Thế giới kỳ lạ của ký sinh trùng: Mượn xác đoạt hồn chuyên nghiệp

Anh Tú28/08/2023 11:00
Thế giới kỳ lạ của ký sinh trùng: Mượn xác đoạt hồn chuyên nghiệp

Có rất nhiều ký sinh trùng ngoài kia điều chỉnh vật chủ của chúng theo những cách khác nhau… và điều thú vị là chúng ta thường không biết chúng thực sự làm điều đó như thế nào.

Cuộc sống mưu sinh không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Ngoài tự nhiên cũng vậy. Ví dụ, một chuỗi thức ăn bao gồm các mắt xích nối tiếp là các sinh vật ăn cắp khả năng xử lý năng lượng của sinh vật khác.

Chúng ta không thể xử lý ánh sáng mặt trời thành đường mà chúng ta cần để tạo năng lượng; chúng ta đợi thực vật làm điều đó và ăn chúng. Động vật ăn thịt không thể tiêu hóa thực vật đúng cách; chúng đợi những con vật khác ăn thực vật, rồi ăn thịt những con vật đó.

Nói cách khác, hầu hết chúng ta ăn bám các sinh vật khác theo một cách nào đó - nhưng ký sinh trùng đưa khái niệm này đi đến đỉnh cao. Tại sao phải tiếp tục cuộc sống vất vả khi bạn có thể ngồi một chỗ để các sinh vật khác làm điều đó cho bạn? Hoặc, thậm chí sai khiến chúng làm điều đó cho bạn.

Thế giới ký sinh trùng là nơi đầy rẫy bạo lực và mưu mô: ký sinh trùng không chỉ quá giang mà còn chiếm đoạt cơ thể của vật chủ theo một cách nào đó, khiến con vật bị ký sinh có những hành vi có lợi cho ký sinh trùng – dù điều đó thường gây bất lợi lớn, thậm chí khiến vật chủ tử vong.

Nhà ký sinh trùng học Alex Maier của Đại học Quốc gia Úc nhận định: “Trong tài liệu khoa học, tên gọi của thuyết này là Thao túng vật chủ thích ứng. Điều đó có nghĩa là ký sinh trùng thực sự tạo ra sự biến đổi trong vật chủ, để có thể làm tăng tối đa lây lan bệnh ký sinh trùng".

Bạn có thể đã nghe nói về điều này trước đây. Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất là Toxoplasma gondii (viết tắt là T. gondii), gây ra bệnh gọi là toxoplasmosis.

Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng động vật bị nhiễm T. gondii có biểu hiện thay đổi hành vi, chấp nhận nhiều rủi ro hơn và cư xử theo cách có thể khiến chúng dễ gặp phải mèo – vật chủ cuối cùng mà ký sinh trùng có thể mượn cơ thể để sinh sản phát tán.

Việc T. gondii có thực sự thao túng vật chủ hay không vẫn đang được nghiên cứu, nhưng T. gondii chỉ là một loại ký sinh trùng. Có rất nhiều ký sinh trùng ngoài kia điều chỉnh vật chủ của chúng theo những cách khác nhau… và điều thú vị là chúng ta thường không biết chúng thực sự làm điều đó như thế nào.

Ký sinh trùng sống một cuộc sống rất phức tạp và tuần hoàn, nhưng nó dường như cực kỳ hiệu quả. Trong khi một số ký sinh trùng bám vào một vật chủ trong suốt vòng đời của chúng, thì một số khác lại cần nhiều vật chủ để hoàn thành hành trình sinh học của chúng.

Ký sinh trùng sinh sản và đẻ trứng trong vật chủ cuối cùng. Những quả trứng đó được thải ra môi trường, thường là theo phân; trứng hoặc ấu trùng sau đó được vật chủ trung gian đầu tiên hấp thụ.

Ở đó, ký sinh trùng tiếp tục phát triển đến khi trưởng thành hoặc tìm đường đến vật chủ trung gian thứ hai để hoàn thành quá trình phát triển của nó.

Sau khi đã trưởng thành hoàn toàn và sẵn sàng sinh sản, ký sinh trùng cần quay trở lại vật chủ cuối cùng – thường là một loại động vật cụ thể được tạo hóa ghép cặp với nó, như T. gondii và mèo.

