Đừng trở nên xấu xa – Lời cảnh báo chưa bao giờ là muộn

Thu An13/03/2023 09:00
Đừng trở nên xấu xa – Lời cảnh báo chưa bao giờ là muộn

“Đừng trở nên xấu xa” (Don’t be evil) khiến người đọc bất ngờ với những thông tin ngồn ngộn về “thế giới” Big Tech - những đóng góp cùng những “mặt tối” của nó trong việc thao túng xã hội.

Đừng trở nên xấu xa cuốn sách được viết bởi nhà báo Rana Foroohar - một phóng viên chuyên mục kinh doanh toàn cầu, phó tổng biên tập của tờ Financial Times. Với kiến thức lĩnh vực chuyên sâu, dày dạn kinh nghiệm, tác giả đã khiến người đọc bất ngờ với những thông tin ngồn ngộn về “thế giới” Big Tech - những đóng góp thần tốc của nó trong quá trình phát triển xã hội hiện đại, cùng những “mặt tối” khủng khiếp trong việc thao túng từ con người cho đến nền kinh tế, chính trị…

Mặt tối của Big Tech

“Đừng trở nên xấu xa” (Don’t be evil) là câu mở đầu nổi tiếng trong Qui tắc ứng xử nguyên bản của Google, một trong năm “gã khổng lồ” lĩnh vực công nghệ đang nắm giữ số tài sản cực kỳ lớn, được gọi là FAANG (gồm Facebook, Apple, Amazon, Netflix và Google). Đó cũng là triết lý những ngày đầu thành lập công ty. Nó thể hiện tinh thần lạc quan và chất lý tưởng đáng nể phục vì một tương lai phát triển thế giới bằng ứng dụng công nghệ mới.

Nhưng rồi, các Big Tech (những tập đoàn công nghệ lớn) ngày càng xa rời mục tiêu, lý tưởng của mình. Sự ”ngây thơ” dấn thân cho lý tưởng ban đầu đã không còn nữa. Các nền tảng của nhiều công ty công nghệ đã trở thành những công cụ để thao túng chính trị, xoay chuyển vận mệnh các quốc gia, làm giàu cho các giám đốc điều hành, các cổ đông của công ty.

“Làm thế nào một ngành công nghiệp từng rất nhiệt huyết, cách tân và lạc quan lại trở nên tham lam, phiến diện và cao ngạo chỉ sau vài thập niên? Làm thế nào một thế giới của “thông tin phải được miễn phí” lại trở thành nơi mà mọi dữ liệu đều được qui ra tiền? Làm thế nào mà một phong trào ra đời vì mục đích “dân chủ hóa” thông tin lại phá hủy cấu trúc nền dân chủ của chúng ta?”.

Rana Foroohar đã cố gắng trả lời những câu hỏi đó một cách đầy đủ nhất có thể trong “Đừng trở nên xấu xa”. Và câu trả lời dễ nhận ra nhất về nguyên nhân, được gọi một cách nôm na, là “tiền”, khi tác giả dẫn lời cảnh báo của nhà kinh tế học Mancur Olson “nền văn minh sẽ dần suy tàn khi hệ thống chính trị bị chi phối bởi lợi ích tài chính”.

Rana Foroohar viết: Đã một thời, những người theo “giáo phái kỹ thuật số” từng rao giảng tầm nhìn về một tương lai mà công nghệ nắm giữ sức mạnh biến thế giới thành một nơi tốt đẹp hơn, an toàn hơn và thịnh vượng hơn cho mọi người. Tầm nhìn này luôn tuân thủ một nguyên tắc nghiêm ngặt: thông tin phải được miễn phí và Internet sẽ là một “lực lượng dân chủ “ tạo sân chơi “công bằng” cho tất cả chúng ta.

Nhưng rồi, chỉ sau một thời gian ngắn, lòng tham và lợi nhuận đã chiến thắng. Đồng tiền đã thao túng tất cả. Tất nhiên, Big Tech có những đóng góp tuyệt vời về công nghệ cho quá trình phát triển, nhưng ở đây tác giả muốn phân tích sâu hơn “mặt tối” của nó.

