Tỉnh thức - Osho
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.
Có thể bạn đã từng nghe đến nghề tư vấn tâm lý hoặc một số dịch vụ chữa lành, nhưng, đã bao giờ nghề nghe đến dịch vụ "cho thuê đôi tai"? Dịch vụ lại còn hoạt động ở TP.HCM, Hà Nội chứ chẳng ở ở Nhật Bản hay Trung Quốc - những đất nước vốn thịnh các hình thức kinh doanh độc lạ.
Đây là dịch vụ gì? Đang phát triển ra sao? Được dân mạng bàn tán như thế nào? Cùng tìm hiểu ngay sau đây!
Nghề lắng nghe tâm sự người lạ, hay còn được gọi bằng những cái tên khác như nghề lắng nghe, nghề cho thuê đôi tai,... là dịch vụ mà một người sẵn sàng ngồi xuống, lắng nghe bạn giãi bày mọi chuyện.
Từ muộn phiền đời thường như “tôi buồn không hiểu vì sao tôi buồn” đến khó khăn trong công việc - tình cảm - bạn bè đến những bí mật sâu kín nhất đều được tâm sự. Người lắng nghe cũng rất đa dạng, có thể là một chuyên gia tâm lý, một sinh viên cởi mở và có thời gian để nghe và nhiều khi chỉ là một người xa lạ với kỹ năng giao tiếp sắc sảo, sẵn lòng làm bạn đồng hành qua những phút giây yếu lòng.
Mô tả về nghề lắng nghe trên Need a friend - một startup cung cấp dịch vụ lắng nghe ở Hà Nội đang nhận về nhiều sự chú ý trên MXH như sau: “Đây không chỉ là một cuộc trò chuyện, mà là sự kết nối, thấu hiểu và lòng tử tế. Mình muốn mang lại một khoảnh khắc nơi bạn có thể nói lên suy nghĩ của mình, nơi câu chuyện của bạn có ý nghĩa và nơi tiếng nói của bạn được trân trọng. Tất cả chúng ta đều đối mặt với những thử thách trong cuộc sống và đôi khi, điều chúng ta cần nhất là một người thực sự quan tâm”.
Ngoài startup nói trên, ở Việt Nam cũng có nhiều nơi cung cấp dịch vụ lắng nghe như website Người lắng nghe, các nền tảng cung cấp công việc freelance như Fastlance và một số phòng khám/tư vấn tâm lý,... Mô hình này tập trung tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng.
Theo tìm hiểu, hình thức biểu đạt của dịch vụ này khá phong phú, qua những cuộc gọi video, tin nhắn hay những phiên trò chuyện trực tiếp kéo dài hàng tiếng đồng hồ. Phí lắng nghe trung bình dao động từ 250 - 300k/giờ, con số có thể thay đổi tùy thuộc vào uy tín và kinh nghiệm của người lắng nghe.
Cùng với các điều kiện này, người kể chuyện và người lắng nghe cũng có những thỏa thuận liên quan đến vấn đề tôn trọng riêng tư và bảo mật danh tính.
Chẳng hạn, website Người lắng nghe đưa ra cam kết với khách hàng như sau: (1) Chúng tôi cam kết tôn trọng bạn và những câu chuyện của bạn bằng chữ tín và danh dự của từng người lắng nghe; (2) Luôn lắng nghe bạn nói với một thái độ nghiêm túc, chân thành; (3) Không phán xét và đưa ra ý kiến chủ quan về câu chuyện của bạn.
Trong khi đó một tài khoản chuyên cung cấp dịch vụ lắng nghe trên Fastlance cam kết các yếu tố gồm: Bảo mật, lắng nghe, trọng tâm, thấu cảm, tôn trọng, gợi mở.
