Hiệu ứng cánh bướm: Vẻ đẹp hỗn loạn từ khoa học bước vào nghệ thuật

Anh Tú12/02/2023 12:00
Hiệu ứng cánh bướm: Vẻ đẹp hỗn loạn từ khoa học bước vào nghệ thuật

Hiệu ứng cánh bướm là gì? Làm thế nào các nhà khoa học tìm thấy vẻ đẹp trong sự hỗn loạn toán học?

Các nhà nghiên cứu đang sử dụng lý thuyết hỗn loạn để in 3D những món đồ trang sức tuyệt đẹp. Như chính Einstein đã nói "các nhà khoa học vĩ đại nhất cũng luôn là những nghệ sĩ".

Là một nhà khí tượng học yêu nghề, Edward Lorenz muốn dự đoán tương lai nhưng nhanh chóng nhận ra rằng mình không thể. Vào những năm 1960, trong thời kỳ đỉnh cao của sự nghiệp dự báo thời tiết, Lorenz đã đưa một loạt các tọa độ khí quyển vào một chương trình máy tính mô phỏng các kiểu thời tiết. Mục đích là để tìm hiểu xem nhân loại sẽ ở trong tình trạng nào trong vài tháng tới. Có vẻ dễ, đơn giản trong lần chạy thử đầu tiên. Nhưng sau đó, giống như tất cả các nhà khoa học giỏi, ông quyết định chạy chương trình lần thứ 2.

Trong khi chờ điều gì đó xảy ra, Lorenz đi rót cho mình một tách cà phê ở hành lang phòng thí nghiệm. Khi trở về, ông đã rất ngạc nhiên. Mọi dự đoán, mặc dù đến từ cùng một nguồn đầu vào, đều ra kết quả hoàn toàn mới ở lần chạy thứ 2.

Lorenz viết trong một cuốn sách về kinh nghiệm của mình nhiều năm sau đó: “Những con số ra khỏi máy in không liên quan gì đến những con số trước đó”. Sau một vài lần thử nghiệm, sự ngạc nhiên của ông chỉ ngày càng lớn hơn.

Hóa ra, máy tính đã làm tròn đầu vào của Lorenz hơi khác một chút trong lần chạy thứ 2. Tuy nhiên, những điều chỉnh nhỏ như vậy đã thay đổi tương lai ở một mức độ mạnh mẽ. Điều đó gần giống như vào một ngày nào đó, một con bướm đập cánh có thể bắt đầu một phản ứng dây chuyền dẫn đến một cơn bão ở bên kia thế giới vào ngày hôm sau.

Cuối cùng, Lorenz đã nghĩ ra một cái tên cho rủi ro thời tiết của mình, cái tên dường như đặt sự ngẫu nhiên lên trên một bảng trật tự cơ bản: Hiệu ứng cánh bướm.

Và hiệu ứng cánh bướm sớm phát triển thành một lĩnh vực nghiên cứu toàn diện, rực rỡ, được gọi là lý thuyết hỗn loạn. Thật thú vị khi nhận ra rằng một số thứ trong tương lai, chẳng hạn thời tiết, có thể thách thức một cách khoa học các quy tắc của thuyết tất định, rằng chúng có thể vẫn là ẩn số đối với chúng ta.

Ở đâu có sự không hoàn hảo, ở đó có vẻ đẹp

Theo một bài báo nghiên cứu mới được công bố, bản chất không thể đoán trước của thời tiết mà Lorenz phát hiện ra khoảng 60 năm trước đã mở ra cơ hội cho các nhà toán học, triết học, vật lý học, nghệ sĩ, và bây giờ thậm chí cho các nhà thiết kế đồ trang sức. Nhưng trước tiên, hãy khám phá xem người ta đã đạt đến điểm này như thế nào.

Một điều tình cờ về các hệ thống hỗn loạn là khi ta vẽ biểu đồ chuyển động của chúng, chúng trông ấn tượng vô cùng. Các tập hợp dữ liệu tạo ra các loại hình dạng toán học thú vị này được gọi là các bộ thu hút hỗn loạn.