Chúng ta không phải là người tiêu dùng mà là hàng hoá

Cuốn sách đã giúp người đọc hình dung một bức tranh tương đối toàn cảnh về Big Tech: Chúng ta đang chứng kiến một ngành công nghiệp mới to lớn đến mức không thể sụp đổ và phức tạp đến mức không thể quản lý. Nó tái định hình nền kinh tế và lực lượng lao động theo những cách sâu sắc, biến mọi người thành sản phẩm thông qua việc thu thập và kiếm tiền từ dữ liệu cá nhân của họ, nhưng lại không bị ai kiểm soát… Nó vận dụng sức mạnh cả về kinh tế lẫn chính trị để đảm bảo mọi thứ được giữ nguyên theo cách nó muốn.

Mô hình kinh doanh của ngành công nghệ chủ yếu là giữ cho mọi người “sống” trên không gian mạng càng lâu càng tốt, để thu thập dữ liệu cá nhân và kiếm tiền từ sự chú ý của người dùng. Chúng ta không phải trả tiền cho hầu hết dịch vụ kỹ thuật số, nhưng chúng ta phải trả giá đắt bằng các dữ liệu và sự chú ý của mình. Con người trở thành tài nguyên để nhóm Big Tech kinh doanh. Chúng ta nghĩ mình là người tiêu dùng nhưng trên thực tế, chúng ta là hàng hoá.

Theo tác giả, Big Tech không chỉ muốn trở thành người dẫn đầu trong mọi lĩnh vực, mà còn muốn trở thành nền tảng cho mọi thứ và trở thành “hệ điều hành” cho cuộc sống của chúng ta. Các công ty Big Tech không cần phải tăng giá. Họ có một mô hình kinh doanh không được trả bằng tiền. Họ được thanh toán bằng dữ liệu, thông qua một hệ thống “đổi chác”… Dữ liệu rất có giá trị đối với Big Tech khi họ bán nó cho các đơn vị quảng cáo và thu về mức lợi nhuận đáng kinh ngạc… Người dùng đã trở thành “nguyên liệu đầu vào” của thời đại kỹ thuật số… Trong thời đại của Big Tech, những đơn vị quảng cáo và doanh nghiệp bỏ tiền ra để mua các con số phân tích dữ liệu và số lượt xem mới là khách hàng, còn con người là sản phẩm.

Big Tech biến con người thành “nguyên liệu đầu vào”

Nuôi dưỡng cơn nghiện công nghệ bằng việc điều khiển nhận thức con người. Sức mạnh nguy hiểm của Big Tech là khả năng thao túng suy nghĩ, hành động và cả não bộ của chúng ta. Theo một nghiên cứu năm 2016, chúng ta chạm vào điện thoại di động của mình khoảng 2.617 lần mỗi ngày. Trong số những người sở hữu điện thoại thông minh, có đến 77% kiểm tra điện thoại trong vòng 15 phút sau khi họ thức dậy. Một phần ba người Mỹ nói rằng họ thà từ bỏ tình dục còn hơn là bị mất điện thoại di động. Điều đó làm “sức khỏe tâm thần của con người lại giảm xuống”.

Trong một nghiên cứu gần đây, Hiệp hội tâm lý Mỹ kết luận “những người liên tục kiểm tra thiết bị” (để xem email, tin nhắn và lướt mạng xã hội) dễ bị căng thẳng hơn những người không làm thế. Năm 2018, một nghiên cứu của Đại học Pittsburgh cho thấy thanh niên sử dụng mạng xã hội càng nhiều sẽ càng có nguy cơ bị trầm cảm. Nhiều nhà khoa học thần kinh lo ngại rằng việc sử dụng các ứng dụng và trò chơi dành cho thiết bị di động có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức trên diện rộng, thậm chí là gây mất trí sớm hàng loạt.

