Tỉnh thức - Osho
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.
Có quan niệm sai trong các thầy giáo và phụ huynh rằng khu vực STEM được ngụ ý dành cho “sinh viên thông minh” nhưng không dành cho mọi người. Sự kiện là giáo dục STEM là cần cho MỌI học sinh, ở MỌI mức, từ trung học tới đại học. Hiện thời có nhiều việc làm mở ra trong khu vực STEM hơn cho những người tốt nghiệp STEM.
Một quan chức điều hành công nghiệp nói với các sinh viên trường trung học: “Nếu các bạn KHÔNG học STEM ngày nay, các bạn sẽ KHÔNG tìm được việc làm vào lúc các bạn tốt nghiệp đại học vì từ giờ trở đi, mọi thứ sẽ yêu cầu các kĩ năng STEM bất kể bạn làm việc cho khu vực công nghiệp nào vì giáo dục STEM là chìa khoá cho miền rộng các nghề nghiệp trong nền kinh tế được dẫn lái bởi công nghệ này.”
Năm ngoái, Viện kinh tế toàn cầu – Global Economics Institute đưa ra một báo cáo dựa trên một khảo cứu ở 175 nước trong suốt 10 năm qua, tăng trưởng trong các việc làm STEM là gấp 5 lần hơn các việc làm phi-STEM. Việc làm STEM được dự kiến liên tục tăng trưởng với tốc độ nhanh hơn các việc làm khác trong hai mươi năm tới. Về trung bình, công nhân STEM kiếm được 36 phần trăm nhiều hơn công nhân phi-STEM.
Học sinh trung học thường tin rằng không có nhu cầu học STEM vì họ đã học sinh học, địa lí, tính toán và số học được dạy trong giáo trình trường trung học. Điều đó là KHÔNG ĐÚNG, những môn đó là nền tảng nhưng KHÔNG đủ bởi vì ngày nay sinh viên phải học các kĩ năng STEM phụ thêm như kĩ năng công nghệ (tức là cách dùng máy tính; cách viết các chỉ lệnh đơn giản dùng ngôn ngữ lập trình; cách tìm các thứ trên Internet v.v.) và các kĩ năng kĩ nghệ (như, giải quyết vấn đề, phân tích vấn đề, và tư duy phê phán v.v.) Họ cũng cần phát triển các kĩ năng mềm như làm việc trong tổ, trao đổi và trình bày, và kĩ năng ngoại ngữ v.v. Những kĩ năng này là rất quan trọng mà có thể được áp dụng trong nền kinh tế được dẫn lái bởi công nghệ.
Điều quan trọng với phụ huynh và sinh viên là biết rằng các kĩ năng STEM có liên quan tới thị trường việc làm. Chẳng hạn, nếu bạn học Quản trị kinh doanh, bạn cần biết cách dùng máy tính, bạn cần biết cách dùng phần mềm tài chính và kế toán nào đó, bạn cần biết cách dùng cơ sở dữ liệu v.v. Bạn không phải là người lập trình để viết mã hay thu thập dữ liệu nhưng bạn phải biết cách dùng máy tính để thực hiện việc của bạn. Ngày nay phần lớn ngân hàng, các công ti tài chính và văn phòng được tự động hoá đầy đủ bằng công nghệ thông tin. Không có các kĩ năng công nghệ cơ sở này, bạn sẽ KHÔNG có khả năng kiếm được việc làm.
Điều quan trọng cần biết là trên khắp thế giới, công nghệ đang thay thế con người bởi vì nó rẻ hơn, tốt hơn, và hiệu quả hơn. Tình huống này đôi khi đã diễn ra rồi nhưng gần đây nó tăng tốc lên. Bạn có thể thấy rằng các máy ATM đang thay thế việc làm của nhân viên ngân hàng; Hệ thống Lập kế hoạch tài nguyên doanh nghiệp (ERP) đang làm giảm nhiều công việc văn phòng, và hệ thống Quản lí quan hệ khách hàng (CRM) đang làm giảm nhiều việc làm quảng cáo và tiếp thị v.v. Việc dùng công nghệ để hiệu quả hơn, chi phí thấp hơn, và tăng lợi nhuận đang lan rộng mọi nơi và thay thế lao động thủ công và công nhân kĩ năng ít hơn.
