Làm sao để sách nói không trở thành lỗ hổng bản quyền?

03/05/2021 14:00
Làm sao để sách nói không trở thành lỗ hổng bản quyền?

Nếu biết đâu là vi phạm bản quyền, hẳn chúng ta đã bảo nhau đừng nghe. Thế nên bài viết này trước hết là để làm rõ vấn đề bản quyền của sách nói và những yếu tố nào đang khiến thị trường sách nói bị xem là lỗ hổng bản quyền.

Nhắc đến sách và “đọc” sách ở thời điểm hiện tại, chúng ta không còn chỉ tập trung vào sách giấy nữa, mà phải bao gồm: sách giấy, sách điện tử và sách nói. Trong đó, sách điện tử và sách nói chủ yếu tồn tại trên không gian số - nơi những vi phạm bản quyền xảy ra thường xuyên và đặc biệt khó kiểm soát. Nhưng tại sao sách nói lại có nguy cơ trở thành lỗ hổng bản quyền hơn? Và các ứng dụng sách nói Bản quyền đang thịnh hành tại Việt Nam (như Voiz FM) đang xử lý vấn đề này như thế nào?"

Có ba lý do chính: 

Thứ nhất là vì sách nói không còn ở dạng văn bản nữa khiến chúng ta khó xác định vấn đề bản quyền. Đối với sách điện tử, tuy vẫn còn rất nhiều vi phạm trên môi trường internet, nhưng ít nhất vi phạm của nó cũng khá rõ ràng với người đọc và những hành vi chia sẻ trái phép rất nhanh sẽ bị cộng đồng người đọc sách coi thường. Nhiều nhóm (group) trên Facebook đã đặt ra nguyên tắc cấm chia sẻ file sách hoặc bất kỳ hình thức xin file sách nào. 

Trong khi đó, sách nói dường như lại là một thị trường im ắng hơn. Không phải vì sách nói không phổ biến (trên thực tế nhiều video sách nói trên Youtube hiện đã đạt con số triệu view) mà vì sách nói đã qua một bước chuyển thể so với dạng văn bản thuần túy làm chúng ta bối rối khi xác định vi phạm của nó. Sách nói có được xem là sách không, hay đó là sản phẩm của người đọc? Nếu ai đó chỉ đơn giản là đọc cuốn sách họ đã mua về thì có vi phạm gì chứ?

Yếu tố thứ 2 nằm ở phong trào kiếm tiền trực tuyến, mà nổi lên gần đây là Youtube đã thu hút nhiều đối tượng tham gia vào công việc làm sách nói, bất chấp việc phải xin phép. Khi tính năng kiếm tiền bằng quảng cáo trên các kênh như Youtube không còn là bí mật gì nữa, cách thức kiếm tiền, bảng giá quảng cáo lẫn thu nhập của các Youtuber nổi tiếng cũng dần được tiết lộ đã thu ít không ít người tham gia vào cuộc đua này. Sách nói xuất hiện trên Youtube từ khá sớm, với dụng dung có sẵn và cách làm đơn giản, một người với thiết bị ghi âm đơn giản như điện thoại, microphone là đã có thể làm ra sách nói. 

Lấy một trường hợp nổi bật vào năm 2017, Yeah1 Network đăng tuyển lượng lớn cộng tác viên sách nói khiến giới xuất bản hoảng hốt vì khi đó, họ vẫn chưa bán bản quyền sách nói cho bên nào. Với mức lương 3 triệu đồng/tháng và hướng dẫn làm sách nói cụ thể, nội dung tuyển dụng này đã thu hút hơn 60.000 lượt xem, hơn 3.000 lượt share và trên 3.000 lượt comment. 