Khi xâm phạm quyền riêng tư cá nhân. Họ thu thập dữ liệu tạo nên hồ sơ người tiêu dùng và bán nó. Dữ liệu chính là “dầu mỏ” của thời đại thông tin, là nhiên liệu thúc đẩy sự phát triển của những công ty có thể vận hành bằng dữ liệu. Mỗi khi khởi động điện thoại bạn đã mở hàng loạt ứng dụng theo dõi vị trí và hoạt động của bạn trong từng giây. Riêng những ứng dụng này đã đại diện cho một ngành công nghiệp “tọc mạch” trị giá đến 21 tỉ đô la, và bên hưởng lợi không chỉ là các công ty công nghệ lớn nhất mà còn là một loạt tổ chức bạn chưa bao giờ nghĩ tới. Họ có xu hướng tin rằng những ưu tiên của bản thân nên được đặt cao hơn sự riêng tư, quyền tự do dân sự và bảo mật thông tin của những người khác…

Không chỉ nhiều chiêu trò với người dùng, các công ty Big Tech còn “bao trùm bóng tối lẫn nhau” khi “vay mượn ý tưởng” của đối thủ cạnh tranh, làm “gián điệp hợp pháp” mang về những thông tin tình báo có thể sử dụng làm suy yếu đối thủ cạnh tranh.

Và vượt ra ngoài giới hạn đó, để phục vụ lợi ích của mình, Big Tech đã thao túng cả nền kinh tế, xã hội, chính trị. Từ việc làm thay đổi thị trường lao động - việc làm, gây nên sự khủng hoảng của ngành báo chí, đến việc thao túng chính sách, can thiệp vào bầu cử Tổng thống, thâu tóm chính quyền… Kể cả nhúng tay vào cuộc cạnh tranh toàn cầu, điển hình là “cuộc chiến” thương mại và công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.

Đừng trở nên xấu xa là lời cảnh báo chưa bao giờ muộn với mọi người. Điều đáng trân trọng, là không chỉ đề cập đến thực trạng, Rana Foroohar đã cố gắng đề xuất nhiều giải pháp để Big Tech “không trở thành kẻ xấu”. Cuốn sách là một nỗ lực nhằm làm sáng tỏ những vấn đề có liên quan Big Tech đã khiến chúng ta lo lắng, cũng như những gì chúng ta có thể làm để giải quyết những vấn đề đó.

Trong phần kết, tác giả cũng thể hiện khao khát về một tương lai tươi sáng hơn với những con người trách nhiệm hơn: “Con người tạo ra những cổ máy và dù có những tưởng tượng bi quan về việc AI thâu tóm thế giới, con người vẫn là chủ nhân của chúng. Đi kèm với quyền làm chủ là khả năng- hay nói đúng hơn là trách nhiệm - lựa chọn và tạo ra tương lai mà chúng ta muốn từ Big Tech, cho chính chúng ta và cho thế hệ sau này”.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Tu giữa đời thường - Làm chủ cuộc sống là biết từ chối, hãy học cách nói 'Không'

 Trở thành nô lệ của thời gian là thất bại tột cùng trong nỗ lực hiểu mình là ai.
2

Thức dậy muốn đi làm - Nghịch lý của sự tích cực trong công việc mà bạn nên biết

Ngoài việc cống hiến thời gian và năng lượng tinh thần cho công việc, chúng ta thường vô thức trao đi một thứ còn quý giá hơn nhiều – đó là giá trị bản thân.
3

Flow - Dòng chảy: Để mối quan hệ trong tình yêu không thành “lệ thường nhàm chán”

Trong tình yêu, khi đàn ông và phụ nữ lần đầu tiên bị thu hút lẫn nhau, thách thức đối với mỗi người thường khá rõ ràng. 
4

Bí quyết sống tỉnh thức trong 8 ngày - Sự khác biệt giữa thiền định và thiền chánh niệm

Thiền định và thiền chánh niệm là hai phương pháp thiền quan trọng trong Phật giáo.
5

Đánh thức trí thông minh - Tìm ra cách để sống ngay bây giờ

Nếu bạn tin vào một sự tái sinh trong tương lai, bạn phải biết rằng tương lai bị quy định bởi cách bạn sống ngay bây giờ, những điều bạn đang làm, những gì bạn đang nghĩ, những hành động của bạn, quy tắc đạo đức của bạn.

Bí quyết của thành công - Ánh sáng thay đổi cuộc đời tôi

Nhờ “Bí quyết của thành công”, tôi đã học được cách thấu hiểu bản thân và “Biết làm bạn với chính mình”. Tôi biết “Điều gì quan trọng đối với bản thân”.

Đầu tư thông minh: Làm thế nào kiếm bộn tiền từ đầu tư và đạt tới tự do tài chính thực sự?

