng cảm và tình yêu cuộc sống, cuốn sách đã làm thay đổi cuộc đời em, thay đổi cách sống, cách suy nghĩ giúp em biết yêu đời yêu bản thân mình hơn nữa.

‘Ping – Giải cứu Vườn Địa đàng’ và bài học về thái độ sống ‘Bảy lần ngã, tám lần đứng dậy’

Ping – Giải cứu Vườn Địa đàng là hành trình của chú ếch Ping, từ một sinh vật nhỏ bé cho đến lúc trưởng thành bước ra biển lớn, gánh vác trên vai sứ mệnh cứu lấy sự sống của muôn loài.

Phỏng vấn xin việc các công ty toàn cầu

Blog GS John VU - GS John Vu - 28/07/2025 13:00
Tôi đã nhận được nhiều email hỏi về “việc làm với các công ti toàn cầu” mà tôi đã viết vài tuần trước đây. Nhiều người hỏi về cách qua được cuộc phỏng vấn với họ, cho nên sau đây là vài lời khuyên:

Xem Sex Education, tôi nhớ lại câu chuyện "cười ra nước mắt" của hàng xóm

Điện ảnh - Minh Châu - 28/07/2025 12:00
Câu chuyện khiến tôi phải suy nghĩ nhiều về cách dạy con.

15 lời khuyên "thực dụng" nhất dành cho người phụ nữ muốn sống sáng suốt và cưới đúng người

Kỹ năng - Ái Vi - 28/07/2025 11:00
Phụ nữ nào cũng mơ một tình yêu đẹp, một bến đỗ bình yên nhưng vẫn giữ được sự tự chủ và giá trị của chính mình.

Ngày tàn của Internet truyền thống đang đến gần

Suy ngẫm - Trung Nam - 28/07/2025 10:00
Sự ra đời của trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại một cách sâu sắc cách chúng ta tương tác với Internet.

‘Đại địa chấn kinh tế’ - Những bài học từ khủng hoảng

Từ sách - Phim - Thu An - 28/07/2025 09:00
Không có gì chắc chắn trong lĩnh vực kinh tế, ngoại trừ một điều: sẽ lại có một cuộc khủng hoảng tài chính nữa xuất hiện.

Bộ ảnh con gái chụp ảnh bố mẹ khiến người xem bật khóc

Phong cách sống - Chi Chi - 28/07/2025 08:00
Những bức hình đen trắng nhưng sống động, rực rỡ và chứa đầy ánh sáng.

Bạn chọn sách giấy hay sách điện tử?

Kỹ năng - TĐ - 27/07/2025 13:00
Với những người mê đọc thì cuộc chiến giữa e-book (sách điện tử) và sách giấy chưa bao giờ kết thúc.

18 câu cổ ngữ bị hiểu sai suốt cả ngàn năm: Hóa ra sách vở vẫn chưa kể hết sự thật này!

Suy ngẫm - Tích Thành - 27/07/2025 12:00
Bạn nghĩ mình đã hiểu rõ những câu nói xưa? Thật tiếc, có lẽ bạn chỉ mới biết một nửa. Có những chân lý cổ xưa đã bị con người hiểu sai và truyền miệng lệch lạc suốt hàng ngàn năm qua và đây là 18 ví dụ kinh điển nhất.

Đừng để phim ảnh đánh lừa, chỉ 8 cao thủ này có thể đánh bại Giang Nam Thất Quái trong các trận đối đầu

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 27/07/2025 11:00
Những cao thủ có thể đối đầu với Giang Nam Thất Quái là ai?

Lật lại cái chết bí ẩn của ngôi sao võ thuật Lý Tiểu Long

Phong cách sống - Mi Vân - 27/07/2025 10:00
Ngôi sao võ thuật Lý Tiểu Long đột ngột qua đời ở tuổi 33. Sau đó, nhiều giả thuyết đã lan truyền, nhưng cho tới giờ, sự ra đi đó vẫn là một bí ẩn.

Xem lại cảnh Ngọc Hoàng chui gầm bàn, tôi càng thích mê Tây Du Ký 1986: Thật sự thâm sâu!

Điện ảnh - Trương Lương - 27/07/2025 09:00
Phim Tây Du Ký 1986 được đạo diễn bởi Dương Khiết, dựa trên nguyên tác của Ngô Thừa Ân, đa tầng ý nghĩa, thật sự thâm sâu.

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - Khi căng thẳng trở thành chất độc

Từ sách - Phim - Quìn - 27/07/2025 08:00
Căng thẳng không chỉ khiến bạn mất ngủ hay cáu gắt. Nó thực sự là một chất độc lặng lẽ phá hoại cơ thể và tinh thần từng chút một, ngay cả khi bạn không nhận ra.

Tuyệt đỉnh Kungfu - "Làm người phải biết nhân nghĩa, bằng không giỏi đến mấy cũng chỉ là cặn bã"

Điện ảnh - Trương Lương - 26/07/2025 12:00
Cao thủ thực sự không cần đến danh tiếng..."

"Trí tuệ du lịch" của giới trẻ, họ giải quyết nhiều vấn đề khó khăn mà không tốn bất kỳ chi phí nào!

Kỹ năng - Nhật Anh - 26/07/2025 11:00
Khi đi du lịch, bạn phải theo kịp tốc độ của những người trẻ tuổi. Một số "trí tuệ du lịch" mà họ nghĩ ra thật tuyệt vời đến nỗi mọi người không thể không khen ngợi khi nhìn thấy chúng.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 29/07/2025