Cuối cùng, cái nhãn “người tốt” và “cống hiến” được gán cho những người làm sách nói tự do khiến chúng ta dễ dàng chấp nhận sản phẩm của họ hơn. Không còn là một văn bản trôi nổi trên mạng internet - thứ khiến cho những người đọc nghiêm túc phải dè chừng bởi vấn đề vi phạm bản quyền đã trở nên quá phổ biến, sách nói có một lợi thế đó là yếu tố cảm xúc. Nó không khiến chúng ta bật nút cảnh giác ngay từ đầu vì nó không đơn thuần là một “thứ gì đó” vô tri vô giác để ta có thể đánh giá một cách khách quan nữa. Yếu tố đầu tiên chúng ta tiếp xúc ở sách nói đó chính là giọng đọc, nếu ở dạng video có thể còn có người đọc xuất hiện nữa, mà theo trang Psychology Today, “âm thanh là một kênh thông tin mang lại cảm giác thân thiết vì người nghe được kết nối với người kể chuyện”. Có gì không tốt khi có một người đọc sách cho ta nghe? Việc ta được ai đó kể cho nghe bằng một giọng nói truyền cảm, tiết kiệm được thời gian đọc, và thường là không mất phí, đã tạo ra một hàng rào thiện cảm trước khi ta nghĩ đến vấn đề liệu họ có được phép làm điều này hay không.

Chính những yếu tố kể trên, từ hình thức khác biệt của sách nói, động cơ kiếm tiền trực tuyến đang trở thành xu hướng và tâm lý thiếu đề phòng nơi độc giả/thính giả, đã khiến nhiều tờ báo và những người làm xuất bản lo sợ rằng thị trường sách nói sẽ sớm, hoặc đã đang trở thành lỗ hổng bản quyền đáng lo ngại.

VẬY, SÁCH NÓI “LẬU” ĐƯỢC XÁC ĐỊNH NHƯ THẾ NÀO?

Mặc dù sách nói không được xem là “sách” đúng nghĩa - một xấp giấy in chữ hay một file văn bản, nhưng nó vẫn là sản phẩm trí tuệ với đầy đủ quyền được bảo hộ bởi pháp luật.

Theo Luật sở hữu trí tuệ 2005  (có sửa chữa,bổ sung năm 2009 và 2019), hình thức sách nói được coi là “tác phẩm phái sinh” của tác phẩm gốc, chuyển thể từ sách giấy sang giọng đọc để người dùng có thể nghe tác phẩm. Việc làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh là hành vi xâm phạm quyền tác giả, trừ trường hợp chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị (xem khoản 8, điều 4 và khoản 7, điều 28). Như vậy, ở Việt Nam hiện nay, ngoại trừ Thư viện sách nói Hướng Dương dành cho người khiếm thị, bất kể ai muốn làm sách nói đều phải liên hệ chủ sở hữu quyền tác giả của tác phẩm đó, tức tác giả hoặc NXB của cuốn sách.

“Việc làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh là hành vi xâm phạm quyền tác giả.”

Khoản 7, điều 28 của Luật sở hữu trí tuệ 2005

Trong trường hợp của Yeah1 Network hồi năm 2017, Hội Xuất bản TP.HCM đã xác định trường hợp này là vi phạm về quyền tác giả và quyền sở hữu tác phẩm, và nhấn mạnh: “Mặc dù không kinh doanh nhưng họ không được quyền tự ý thu âm sách nói”. 

CHÚNG TA NÊN LÀM GÌ?

Như vậy, chúng ta đã có thể khẳng định chắc chắn rằng dù có thu lợi nhuận hay làm vì ý tốt, việc làm sách nói buộc phải có sự cho phép tác giả và chủ sở hữu quyền tác giả là vi phạm bản quyền. Chúng ta không chấp nhận việc vi phạm bản quyền, dù sản phẩm quả thực có ích. Tại sao không làm việc tiện ích ấy một cách hợp pháp, để nội dung sách cùng với giá trị của nó được lan tỏa trong cộng đồng theo cách tích cực hoàn toàn. 

Các ấn bản sách nói của cuốn Muôn kiếp nhân sinh trên nền tảng Youtube

Thử gõ trên Youtube tên những cuốn sách nổi tiếng như “Muôn kiếp nhân sinh”, mới xuất bản không của tác giả Nguyên Phong, “Hành trình về phương Đông”, “Nhà giả kim”... sẽ thấy một loạt các kênh làm sách nói, có bản quyền lẫn không bản quyền. Dù đã có pháp luật và mức phạt rõ ràng, tuy nhiên chúng ta biết trên thực tế quá trình làm sạch sách lậu không dễ dàng. Trong khi các NXB vẫn còn đang đau đầu từ sách lậu online lẫn offline, mảng sách nói vẫn cần được những độc giả/thính giả chú ý hơn bằng cách lựa chọn nghe những kênh làm sách nói có bản quyền. 