Điều quan trọng cần lưu ý là ngày nay nhiều nước đang phát triển đang đối diện với vấn đề thất nghiệp của thanh niên do hệ thống giáo dục lỗi thời và thiếu hiểu biết về xu hướng công nghệ. Không có giáo dục đúng, những nước này không thể tăng trưởng hay dựa vào lao động chi phí thấp để làm việc trong khu vực chế tạo khi có dịch chuyển chính sang tự động hoá mọi thứ.
Sự kiện là các xưởng chế tạo sẽ KHÔNG CÒN cần công nhân lao động vì họ sẽ dùng robots. Trong năm năm qua, công nghiệp robotic đã tăng trưởng trên 400% với nửa triệu robots được sản xuất. Người ta dự đoán rằng trong vòng năm năm, trên 40% khu vực công nghiệp chế tạo sẽ được tự động hoá đầy đủ bằng robots và do tính hiệu quả của chúng; chúng sẽ kiểm soát 93% thị trường. Điều đó nghĩa là các cơ xưởng không tự động hoá sẽ bị xoá bỏ và hàng triệu việc làm lao động cũng sẽ bị mất.
Trong tương lai gần, phần lớn việc làm sẽ yêu cầu tri thức STEM, tri thức chuyên gia, thông tin và kĩ năng trao đổi. Trong tiến trình biến đổi, hàng triệu lao động sẽ mất việc làm, phần lớn sẽ bị thất nghiệp trong thời gian dài và nhiều người sẽ bị buộc phải sống trong nghèo nàn cho phần còn lại của đời họ.
Điều quan trọng là hiểu quá trình biến đổi công nghệ. Đa số chi phí tới lúc bắt đầu, trong việc thu nhận phần cứng (như, máy móc tự động hoá và robots) và phần mềm vận hành những máy móc này nhưng khi được làm xong, chi phí của hệ thống là rất thấp (bảo trì và thay thế phần bị hỏng) bước tiếp là đào tạo công nhân để vận hành những máy này. Khi toàn thể hệ thống chạy trơn chu, có ít chi phí ngoại trừ vật tư thô để tạo ra sản phẩm.
Một người quản lí giải thích: “Trong công nghiệp chế tạo của chúng tôi, chúng tôi thường thuê vài nghìn công nhân lao động nhưng từ khi chúng tôi dùng robots, chúng tôi chỉ cần không đầy một trăm công nhân, người quản lí các robot với chi phí tiết kiệm vài triệu đô la. Về căn bản, lực dẫn lái trong việc áp dụng công nghệ là giảm chi phí qua việc thay thế con người.”
Các nước đang phát triển cần hiểu tình huống này. Công nhân lao động, dù rẻ tới đâu cũng không thành vấn đề, sẽ trở nên ít quan trọng hơn trong nền kinh tế được dẫn lái bởi công nghệ. Tài sản then chốt cho tăng trưởng và việc làm tốt hơn là công nhân tri thức, điều yêu cầu đầu tư vào giáo dục và đào tạo. Có giáo dục STEM là cách tốt nhất cho các nước đang phát triển để đi vào nền kinh tế toàn cầu. Lí do sinh viên thường tránh khu vực STEM là vì chúng bị coi là “khó” nhưng sự kiện là phương pháp dạy truyền thống về đọc bài giảng và học lí thuyết làm cho cho STEM thành trừu tương và đờ đẫn.
Để thúc đẩy STEM, các nước phải dùng phương pháp khác nơi sinh viên học qua hành thay vì ghi nhớ. Không ai có thể là người lập trình chỉ bằng việc ghi nhớ cú pháp viết mã hay cấu trúc dữ liệu. Không ai có thể làm toán bằng việc ghi nhớ công thức. Để học STEM, sinh viên phải làm nó lật qua lật lại cho tới khi họ làm chủ chủ đề. Điều đó nghĩa là cả chương trình đào tạo giáo dục VÀ phương pháp giảng dạy phải thay đổi.
Thế giới toàn cầu hoá ngày nay đầy những ý tưởng mới và công nghệ mới. Thích nghi với điều này sẽ yêu cầu thay đổi về cách nghĩ, chính sách, đầu tư (đặc biệt trong giáo dục STEM). Bằng việc hiểu xu hướng công nghệ và thị trường ở đâu, các nước đang phát triển có thể có hành động để thâu tóm những cơ hội này và thịnh vượng hoặc tiếp tục duy trì truyền thống chờ đợi và để cho cơ hội tuột sang kẻ khác.
