Tư duy truy tìm sự thật Kỳ 1 - Nguyên tắc đầu tiên là đừng tự lừa dối bản thân

Quang Thanh09/07/2023 08:00
Tư duy truy tìm sự thật Kỳ 1 - Nguyên tắc đầu tiên là đừng tự lừa dối bản thân

Luân Đôn vào giữa thế kỷ 19 là một nơi đáng sợ. Cứ mỗi vài năm là một đợt dịch tả lại bùng phát, lan khắp thành phố và cướp đi mạng sống của hàng trăm, thậm chí hàng ngàn người.

“Tôi buộc phải thừa nhận rằng Snow đã đúng”

Một vị bác sĩ tên John Snow đã viết một quyển sách vào năm 1855, công bố chi tiết về giả thuyết của mình: thủ phạm gây bệnh chính là những phân tử vô cùng nhỏ mà người dân Luân Đôn đang hấp thụ từ một nguồn nước giếng đã bị ô nhiễm bởi chất thải của con người.

Snow đã đúng. Về sau ông được mọi người ca ngợi vì đã giải quyết được vấn đề và tạo tiền đề cho sự ra đời của lý thuyết mầm bệnh. Nhưng Đức cha Henry Whitehead - người sống trong khu Soho nghèo nàn và đông đúc của Luân Đôn lại cực kỳ hoài nghi về những lập luận trong sách. Ông thấy không có mối liên quan nào giữa những người mắc bệnh và việc họ uống hay không uống nguồn nước mà Snow cho là đã bị ô nhiễm ở Phố Broad.

Whitehead là người có tính hiếu kỳ và tư duy hệ thống, ông quyết tâm tìm hiểu cũng như thu thập dữ liệu. Whitehead đi đến từng nhà và hỏi người thân của những nạn nhân về nguồn nước uống của họ. Ngay cả khi đã có được những câu trả lời củng cố cho quan điểm của mình, ông vẫn tiếp tục tìm hiểu để chắc chắn đó là sự thật. Nhờ vậy, Whitehead phát hiện đã có một số thông tin sai lệch từ những câu chuyện ông từng nghe kể.

quotetuduytruytimsuthat-1-.jpg

Whitehead không khỏi ngỡ ngàng khi càng tìm được nhiều chứng cứ thì mọi thứ càng có vẻ củng cố cho quan điểm của Snow. Cuối cùng, Whitehead hoàn thành quá trình kiểm chứng và công bố một báo cáo chi tiết về những phát hiện của mình. Trong đó, ông kết luận: “Dù có hơi miễn cưỡng, nhưng sau cùng tôi buộc phải thừa nhận rằng Snow đã đúng”.

Dù mục tiêu ban đầu của Whitehead là tìm bằng chứng chứng minh giả thuyết của Snow sai, nhưng cuối cùng Whitehead lại trở thành người công nhận giả thuyết đó. Trải nghiệm này để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm trí Whitehead đến mức từ đó về sau, ông luôn treo một bức chân dung của Snow trong phòng làm việc của mình. Whitehead nói ông làm vậy là để tự nhắc nhở bản thân rằng trong bất cứ ngành nghề nào, chúng ta đạt được kết quả cao nhất không phải bằng cách cuống quýt “hoàn thành một việc gì đó”, mà phải kiên nhẫn tìm hiểu những quy luật bất biến của tự nhiên.

Tránh tự lừa dối bản thân

Chúng ta cảm thấy ấn tượng với Whitehead không chỉ vì ông nỗ lực tìm ra nguồn gốc dịch bệnh, mà còn vì ông đã làm tất cả những gì có thể để đảm bảo có được câu trả lời đúng, cho dù ông hoàn toàn có thể dừng cuộc điều tra sau khi nghe được những gì mình muốn nghe và vẫn cảm thấy mình đã làm hết trách nhiệm.

Nhà vật lý Richard Feynman từng có bài phát biểu kinh điển vào năm 1974 tại lễ tốt nghiệp của sinh viên Caltech - Viện Công nghệ California. Feynman đã nói về tầm quan trọng của nỗ lực tránh tự lừa dối bản thân. Đó là đánh giá chính xác những sai lầm có thể có trong các giả thuyết do bản thân đề ra, thừa nhận tất cả các kết quả có được chứ không chỉ những kết quả có lợi, và không dàn dựng các thí nghiệm để đạt được kết quả như mong đợi.