Vì vậy, tất nhiên, lý thuyết hỗn loạn đã bắt đầu một cuộc chạy đua giữa các nhà khoa học để tìm hiểu điều gì xảy ra khi một hệ thống chuyển từ một điểm ổn định sang một mớ hỗn độn bất ổn định vô hạn. Một ví dụ cổ điển về điều này là với một con lắc đôi. Một con lắc bình thường như đồng hồ quả lắc có một quỹ đạo khá yên bình. Trái, phải, trái, phải đều đặn. Nhưng thêm một con lắc thứ 2 vào cuối con lắc thứ nhất và bạn sẽ thấy đường đi của con lắc đôi trở nên rất phức tạp.

Chuyển động của con lắc kỳ lạ này sẽ không bao giờ có thể dự đoán được nữa vì độ nhạy rất lớn của nó đối với các điều kiện ban đầu của hệ thống. Để dự đoán nó sẽ đi đến đâu, bạn cần biết điểm bắt đầu của nó một cách chắc chắn 100%. Điều đó đơn giản là không thể. Ta đã dễ dàng tạo ra một con lắc hỗn loạn.

Lý thuyết hỗn loạn nhanh chóng thu hút sự chú ý của các nghệ sĩ thị giác, nhà điêu khắc và cả nhạc sĩ. Những người tìm kiếm vẻ đẹp trong sự không hoàn hảo và bất hòa - chính xác là những kiểu mẫu mà các hệ thống hỗn loạn để lại, như kiểu quỹ đạo vô định của con lắc hỗn loạn.

Eleonora Bilotta, một chuyên gia về lý thuyết hỗn loạn tại Đại học Calabria (Ý) là một nhà khoa học và nghệ sĩ, đã nhìn thấy cả hai mặt cùng lúc. Bilotta nói: "Nhóm của chúng tôi đã nghiên cứu lý thuyết hỗn loạn trong hơn 20 năm và trong thời gian đó, chúng tôi đã tạo ra một bước đột phá lớn bằng cách phát hiện ra hơn một nghìn điểm thu hút hỗn loạn, bắt đầu với mạch Chua”.

Đưa hiệu ứng cánh bướm vào nghệ thuật

Tuy nhiên, gần đây hơn, nhóm của Bilotta đang làm việc để chuyển động lực học của những hệ thống tuyệt đẹp này thành các dạng trực quan. Bilotta nói: “Chúng tôi đã tạo ra một cầu nối giữa thế giới trừu tượng của toán học và thế giới nghệ thuật và nhận thức trực quan hơn”.

Mạch Chua, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1983 bởi Leon O. Chua, thường được tìm thấy trong các mạch điện tử. Và như Bilotta giải thích, chúng thường được sử dụng trong các nghiên cứu về lý thuyết hỗn độn để giúp ta hiểu cách các hệ thống này hoạt động và chuyển sang các lĩnh vực khác như hóa học, vật lý và sinh học. Và giống như những biến động thời tiết của Lorenz, những thay đổi nhỏ đối với các tham số của mạch Chua có khả năng dẫn đến những thay đổi lớn trong thể hiện của hệ thống.

Nó tương tự như hiệu ứng cánh bướm nhưng được gọi chính thức là "phân nhánh" trong trường hợp này. Bilotta nói: “Một trong những tính chất độc đáo của mạch Chua là có khả năng tạo ra một loạt các bộ hút hỗn loạn, mỗi bộ có hình dạng và đặc điểm riêng biệt.

Đây là một vấn đề lớn, qua con mắt của một nghệ sĩ. Việc vẽ đồ thị động lực học của các mạch Chua đặc biệt tạo ra một loạt các mẫu tinh tế, và như Bilotta lưu ý, việc đó đặc biệt tạo ra các thiết kế liên quan đến cái được gọi là fractal "cấu trúc phân dạng".

Một chuỗi fractal về cơ bản có nghĩa là cấu trúc của một đối tượng liên tục chia thành các phiên bản nhỏ hơn và nhỏ hơn của chính nó. Ta có thể tìm thấy những mô hình này trong hình dạng bông tuyết, cây cối, và ngay cả trong cơ thể chính mình.