Nhìn chung người lắng nghe có thể hồi đáp bằng cách đưa ra lời gợi mở mang tính tích cực mà không có bất kì sự phán xét, khuyên nhủ hay ép buộc nào. Và quyết định cuối cùng vẫn là ở người kể chuyện. Về phía những người sử dụng dịch vụ, hầu hết đều chọn phương án ẩn danh tính, không cung cấp thông tin cá nhân với người nghe, xem đó như là một lần trút hết nỗi niềm.
Hiện tại, sau khi dịch vụ lắng nghe được chú ý trên MXH, cư dân mạng cũng để lại nhiều ý kiến trái chiều. Có người cho rằng dịch vụ này khó phát triển khi đã có AI miễn phí, có người lại nửa đùa nửa thật ứng tuyển vị trí lắng nghe sau hàng chục năm nghe tâm sự của bạn thân. Đặc biệt có không ít bình luận thừa nhận mình đang cần người lắng nghe như vậy.
Thực tế, công việc này đã khá phổ biến từ nhiều năm nay ở một số quốc gia, đặc biệt là các nước phát triển.
Giống như tại Việt Nam, người làm nghề lắng nghe ở các nước này không cần bằng cấp tâm lý, không đưa lời khuyên chuyên môn, cũng không bắt bạn phải thay đổi cuộc sống. Họ chỉ cần một kỹ năng duy nhất là biết lắng nghe bằng cả sự hiện diện và cảm thông.
Từ năm 2013, Takanobu Nishimoto - một người đàn ông Nhật Bản đã kiếm bộn tiền nhờ việc lắng nghe. Công việc của anh là gặp những người đang buồn phiền và ngồi nghe họ tâm sự về vấn đề của bản thân.
Thời điểm 2017, chi phí cho cuộc trò chuyện của Nishimoto là khoảng 1.000 yên (khoảng hơn 181 nghìn đồng) và có những ngày anh nhận được khoảng 40 yêu cầu hẹn gặp. Khách hàng của anh là các học sinh với áp lực học hành, người bước qua tuổi trung niên nhưng vẫn cô đơn, người bị bệnh nan y,...
Năm 2024, chia sẻ với tờ Nikkei Asian Review, cô Yang - một blogger ở Bắc Kinh (Trung Quốc) cho biết mình cũng đang làm nghề tâm sự với người lạ. Khách hàng đầu tiên của cô là một chàng trai trẻ trả 125 NDT/ giờ (khoảng 454 nghìn đồng) để nói chuyện với cô.
Tại đây khách hàng phàn nàn với cô Yang về bạn gái của mình, nhờ cô giải đáp các thắc mắc với góc nhìn từ phái nữ. "Nếu bạn trả tiền cho dịch vụ, bạn có thể nói bất cứ thứ gì mình muốn mà chẳng cần phải tranh cãi hay thỏa hiệp như khi ở với bạn bè hoặc gia đình", Yang cho biết.
Tuy nhiên, nghề lắng nghe cũng đặt ra không ít vấn đề. Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu quy chuẩn nghề. Nhiều người cung cấp dịch vụ hiện nay chưa qua đào tạo chính quy, dẫn đến nguy cơ đưa ra lời khuyên không phù hợp hoặc vi phạm đạo đức nghề nghiệp.
Ngoài ra sự cạnh tranh với công việc này còn đến từ các công cụ AI như ChatGPT, DeepSeek,... Dù AI thiếu đi sự đồng cảm của con người - yếu tố cốt lõi khiến dịch vụ lắng nghe trở nên đặc biệt song lại có ưu điểm phản hồi tức thì và miễn phí.
Ngoài ra, định kiến xã hội về việc tìm kiếm hỗ trợ tinh thần từ người khác vẫn là một rào cản. Nhiều người vẫn xem việc chia sẻ tâm sự là sự kể lể, dấu hiệu của sự yếu đuối, khiến họ ngần ngại tìm đến dịch vụ này.
Còn bạn, bạn nghĩ sao về dịch vụ này?
(Tổng hợp)
