Gia Định là nhớ, Sài Gòn là thương Kỳ 1 - Hồ Con Rùa nhưng không có… rùa

Quang Thành28/12/2022 10:00
Gia Định là nhớ, Sài Gòn là thương Kỳ 1 - Hồ Con Rùa nhưng không có… rùa

Trên con đường Duy Tân “cây dài bóng mát” nổi tiếng trong thi ca miền Nam trước 1975, có một cảnh quan mà nếu thiếu vắng nó, có lẽ khung trời đại học này sẽ bớt đi vẻ lãng mạn nhiều lắm, đó là bùng binh hồ Con Rùa.

Từ tháp nước tuyệt đẹp bị phá bỏ đến tượng Ba Hình

“Trước 1956, cái hồ này nhỏ xíu; giữa có tượng ba lính Pháp bằng đồng, dân Sài Gòn xưa gọi là tượng Ba Hình. Cái bùng binh (round point) xung quanh hồ xưa gọi là công trường Maréchal Joffre” - ông cụ Trần Văn D., người sống từ năm 1945 trên đường Nguyễn Đình Chiểu, gần khu vực hồ Con Rùa hiện nay, chia sẻ với chúng tôi những hồi ức xưa, trong lúc hàng trăm bạn trẻ đang tìm đến đây trong một buổi sáng cuối tuần.

Trí nhớ của cụ không sai. Công trường Maréchal Joffre nằm giữa giao lộ, đúng hơn là một ngã tư của ba con đường nay là Phạm Ngọc Thạch và Võ Văn Tần - Trần Cao Vân và là vòng xoay đầu tiên của thành phố Sài Gòn sau khi người Pháp vào. Trước khi có công trường, nơi đây từng là một tháp nước (chateau d’Eau) được xây dựng từ năm 1878 để cung cấp nước cho thành phố Sài Gòn. Những chiếc nắp gang đậy cống thoát nước trên vỉa hè quanh nhà thờ Đức Bà hiện nay vẫn còn thấy rõ năm đúc là 1878, tức cùng thời điểm xây dựng tháp nước.

Tháp được cấp nước từ 10 giếng, sau tăng lên 20 giếng nằm xung quanh tháp nước trung tâm. Cuối năm 1956, thời Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm, tài liệu của Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn ghi nhận xung quanh tháp nước trung tâm có 71 giếng khoan, nhưng thực tế, cũng theo tài liệu này, chỉ 36 giếng còn dùng được.

Tôi tập và dạy võ Karaté ở Nhà Văn hóa Thanh niên TP. HCM từ năm 1979. Sân võ của chúng tôi tập nằm bên cạnh một trong những giếng nước này. Nếu đi từ phía cổng phụ mặt đường Nguyễn Thị Minh Khai, đối diện hội trường A của Nhà Văn hóa, ta sẽ thấy hiện nay vẫn còn một nắp đậy giếng. Nắp này bằng gang hay thép gì đó bên trên, dầy đến ba, bốn phân (cm), đường kính khoảng trên dưới hai mét rưỡi, nặng có lẽ đến vài trăm ký.

Hồi năm 2017-2018, tôi vẫn còn thấy chiếc nắp giếng này nằm lộ thiên. Hiện nay, nó bị phủ lấp lên trên bằng xi măng. Thỉnh thoảng anh em bảo vệ mở nắp kiểm tra, tôi nhìn xuống thấy sâu lắm, khoảng gần 20 mét. Thành giếng có đoạn xây gạch, có đoạn ống bê tông cốt thép. Cũng theo tài liệu của Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn, gần đáy giếng có trụ lọc bằng cát - sỏi, nước qua trụ lọc chạy vào các ống ngang về giếng chính, khử trùng sơ bộ rồi bơm vào các hồ chứa, sau đó bơm lên tháp nước để đến từng nhà dân.

Một hồ chứa cách giếng nước này khoảng vài chục mét, cũng trong khuôn viên Nhà Văn hóa Thanh niên TP. HCM, nơi xưa là Trường thi Gia Định. Trường thi xưa vốn có ao hồ cho thí sinh sử dụng khi dựng lều thi. Không rõ hồ chứa này có trùng với ao hồ của Trường thi hay không, chưa nghe tài liệu nào ghi nhận.