Cách rõ ràng nhất mà một ký sinh trùng có thể thao túng vật chủ là thay đổi cơ thể của khổ chủ theo một cách nào đó. Một vài trong số này rất kỳ lạ ngoạn mục.

ech.jpg
Ếch bị nhiễm ký sinh trùng tự nhiên mọc ra nhiều chân khó chạy nhảy

Ribeiroia ondatrae (giun dẹp biến ếch) là một loài giun dẹp, giống như tên gọi của nó có khả năng làm biến đổi ếch. Cụ thể, nó dường như nhắm vào chân sau của ếch. Ếch sau khi bị nhiễm ký sinh trùng này mọc thêm các chi vô dụng – đôi khi rất nhiều.

Một loài giun dẹp khác, được gọi là Leucochloridium paradoxum xâm nhập vào mắt của ốc sên, nơi nó phồng lên và đập, tạo ra hình ảnh màu sắc chuyển động bắt mắt.

Trong cả hai trường hợp này, mục tiêu cuối cùng của ký sinh trùng không phải là ếch hay ốc sên. Cả R. ondatrae và L. paradoxum đều sống và phát triển trong cơ thể vật chủ trung gian, nhưng chúng chỉ có thể sinh sản trong cơ thể vật chủ cuối cùng là chim (hoặc cả động vật có vú đối với R. ondatrae).

Do vậy, mục đích cuối cùng của chúng là tăng khả năng ếch và ốc sên (hoặc chỉ cần cuống mắt của sên) sẽ bị vào bụng vật săn mồi, mang theo ký sinh trùng.

Trong trường hợp của ếch, ký sinh trùng làm giảm khả năng di chuyển và khả năng chạy trốn của chúng. Trong trường hợp của những con ốc sên, cặp mắt đầy màu sắc giống như một bảng hiệu đèn neon nói với các loài chim đến ăn. Đáng chú ý, cuống mắt của ốc sên tái sinh sau khi bị chim ăn, vì vậy cùng một con ốc có thể mọc thêm mắt nhiễm ký sinh trùng để phục vụ nhiều con chim.

Trong những trường hợp này, các nhà nghiên cứu có thể hiểu được cách thức ký sinh trùng đang làm những gì. Ấu trùng của R. ontradae tập trung vào điểm lồi ở chi của vật chủ lưỡng cư trung gian thứ hai của chúng; chúng bao quanh khu vực này, nơi chúng ảnh hưởng đến sự phát triển của các chi. Còn L. paradoxum tự đặt mình ở nơi mà nó sẽ dễ thấy và hấp dẫn nhất đối với những kẻ săn mồi.

Kỳ tiếp theo: Bí ẩn về bệnh dại

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Vì sao Kim Dung để cao thủ top 2 giới võ lâm bị Tạ Tốn dễ dàng hạ gục?

Cái chết của cao thủ này còn ẩn chứa nhiều bí mật.
4

Ảnh địa phận 29 tỉnh thành chỉ còn trong kỷ niệm, chạm cảm xúc nhiều người

Từ năm 2020 tới nay, anh Duy An rong ruổi tới khắp các vùng miền trên Tổ quốc, ghi lại bức ảnh về địa phận từng tỉnh thành. Không ngờ bộ ảnh nhận sự quan tâm đặc biệt do chạm tới cảm xúc nhiều người.
5

Cô nàng siêu robot Sophia từng tuyên bố “sẽ hủy diệt loài người” bây giờ ra sao?

Trong thời điểm AI bùng nổ, lời nói năm xưa của Sophia có đáng lo sợ?

Bộ não loài người đang nhỏ dần và tương lai sẽ khó xuất hiện thiên tài như Newton, Einstein

Ở châu Âu, kích thước bộ não đạt đỉnh như thời 10.000 - 20.000 năm trước, ngay trước khi con người phát minh ra nông nghiệp. Sau đó, bộ não trở nên nhỏ hơn.

AI vẽ lại chân dung Dương Quý Phi, Võ Tắc Thiên...

Các mỹ nhân nổi tiếng như Dương Quý Phi và Võ Tắc Thiên sau khi được AI phục dựng tướng mạo trông sẽ như thế nào?

