Phá vỡ khuôn mẫu: Mở ra hành trình chữa lành, giúp ta hiểu về gia đình cội nguồn

Đó có thể là những tổn thương mà ta không dễ dàng nhận ra, nhưng lại âm thầm ảnh hưởng đến cách chúng ta sống và yêu thương. 

Những nỗi đau từ gia đình, từ những mối quan hệ đổ vỡ, hoặc từ kỳ vọng không được đáp ứng có thể dần dần xây dựng nên một lớp áo giáp vô hình. Lớp áo ấy không chỉ bảo vệ chúng ta khỏi những tổn thương mới, mà đôi khi còn khiến ta mất đi khả năng cảm nhận niềm vui, yêu thương một cách trọn vẹn. Thậm chí, chúng ta bắt đầu lặp lại những khuôn mẫu đã được hình thành từ những trải nghiệm cũ, vô thức giam mình trong vòng xoáy của sự thất vọng và đau khổ.

Tại sao chúng ta cứ tiếp tục vấp phải những sai lầm tương tự trong các mối quan hệ, dù bản thân biết rõ điều gì không ổn? Tại sao có những người luôn cảm thấy khó khăn trong việc xây dựng một mối quan hệ lành mạnh, hoặc luôn thấy mình bị mắc kẹt trong những cảm xúc tiêu cực mà không thể thoát ra? 

Những câu hỏi này chính là điểm xuất phát mà Vienna Pharaon muốn chúng ta đối diện trong cuốn sách “Phá vỡ khuôn mẫu: Để tự do sống và yêu”.

Với nhiều năm kinh nghiệm là một nhà trị liệu tâm lý, Vienna Pharaon dẫn dắt người đọc vào một hành trình tự nhận thức, từ việc khám phá cội nguồn của những vết thương nội tâm, đặc biệt là những tổn thương gia đình, cho đến quá trình tự chữa lành. Cuốn sách này không chỉ là lý thuyết về tâm lý học hay trị liệu, mà còn là một lời mời gọi thực hành thông qua các bài tập thiền và tự vấn để giúp người đọc giải phóng bản thân khỏi những khuôn mẫu gia đình đã ăn sâu vào tâm trí. 

Với sự tinh tế và đầy thấu hiểu, tác giả Vienna Pharaon mang đến cho chúng ta một lộ trình cụ thể để thoát khỏi những hành vi tiêu cực, thay đổi cách sống và học cách yêu thương chân thành, lành mạnh hơn.

Trong chương đầu tiên của “Phá vỡ khuôn mẫu”, Vienna Pharaon hướng dẫn người đọc đi sâu vào việc khám phá cội nguồn của những tổn thương tinh thần mà chúng ta mang theo. Tác giả bắt đầu bằng việc giải thích cách những vết thương này được hình thành từ rất sớm trong cuộc đời, chủ yếu xuất phát từ gia đình và những mối quan hệ thân thiết thời thơ ấu. 

Các trải nghiệm trong giai đoạn này – bao gồm những mong đợi chưa được đáp ứng, sự thiếu hụt tình cảm, hoặc thậm chí là những sự kiện tưởng chừng như nhỏ nhặt – đều có thể để lại dấu ấn lâu dài, ảnh hưởng đến cách chúng ta sống và yêu thương khi trưởng thành.

Vienna Pharaon chỉ ra rằng, thay vì đối diện trực tiếp với những tổn thương này, hầu hết chúng ta lại vô tình che giấu chúng qua nhiều cách khác nhau. Chúng ta né tránh, phủ nhận hoặc thậm chí xây dựng một “vỏ bọc” nhằm bảo vệ bản thân khỏi sự tổn thương thêm nữa. 

Một trong những cách phổ biến nhất mà con người sử dụng để bảo vệ bản thân khỏi sự tổn thương là tránh né. Khi phải đối mặt với những cảm xúc khó chịu hoặc những kỷ niệm đau buồn, ta thường lựa chọn phớt lờ chúng, giả vờ rằng chúng không tồn tại. Vienna Pharaon giải thích rằng việc tránh né có thể giúp ta tạm thời thoát khỏi cảm giác đau đớn, nhưng nó cũng đồng thời giữ cho vết thương vẫn tiếp tục tồn tại mà không hề được chữa lành. Hậu quả là những cảm xúc tiêu cực bị dồn nén dần dần tích tụ, khiến chúng ta cảm thấy trống rỗng, lo âu, hoặc thậm chí phát triển những vấn đề tâm lý nghiêm trọng hơn.

