Lời khuyên dành cho thầy cô - Hiện tượng ‘bộ tộc kiến’ của Trung Quốc

Quang Thanh21/02/2023 08:00
Lời khuyên dành cho thầy cô - Hiện tượng ‘bộ tộc kiến’ của Trung Quốc

“Bộ tộc kiến” chỉ những sinh viên tốt nghiệp đại học, nhập cư vào các thành phố lớn với hy vọng tìm một cuộc sống tốt hơn nhưng chỉ tìm được những công việc lương thấp, sinh sống ở những nơi tồi tàn và kiên nhẫn chờ thời.

Nhiều năm trước, khi tôi dạy chuyên ngành kỹ sư phần mềm ở Trung Quốc, một giáo sư dạy môn kinh tế đưa tôi đến một khu công nghiệp, nơi hàng trăm cơ xưởng đang hoạt động. Ông ấy nói: “Chúng tôi có lực lượng lao động rộng khắp và chi phí thấp nhất thế giới. Mục đích của chúng tôi là trở thành công xưởng của thế giới”. Tôi hỏi: “Chuyện gì sẽ xảy ra nếu thế giới không còn nhu cầu về nhân công?”. Ông ấy cười: “Các nhà máy chế tạo luôn cần nguồn nhân lực, làm sao chuyện đó có thể xảy ra được?”.

Khi sinh viên tốt nghiệp không có việc làm

Đúng là vào thời điểm đó thì như vậy. Nhưng gần đây, khi tôi quay trở lại dạy ở Trung Quốc, vị giáo sư ấy cho tôi biết nạn thất nghiệp ở đây đang gia tăng. Ông ấy nói: “Công nghệ đang thay đổi nhiều thứ và tự động hóa đã thế chỗ nhiều nhân công. Ngày càng có nhiều người lao động không có việc làm. Khi nền kinh tế thịnh vượng, chỉ số tiêu dùng cao sẽ kích thích các công ty sản xuất nhiều hơn và cần nhiều nhân công hơn, nhưng nền kinh tế không phát triển như mong đợi”.

Tôi đồng cảm với ông ấy: “Lý thuyết đó chỉ đúng trong quá khứ. Với xu hướng toàn cầu hóa, các nhà máy trên thế giới sẽ được dịch chuyển đến bất kỳ nơi nào có chi phí thấp nhất vì các doanh nghiệp cần tối đa lợi nhuận. Ngày nay, Trung Quốc không còn là nước có chi phí thấp nhất thế giới và không thể cạnh tranh được với các nước có chi phí thấp hơn, chẳng hạn như ở châu Phi. Tuy nhiên, xu hướng đó chỉ mới bắt đầu, chẳng mấy chốc công nghệ tự động hóa tinh vi sẽ dẫn đến việc robot thay thế nhân công, thì ngay cả các nước có chi phí thấp nhất cũng không thể cạnh tranh với máy móc tự động.

Tôi nghĩ các nhà kinh tế cũng cần nghiên cứu về công nghệ để hiểu những thay đổi xảy ra trong thời đại thông tin này. Nhiều học thuyết kinh tế đang được giảng dạy vốn dành cho thời đại công nghiệp - thời đại mà chi phí thấp và xuất khẩu sản phẩm là những nhân tố then chốt. Ngày nay, những học thuyết này đã không còn phù hợp nữa. Thay vì tập trung vào sản xuất và xây dựng thêm nhiều nhà máy, các ông nên ưu tiên cải tiến giáo dục trong lĩnh vực công nghệ để đào tạo ra nhiều lao động trí thức trước khi quá muộn”.

 Ông ấy thắc mắc: “Hiện nay chúng tôi có nhiều sinh viên đại học hơn bao giờ hết và số người tốt nghiệp đại học đang tăng lên tới vài triệu người mỗi năm. Chúng tôi đều hy vọng rằng thế hệ này sẽ có những cơ hội tốt hơn thế hệ trước nhưng trong một số lĩnh vực vẫn có nhiều sinh viên tốt nghiệp không có việc làm, làm thế nào họ có thể đóng góp được cho nền kinh tế?”.

Tôi nêu quan điểm: “Vấn đề là nền kinh tế của các ông vẫn dựa trên việc gia công sản xuất. Nếu không ưu tiên tạo ra môi trường việc làm cho người lao động có trình độ cao, nhiều sinh viên ra trường sẽ không tìm được việc làm phù hợp. Một vấn đề nữa là hệ thống giáo dục ở đất nước các ông hầu như không có sự đổi mới đáng kể, nên sinh viên tốt nghiệp không có những kỹ năng mà thị trường việc làm toàn cầu đang cần. Do đó, những người tốt nghiệp đại học không thể đi làm việc ở nước khác, trong khi khắp nơi trên thế giới đều đang thiếu hụt các chuyên viên có kỹ năng”.