Sử dụng APP Loopsie biến ảnh chụp thành tranh vẽ theo phong cách anime cần lưu ý gì?

Ứng dụng Loopsie có khả năng biến ảnh chụp thành tranh vẽ theo phong cách hoạt hình Nhật Bản (anime) đang "gây sốt" mạng xã hội Việt Nam, nhưng cũng gây ra không ít tranh cãi trong cộng đồng mạng.

Khoa học giải thích việc muỗi thích hút máu người này mà chê người khác

Muỗi không chỉ hút máu vì trên thực tế, nguồn thức ăn chính của chúng là mật hoa từ thực vật. Do vậy, việc chúng ta tỏa ra những mùi hương có nguồn gốc từ thực vật hoặc giống với thực vật có thể khiến chúng bối rối trong việc ra quyết định.

Vì sao có danh xưng Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa cho 3 người đỗ đầu?

Tại sao lại gọi người đỗ đầu là Trạng nguyên, người thứ hai là Bảng nhãn còn người thứ ba là Thám hoa, đồng thời ý nghĩa của những từ này là gì, thì không phải ai cũng rõ.

Đỉnh cao tiến hóa của loài người xuất phát từ chiếc lưỡi

Sau khi tổ tiên của chúng ta rời mặt nước để lên cạn, lưỡi đã có sự tiến hóa kỳ diệu. Tuy nhiên, ở động vật có vú, lưỡi mới thể hiện tính linh hoạt tối đa.

Vì sao loài người đang tiến hóa sinh học để sống thọ hơn 100 tuổi?

Cá mập Greenland, rùa Galapagos và cá voi thường trưởng thành muộn và có thể sống hàng thế kỷ. Con người cũng có những điều kiện để tiến hóa như vậy.

Tranh cãi chuyện ai là Trạng nguyên đầu tiên của nước ta?

Trạng nguyên là người đỗ cao nhất trong các khoa đình thời phong kiến. Việc xác định ai là Trạng nguyên đầu tiên ở nước ta là một vấn đề gây tranh cãi và tốn nhiều giấy mực.

Khoán ngoài toàn cầu

Blog GS John VU - GS John Vu - 02/07/2025 14:00
Ngày nay Ấn Độ vẫn còn là nhà khoán ngoài CNTT mạnh, với $87 tỉ đô la xuất khẩu phần mềm so với $2.6 tỉ đô la dành cho Trung Quốc và $1.1 tỉ đô la cho Nga (dữ liệu 2009).

Nghiên cứu gây chấn động ngành tâm lý: AI giàu lòng trắc ẩn hơn con người?

Kỹ năng - Hoàng Vũ - 02/07/2025 13:00
Một nghiên cứu mới cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) được xem là có lòng trắc ẩn và thấu hiểu hơn so với các chuyên gia sức khỏe tâm thần.

Xem Sex Education, tôi phát hiện chính tôi khiến con gái sống trong tình trạng rất tồi tệ

Điện ảnh - Thanh Hương - 02/07/2025 12:00
Khi nghe con nói chuyện, tôi đã rất bàng hoàng. Chính tôi đã khiến con trở nên như vậy!

DuckDuckGo ra mắt trình duyệt mới tích hợp công cụ chặn lừa đảo

Kỹ năng - Anh Tú - 02/07/2025 11:00
Các vụ lừa đảo trực tuyến đang gia tăng mạnh mẽ, khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang giúp tội phạm mạng gửi đi những cú lừa tinh vi hơn, thường xuyên hơn bao giờ hết.

Sinh con trai bị bại não, người mẹ giúp con trở thành thạc sĩ Harvard: "Đêm dài nào rồi cũng sẽ qua”

Truyền cảm hứng - Nguyễn Phượng - 02/07/2025 10:00
Từng bị chẩn đoán bại não, liệt nửa người, bố chối bỏ, cánh cửa cuộc đời của cậu bé Ding Zheng năm ấy dường như đã đóng lại. Nhưng rồi, tình yêu và sự kiên trì không bao giờ từ bỏ của mẹ anh đã viết nên điều kỳ diệu.