Năm 1983, sân võ tôi có tham gia biểu diễn trong Festival Việt - Xô. Trong dịp này, hồ nước được phủ lên bằng những thanh gỗ lớn, dầy đến năm phân để đi qua như qua cầu. Có lúc sân võ của tôi tập ở khu vực sân tennis, nghe anh em bảo vệ lúc đó nói chỗ này khi xưa cũng là một hồ nước. Tài liệu lưu trữ của Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn cho biết sức chứa ban đầu mỗi hồ này 4.000m3. Anh em bảo vệ ở đây lúc trước thỉnh thoảng leo xuống bắt được cá trê khủng, lên khoe với chúng tôi.

Hồi thập niên 1980, một cầu thang sắt trong hồ nước này được đưa lên làm cầu thang phụ bên hông lên tầng một của Nhà Văn hóa Thanh niên. Hơn trăm năm chìm trong nước, cầu thang sắt đặc này vẫn chắc chắn như mới làm. Cầu thang thời đó hình như không hàn (tôi không thấy vết hàn) mà nung nóng tán rivet. Những con ốc tán gắn kết các chi tiết cầu thang trải qua thời gian như tiệp một khối với cầu thang. Chúng tôi lên xuống thường xuyên, không hề rung lắc.

Trở lại tháp nước, đây là một ngôi tháp xuất hiện trong bưu thiếp khá nhiều và được người Pháp ca ngợi là “Một tác phẩm tuyệt đẹp trên một nền móng rất cao và vững chãi với một cầu thang xoắn ốc gắn vô một cái lồng” (Louise Bourbonnaud - Les Indes et l’Extreme Orient, 1892).

Tuy nhiên, “tác phẩm tuyệt đẹp” này bị chính người Pháp phá bỏ năm 1921 vì không còn đủ sức đáp ứng nhu cầu sử dụng nước đang tăng mạnh của thành phố. Sau đó, tượng Ba Hình (biểu tượng cho cuộc xâm chiếm của người Pháp) được dựng lên thay thế tháp nước cũ. Đến năm 1956, nhóm tượng này cũng bị chính quyền Sài Gòn phá bỏ mà không ai luyến tiếc. Dù tượng không còn, khu vực này vẫn được gọi là Công trường Chiến sĩ với cái hồ nhỏ ở giữa.

Tháp nước nhìn từ đường Blancubé đầu thế kỷ 20. Bên trong tháp là đường xoắn ốc lên trên. Thời Pháp thuộc, đoạn từ hồ Con Rùa ngày nay đến nhà thờ Đức Bà mang tên đường Blancubé - Ảnh tư liệu.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Cuốn sách tiên phong về Sang chấn Phức tạp

Sẽ ra sao nếu một ngày ta nhận ra mình đã bị bạo hành dưới danh nghĩa yêu thương? Liệu câu chuyện tổn thương của ta chỉ là nỗi đau mang tính cá nhân hay là bi kịch chung của một cộng đồng?
2

Đơn giản mà nói - Cái bẫy của sự phức tạp trong marketing hiện đại

Trong cuốn sách "Đơn giản mà nói" (Simply Put), tác giả Ben Guttmann đưa ra một quan điểm tưởng chừng đơn giản nhưng vô cùng quan trọng: giữa thế giới quá tải thông tin, thương hiệu nào càng rõ ràng, dễ hiểu, thương hiệu đó có cơ hội tồn tại.
3

Đại địa chấn kinh tế Kỳ 3: Mở cửa phục hồi

Ngày 04/5/2020 Ý đã mở cửa lại các cơ sở sản xuất và các nước châu Âu khác cũng bắt đầu nới lỏng một số biện pháp hạn chế.
4

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - EMDR: Liệu pháp giúp viết lại ký ức và chữa lành tổn thương

Trong cuốn The Body Keeps the Score, tác giả Bessel van der Kolk viết về một dạng trị liệu có tên là EMDR hay giải mẫn cảm và tái xử lý thông tin thông qua chuyển động mắt.
5

'Hạnh phúc tuổi trẻ' - Cuốn sách nhỏ gói trọn chân lý lớn về tự do và yêu thương

​​​​​​​“Hạnh phúc Tuổi trẻ” của J. Krishnamurti là một quyển sách khổ nhỏ, nhưng lại chứa đựng nhiều kiến thức, những lời khuyên giá trị, và một tấm lòng yêu thương dào dạt với người trẻ, có thể giúp chữa lành cho những người đang hoang mang, khổ đau, bế tắc.