Vị giáo sư đồng ý với tôi và cho rằng đó là một khoảng cách khó lấp đầy. Đó là lý do tại sao trong xã hội Trung Quốc có hiện tượng “bộ tộc kiến”, tức là tình trạng hàng triệu người tốt nghiệp đại học không có việc làm, ở lại thành phố, sống chen chúc trong tầng hầm của các tòa nhà hay khắp các ngõ hẻm để kiếm việc làm. Nhiều người nản chí, sa vào các hoạt động phạm pháp hay nghiện ngập. “Ông đã đọc quyển sách Bộ tộc kiến của giáo sư Liêm Tư chưa?”, vị giáo sư hỏi tôi.

Một “thế hệ bị lãng phí”

“Bộ tộc kiến” chỉ những người trẻ tốt nghiệp đại học thuộc thế hệ 8x, nhập cư vào các thành phố lớn với hy vọng tìm một cuộc sống tốt hơn nhưng thất nghiệp triền miên hoặc chỉ tìm được những công việc lương thấp, trái với ngành nghề, sinh sống ở những nơi tồi tàn và kiên nhẫn chờ thời (sống theo bầy đàn như loài kiến). Tác phẩm Bộ tộc kiến là kết quả của một nghiên cứu trong hai năm, phỏng vấn 600 sinh viên có bằng đại học sống lây lất ở vùng ven các thành phố lớn Trung Quốc.

Tôi nói với ông là tôi đã đọc quyển sách. Thật đáng buồn khi những người có trình độ đại học lại không thành công với nghề nghiệp mình đã chọn. Tôi cũng nói thêm với ông: “Với trách nhiệm của người làm giáo dục, chúng ta cần tìm ra giải pháp vì nếu không có giải pháp đúng đắn, chúng ta sẽ có một ‘thế hệ bị lãng phí’ và có thể trở thành gánh nặng cho xã hội. Một hệ quả rất có thể xảy ra là những người bị thất nghiệp trong một thời gian dài sẽ trở nên tách biệt khỏi xã hội và tham gia vào những hoạt động không mong muốn hay trái đạo đức. Nhiều nhà kinh tế đã cảnh báo về những quả bom hẹn giờ này”.

Vị giáo sư trông có vẻ tâm tư: “Tôi biết điều đó. Tôi cùng với các giáo sư kinh tế học khác đang thảo luận về việc làm thế nào để chuyển biến nền kinh tế từ nền kinh tế sản xuất sang nền kinh tế sáng tạo”.

Tôi gửi gắm vài lời với ông: “Để làm được điều này, mọi thứ đều phải bắt đầu từ hệ thống giáo dục. Hiện nay chỉ có vài nước đi đúng hướng như Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore. Nhiều nước khác vẫn còn tin rằng chỉ cần chuyển đổi mục tiêu phát triển quốc gia từ ‘công xưởng của thế giới’ thành ‘trung tâm công nghệ cao’ thì đã thành công. Đây là quan điểm sai lầm vì sáng tạo công nghệ đòi hỏi phải có lao động tri thức làm lực lượng then chốt chứ không đơn thuần chỉ cần xây dựng thêm nhiều khu công nghệ. Sự chuyển đổi phải bắt đầu từ một nền giáo dục lấy công nghệ làm then chốt, trong đó giáo dục STEM cần được chú trọng.

Một thực tế đáng lưu ý là nền kinh tế sản xuất đòi hỏi ‘sức mạnh cơ bắp’ trong khi nền kinh tế sáng tạo đòi hỏi ‘sức mạnh trí não’. Do đó, một hệ thống giáo dục mạnh là điều kiện tiên quyết. Khuyến khích nhiều học sinh thi vào đại học là cách để phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng, hướng đến xây dựng nền kinh tế dựa trên sáng tạo công nghệ. Nhưng nếu hệ thống giáo dục không được cải tiến đồng thời bằng cách chú trọng hơn vào lĩnh vực công nghệ thì các ông sẽ chỉ tạo ra một thế hệ tốt nghiệp đại học ‘dễ bị tổn thương về kinh tế’ với khả năng thất nghiệp cao”.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Cuốn sách tiên phong về Sang chấn Phức tạp

Sẽ ra sao nếu một ngày ta nhận ra mình đã bị bạo hành dưới danh nghĩa yêu thương? Liệu câu chuyện tổn thương của ta chỉ là nỗi đau mang tính cá nhân hay là bi kịch chung của một cộng đồng?
2