Với suy nghĩ này, Bilotta và các đồng nghiệp đã biến những mô hình hỗn loạn của mạch Chua thành âm thanh. Bilotta nói: “Âm nhạc là một ngôn ngữ phổ quát mà mọi người có thể hiểu được bất kể họ là ai và nó có thể truyền đạt những ý tưởng phức tạp theo cách dễ nắm bắt”.

Nhưng giờ đây, theo một bài báo nghiên cứu do Bilotta đồng tác giả và được xuất bản vào cuối tháng 1.2023 trên tạp chí Chaos: An Indivisual Journal of Nonlinear Science, hình thức nghệ thuật hiệu ứng cánh bướm này cũng đã tìm được đường vào đồ trang sức.

Bilotta nói: “Trang sức là một loại hình nghệ thuật mang tính cá nhân cao và có thể đeo được, cho phép mọi người kết nối với những người thu hút hỗn loạn theo cách thân mật và cá nhân hơn. Chúng tôi tin rằng có một mối quan hệ cộng sinh giữa nghệ thuật và khoa học, nơi mà mỗi bên có thể cung cấp thông tin và truyền cảm hứng cho nhau".

Vào năm 2007, Bilotta đã cố gắng tái tạo các thiết kế nguệch ngoạc của các chất hút hỗn loạn theo cách mà hầu hết các nhà sản xuất đồ trang sức sẽ tán thành: tìm một thợ kim hoàn.

Bước tiếp theo là tìm ra một kỹ thuật tạo ra đồ trang sức hỗn loạn có thể xử lý các hình học vô cùng chi tiết mà mạch Chua tạo ra. Đó là in 3D hay cụ thể hơn là in 3D nhựa.

trang-suc.jpg

Bilotta cho biết: “Chúng tôi đã phải hợp tác chặt chẽ với các thợ kim hoàn, thử nghiệm các kỹ thuật khác nhau và điều chỉnh các thiết kế kỹ thuật số để đạt được sản phẩm cuối cùng mịn màng và bóng bẩy. Đó là một quá trình đầy thử thách, nhưng cuối cùng, chúng tôi đã có thể vượt qua những vấn đề này và tạo ra những đồ trang sức tuyệt đẹp thể hiện chính xác các lực hút hỗn loạn".

Đồng thời, Bilotta nêu dự định xa hơn: “Chúng tôi cũng có kế hoạch tích hợp các thuật toán trí tuệ nhân tạo để đẩy xa hơn ranh giới của thiết kế hỗn loạn và khám phá các dạng và ứng dụng mới và bất ngờ”.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Tại sao đồng hồ có 12 số giờ, mà không phải 6, hay đủ cả 24 tiếng?

Trên thực tế, loài người đã sử dụng các hệ đồng hồ có 6 số, 8 số, 10 số, 18 số và 24 số. Nhưng bằng cách nào đó, hệ thống 12 giờ vẫn trở nên phổ biến nhất.
3

Anh van em đấy, em đừng yêu AI

Con người đang đắm đuối với AI - những người tình hoàn hảo, luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu, khả năng dỗ dành ngọt ngào thì miễn bàn.
4

Xếp hạng 8 đại cao thủ Kim Dung - Cổ Long: Vô Danh Thần Tăng suýt bị loại

Bài viết so sánh và xếp hạng 8 cao thủ võ lâm hàng đầu từ các tác phẩm của hai đại văn hào Kim Dung và Cổ Long. Liệu ai sẽ là người đứng đầu trong bảng xếp hạng này?
5

5 chú mèo thành 'idol mạng', có hàng triệu người hâm mộ khắp thế giới

Nàng mèo Thái sang chảnh, chú mèo "ngầu" Trung Quốc hay chú mèo lướt sóng Hawaii... là những ngôi sao mạng có vô số người hâm mộ trên khắp thế giới.