Dám nghĩ lại - Kỹ năng sống còn trong thời đại biến động hiện nay

Khi thế giới thay đổi liên tục và tri thức mở rộng không ngừng, con người phải thường xuyên ‘xoá’ những điều đã biết để đối mặt với điều ‘tôi không biết’.

Dám nghĩ lại - Định luật Murphy nếu một điều gì đó có thể sai thì chắc chắn nó sai

Khi chúng ta bị kiểm soát về mặt tư duy, khi những suy nghĩ của chúng ta cứ mãi đi theo một lối mòn...

Dám nghĩ lại - Sức mạnh của việc biết những gì bạn không biết

Dám nghĩ lại của Adam Grant xem xét việc đặt câu hỏi về niềm tin của bạn và biết những gì bạn không biết có thể dẫn bạn đến thành công trong công việc và hạnh phúc như thế nào.

Dám nghĩ lại - Một hiệu ứng tâm lý để bạn hiểu hơn về sự tự tin trong chính mình

Vào năm 1933, nhà triết học Bertrand Russell đã viết rằng “nguyên nhân cơ bản của rắc rối là trong thế giới hiện đại, những kẻ ngu ngốc luôn tự tin trong khi những người thông minh thì đầy nghi ngờ”.

Học viện thành công - 50 bài học đắt giá từ 50 bậc thầy thế giới về thành công

Mục đích duy nhất của “Học viện thành công” – giúp bạn tới gần hơn và cuối cùng là chạm đích đến của một thành công thực sự.

Học viện Thành Công – Đi tìm thuốc giải cho bệnh trì hoãn

Bạn có phải là một người hay trì hoãn không? Nếu bạn giống hầu hết mọi người, câu trả lời cho câu hỏi đó là có.

Học viện Thành Công - Sao phải lo lắng về những gì mình không có?

Chúng ta có biết trân trọng những gì mình đang có không? À, không. Như Schopenhauer đã nói: “Chúng ta ít khi nghĩ đến những gì mình có mà chỉ luôn nghĩ đến những gì mình thiếu”.

Học viện Thành Công - Bạn có muốn đổi những gì đang có để lấy cả đống vàng?

Trước khi quyết định hãy nghe lời khuyên của Dale Carnegie, tác giả của các ấn phẩm best-seller, Đắc nhân tâm; Quẳng gánh lo đi và vui sống.

Phía bên kia của công nghệ

Blog GS John VU - GS John Vu - 30/07/2025 13:00
Một giáo sư về xã hội học bảo tôi: “Trong cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều người mất việc ở mức cao nhất trong nhiều năm. Nếu mọi sự không cải thiện sớm, họ sẽ không bao giờ có khả năng phục hồi khi việc làm của họ sẽ bị những người trẻ hơn sớm chiếm mất.”

Xem "Sex Education", tôi tìm thấy bài học giúp con gái tuổi dậy thì luôn ngẩng cao đầu trong mọi mối quan hệ

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/07/2025 12:00
Tôi không ngờ, bộ phim "Sex Education" lại chứa đựng nhiều bài học sâu sắc đến thế.

ChatGPT gây sốc khi khuyến khích người dùng tự gây tổn thương

Kỹ năng - T.Thủy - 30/07/2025 11:00
Một cuộc điều tra của tạp chí The Atlantic (Mỹ) đã phơi bày những lỗ hổng đáng báo động trong hệ thống bảo mật của ChatGPT.

AI đang lấy gì từ công việc của con người?

