Hát ru là một loại hình hát dân ca mộc mạc, truyền khẩu từ đời này qua đời khác. Người mẹ dùng lời ru này để dạy con những điều hay lẽ phải, hướng cho con đến một con đường tốt nhất, hoặc cho con thấy cảnh đẹp, tình cảm của con người và quê hương đất nước.
Hát ru có rất nhiều âm hưởng theo từng vùng miền nhưng cái chung của nó là dùng ca từ “à ơi” hoặc “ầu ơ”, “ới ời”... Hát ru Bắc Bộ rất phong phú trong luyến láy và âm ngân.
Khi ru, nên nhập hết tâm và hồn của mẹ vào cho con thì thai nhi sẽ cảm nhận được nhiều nhất tình cảm từ người mẹ. Lời ru mộc mạc của người mẹ mang tâm hồn chân chất, đằm thắm và sâu lắng sẽ là nguồn thức ăn tinh thần vô giá cho con.
Những bài hát ru rất giản dị, dễ thuộc dưới đây sẽ giúp các bà mẹ trẻ thuộc thế hệ 8X, 9X có thể chọn:
• Ầu ơ… ví dầu cầu ván long đinh, cầu tre lắt lẻo gập ghềnh khó đi.
Ầu ơ… khó đi, mẹ dẫn con đi. Con đi trường học, mẹ đi trường đời.
• Gió mùa thu… mẹ ru con ngủ, năm canh chầy thức đủ vừa năm.
Hỡi chàng… chàng ơi! Hỡi người… người ơi! Em nhớ tới chàng… Em nhớ tới chàng!
Hãy nín, nín đi con! Hãy ngủ, ngủ đi con! Con hời… con hỡi…
Con hỡi… con hời… hỡi con!
• Ví dầu con cá nấu canh, bỏ tiêu cho ngọt, bỏ hành cho thơm…
Chiều chiều vịt lội cò bay, ông voi bẻ mía chạy ngay vô rừng.
Vô rừng bứt một sợi mây, đem về thắt gióng cho mày đi buôn
Đi buôn không lỗ thì lời, đi ra cho thấy mặt trời, mặt trăng…
• À ơi… Con cò mày đi ăn đêm. Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
À ơi… Ông ơi, ông vớt tôi nao. Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng.
À ơi… có xáo thì xáo nước trong. Đừng xáo nước đục đau lòng cò con.
Những bài hát mà trẻ con nghe rất dễ ngủ như:
• Con cò, cò bay lả, lả bay la. Bay từ là từ ruộng lúa, bay ra là ra cánh đồng, tình tính tang, là tang tính tình… rằng có nhớ là nhớ hay chăng…
Hay:
Con cò bay lả bay la
Bay từ cửa sổ bay ra cánh đồng
Nuôi cò tháng đợi ngày trông
Đến ngày cò lớn góp công xây đời
Đồng xanh xa tít chân trời
Mong cò khôn lớn nhớ lời mẹ ru.
Ca dao, tục ngữ Việt Nam có thể chuyển thể thành bài hát ru
• Những lời ru con mong con chóng lớn, trưởng thành nhớ đến tình cảm cha mẹ dành cho con, nhớ công ơn cha mẹ sinh thành:
Con ơi muốn nên thân người
Lắng tai nghe lấy những lời mẹ ru
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
• Tình cảm đoàn kết anh em trong gia đình:
Anh em như thể tay chân
Anh em hòa thuận hai thân vui vầy.
• Sức mạnh tình đoàn kết:
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
Một người đâu phải nhân gian
Chẳng qua một đốm lửa tàn mà thôi.
• Tình yêu vợ chồng:
Chồng em áo rách em thương
Chồng người áo gấm xông hương mặc người.
Đi đâu cho thiếp đi cùng
Đói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp cam.
• Tình làng nghĩa xóm:
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
• Ca ngợi đất nước mình có cảnh đẹp:
Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa
Có nàng Tô Thị, có chùa Tam Thanh
Ai lên xứ Lạng cùng anh
Bõ công bác mẹ sinh thành ra em.
Hay:
Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương
Mịt mù khói tỏa ngàn sương
Nhịp chày Yên Thái mặt gương Tây Hồ.
• Tình yêu quê hương:
Ta về ta tắm ao ta
Dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn.
• Ca ngợi con trâu và người nông dân gắn bó với nhau:
Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ăn no cỏ trâu cày với ta
Cày cấy vốn nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy ai mà quản công
Bao giờ cây lúa còn bông
Hãy còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.
• Nhắc nhở cẩn thận làm mọi việc:
Đi đâu mà vội mà vàng
Mà vấp phải đá mà quàng phải dây
Đủng đỉnh như chúng tui đây
Chẳng đá nào vấp, chẳng dây nào quàng.
• Tình thầy trò:
Bồng bồng bế bế con sang
Đò dọc quan cấm, đò ngang không chèo
Muốn sang thì bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ thì yêu mến thầy.
Đó là những câu ru truyền khẩu của dân gian Việt Nam.
Trích sách Thai giáo – Phương pháp khoa học dạy con từ trong bụng mẹ