Kênh sách nói mạnh ở Việt Nam có thể kể đến ứng dụng điện thoại Voiz FM, với số lượng sách nói lớn có thể đáp ứng nhu cầu nghe đang tăng nhanh. Hiện tại, Voiz FM đã có hơn 1000 nội dung bản quyền từ sách nói, podcast cho đến cả nhạc nền. Các nội dung được cung cấp theo dạng miễn phí lẫn thu phí theo nhu cầu của nghe. Điều quan trọng đội ngũ phát triển cho thấy họ đặc biệt chú trọng tới các vấn đề bản quyền trong nội dung ứng dụng của mình qua việc ký kết và sở hữu bản quyền sách nói với tác giả và NXB. Ngoài ra, theo chia sẻ của người đại diện Voiz FM, đơn vị này hiện đang đi đầu trong việc bảo vệ bản quyền cho các tác giả và NXB thông qua việc báo cáo vi phạm. Từ tháng 07/2020 đến nay, đơn vị này đã hỗ trợ gỡ bỏ hơn 30,000 nội dung vi phạm trên các nền tảng phổ biến. 

"Chúng tôi hy vọng rằng trong vòng vài năm tới, chúng tôi không còn đơn thương độc mã trong phong trào này nữa mà chính người dùng sẽ hình thành thói quen Nghe sách có bản quyền." - đại diện Voiz FM chia sẻ thêm cùng Trạm Đọc.

Voiz FM hiện đã có sẵn trên các kho ứng dụng phổ biến như: Google Play (hệ điều hành Android) và Apps store (iOS). Để trải nghiệm ứng dụng xin ngay tại: Voiz.vn/download 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Hiểu quy luật tự nhiên để 'Sống an vui'

Hạnh phúc không phải là một điều gì xa vời hay bí ẩn. Nó đến khi ta hiểu và sống thuận theo quy luật tự nhiên. Một trong những quy luật quan trọng nhất chính là nhân quả – gieo gì, gặt nấy.
2

Chiến thắng con quỷ bên trong - Phụ nữ muốn sống một cuộc đời rực rỡ, nhất định phải hiểu 3 điều này

Khi nhận diện được những nỗi sợ đang chi phối mình, bạn đã đi được nửa chặng đường đến tự do.
3

Đường vào thiền - Osho Tôi đã cố gắng kiểm soát cảm xúc, nhưng vì sao càng kiểm soát càng mệt mỏi?

Có thể bạn quyết định mình sẽ không tức giận; bạn có thể nghĩ rằng giận dữ là xấu, nhưng khi cơn giận ập tới, suy nghĩ của bạn bị gạt qua một bên và bạn trở nên tức giận.
4

Đường vào thiền - Hạt giống thuần khiết bên trong mỗi người sẽ nảy nở

Có thể, nhiều người đã biết về thiền, tìm hiểu, trải nghiệm thiền. Nhưng nếu đọc “Đường vào thiền” của Osho, bạn sẽ nhận ra những chiều kích rất riêng, rất khác biệt, rất thâm sâu của Osho về thiền.
5

Quẳng gánh lo đi và vui sống - Khi kháng cự chỉ khiến ta mỏi mệt, thử một lần bắt tay với số phận

Có những khoảnh khắc trong đời, dù cố gắng đến đâu, ta vẫn không thể thay đổi được điều đã xảy ra. Lúc ấy, lựa chọn tốt nhất không phải là vùng vẫy, mà là buông bỏ để tìm lại sự bình yên từ bên trong.

Chuyện tình ngôi sao Hồng Kông Châu Nhuận Phát và cô tiểu thư Singapore: Đám cưới vỏn vẹn 15 USD và cuộc hôn nhân lạ lùng suốt 35 năm

Gạt bỏ những phù phiếm, hư vinh nghệ sĩ, Châu Nhuận Phát và Trần Hội Liên đã đến với nhau có cuộc hôn nhân bền vững suốt 35 năm. Bí quyết của họ là "tình yêu từ sự thấu hiểu" và vẻ đẹp nội tâm.

10 bí mật về năng suất đỉnh cao của Elon Musk: Tìm ra nguyên lý cơ bản, mọi vấn đề phức tạp sẽ được giải quyết (P.1)

Dưới đây là top 10 bí quyết năng suất của Elon Musk và cách bạn có thể áp dụng chúng.