Suy ngẫm - TTXVN - 30/07/2025 10:00
AI không thay thế toàn bộ công việc, mà đang dần “lấy” những nhiệm vụ nhất định - có thể là phần nhàm chán hoặc phần sáng tạo, tùy cách con người sử dụng công nghệ.

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào – Dành tặng những ai chưa từng được chữa lành từ tổn thương gia đình

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 30/07/2025 09:00
Có một sự thật, cay đắng và khó chấp nhận, rằng không phải gia đình nào cũng là chốn bình yên, là nơi trú ẩn an toàn để mỗi đứa trẻ lớn lên và phát triển trọn vẹn.

Quyền chủ tịch Huawei nói thẳng với những sinh viên muốn trở nên ưu tú rèn đúng 2 thứ

Phong cách sống - Trang Đào - 30/07/2025 08:00
Trong bài phát biểu mới nhất tại một trường đại học tại Thâm Quyến, quyền Chủ tịch kiêm Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu đã chỉ ra cho các sinh viên những điểm quan trọng để thành công.

Hồi ký của cựu Tổng thống Joe Biden được đấu giá 10 triệu USD

Giải trí - TĐ - 29/07/2025 13:00
Cựu tổng thống cho biết ông đã “làm việc cật lực” cho cuốn sách này, vốn sẽ tập trung vào nhiệm kỳ của ông tại Nhà Trắng.

Sống sót kỳ diệu sau cơn đau tim, người phụ nữ kể về cảm giác kỳ lạ khi sang "thế giới bên kia"

Suy ngẫm - Lam Chi - 29/07/2025 12:00
Người phụ nữ đang viết một cuốn sách kể về trải nghiệm đáng kinh ngạc của mình ở “thế giới bên kia”.

8 thủ thuật tâm lý giúp bạn thu phục người khác dễ dàng

Kỹ năng - Nguyệt Ánh - 29/07/2025 11:00
Gọi tên đối phương thường xuyên trong cuộc trò chuyện là một trong những thủ thuật tâm lý đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả giúp bạn chiếm được cảm tình của họ.

TP.HCM có một “câu lạc bộ tuổi già” đặc biệt: Bán vé số, bơm xe, nấu cơm chung mỗi ngày

Truyền cảm hứng - Nam An - Ảnh, Clip: Di Anh - 29/07/2025 10:00
Quán trọ Sài Gòn Bao Dung là mái ấm nhỏ giữa lòng thành phố, nơi cưu mang và chở che những cụ già neo đơn, giúp họ có chốn đi về, bữa cơm ấm lòng và một gia đình thứ hai để nương tựa lúc xế chiều.

Xem Doraemon thấy Nobita quá tội nghiệp, giờ lớn lên mới nhận ra người cần được thương là mình!

Điện ảnh - Đông - 29/07/2025 09:00
Tuổi thơ tôi từng khóc cho Nobita. Bây giờ, tôi khóc cho chính mình.

Sức mạnh của người thấu cảm - Vẻ đẹp trong sự nhạy cảm của bạn

Từ sách - Phim - TĐ - 29/07/2025 08:00
 “Sự nhạy cảm của tôi là một siêu năng lực!"

Phỏng vấn xin việc các công ty toàn cầu

Blog GS John VU - GS John Vu - 28/07/2025 13:00
Tôi đã nhận được nhiều email hỏi về “việc làm với các công ti toàn cầu” mà tôi đã viết vài tuần trước đây. Nhiều người hỏi về cách qua được cuộc phỏng vấn với họ, cho nên sau đây là vài lời khuyên:

Xem Sex Education, tôi nhớ lại câu chuyện "cười ra nước mắt" của hàng xóm

Điện ảnh - Minh Châu - 28/07/2025 12:00
Câu chuyện khiến tôi phải suy nghĩ nhiều về cách dạy con.

15 lời khuyên "thực dụng" nhất dành cho người phụ nữ muốn sống sáng suốt và cưới đúng người

Kỹ năng - Ái Vi - 28/07/2025 11:00
Phụ nữ nào cũng mơ một tình yêu đẹp, một bến đỗ bình yên nhưng vẫn giữ được sự tự chủ và giá trị của chính mình.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 4, 30/07/2025