Sự thật đằng sau bức ảnh gấu Bắc Cực thở ra lửa khiến nhiều người xôn xao

Hình ảnh ghi lại khoảnh khắc một con gấu Bắc Cực đang… thở ra lửa khiến nhiều người xôn xao và gây ra nhiều tranh cãi. Vậy sự thật đằng sau bức ảnh này là gì?

Vì sao Lương Sơn Bạc lừng danh trong Thủy Hử giờ biến mất?

Sau thời Nam Tống, khi khí hậu ổn định và nước sông Hoàng Hà được chuyển hướng sang sông Hoài để đổ ra biển. Hệ quả là Lương Sơn Bạc bị mất nguồn cung cấp nước và dần dần bị thu hẹp.

Vụ cô đồng bổ cau 'đúng nhận sai cãi' nóng trên mạng

Chính quyền thị xã Kinh Môn (tỉnh Hải Dương) sáng 8/2 vào cuộc xác minh vụ người phụ nữ tự nhận "cô đồng", vừa ngồi bổ cau vừa nói về "lá số tử vi" của người khác với câu kết "đúng nhận sai cãi".

Hình ảnh động vật nổi bật tuần qua: Mèo phản ứng nhanh trước cú mổ cự ly gần của rắn

Dù bị rắn tung ra cú mổ ở cự ly gần, mèo vẫn có thể phản ứng cực nhanh để tránh và phản đòn. Đoạn clip khiến nhiều người kinh ngạc vì tốc độ phản xạ của mèo.

Động vật khi buồn chán có biết thở dài như con người hay không?

Con người không phải là loài duy nhất thở dài - người ta cho rằng tất cả các loài động vật có vú đều như vậy - và có thể là do tiếng thở dài có một chức năng sinh học quan trọng bên cạnh phẩm chất biểu cảm của nó.

Chuyện chú chó giàu nhất hành tinh sở hữu khối tài sản 9.000 tỷ và trò bịp khiến cả thế giới mắc lừa

Nếu hỏi về chú chó giàu có nhất hành tinh, người ta không còn lạ lẫm với cái tên Gunther. Bởi lẽ tên của chú chó chăn cừu Đức này đã xuất hiện trên khắp các mặt báo, chẳng khác gì một ngôi sao nổi tiếng.

Vì sao người thuận tay trái thường có tính cách khác phần đông?

Nhà nghiên cứu Elizabeth Gilbert đã nêu khá nhiều công bố thú vị liên quan đến những người thuận tay trái.

Những câu trả lời ngô nghê của ChatGPT khiến dân mạng không thể nhịn cười

Được đánh giá là trí tuệ nhân tạo thông minh nhất hiện nay, tuy nhiên, đôi khi ChatGPT lại đưa ra những câu trả lời hết sức ngô nghê và hài hước, khiến nhiều người phải bật cười.

DeepSeek ra bản nâng cấp cho mô hình V3, cạnh tranh với ChatGPT

Kỹ năng - Sơn Vân - 30/03/2025 13:00
DeepSeek vừa công bố bản nâng cấp quan trọng cho mô hình ngôn ngữ lớn V3, đẩy mạnh cạnh tranh với các hãng công nghệ hàng đầu Mỹ như OpenAI và Anthropic.

Facebook có tính năng mới, cho phép chọn bạn bè để xem tin tức, tương tác!

Kỹ năng - Nguyễn Nghĩa - 30/03/2025 12:00
Từng một thời là nơi chỉ để kết nối với bạn bè và gia đình thân thiết, Facebook theo thời gian đã dần trở nên phức tạp hơn với vô số tính năng và nội dung gợi ý.

Chưởng môn Thanh Thành ngưỡng mộ Lý Tiểu Long, sở hữu tuyệt kỹ Phách Không Quyền

Phong cách sống - Sơn Tùng - 30/03/2025 10:00
Lưu Tuy Tân, chưởng môn phái Thanh Thành, hiện đang nắm giữ tuyệt kỹ trấn sơn Phách Không Quyền.

