Tư duy truy tìm sự thật - Đi tìm “tấm bản đồ” sự thật

Thảo Thảo20/07/2023 08:00
Tư duy truy tìm sự thật - Đi tìm “tấm bản đồ” sự thật

“Tư duy truy tìm sự thật” là tác phẩm phải đọc đối với những ai trân trọng sự thật trong cuộc sống cá nhân lẫn đời sống xã hội.

Amy luôn cảm thấy không vui khi học luật, cô đã chọn trường vì áp lực từ cha mẹ – những người luôn mong muốn con gái mình trở thành luật sư. Nhưng khi ai đó hỏi đến thì Amy một mực phủ nhận: “Không, không, có thể đúng là cha mẹ muốn tôi học luật, nhưng tôi đã chọn ngành này vì bản thân mình”.

Một người bạn của Amy hỏi: “Vậy nếu ngày mai cha mẹ cậu gọi đến và nói: “Con gái yêu, cha mẹ đã suy nghĩ kỹ rồi. Cha mẹ không quan tâm con có làm luật sư hay không. Cha mẹ chỉ muốn con được làm điều con thích”, thì lúc đó cậu tính thế nào?”.

Lúc bấy giờ, Amy mới thú nhận: “Nếu vậy thì… mình sẽ nghỉ học luật ngay lập tức”.

Khi nỗi sợ âm thầm dẫn dắt suy luận

Trong câu chuyện trên, luận điểm “tôi đã chọn ngành này vì bản thân mình” dường như đã dẫn Amy đến kết luận “tôi tiếp tục học ngành luật”. Nhưng thật ra, kết luận đó mới là thứ đã âm thầm dẫn dắt luận điểm của cô – ngay từ ban đầu. Đây là ví dụ điển hình của lỗi tư duy phổ biến: vô thức lựa chọn lập luận dẫn đến kết luận mà ta mong muốn.

Diễn giả, tác giả Julia Galef và cũng là người dẫn chương trình podcast Rationally Speaking đã làm việc hàng chục năm để tìm hiểu về cách con người lập luận, tư duy, nhìn nhận mọi việc, và đúc kết trong cuốn sách Tư duy truy tìm sự thật

Lỗi tư duy được Julia chủ yếu đặt vấn đề trong tác phẩm là kết luận dẫn dắt lập luận, và con người thường ngầm mong muốn các kết luận giúp né tránh sự bất an. Như trường hợp của Amy, lập luận “tôi đã chọn ngành này vì bản thân mình” có thể xuất phát từ cảm giác sợ hãi về xáo trộn khi cô chọn thành thật với chính mình, tức từ bỏ học luật và định hướng lại toàn bộ tương lai.

Hơn ai hết, Julia nhận ra những hiện diện đời thường của lỗi tư duy này từ chính bản thân mình. “Khi biết mình sắp hết tiền, tôi sẽ cố không nhìn vào số dư tài khoản trên biên lai rút tiền. Khi nghĩ ai đó có thể đang khó chịu vì mình, tôi sẽ tránh hỏi họ về chuyện đó”, nữ tác giả bộc bạch ngay từ đầu cuốn sách. 

Nỗi sợ, xét rộng hơn, có thể đến từ việc phải chấp nhận quan điểm, niềm tin đối nghịch với điều bạn tin tưởng hay từng tuyên bố; thừa nhận sai lầm của bản thân; đón nhận những ý kiến đi ngược lại bản sắc, cái tôi, nhóm hay cộng đồng mà bạn thuộc về.

Điều đáng sợ hơn cả, theo Julia, là tính vô thức của lỗi tư duy này. Chúng ta dường như cố gắng khách quan và hợp lý trong mọi hoàn cảnh. Tuy nhiên, như Julia chỉ ra trong sách, ta chỉ thường chọn một trong rất nhiều lựa chọn “trông có vẻ khách quan” mà thôi: chọn lắng nghe những nguồn tin mình muốn tin, đặt những câu hỏi theo cách dễ nhận được những câu trả lời mình mong muốn…

Nỗi sợ cần được làm chủ

Bên cạnh việc phân tích nguyên nhân và cơ chế của lối tư duy “tự lừa dối bản thân” này, Tư duy truy tìm sự thật còn có nhiều ví dụ về ảnh hưởng của nó – từ đời sống thường nhật đến các quyết định quan trọng, từ quy mô cá nhân đến các ngành nghề, xã hội, như những kiên trì mù quáng của các nhà khởi nghiệp, kết luận đầy thiên kiến của các nhà nghiên cứu, các chuyên gia dự báo, hay quyết định tiếp tục cuộc chiến tranh Việt Nam của cựu tổng thống Mỹ Lyndon Johnson.