Sức mạnh của người thấu cảm

Tủ sách - FN - 02/07/2025 09:00
Có bao giờ bạn phủ nhận cảm xúc của mình để làm hài lòng người khác, luôn nói “có” dẫu trong lòng muốn nói “không”, tự ép bản thân vào khuôn mẫu để không bị xem là khác biệt?

Oola – Tìm bình yên giữa vạn biến - Cuốn sách giúp bạn thoát khỏi vòng xoáy kiệt sức

Từ sách - Phim - Quìn - 02/07/2025 08:00
Mỗi đêm, dù đã gắng hết sức, bạn vẫn mang theo nỗi mệt mỏi và câu hỏi nhức nhối: “Mình đang sống vì điều gì?”. Áp lực, căng thẳng, cảm giác mất kết nối với chính mình âm thầm bào mòn bạn từng ngày, biến mọi nỗ lực thành cuộc chạy đua không có vạch đích.

12 nghệ sĩ hát trong MV "Rực rỡ ngày mới", truyền tải thông điệp nhân văn

Giải trí - Bích Phương - 01/07/2025 15:54
Mang giai điệu tươi sáng và thông điệp ý nghĩa, MV "Rực rỡ ngày mới" gây xúc động khi lan tỏa tinh thần nhân ái đến khán giả, bạn đọc nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập báo điện tử Dân Trí.

Ảnh địa phận 29 tỉnh thành chỉ còn trong kỷ niệm, chạm cảm xúc nhiều người

Thư giãn - Việt Hà - 01/07/2025 13:19
Từ năm 2020 tới nay, anh Duy An rong ruổi tới khắp các vùng miền trên Tổ quốc, ghi lại bức ảnh về địa phận từng tỉnh thành. Không ngờ bộ ảnh nhận sự quan tâm đặc biệt do chạm tới cảm xúc nhiều người.

Xem Sex Education, tôi kinh ngạc trước 1 câu thoại quá hay, bèn đem đi dạy con trai

Điện ảnh - Thanh Hương - 01/07/2025 12:00
Khi nghe câu nói này, tôi đã bật cười và thích thú.

AI có thể tống tiền, phản bội khi cảm thấy bị đe dọa

Kỹ năng - Hoàng Vũ - 01/07/2025 11:00
Một nghiên cứu mới từ Anthropic cho thấy các mô hình ngôn ngữ tiên tiến như Claude hay Gemini không chỉ sẵn sàng vạch trần các vụ bê bối cá nhân để tự bảo vệ, mà thậm chí còn cân nhắc "để mặc bạn chết" nếu mục tiêu của chúng bị đe dọa.

Bức thư bà mẹ gửi con "nổi loạn": Nếu đứa trẻ nào cũng đọc được những câu chữ này, tương lai có thể sẽ khác

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 01/07/2025 10:00
Tôi hy vọng nhiều bậc phụ huynh sẽ lan toả cho con mình chiêm nghiệm sớm!

Tôn thờ tuổi thơ "nghèo mà vui", cái giá phải trả đôi khi không chỉ là một kỳ thi trượt

Phong cách sống - Hiểu Đan - 01/07/2025 09:00
Cô gái trong sách "Em phải đến Harvard học kinh tế" lại một lần nữa khiến hội phụ huynh Việt "dậy sóng".

Bạn đang nghịch gì với đời mình - Khi khổ đau cũng là một phần của cuộc sống

Từ sách - Phim - Quìn - 01/07/2025 08:00
Có những ngày bạn cảm thấy mọi thứ từng bỗng vụn vỡ, những câu hỏi không lời đáp giày vò tâm trí: “Rốt cuộc mình sống để làm gì?”, “Tại sao phải đau khổ đến vậy?”. Bạn không biết bám vào đâu, càng vùng vẫy, càng thấy mình lún sâu trong một vũng lầy vô hình.

Tra cứu nhanh 168 phường, xã, đặc khu thuộc TP.HCM mới

Kỹ năng - 30/06/2025 13:55
Chuyên trang toàn cảnh thông tin về 168 phường, xã, đặc khu của TP.HCM chính thức đi vào hoạt động. Bạn có thể tra cứu, theo dõi video và các thông tin về hoạt động vận hành khi TP.HCM thực hiện chính quyền 2 cấp.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 4, 02/07/2025