Đơn giản mà nói - Cái bẫy của sự phức tạp trong marketing hiện đại

Trong cuốn sách "Đơn giản mà nói" (Simply Put), tác giả Ben Guttmann đưa ra một quan điểm tưởng chừng đơn giản nhưng vô cùng quan trọng: giữa thế giới quá tải thông tin, thương hiệu nào càng rõ ràng, dễ hiểu, thương hiệu đó có cơ hội tồn tại.
3

Đại địa chấn kinh tế Kỳ 3: Mở cửa phục hồi

Ngày 04/5/2020 Ý đã mở cửa lại các cơ sở sản xuất và các nước châu Âu khác cũng bắt đầu nới lỏng một số biện pháp hạn chế.
4

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào - EMDR: Liệu pháp giúp viết lại ký ức và chữa lành tổn thương

Trong cuốn The Body Keeps the Score, tác giả Bessel van der Kolk viết về một dạng trị liệu có tên là EMDR hay giải mẫn cảm và tái xử lý thông tin thông qua chuyển động mắt.
5

Sức mạnh của người thấu cảm - Vẻ đẹp trong sự nhạy cảm của bạn

 “Sự nhạy cảm của tôi là một siêu năng lực!"

Warren Buffett tiết lộ 5 sự thật về đầu tư mà các chuyên gia tài chính không muốn bạn biết

Trong mắt huyền thoại đầu tư xứ Omaha, giá trị duy nhất của các chuyên gia dự đoán chứng khoán chính là làm cho mấy ông thầy bói trông có vẻ tốt đẹp hơn.

Làm chủ cuộc đời, tự giải mã hành vi qua 'Sao ta làm điều ta làm'

Sao ta làm điều ta làm, tác phẩm thú vị của Edward L. Deci, Richard Flaste (do First News và NXB Dân Trí vừa ấn hành), sẽ góp phần giúp người đọc thấu hiểu động lực, giải mã hành vi, làm chủ cuộc đời mình và của những người liên quan.

'Lời tiên tri Celestine' - Cuộc sống, tiền bạc và mối quan hệ dưới góc nhìn năng lượng

Nếu bạn đang đi lượn nhà sách, bỗng nhiên một cuốn sách vô tình rơi xuống chân bạn, điều đó không hề… vô tình hay ngẫu nhiên.

‘Đầu tư thông minh’ - Bí quyết của các bậc thầy tài chính giúp bạn kiếm lời từ biến động thị trường

Cuốn sách tiết lộ cách các nhà đầu tư huyền thoại kiếm lời khi thị trường sụt giá, đồng thời vén màn bí mật những mánh khoé lừa đảo của sói già Phố Wall.

Sao ta làm điều ta làm - Cẩm nang tự chủ trong một thế giới kiểm soát

Cuốn sách “Sao ta làm điều ta làm" của hai tác giả Edward L.Deci và Richard Flaste chính là cuốn cẩm nang giúp bạn khám phá ra hướng đi phù hợp và bền vững để làm chủ cuộc đời mình.

Lời khuyên dành cho thầy cô - Có phải chỉ thầy cô giáo lười mới yêu cầu sinh viên đọc tài liệu

Steve đã phản đối khi được phân công đọc tài liệu trước khi lên lớp vì tin rằng thầy cô giáo phải giữ vai trò chủ yếu, tức là dành phần lớn thời gian ở lớp cho việc giảng bài.

Dám nghĩ lại - 'Cuộc cách mạng’ về tư duy

“Dám Nghĩ Lại” là công trình ngồn ngộn những ví dụ thực tiễn và bằng chứng của hàng thập kỷ nghiên cứu về tái tư duy của giáo sư tâm lý học Adam Grant.

Cà phê muối

“Ta chỉ mất ba giây để nói lời yêu, nhưng phải mất cả cuộc đời để chứng minh điều đó.” - Khuyết danh

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Giúp người cùng cảnh ngộ đi qua bóng tối

“Nơi vết thương ánh sáng rọi vào” là một tự truyện. Nhưng đọc nó, bạn sẽ thấy đây không chỉ là câu chuyện riêng của một người, mà là ánh sáng soi rọi cho nhiều người cùng cảnh ngộ đi qua bóng tối.

‘Bắt cóc ảo’ đòi tiền thật: Những cạm bẫy từ môi trường mạng

Kỹ năng - Thanh Hà - 02/08/2025 13:00
Một thực trạng đáng báo động xảy ra thời gian vừa qua là việc nhiều học sinh, sinh viên nhận được cuộc gọi từ đối tượng giả danh cơ quan công an đe dọa liên quan đến vụ án đang điều tra nhằm thao túng tâm lý, buộc nạn nhân liên hệ về gia đình chuyển tiền chuộc.