Để nhận biết liệu mình có đang tự lừa dối bản thân hay không, tác giả đưa ra trong cuốn sách những cách để tự “phát giác”, như thực hiện các thí nghiệm tưởng tượng. Đây chính là cách mà một người bạn đã giúp cô sinh viên ngành luật Amy nhận ra sự tự lừa dối của mình.

Trong sách, tác giả đề xuất bạn đọc thử nhiều kiểu thí nghiệm khác: tưởng tượng một người khác sẽ làm gì nếu bị đặt vào tình huống của bạn; hoặc quan điểm của bạn sẽ khác đi thế nào nếu một người có ảnh hưởng đối với bạn thay đổi quan điểm…

Nhưng phần ấn tượng nhất của cuốn sách lại nằm ở mối liên hệ chặt chẽ giữa tư duy với kỹ năng làm chủ cảm xúc của con người. Julia Galef cho rằng kỹ năng làm chủ là chìa khóa – khi ta làm chủ nỗi sợ, ta không còn để nỗi sợ dẫn dắt suy luận.

Những con người ấy có lối tư duy được Julia Galef ví như “tư duy trinh sát”: bất chấp thuộc về phe nào, bất chấp mong muốn thắng ra sao, bất chấp sự thật có thể làm tổn thương “phe mình” thế nào, họ vẫn truy tìm thông tin, chứng cứ và lập luận để hướng tới “tấm bản đồ” sự thật.

Bên cạnh một ý tưởng đột phá và có liên hệ với số đông độc giả, Tư duy truy tìm sự thật còn hấp dẫn bởi cách triển khai chặt chẽ cùng lối kể chuyện lôi cuốn. Sách được đánh giá sánh ngang với những tác phẩm phi hư cấu về tư duy và các bẫy nhận thức nổi bật trong vòng 20 năm qua, như Tư duy nhanh và chậm của Daniel Kahneman, hay Thiên nga đen của Nassim Nicholas Taleb…

Đây là tác phẩm phải đọc đối với những ai trân trọng sự thật trong cuộc sống cá nhân lẫn đời sống xã hội – một giá trị đòi hỏi nhiều dũng cảm để theo đuổi, đồng thời rất đáng tưởng thưởng và có lẽ là không có điểm kết.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

"Không còn bệnh tim" với tác dụng đáng kinh ngạc khi chữa bệnh bằng oxit nitric

“Không còn bệnh tim” (No More Heart Disease) là quyển sách công phu của Dr. Louis J. Ignarro, về việc ngăn ngừa và chữa trị bệnh tim mạch bằng oxit nitric (NO).
2

Đường vào thiền - Osho: Đừng tự làm khổ mình vì những lỗi lầm đã qua

Có những đêm nằm trằn trọc vì một lỗi lầm đã qua, một lời nói khiến ai đó tổn thương, hay một lựa chọn sai lầm đổi cả cuộc đời. Quá khứ vẫn còn đó không thể xoá đi, nhưng bạn hoàn toàn có thể bước ra khỏi nó.
3

‘Hạnh phúc tuổi trẻ’ - Những lá thư Krishnamurti gửi bạn trẻ

Trong một thế giới tràn ngập thông tin như hiện nay, nhiều người trẻ đang mắc kẹt trong cuộc chạy đua điên cuồng: không ngừng tìm kiếm thành công, tình yêu, sự an toàn, thấu hiểu, tự do... Nhưng nghịch lý là, càng tìm kiếm, họ càng xa rời chính mình.
4

Minh triết trong ăn uống của phương Đông - Bạn đang ăn vì thích… hay ăn để sống khỏe?

Chúng ta đang sống trong một thời đại thịnh vượng chưa từng có với công nghệ phát triển, đời sống tiện nghi, y học hiện đại. Nhưng nghịch lý thay, bệnh tật lại ngày càng phổ biến, thậm chí còn “trẻ hóa” một cách đáng sợ.
5

'Khai mở cảm xúc' và 'Khai mở hạnh phúc' - Đừng che giấu cảm xúc bằng hai chữ “Ổn mà”

“Ổn mà” – hai chữ ngắn ngủi nhưng lại là câu trả lời phổ biến nhất trong những khoảnh khắc ta cảm thấy tệ nhất.