Nghĩ giàu làm giàu – Cuốn sách đem lại niềm tin, khát vọng và dũng khí để thành công

Không phải một cuốn cẩm nang làm giàu với bộ nguyên tắc cứng nhắc, “Nghĩ giàu làm giàu” chính là cuốn sách thay đổi tư duy để đạt được thành công hay giàu có.

Đừng sợ lỡ cuộc chơi - 'Làm hòa' với nỗi sợ bỏ lỡ

"Đừng sợ lỡ cuộc chơi" được viết bởi cha đẻ thuật ngữ FOMO - Patrick J. McGinnis. Cuốn sách chỉ ra cách ta có thể chế ngự nỗi sợ bỏ lỡ đầy đáng sợ này.

Câu chuyện ly kỳ từ cậu bé giao báo - Cuốn sách tuyệt vời cho những ý tưởng khởi nghiệp

“Câu chuyện ly kỳ từ cậu bé giao báo là bản miêu tả chính xác về tinh thần lập nghiệp và những yếu tố làm nên thành công.” - William Kerr, giáo sư giảng dạy tại trường kinh doanh Harvard.

Đừng sợ lỡ cuộc chơi - 4 tuyệt chiêu FOMO khiến khách hàng “móc hầu bao” trong vô thức

Nhờ sự phổ biến của hiệu ứng tâm lý FOMO, nhiều doanh nghiệp đã tận dụng điều này như một thủ thuật để tạo sự khan hiếm, cấp bách hay tạo tính độc quyền cho sản phẩm, thôi thúc người tiêu dùng “móc hầu bao” mua hàng.

Những cuốn sách dành cho ngày 30/4 dưới góc nhìn của những người bên kia chiến tuyến

Style giới thiệu 3 cuốn sách dưới đây, có thể là món quà tri thức đầy trân trọng và ý nghĩa dành cho độc giả nhân dịp kỷ niệm sự kiện lịch sử 30-4 năm nay.

Trao giải Sài Gòn bao dung - TP.HCM nghĩa tình: 'Thầy ơi, hôm nay con rất vui'

Thầy ơi, hôm nay con rất vui. Con cảm ơn thầy đã chắp cánh cho ước mơ của con, giúp tương lai và con đường của con rộng mở hơn' - bạn đọc Lê Thị Thùy Vân (giải nhất) nhắn nhủ người thầy Nguyễn Quốc Phong.

Con đường chuyển hoá - Tâm càng rộng, thế giới càng mở

Mỗi người có một cách nhìn cuộc sống riêng. Có người nhìn bằng lòng bao dung, có người lại nhìn bằng sự khó chịu, phán xét. Một câu chuyện, người thấy thương có kẻ lại thấy ghét. Nhưng khác biệt không nằm ở câu chuyện, mà nằm ở cái tâm.

Infographic hoạt động văn hóa nghệ thuật du lịch kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước

Giải trí - TTXVN - 21/04/2025 13:00
TP.HCM tổ chức nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước.

Facebook cập nhật tính năng mới, nhiều người Việt "bị ảnh hưởng": từ nay thôi khỏi xem lén, hết thời stalk!

Kỹ năng - Huỳnh Duy - 21/04/2025 12:00
Giờ đây, ngoài bạn bè, bạn có thể thấy cả những người theo dõi và không theo dõi trong danh sách người xem", thông báo của Facebook cho biết.

Rùng mình với robot cơ bắp sinh học co giật như người thật

Thư giãn - Hoàng Vũ - 21/04/2025 11:00
Một video mới vừa được Clone Robotics công bố đã khiến cộng đồng mạng và giới công nghệ rúng động: robot hình người “Protoclone” uốn cong cơ bắp, co giật tay chân và nhún vai như một sinh vật sống thật sự.

Sức mạnh của đói nghèo: Mẹ mù chữ, bại liệt nhưng nuôi dạy con trai trở thành sinh viên giỏi nhất

Truyền cảm hứng - Trang Đào - 21/04/2025 10:00
Không quan trọng bạn có xuất thân từ gia đình nghèo khó hay không, những điều kì diệu luôn xảy ra.

Xem 'Khi cuộc đời cho bạn quả quýt', tôi nhận ra mình toàn tặng con "quả quýt" có vị chua chát và đắng ngắt

Điện ảnh - Đông - 21/04/2025 09:00
Hóa ra tôi chỉ đưa cho con những "quả quýt chua", đầy thử thách và nỗi niềm mà có lẽ tôi đã không nhận ra.