Trong bài diễn văn của Feynman có một câu nói mà sau này được rất nhiều người biết đến: “Nguyên tắc đầu tiên là đừng tự lừa dối bản thân - và bạn chính là người dễ bị lừa nhất”. Bởi, trong vô thức chúng ta ít khi xem xét kỹ lưỡng những ý kiến hợp ý mình, thường ngừng tìm hiểu một khi đã nghe được điều mình muốn nghe, có xu hướng sử dụng những nguyên tắc có lợi cho bản thân và lựa chọn các tiêu chí đánh giá sao cho ta có được kết quả phù hợp nhất.

Mọi chuyện sẽ thế nào nếu chúng ta chỉ đi theo con đường mà các chứng cứ đang hướng đến? Mọi chuyện sẽ thế nào nếu chúng ta ưu tiên có được một tấm bản đồ chính xác hơn là có được kết quả mà mình muốn, và đánh giá các quan điểm dựa trên một tiêu chuẩn nhất quán chứ không phải “tiêu chuẩn kép”?

Tạo điều kiện để sự thật tìm đến bạn

Trong cuộc Nội chiến Hoa Kỳ, quân đội Liên bang miền Bắc đã bắt giữ một chiếc tàu của Anh chở hai nhà ngoại giao của Liên minh miền Nam. Sự kiện này khiến phe miền Bắc vô cùng phấn khởi, bao gồm cả Tổng thống Lincoln đương nhiệm.

Tuy nhiên, William Seward - một thành viên nội các của Lincoln - lại cho rằng việc bắt giữ hai sĩ quan cấp cao của miền Nam đã vi phạm luật quốc tế. Sao Liên bang miền Bắc có thể nghiễm nhiên bỏ qua những nguyên tắc cơ bản đã giúp xây dựng thể chế của họ như thế?

Lincoln đã viết một bản dự thảo về quan điểm của Liên bang miền Bắc, theo đó ông từ chối thả hai tù binh kia. Còn Seward lại viết một bản dự thảo với quan điểm trái ngược, tuyên bố phóng thích hai tù binh đó và trình lên Lincoln. Sau khi đọc và cân nhắc bản dự thảo của Seward, Lincoln nói với Seward: “Tôi nhận thấy mình không thể đưa ra một quan điểm chỉ để thỏa mãn tâm trí của chính tôi, và điều này cho thấy quan điểm của ông là đúng”.

Về sau, sự kiện này được nhìn nhận là vô cùng quan trọng trong lịch sử Hoa Kỳ. Một sử gia từng viết: “Bản dự thảo của Lincoln có thể khiến nước Anh tuyên chiến với Hoa Kỳ”. Và nếu chuyện đó xảy ra, lợi thế rất có thể đã thuộc về phe miền Nam.

tuduytruytimsuthat-9-.jpg

Tinh thần sẵn sàng thay đổi quan điểm cá nhân của Lincoln thật đáng ngưỡng mộ. Nhưng câu chuyện của ông còn cho thấy một nguyên tắc có giá trị lớn hơn, đó là tầm quan trọng của việc tạo điều kiện để sự thật tìm đến bạn, bằng cách tạo ra những “tình thế” giúp bạn dễ dàng thay đổi quan điểm của mình.

Chẳng hạn, cách bạn phản ứng với lời chỉ trích hoặc quan điểm bất đồng có vai trò to lớn đối với khả năng bạn sẽ gặp những lời chỉ trích hoặc quan điểm bất đồng khác trong tương lai. Nếu bạn chỉ lo “phòng thủ” hoặc ra sức “tiêu diệt” người truyền thông điệp, thì bạn sẽ khiến người đó không muốn truyền thêm bất kỳ thông tin gì cho bạn trong tương lai nữa.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

‘Thuyết Mặc Kệ Họ’ - Bí quyết để ngừng lo âu

Điều gì sẽ xảy ra nếu chìa khóa dẫn đến hạnh phúc, thành công và tình yêu chỉ là ba từ đơn giản: hãy để họ.
2

Sức mạnh của người thấu cảm - Vẻ đẹp trong sự nhạy cảm của bạn

 “Sự nhạy cảm của tôi là một siêu năng lực!"
3

Đại địa chấn kinh tế Kỳ 3: Mở cửa phục hồi

Ngày 04/5/2020 Ý đã mở cửa lại các cơ sở sản xuất và các nước châu Âu khác cũng bắt đầu nới lỏng một số biện pháp hạn chế.
4