Những đứa trẻ nhớ được tiền kiếp - Bằng chứng sống về luân hồi

Đối với đại đa số người Châu Á, khái niệm về luân hồi, về kiếp sống khác sau khi chết đi có thể không còn xa lạ vì nó đã tồn tại hàng ngàn năm và là một phần của các tôn giáo lớn như Phật giáo, Ấn Độ giáo…

Tư duy truy tìm sự thật - Nên nhìn thẳng vào sự thật thay vì cố chứng minh mình đúng

Cuốn sách “Tư duy truy tìm sự thật” phân tích cách mà não bộ con người được lập trình sẵn dựa trên cơ sở tâm lý học và xã hội học, nhằm chỉ ra các hành vi vô thức mà hầu như ai trong số chúng ta cũng mắc phải.

Như ta là - Triết gia Krishnamurti chỉ cách 'dọn dẹp' tâm trí để sống an vui

Những tư tưởng mới mẻ cùng lời khuyên thiết thực từ cuốn sách “Như ta là” của triết gia J. Krishnamurti giúp ta thấu hiểu chính mình, tự trang bị cho mình một tâm thái sống mà trong đó ta có thể hạnh phúc, an vui.

Muôn kiếp nhân sinh 3 - Chúng ta đang để lại cho con cháu mình một thế giới như thế nào?

Nhờ trí thông minh, đời sống con người đã hoàn toàn thay đổi. Tuy nhiên, câu hỏi của tôi là những người thông minh này đã và đang làm gì với tài năng của họ?

​​​​​​​‘Đánh thức trí thông minh’ giúp bạn tạo ra công thức thành công cho chính mình

Đánh thức trí thông minh" của J. Krishnamurti là một tác phẩm thách thức người đọc khám phá, mở rộng trí thông minh và nhận thức của mình thông qua sự tỉnh thức, quan sát đúng đắn và yêu thương.

Bí quyết sống tỉnh thức trong 8 ngày - Trở thành nhà khoa học và tạo ra 'vitamin tỉnh thức'

Muốn tử tế với chính mình, hãy bắt tay trở thành nhà khoa học tự tạo ra "vitamin Tỉnh Thức" cho bản thân.

Những đứa trẻ nhớ được tiền kiếp - Trải nghiệm Déjà Vu có phải là ký ức tiền kiếp?

Có hay không Trải nghiệm Déjà Vu chính là ký ức tiền kiếp của chúng ta?

Muôn kiếp nhân sinh 3 - Trí thông minh nhân tạo không bao giờ thay thế được bộ não con người

Trong một chuyến viếng thăm Thomas tại Colorado, tôi đã có cuộc trò chuyện với ông về trí thông minh nhân tạo.

Bạn đang chăm sóc bản thân thật sự hay... tiêu tiền cho bớt mệt?

"Chăm sóc bản thân" đang dần trở thành một lối sống thời thượng – với spa, shopping, và những trải nghiệm sang chảnh. Nhưng liệu tất cả những điều đó có thực sự giúp bạn chữa lành? Hay chỉ là cách để tạm thời làm dịu đi sự mệt mỏi từ bên trong?

Chân dung kẻ "sống lỗi"

Suy ngẫm - S.A - 20/06/2025 13:00
Bạn luôn cảm thấy người khác làm sai với mình, nhưng đã bao giờ tự thấy mình đối xử với bản thân cũng không ra gì chưa?

Xem "Sex Education", tôi xấu hổ nhận ra chính mình đang đẩy con trai ra khỏi nhà

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 20/06/2025 12:00
Tôi luôn nghĩ rằng mọi thứ mình làm là vì tốt cho con. Bởi tôi quá yêu con mà thôi.

ChatGPT nâng cấp giọng nói, tạo cảm giác như trò chuyện với người thực

Kỹ năng - Anh Tú - 20/06/2025 11:00
OpenAI đã cải tiến chế độ giọng nói của ChatGPT, nhằm giúp người dùng có cảm giác như đang nói chuyện với một người thật.

Dịch vụ cho thuê "người lắng nghe không phán xét" nở rộ ở TP.HCM, Hà Nội

Phong cách sống - S.A - 20/06/2025 10:00
Người cung cấp dịch vụ chỉ nghe - không đưa ra phán xét, không tư vấn tâm lý. Người tìm đến chỉ cần trút sạch tâm sự, không sợ ai bàn tán chuyện của mình. Thế là 2 bên đều vui.