Con đường chuyển hoá - Tâm càng rộng, thế giới càng mở

Từ sách - Phim - Quìn - 21/04/2025 08:00
Mỗi người có một cách nhìn cuộc sống riêng. Có người nhìn bằng lòng bao dung, có người lại nhìn bằng sự khó chịu, phán xét. Một câu chuyện, người thấy thương có kẻ lại thấy ghét. Nhưng khác biệt không nằm ở câu chuyện, mà nằm ở cái tâm.

Đạo diễn Lý Hải - người dẫn dắt 'hiện tượng mạng xã hội' lên màn ảnh

Điện ảnh - Tiểu Vũ - 20/04/2025 13:00
Lý Hải là một trong số ít đạo diễn của Việt Nam đã gây ấn tượng mạnh qua việc dẫn dắt các nhân vật "hiện tượng mạng xã hội" (MXH) thành diễn viên chuyên nghiệp.

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 2: Chính quyền Sài Gòn thay người vác cờ trắng đầu hàng

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 20/04/2025 12:00
Đầu tháng 4.1975, sau khi mất Tây Nguyên và Phước Long, chế độ Sài Gòn đứng trước sự suy yếu về mọi mặt và khả năng sụp đổ hoàn toàn. Lúc này, ông Dương Văn Minh và nhóm ủng hộ ông “chính thức công bố ý định thay thế Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu”.

Quách Tĩnh không làm phò mã mà nhất mực lấy Hoàng Dung: Câu trả lời chỉ Dương Quá biết

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 20/04/2025 11:00
Quách Tĩnh và Hoa Tranh vốn là thanh mai trúc mã, vậy tại sao chàng lại quyết định kết duyên cùng Hoàng Dung?

Nghề rùng rợn, lóc xương rắn, lột xác chó nhà... bán hàng chục triệu đồng

Phong cách sống - Cam Ly - 20/04/2025 10:00
Giữa vô vàn những nghề thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn, nghề làm tiêu bản xương động vật là công việc đầy bí ẩn, có phần rùng rợn.

Xem "Sex Education", người đàn ông cứng rắn như tôi đỏ hoe mắt: Thương con nhưng khiến con xa lánh bố

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 20/04/2025 09:00
Tôi thương con trai hết lòng, nhưng con cứ thấy tôi là lủi đi chỗ khác.

Bước về phía an vui cùng bộ sách 'Sống an vui' và 'Làm chủ cuộc đời' của thiền sư Khangser Rinpoche

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 20/04/2025 08:00
Hai cuốn sách nhỏ của Tiến sĩ Phật học Khangser Rinpoche – “Sống an vui” và “Làm chủ cuộc đời” – xuất hiện như một nốt trầm tĩnh tại giữa ồn ào thường nhật, nơi người đọc có thể từng bước tiến gần hơn về phía bình an và hạnh phúc.

TP.HCM tổ chức trình diễn nghệ thuật 3D mapping dịp lễ 30.4

Giải trí - Thuỷ Long - 19/04/2025 13:00
Chiều 17.4, ông Nguyễn Tấn Kiệt, Trưởng phòng Nghệ thuật, Sở VH-TT TP.HCM đã thông tin về chuỗi các hoạt động hưởng ứng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025).

3 kiểu nói chuyện độc hại, âm thầm phá nát mối quan hệ gia đình, kìm hãm sự phát triển của con cái

Kỹ năng - Như Nguyễn - 19/04/2025 12:00
Thay vì giải quyết vấn đề, 3 cách nói chuyện, giao tiếp dưới đây vô hình chung khiến mối quan hệ gia đình của bạn ngày càng tồi tệ, xuống dốc.

Học hỏi 14 thói quen của những người sáng tạo để trở nên sáng tạo hơn

Suy ngẫm - TĐ - 19/04/2025 11:00
Nếu bạn đang mắc kẹt trong bài tập hoặc dường như không thể hoàn thành một tác phẩm nghệ thuật, hãy tập trung xây dựng những thói quen sau đây của những người sáng tạo. Theo thời gian, bạn sẽ học được cách sáng tạo nhanh hơn, dễ dàng hơn và lâu dài hơn.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 22/04/2025