Xem phim 'Sex Education'', tôi rút ra 2 phương pháp hiệu quả dạy con trai đang ở tuổi nổi loạn

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/03/2025 09:00
Tôi đã dùng một tuần để xem phim ''Sex Education'', từ đó học hỏi được cách dạy con trai đang tuổi dậy thì.

Từ thị phi đến tĩnh lặng – Minh triết từ hai cuốn sách của Sa môn Thích Pháp Hòa

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 30/03/2025 08:00
2 cuốn sách của Sa môn Thích Pháp Hòa mang lại những minh triết sâu sắc giúp người đọc tránh ra khỏi những ồn ào, thị phi để tìm về bình an trong tâm hồn mình.

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ qua đời

Giải trí - Tiểu Vũ - 29/03/2025 13:37
Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ, một trong những cây đại thụ của nền âm nhạc Việt Nam đã tạ thế vào ngày 29.3. Ông đã để lại một di sản âm nhạc vô giá gắn liền với lịch sử văn hóa đất nước.

Xem xét 17 gia đình có con bị bắt cóc, tôi nhận ra rằng họ đều bỏ qua 5 lỗ hổng chết người sau

Kỹ năng - Hiểu Đan - 29/03/2025 13:00
Đến tận bây giờ, vẫn còn nhiều gia đình đang đau đáu tìm kiếm con mình. Nhiều phụ huynh khóc lóc, hối hận vô cùng vì bỏ qua những lổ hổng này!

"Mẹ ơi, chúng ta không được đi khoang hạng nhất vì nghèo sao?" - Câu trả lời của bà mẹ xứng đáng đưa vào sách giáo khoa

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 29/03/2025 12:00
Trên chuyến bay trở về nhà sau dịp Tết Nguyên đán, đứa trẻ hỏi 1 câu khiến bà mẹ có phần lúng túng.

Nhà địa tâm lý học giải thích: Tại sao sân bay cũng được coi là địa điểm tâm linh?

Thư giãn - Thanh Long - 29/03/2025 11:00
Một số chuyến bay từ múi giờ cao về múi giờ thấp có thể hạ cánh trước cả giờ khởi hành. Điều này rõ ràng đem lại cảm giác bạn đang du hành ngược trở về quá khứ.

Cha đẻ phần mềm Unikey: Từng nhận bão dư luận khi ra mắt ‘‘bộ gõ quốc dân’’

Phong cách sống - Khuê Hiền - 29/03/2025 10:00
Tại thời điểm Unikey mới được ra mắt, ông Phạm Kim Long đã nhận về nhiều ý kiến trái chiều khi cung cấp phần mềm này miễn phí.

Xem lại Na Tra: Số mệnh chưa bao giờ là điều không thể thay đổi!

Điện ảnh - Đông - 29/03/2025 09:00
Người cha nghiệm ra được triết lý đáng suy ngẫm này.

Đường vào Thiền - Osho lật ngược khái niệm Thiền: Bạn đã hiểu sai như thế nào?

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 29/03/2025 08:00
Đường vào thiền không đưa ra các kỹ thuật cụ thể để người đọc làm theo một cách máy móc. Thay vào đó, Osho hé mở một cánh cửa để chúng ta bước vào hành trình khám phá chính mình thông qua những câu chuyện, chỉ dẫn gần gũi và thiết thực.

Chi phí hẹn hò ngày càng cao, nhiều người “quay xe” quen búp bê người lớn

Suy ngẫm - Trang Đào - 28/03/2025 12:00
Chi phí tương tác ngoài đời thực ngày càng cao cũng là lý do khiến cho "bạn gái AI" đã trở thành lựa chọn tiết kiệm. Một nhà đầu tư thẳng thắn nói: "Những gì chúng tôi bán không phải là silicon, mà là thuốc giảm đau để chống lại sự cô đơn".

ChatGPT thêm tính năng chỉnh sửa ảnh dễ hơn, tạo biểu đồ và infographic cho công việc tốt hơn

Kỹ năng - Sơn Vân - 28/03/2025 11:00
Các tính năng mới này có sẵn cho cả người dùng ChatGPT miễn phí và trả phí thông qua mô hình GPT-4o của OpenAI.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 2, 31/03/2025