Chúng ta cũng thường che giấu vết thương thông qua việc “diễn xuất” hoặc xây dựng những hình ảnh giả tạo về bản thân. Ta tạo ra một nhân cách khác, tỏ ra mạnh mẽ, tự tin hoặc thành công để tránh sự phán xét từ người khác, nhưng điều này chỉ làm cho ta cảm thấy càng xa rời với con người thật của mình. Vienna nhấn mạnh rằng, mặc dù việc diễn xuất có thể mang lại cho ta cảm giác an toàn tạm thời, nhưng nó khiến chúng ta sống không chân thực và liên tục phải chịu đựng áp lực từ chính những vai diễn mà ta đã dựng nên.

Một cơ chế phòng vệ rất phổ biến nữa là việc luôn cố gắng làm hài lòng người khác, thậm chí hy sinh nhu cầu và cảm xúc của chính mình để nhận được sự chấp nhận hoặc yêu thương. Vienna Pharaon chỉ ra rằng, đối với những người đã từng trải qua sự thiếu hụt tình cảm trong gia đình, việc làm hài lòng người khác trở thành một chiến lược sinh tồn nhằm giảm bớt cảm giác bị từ chối hoặc không được yêu thương. Tuy nhiên, điều này dẫn đến việc chúng ta đánh mất bản thân, sống theo kỳ vọng của người khác và không bao giờ thật sự cảm nhận được sự tự do trong cuộc sống hay các mối quan hệ.

Vienna nhấn mạnh rằng tất cả những cơ chế phòng vệ này, mặc dù giúp chúng ta đối phó với tổn thương trong thời gian ngắn, nhưng lại có thể gây ra những hậu quả lâu dài. Việc liên tục né tránh hoặc che giấu những vết thương không chỉ khiến chúng ta cảm thấy mất kết nối với chính mình, mà còn làm ảnh hưởng đến các mối quan hệ hiện tại. Ta có thể lặp lại những khuôn mẫu hành vi tiêu cực từ gia đình hoặc mang theo những cảm xúc tiêu cực vào các mối quan hệ mới, từ đó tạo ra sự bất hòa, xung đột hoặc xa cách với những người mà chúng ta yêu thương.

“Chúng ta không thể chữa lành những gì chúng ta không nhìn thấy và thừa nhận.”

Đó là một trong những thông điệp mạnh mẽ mà Vienna Pharaon muốn truyền tải trong chương đầu của “Phá vỡ khuôn mẫu”. Do đó, bước đầu tiên trong hành trình giải phóng bản thân khỏi những khuôn mẫu tiêu cực chính là việc gọi tên và nhận diện vết thương. Tác giả nhấn mạnh rằng chỉ khi chúng ta sẵn sàng đối diện với nỗi đau, chấp nhận nó như một phần của chính mình, ta mới có thể bắt đầu hành trình chữa lành.

Vienna Pharaon đã hướng dẫn người đọc qua nhiều bài tập thực hành và thiền định, nhằm giúp họ từ từ tiếp cận và đối diện với những tổn thương đã che giấu bấy lâu. Một trong những bài tập mà Vienna khuyến khích là việc tự vấn thông qua viết nhật ký. Bằng cách ghi lại những suy nghĩ và cảm xúc hàng ngày, người đọc có thể dần dần thấy rõ hơn những cảm xúc tiêu cực hoặc những khuôn mẫu hành vi không lành mạnh mà họ đã vô tình lặp lại. 

Tác giả cũng cung cấp các câu hỏi tự vấn như: Những ai có mặt trong quá trình trưởng thành của bạn? Người lớn trong gia đình đối xử với nhau như thế nào? Khi còn bé, bạn khao khát điều gì? “Ký ức nào trong thời thơ ấu làm bạn đau khổ nhất?... Những câu hỏi này giúp người đọc không chỉ nhìn lại quá khứ, mà còn hiểu rõ hơn về cách mà những tổn thương đang ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại của mình.

Vienna Pharaon còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ người khác, đặc biệt là các nhà trị liệu tâm lý hoặc những người thân thiết có thể lắng nghe và chia sẻ. Việc chia sẻ vết thương với người khác không chỉ giúp chúng ta cảm thấy được đồng cảm, mà còn mở ra những cơ hội để ta khám phá những cách nhìn mới, từ đó dần dần chữa lành và thay đổi.