Quyển sách chứa đựng những thông tin đáng giá này có làm cho Anthony Robbins trở nên giàu có hay không?

Đừng bao giờ từ bỏ khát vọng - Bởi khát vọng sẽ dẫn đến thành công

“Đừng bao giờ từ bỏ khát vọng” của Nick Vujicic chính là bởi khát vọng cũng chính là một nửa con đường dẫn đến sự thành công, còn lại là nhờ vào ý chí nghị lực, niềm tin và sự kiên định của mỗi người.

Minh chứng thiên đường - Chuyện cô gái trên cánh bướm và đứa con bị 'ruồng bỏ'

Mỗi lần kể lại câu chuyện cho một trong những đồng nghiệp trong giới khoa học nghe, mặc dù câu chuyện của tôi nghe có vẻ điên rồ, nhưng tôi biết rằng mình đang chia sẻ với họ một điều có giá trị khoa học thật sự.

Bí mật của may mắn - Hé mở 12 bí mật của sự may mắn

Nếu bạn cảm thấy bi quan hoặc mất động lực về cuộc sống, công việc, học hành… thì đây là cuốn sách hữu ích để bạn tìm lại được sự may mắn, tốt đẹp cho chính cuộc đời mình.

Lời khuyên dành cho thầy cô - Câu chuyện về 'bộ tộc kiến' và những cải cách cần có trong hệ thống giáo dục

“Nếu không có giải pháp đúng đắn trong giáo dục, chúng ta sẽ có một ‘thế hệ bị lãng phí’, trở thành gánh nặng cho xã hội”, Giáo sư John Vu nhận định trong “Lời khuyên dành cho thầy cô”.

'Hạt giống tâm hồn - Cho lòng dũng cảm và tình yêu cuộc sống' để lại cho tôi nhiều bài học

Hạt giống tâm hồn - Cho lòng dũng cảm và tình yêu cuộc sống, cuốn sách đã làm thay đổi cuộc đời em, thay đổi cách sống, cách suy nghĩ giúp em biết yêu đời yêu bản thân mình hơn nữa.

‘Ping – Giải cứu Vườn Địa đàng’ và bài học về thái độ sống ‘Bảy lần ngã, tám lần đứng dậy’

Ping – Giải cứu Vườn Địa đàng là hành trình của chú ếch Ping, từ một sinh vật nhỏ bé cho đến lúc trưởng thành bước ra biển lớn, gánh vác trên vai sứ mệnh cứu lấy sự sống của muôn loài.

Ích lợi của việc đọc

Blog GS John VU - GS John Vu - 22/09/2023 11:00
Theo một khảo cứu đai học mới, 68% sinh viên đại học không đọc cái gì bên ngoài điều được nhà trường yêu cầu vì nhiều người không có thói quen đọc tốt. Một số sinh viên nêu cớ khi nói rằng họ không có thời gian đọc để giải trí.

Quỷ Cốc Tử lý giải: Tại sao có người ở hiền lại chẳng gặp lành

Suy ngẫm - Tiểu Lam - 22/09/2023 10:00
Bậc thầy trí tuệ Quỷ Cốc Tử chỉ ra tử tế sai cách chính là tự gây rắc rối cho mình, người lĩnh ngộ càng sớm càng dễ tránh được tai họa.

‘Tu giữa đời thường’ - Hãy sống cuộc đời của bạn, một cuộc đời có mục đích

Từ sách - Phim - FN - 22/09/2023 09:00
Bạn quá bận rộn, bạn đang “ngụp lặn” trong một cuộc sống đầy khủng hoảng để phấn đấu tìm kiếm danh vọng, tiền tài, sự nghiệp… Làm sao để có thời gian, tìm lại sức lực, để sống một cuộc đời thật sự đáng sống?

Kiến Phật - Bài luyện tập hành thiền Chánh niệm

Từ sách - Phim - Quìn - 22/09/2023 08:00
Chánh niệm có nghĩa là mang tâm trở lại khoảnh khắc hiện tại, và việc nhận ra cơ thể mình đang cảm thấy như thế nào sẽ mang chúng ta trở về khoảnh khắc hiện tại ngay lập tức.