Xem "Sex Education", nữ sinh lập tức bị chinh phục vì 1 lý do, thốt lên ‘đầy giá trị’

Điện ảnh - Trà My - 02/08/2025 12:00
Một nữ sinh Mỹ cho rằng phim “Sex Education” là một bộ phim đầy giá trị và rất đáng xem.

2 câu chuyện người bố ông Hoàng Nam Tiến dạy con khiến ai nghe cũng rưng rưng: Con khỉ mất mẹ và chiếc bát vỡ

Phong cách sống - Hiểu Đan - 02/08/2025 10:00
Đây là điều vô cùng khác biệt ở ba, để lại cho ông Tiến một bài học giáo dục con cái rất lớn.

Sinh viên hỏi xoáy "Các chuyên gia AI làm gì khi bị mất điện", ông Hoàng Nam Tiến xuống gặp tận nơi để trả lời

Suy ngẫm - Nguyễn Phượng - 02/08/2025 09:00
Trước câu hỏi khó, được đánh giá ‘cực hay và triết lý’ của sinh viên, ông Hoàng Nam Tiến liền đứng dậy, xuống tận nơi sinh viên đó để đưa ra đáp án.

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Giúp người cùng cảnh ngộ đi qua bóng tối

Từ sách - Phim - Thu An - 02/08/2025 08:00
“Nơi vết thương ánh sáng rọi vào” là một tự truyện. Nhưng đọc nó, bạn sẽ thấy đây không chỉ là câu chuyện riêng của một người, mà là ánh sáng soi rọi cho nhiều người cùng cảnh ngộ đi qua bóng tối.

Anh-Thu Nguyen - Nữ phi công gốc Việt tử nạn ở Mỹ trên hành trình vòng quanh thế giới

Truyền cảm hứng - 01/08/2025 13:00
Nữ phi công gốc Việt tử nạn trong vụ rơi máy bay tại Greenwood thuộc bang Indiana – Mỹ là người phụ nữ thứ 10 từng bay một mình vòng quanh thế giới.

Xem Sex Education, lần đầu tiên tôi nhận ra, chính mình khiến con trai sống trong mặc cảm, lo sợ

Điện ảnh - Thanh Hương - 01/08/2025 12:00
Tôi đã không làm gì sai. Nhưng tôi cũng không làm gì đúng.

PGS.TS Giáo dục: Thủ thuật thao túng tâm lý - Dù con bạn thông minh, nhưng liệu có thắng nổi

Kỹ năng - Trang Đào - 01/08/2025 11:00
Gần đây, những kẻ lừa đảo chỉ cần lời nói được lập trình tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. TS. Phạm Mạnh Hà cảnh báo: ngay cả những đứa trẻ thông minh, được giáo dục tốt vẫn có thể trở thành nạn nhân nếu không được trang bị kỹ năng nhận diện chiêu trò.

Cụ ông 111 tuổi vẫn lái ô tô mỗi ngày chia sẻ bí quyết sống lâu, sống khỏe

Phong cách sống - Hoàng Hà - 01/08/2025 10:00
Ở tuổi 111, ông Vincent Dransfield vẫn lái ô tô mỗi ngày, ham chạy bộ, tự nấu ăn và không cần ai hỗ trợ trong sinh hoạt, con cái chỉ cần đến thăm mỗi tuần một lần.

“Bắt cóc online”: Nạn nhân tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình

Suy ngẫm - PV - 01/08/2025 09:00
18 vụ "bắt cóc online" chỉ trong 4 tháng. Không có dây trói, không ai tiếp xúc, nhưng nạn nhân đa phần là sinh viên vẫn tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình.

Thuyết mặc kệ họ

Tủ sách - FN - 01/08/2025 08:00
Điều gì sẽ xảy ra nếu chìa khóa dẫn đến hạnh phúc, thành công và tình yêu chỉ là ba từ đơn giản: hãy kệ họ.

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Suy ngẫm - Tích Thành - 31/07/2025 13:00
Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.

Xem “Sex Education”: Dù trẻ có thông minh đến mấy, cha mẹ vẫn phải chỉ dạy cho con điều này

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 31/07/2025 12:00
Từ câu hỏi ngây thơ của con, tôi chợt nhận ra bản thân cũng cần học cách trò chuyện và đồng hành cùng con một cách tinh tế hơn.

Ngày càng nhiều đứa con "biến mất" trong chính gia đình mình

Phong cách sống - Thiên Ân - 31/07/2025 11:00
Sẽ không bao giờ là quá muộn để hỏi một câu nhẹ nhàng: "Dạo này con có ổn không?".
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 02/08/2025