Trong “Phá vỡ khuôn mẫu”, Vienna giúp ta nhìn nhận và chấp nhận rằng việc mang theo những vết thương không phải là điều xấu. Ngược lại, chúng ta cần nhận diện và đối mặt với chúng một cách trung thực để có thể thực sự chữa lành. Vienna cho rằng sự chữa lành không thể xảy ra nếu ta vẫn né tránh hoặc phủ nhận những tổn thương bên trong. Vì vậy, tác giả khuyến khích người đọc bước vào hành trình khó khăn nhưng cần thiết: đối mặt với nỗi đau và sự tổn thương.

Vienna cũng chia sẻ nhiều câu chuyện từ chính trải nghiệm của mình và từ những thân chủ trong quá trình làm nhà trị liệu tâm lý. Các câu chuyện này đều minh chứng cho sự thật rằng mỗi người đều có thể vượt qua và giải phóng khỏi những đau khổ nếu họ thực sự cam kết với quá trình chữa lành. Những lời khuyên và bài tập thiền cũng tiếp tục được giới thiệu để người đọc có thể áp dụng vào cuộc sống hàng ngày, giúp làm dịu và kết nối lại với chính mình.

Một trong những vết thương phổ biến nhất mà nhiều người mang theo là cảm giác không được yêu thương hoặc không được quan tâm đầy đủ trong thời thơ ấu. Điều này có thể bắt nguồn từ những tình huống như việc cha mẹ quá bận rộn với công việc, không dành đủ thời gian cho con cái, hoặc không thể hiện tình yêu một cách trực tiếp. Đối với những đứa trẻ lớn lên trong môi trường như vậy, sự thiếu thốn này có thể trở thành nỗi đau sâu sắc, khiến chúng cảm thấy mình không xứng đáng với tình yêu.

Khi trưởng thành, những người mang theo vết thương này thường gặp khó khăn trong việc yêu bản thân và cảm thấy luôn cần sự công nhận, tình yêu từ người khác. Họ có thể rơi vào những mối quan hệ không lành mạnh, luôn cố gắng tìm kiếm sự chấp nhận từ đối phương. Vienna Pharaon nhấn mạnh rằng, để chữa lành vết thương này, việc đầu tiên là tự nhận ra giá trị của bản thân mà không phụ thuộc vào người khác. Tác giả khuyến khích người đọc thực hành tự yêu thương bản thân bằng những hành động nhỏ, như tự thưởng cho mình những niềm vui đơn giản, viết ra những điều tích cực về bản thân, và tìm kiếm sự an ủi từ chính mình thay vì luôn dựa dẫm vào người khác.

Một vết thương phổ biến khác mà Vienna Pharaon đề cập là trải nghiệm về tình yêu có điều kiện. Nhiều người lớn lên trong gia đình mà tình yêu thương chỉ được trao đổi khi họ đạt được một tiêu chuẩn nào đó, chẳng hạn như thành công trong học tập, đạt được kỳ vọng của cha mẹ, hoặc trở thành một người "hoàn hảo" theo những quy chuẩn nhất định. Tình yêu thương trong những hoàn cảnh này không đến một cách vô điều kiện mà luôn đi kèm với sự phán xét hoặc áp lực.

Những người mang theo vết thương này thường lớn lên với cảm giác rằng mình phải chứng minh giá trị để được yêu thương và chấp nhận. Điều này dẫn đến việc họ cố gắng làm hài lòng người khác, hy sinh nhu cầu cá nhân để đạt được sự công nhận, hoặc sống trong lo âu và sợ hãi bị từ chối.

Lời nói độc hại từ gia đình – những câu nói chê bai, hạ thấp giá trị, hoặc chỉ trích khắc nghiệt – cũng là một dạng tổn thương thường thấy. Những lời này, dù chỉ vô tình hay xuất phát từ ý định xấu, có thể khắc sâu vào tâm trí và ảnh hưởng đến cách chúng ta nhìn nhận về bản thân. Những câu như “Con không bao giờ làm được gì ra hồn” hay “Tại sao con không thể giống người khác” có thể tạo nên những vết thương tinh thần vô cùng đau đớn. Chúng khiến ta nghi ngờ khả năng của mình, tự ti và mất đi sự tự tin.

Vienna Pharaon giải thích rằng việc tự thoát khỏi những lời nói độc hại này đòi hỏi phải phá vỡ sự ảnh hưởng của chúng bằng cách tái định nghĩa giá trị của bản thân. Một trong những bài tập được khuyến nghị là ghi chép lại những lời chỉ trích từng gây tổn thương, sau đó viết lại theo cách tích cực hơn. Ví dụ, thay vì nghĩ rằng “Mình không đủ giỏi,” người đọc có thể tự nhắc nhở rằng “Mình đang nỗ lực hết sức và mình xứng đáng với thành công.” Vienna Pharaon nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một hệ thống niềm tin lành mạnh về bản thân, thông qua việc tự khẳng định giá trị và chấp nhận sự không hoàn hảo của chính mình.