‘Tiến vào đồng cỏ hoang’ - Câu chuyện ngụ ngôn về những bất đồng với mẹ

Đây là câu chuyện ngụ ngôn xoay quanh những sự việc xảy ra với một cậu bé và bạn gấu Walter, khi cả hai bỏ trốn khỏi nhà. Bởi cậu bé cảm thấy bị mất tự do và quá chán nản với việc phải ngoan ngoãn, tuân theo những qui tắc do mẹ đặt ra.
5

7 chiến lược để sống sung túc và hạnh phúc - Triết lý sống giúp hàng triệu người vươn lên từ con số 0

Không ai sinh ra đã hoàn hảo. Thậm chí người từng bị gắn mác "vô dụng" vẫn có thể bắt đầu đọc một cuốn sách hay, làm điều gì đó mới mẻ và thay đổi cuộc đời họ bắt đầu từ hôm nay.

Tế bào gốc kỳ 3 - Sự phục hồi của Kenneth là một phép màu

Câu chuyện của Kenneth Kelley bắt đầu hơi khác một chút so với Anthony. Khi bé được sáu tháng tuổi, mẹ bé dẫn đến nha sĩ để gỡ bỏ lớp amalgam (phương pháp trám răng gồm hỗn hợp thủy ngân, bạc và đồng mạ) và thằng bé vô tình hít phải khói thủy ngân bốc hơi.

Giải mã bí ẩn về ‘Những đứa trẻ nhớ được tiền kiếp’ qua nghiên cứu hơn 40 năm của Tiến sĩ Stevenson

Cuốn sách “Những đứa trẻ nhớ được tiền kiếp” dẫn dắt người đọc khám phá thế giới tái sinh luân hồi bí ẩn dưới sự soi rọi của ánh sáng khoa học văn minh.

Tế bào gốc kỳ 2 - Điều bình thường không phải bậc cha mẹ nào cũng đều nghe thấy

Anthony Guerriero đã từng phát triển bình thường như bao trẻ khác cho đến khi được 18 tháng. Rồi bé đột nhiên ngừng cố gắng tương tác và trở nên khó khăn khi tham gia chơi đùa cùng bạn bè.

Tế bào gốc kỳ 1 - Chiến đấu chống lại căn bệnh quái ác

Tại phòng khám ở Panama, chúng tôi đã điều trị cho nhiều bệnh nhân mắc phải các bệnh mãn tính mà bác sĩ của họ bảo rằng ít có hy vọng được chữa khỏi, nhưng không có căn bệnh nào làm trái tim tôi cảm thấy đau đớn như tự kỷ.

Nghệ thuật sống Vững vàng - Hành động quyết định tâm trạng

Chúng ta thường nghe nói rằng tâm trạng quyết định hành động: tâm trạng của bạn càng tốt, bạn càng có khả năng thực hiện hành động hữu ích. Tuy nhiên, thỉnh thoảng mọi việc cũng diễn ra theo chiều ngược lại: Hành động quyết định tâm trạng. 

Muôn kiếp nhân sinh 3 - Hành trình tới minh triết

Tiếp nối câu chuyện hành trình linh hồn ở tập 1 và tập 2, "Muôn kiếp nhân sinh 3” kể về các kiếp sống huyền bí của Thomas, đồng thời hé mở nhiều kiến giải sâu xa của tác giả về quy luật luân hồi và nhân quả dưới ánh sáng khoa học và tâm linh.

Sao ta làm điều ta làm - “Anh không còn bị cuốn vào công việc nữa”... 

Tôi nhớ về một nhân viên kinh doanh cực kỳ thành công mà tôi sẽ gọi là Kevin Jacobs quãng giữa độ bốn mươi, ăn vận đẹp và khéo ăn khéo nói, là người chồng hạnh phúc viên mãn và là cha của ba đứa con tuổi thiếu niên. 

Muôn kiếp nhân sinh 3 - Những lưu ý trong quá trình thực hành phương pháp tĩnh tâm

Trong quá trình tu tập, người thực hành phương pháp tĩnh tâm còn phải biết vượt qua những tấm màn vô minh mới sử dụng được các giác quan tinh thần.

Sự thật tàn khốc: Cha mẹ càng lo lắng điều gì, con càng bị huỷ hoại bởi điều đó!

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 19/08/2025 13:00
Thực tế, cha mẹ càng lo lắng điều gì cho con cái trong quá trình trưởng thành thì con càng mất mát, tổn thất nhiều hơn.