TP.HCM đóng Cổng Dịch vụ công

Kỹ năng - Q.Huy - 20/06/2025 09:28
Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM vừa thông tin chính thức về việc đóng Cổng Dịch vụ công thành phố. Kể từ 21h ngày 18/6, Cổng Dịch vụ công trực tuyến TPHCM được đóng để hợp nhất với Cổng Dịch vụ công quốc gia từ ngày 19/6.

Cuộc đời rực rỡ của Gillian Lynne: Từ cô bé bị trường từ chối dạy trở thành vũ công huyền thoại

Truyền cảm hứng - Tiểu Ngạn - 20/06/2025 09:00
Gillian Lynne là minh chứng sống cho câu nói "Không gì là không thể" và câu chuyện cuộc đời bà đã thành nguồn cảm hứng cho nhiều bậc cha mẹ trong hành trình dạy dỗ con cái.

Bạn đang chăm sóc bản thân thật sự hay... tiêu tiền cho bớt mệt?

Từ sách - Phim - Quìn - 20/06/2025 08:00
"Chăm sóc bản thân" đang dần trở thành một lối sống thời thượng – với spa, shopping, và những trải nghiệm sang chảnh. Nhưng liệu tất cả những điều đó có thực sự giúp bạn chữa lành? Hay chỉ là cách để tạm thời làm dịu đi sự mệt mỏi từ bên trong?

OpenAI nâng cấp một loạt công cụ cho ChatGPT phục vụ doanh nghiệp

Kỹ năng - Anh Tú - 19/06/2025 13:00
Với nỗ lực ngày càng tập trung vào nhóm người dùng doanh nghiệp, OpenAI vừa công bố hàng loạt nâng cấp mới cho ChatGPT.

Bậc thầy tâm lý học Carl Jung chỉ rõ 5 trụ cột của cuộc sống tốt đẹp; ai thấu hiểu - người đó HẠNH PHÚC!

Suy ngẫm - Trang Đào - 19/06/2025 12:00
Việc định rõ những "trụ cột" này sẽ giúp con đường tiến tới cuộc sống hạnh phúc của mỗi người trở nên rõ ràng và khả thi hơn.

Google khuyến nghị người dùng Gmail thực hiện ngay điều này

Kỹ năng - Nam Đoàn - 19/06/2025 11:00
Google đang kêu gọi người dùng chuyển sang một phương thức bảo mật mới, an toàn hơn để chống lại làn sóng tấn công lừa đảo ngày càng gia tăng.

5 bài học nhân sinh từ "Na Tra: Ma đồng náo hải": Hãy để cây mọc thành cây, hoa trở thành hoa

Điện ảnh - Nguyệt Phạm - 19/06/2025 10:00
Những bài học về cuộc sống sâu sắc cũng là yếu tố giúp Na Tra 2 trở thành bộ phim ăn khách nhất thế giới.

“Thế hệ cợt nhả” rủ nhau làm giàu bằng sự lạc quan: Giàu trải nghiệm là được, hết tiền thì tính sau?

Phong cách sống - Ngọc Linh - 19/06/2025 09:00
"Hết lúa chúa lại ban, hết tiền tiên lại phát". Câu nói này bỗng nổi lên như một hiện tượng vào thời điểm không thể hợp cảnh hơn: Mùa hè!

Hạnh phúc tuổi trẻ - Tuổi trẻ cũng cần đến những khoảng lặng

Từ sách - Phim - Quìn - 19/06/2025 08:00
Có bao giờ bạn dành thời gian chỉ để… ngồi yên? Không cầm điện thoại, không nghe nhạc, không tán gẫu cùng bạn bè? Trong thế giới luôn hối hả này, sự tĩnh lặng trở thành một thứ xa xỉ. Vì thế, ta ngày càng xa rời chính mình.

Xem 'Khi Cuộc Đời Cho Bạn Quả Quýt', tôi thề sẽ không bao giờ nói "Mẹ sống vì con"

Điện ảnh - An Chi - 18/06/2025 13:00
Đứa trẻ lớn lên trong “sự hy sinh của mẹ” sẽ không học được cách hỏi mình: “Mình muốn gì?”, mà chỉ biết hỏi: “Mình nên làm gì để cha mẹ vui?”.

Quán cà phê treo hơn 700 con gấu bông gây sốt TPHCM, bảo vệ túc trực 24/24

Thư giãn - Cẩm Tiên - 18/06/2025 12:00
Quán cà phê "Mê" ở quận Gò Vấp (TPHCM) đang trở thành điểm đến gây sốt của giới trẻ nhờ trang trí hơn 700 con gấu bông đủ kích cỡ.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 6, 20/06/2025