“Phá vỡ khuôn mẫu” không chỉ đơn thuần là cuốn sách giúp nhận diện các vết thương mà còn là một hành trình chữa lành mạnh mẽ và có định hướng. Vienna Pharaon đưa ra những phương pháp thực tế, có thể áp dụng ngay vào cuộc sống hàng ngày, giúp người đọc từng bước thoát khỏi những tổn thương từ quá khứ và xây dựng một tương lai mới mẻ, giàu yêu thương hơn.

Chương cuối cùng của cuốn sách tập trung vào hành trình phục hồi và sự phát triển bền vững. Vienna Pharaon nhấn mạnh rằng quá trình chữa lành không chỉ là việc nhìn lại quá khứ hay thay đổi hành vi trong hiện tại, mà còn là một hành trình dài hạn hướng tới sự bình yên và hạnh phúc sâu sắc trong tương lai.

Tác giả chia sẻ rằng sự phục hồi không phải là một đích đến, mà là một quá trình liên tục. Những vết thương cũ có thể xuất hiện trở lại trong những thời điểm khó khăn, nhưng điều quan trọng là chúng ta đã học được cách nhận diện và đối diện với chúng một cách bình tĩnh và khôn ngoan hơn. Chúng ta không còn để những vết thương đó kiểm soát mình nữa, mà thay vào đó, chúng ta có thể sống một cách tự do và yêu thương hơn.

Vienna cung cấp các bài tập thiền và thực hành để người đọc có thể nuôi dưỡng và duy trì sự phục hồi. Cô khuyến khích việc tiếp tục chăm sóc bản thân thông qua việc duy trì thói quen thiền định, viết nhật ký, và xây dựng những mối quan hệ lành mạnh. Cuốn sách kết thúc với một thông điệp đầy hy vọng rằng mỗi người đều có thể chữa lành và xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn nếu họ sẵn sàng đối mặt và thay đổi.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của cuốn sách “Phá vỡ khuôn mẫu” chính là sự thực hành thông qua những bài tập thiền và các kỹ thuật tự vấn bản thân. Vienna Pharaon không chỉ đơn thuần cung cấp kiến thức lý thuyết mà còn khuyến khích người đọc trực tiếp áp dụng những gì đã học vào cuộc sống hàng ngày. Các bài tập này không chỉ giúp người đọc nhận thức rõ hơn về bản thân mà còn giúp họ trải nghiệm sự chuyển biến thực tế trong cảm xúc và hành vi.

Các bài tập thiền trong sách rất đa dạng và được thiết kế để phù hợp với nhiều tình huống khác nhau, từ việc tìm kiếm sự bình yên nội tâm, đối diện với nỗi đau, đến việc thay đổi hành vi trong các mối quan hệ. Những ai quan tâm đến việc phát triển bản thân và chữa lành chắc chắn sẽ thấy những bài tập này là công cụ hữu ích trong hành trình của mình.

Vienna còn sử dụng những ví dụ cụ thể và thiết thực, giúp người đọc dễ dàng áp dụng vào cuộc sống hàng ngày. Cô cung cấp các kỹ thuật giao tiếp tích cực, giúp chúng ta biết cách lắng nghe, đặt câu hỏi và thể hiện cảm xúc một cách lành mạnh. 

“Phá vỡ khuôn mẫu” là một cuốn sách mà bất kỳ ai quan tâm đến việc khám phá và chữa lành những vết thương nội tâm đều không thể bỏ qua. Với lối viết nhẹ nhàng nhưng sâu sắc, Vienna Pharaon đã mang đến cho người đọc một hành trình từ quá khứ đến hiện tại, và xa hơn là tương lai với sự hy vọng và chữa lành.

Cuốn sách không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về chính mình và những hành vi trong các mối quan hệ, mà còn mang đến những công cụ thực tế để thay đổi và phát triển bản thân.

Với những bài tập thiền và phương pháp thực hành dễ tiếp cận, “Phá vỡ khuôn mẫu” chắc chắn sẽ là một người bạn đồng hành đáng tin cậy cho bất kỳ ai đang tìm kiếm sự chữa lành và tự do trong cách sống và yêu thương.