Cao thủ này xếp số 2 thì Trương Vô Kỵ hay Vô Danh thần tăng không dám nhận đứng nhất

Thư giãn - Nguyệt Phạm - CFB - 21/09/2023 11:00
Người này tuy không được nhắc nhiều như Trương Vô Kỵ hay Vô Danh thần tăng nhưng theo Kim Dung mô tả đây mới là cao thủ có võ công mạnh nhất giới võ lâm.

Pha kiến trúc phần mềm

Blog GS John VU - GS John Vu - 21/09/2023 10:00
Một sinh viên hỏi: “Khác biệt gì giữa pha kiến trúc và pha thiết kế? Em bị lẫn lộn vì vòng đời phần mềm chỉ nhắc tới yêu cầu, thiết kế, viết mã và kiểm thử. Cái gì xảy ra trong pha thiết kế? Kiến trúc làm gì trong pha này? Xin thầy giải thích.”

Giáo sư Đại học Harvard: 4 thêm, 3 bớt để đẩy lùi nghèo khó

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 21/09/2023 09:00
Thành Rome không được xây dựng trong một ngày và con người không thành công trong thời gian ngắn.

Bí quyết sống tỉnh thức trong 8 ngày - Sự khác biệt giữa thiền định và thiền chánh niệm

Từ sách - Phim - Quìn - 21/09/2023 08:00
Thiền định và thiền chánh niệm là hai phương pháp thiền quan trọng trong Phật giáo.

Dự báo cho năm 2014 - Vẫn còn nguyên giá trị

Blog GS John VU - GS John Vu - 20/09/2023 12:00
Chúng ta đang sống trong thế giới thay đổi nhanh chóng nơi công nghệ chi phối mọi thứ. Khi công nghệ thay đổi, nó tạo ra nhiều thách thức cho cả công ti và công nhân.

AI 'biến tấu' bộ ảnh về Cleopatra, Napoleon: Cái kết không thể tưởng tượng

Thư giãn - Nguyệt Phạm - CFB - 20/09/2023 11:00
Hầu hết mọi người sau khi ngắm bộ ảnh này đều thán phục sức sáng tạo phong phú của AI quả thực vượt sức tưởng tượng của chúng ta.

Bắt con lao động kiếm tiền từ bé, đến mức thu cả tiền ăn, 20 năm sau 2 con đều thành tỷ phú

Phong cách sống - An Chi - CFB - 20/09/2023 10:00
Những đứa trẻ đều phải làm việc và tìm cách kiếm tiền để trả "sinh hoạt phí" cho mẹ dù tuổi đời còn rất nhỏ.

Tu giữa đời thường - Làm chủ cuộc sống là biết từ chối, hãy học cách nói 'Không'

Từ sách - Phim - TĐ - 20/09/2023 09:00
 Trở thành nô lệ của thời gian là thất bại tột cùng trong nỗ lực hiểu mình là ai.

Khác biệt thật là tuyệt - Giúp trẻ nhận ra sự khác biệt thay vì so sánh với “con nhà người ta”

Từ sách - Phim - Quìn - 20/09/2023 08:00
Phần lớn các bậc phụ huynh thường hay so sánh con mình với “con nhà người ta” như một cách để con nỗ lực hơn. Tuy nhiên chính sự so sánh này đã trở thành một trong những nguyên nhân khiến trẻ tự ti vào bản thân.

Vòng đời kiểm thử phần mềm

Blog GS John VU - GS John Vu - 19/09/2023 12:00
Một sinh viên viết cho tôi: “Trường em đang dạy vòng đời phát triển phần mềm nhưng bạn em nhắc rằng có vòng đời kiểm thử phần mềm mà em không thể tìm được nó trong sách giáo khoa. Nó là gì? Thầy có thể giúp em được không?”

8 đạo lý giúp cuộc đời sang trang, thị phi tránh xa, hạnh phúc tự tìm đến

Suy ngẫm - Trung Hạ - CFB - 19/09/2023 10:00
Dấu hiệu của sự trưởng thành là khi một người biết chuyển hóa sự oán giận “Tại sao điều này lại xảy ra với mình” thành sự tỉnh ngộ “Điều này đã dạy mình điều gì?”.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 23/09/2023