Nobita ơi, đừng làm 3 hành động này vì chúng khiến cậu và hàng triệu bạn trẻ "xếp đáy"

Điện ảnh - Đông - 19/08/2025 12:00
Nobita, cậu bạn đáng yêu nhưng mãi thụt lùi vì ba thói quen này!

Tuyệt đối không được đăng lên Facebook những thông tin này

Kỹ năng - Huỳnh Duy - 19/08/2025 11:00
Hình ảnh này có thể bị lợi dụng để đánh cắp thông tin, thực hiện các chiêu trò lừa đảo.

Nở rộ nghề 'bác sĩ' chuyên sửa Labubu

Phong cách sống - Hoàng Hà - 19/08/2025 10:00
Cơn sốt búp bê nhồi bông Labubu góp phần tạo nên làn sóng nghề nghiệp mới tại Trung Quốc là làm "bác sĩ đồ chơi".

Chăm sóc bản thân thật sự - Đã đến lúc định nghĩa lại “yêu bản thân”

Từ sách - Phim - Quìn - 19/08/2025 09:00
Nếu “chăm sóc bản thân” là đặt lịch spa, hay book một chuyến nghỉ dưỡng sang chảnh, nhưng nếu sáng hôm sau bạn vẫn thức dậy với cảm giác kiệt sức, lo âu, và chẳng biết mình đang sống vì điều gì… thì rõ ràng, vấn đề nằm sâu hơn thế.

Không cần ngân sách quảng cáo khổng lồ, Inbound Marketing là chìa khóa thu hút khách hàng thời đại số

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 19/08/2025 08:00
Trong thời đại chuyển đổi số, doanh nghiệp ngày nay hầu hết đã chuyển đổi sang hình thức inbound marketing để tối ưu hóa không gian mạng và xây dựng nội dung phù hợp với từng nhóm khách hàng mục tiêu.

4 cách uống cà phê tốt nhất cho sức khỏe

Kỹ năng - Minh Nhật - 18/08/2025 11:00
Cà phê không chỉ giúp đầu óc tỉnh táo, tăng sự tập trung mà nếu uống đúng cách, loại đồ uống quen thuộc này còn mang lại nhiều lợi ích cho tim mạch, gan, cân nặng và đường huyết.

“Đồng nghiệp qua đời ở tuổi 29, khi biết nguyên nhân, tôi thấy chính mình trong câu chuyện ấy”

Phong cách sống - Trần Hà - 18/08/2025 10:00
Cái chết đột ngột khiến bạn bè nhận ra điều họ chưa từng nghĩ tới nhưng đang lặp đi, lặp lại mỗi ngày.

Thuyết Mặc Kệ Họ - Từ bỏ kiểm soát để giành lại sức mạnh của chính mình

Từ sách - Phim - TĐ - 18/08/2025 08:48
Thuyết Mặc Kệ Họ không chỉ là một mẹo tư duy. Nó có nền tảng là những triết lý cổ xưa và các khái niệm tâm lý vốn đã giúp con người chúng ta định hướng cuộc đời mình bao thế kỷ qua.

"Khai mở cảm xúc" và "Khai mở hạnh phúc" - Tàu lượn cảm xúc và bánh kẹp hạnh phúc

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 18/08/2025 08:45
Bộ sách “Khai mở cảm xúc” và “Khai mở hạnh phúc” của bác sĩ tâm thần Emma Hepburn không chỉ giải thích tường tận vai trò của cảm xúc trong đời sống tinh thần mà còn hướng dẫn cách tận dụng chính những rung động nội tâm ấy để mang tới hạnh phúc bền vững.

4 kiểu trả lời tin nhắn của EQ thấp, ai cũng muốn né xa

Kỹ năng - Minh Ánh - 17/08/2025 12:00
Người EQ thấp trả lời tin nhắn tùy hứng, không chọn lọc từ ngữ, và ít quan tâm tới cảm xúc của người đối diện.

Tại sao Kiều Phong lại là người yếu nhất trong số các cao thủ tứ tuyệt của Thiên Long?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 17/08/2025 11:00
Bài viết phân tích sức mạnh của các cao thủ trong Thiên Long Bát Bộ, đặc biệt là tứ tuyệt, và đặt ra nghi vấn về vị trí của Kiều Phong. Liệu "chiến thần" Kiều Phong có thực sự xứng đáng với danh hiệu này khi so sánh nội lực với các cao thủ khác?
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 19/08/2025