Thầy Thích Pháp Hòa: Truyền Pháp tỏa vô đời, mang đời Hòa vào Pháp

Đứng im ngoài hàng dậu
Em mỉm nụ nhiệm mầu
Lặng nhìn em kinh ngạc
Vừa thoáng nghe em hát
Lời ca em thiên thâu
Ta sụp lạy cúi đầu...

Người con gọi về nhà hỏi: “Ủa má đang ở với ai vậy?”.  Bà má đáp: “Thì tao có ai đâu ngoài ông Pháp Hòa!”... 

…Chế lấy mây và gây lấy nắng

Chế lấy, đừng vay mượn đất trời
Để khi nhật nguyệt đều xa vắng
Đầu thềm vẫn có ánh trăng rơi… 

Hai vợ chồng chưa gặp thầy Pháp Hòa bao giờ, cô vợ có bầu, tối ngày nghe thầy nói pháp trên youtube. Sanh con ra mặt giống y chang thầy, ông chồng nói: “May là thầy ở xa, hỏng thôi là sanh chuyện”...

Nghe trời, trời lặng im
Ngăn ngắt xanh, đâu tìm
Chẳng ngóng cao đợi thấp
Chỉ còn nghe con tim…

Đó là những nội dung bạn có thể nghe trong những bài pháp thoại của thầy Pháp Hòa - (pháp là những lời dạy của Phật). Bạn còn có thể nghe ở đó thơ của Trần Nhân Tông, Quách Thoại, Trần Tử Ngang, Nguyễn Bính…, nhạc Trịnh Công Sơn, vọng cổ của Loan Thảo... truyện Kiều, truyện Tàu từ Tây du tới Cô gái Đồ Long... và nhiều giai thoại, điển tích hay từ Đông sang Tây, từ kim sang cổ…

Khá nhiều người, cả không phải Phật tử, đã nghe các bài pháp thoại của thầy trước khi ngủ. Có người chồng cho thầy biết dự khóa tu về, cô vợ nửa đêm ré lên cười, hỏi ra mới biết vì nhớ những chuyện “vi tiếu” (truyền pháp ngoài ngôn ngữ của Phật) thầy kể trong khóa học. 

Một trong những phần thú vị trong các buổi pháp thoại này là phần vấn đáp của thầy với những câu hỏi gởi tới từ người nghe. Ngôn phong của thầy giản dị, khiêm cung mà hóm hỉnh… thỉnh thoảng thầy lại xưng “em” với mọi người để tự trào. Đạo Phật qua thầy giảng không chỉ để truyền đạo mà còn giúp người nghe nâng cao nhân cách để đạt mục đích cuối cùng là khiến đời sống tất cả tốt hơn.

Thầy luôn nhắc chuyện mê tín, nhớ rằng tượng cũng từ đá, gỗ mà ra, to nhỏ không quan trọng; chỉ nhớ giùm tượng được đặt trên xe để nhắc đừng quên thắt dây an toàn, cẩn thận tốc độ và đừng để bị giấy phạt; nếu vái ăn chay để được Phật độ cho lợi riêng có khác nào hối lộ thánh thần...

Thưa thầy Pháp Hòa, thầy có thể nói gọn về tiểu sử của thầy? 

Pháp Hòa sanh năm 1974 tại Cần Thơ - Việt Nam, là con trưởng trong gia đình có hai con trai. Định cư tại Canada năm 12 tuổi, đến năm 15 tuổi Pháp Hòa chính thức xuất gia với Thượng tọa Thích Thiện Tâm (lúc đó là viện chủ Tu viện Trúc Lâm Canada). Năm 1994, 20 tuổi, Pháp Hòa được thọ tỳ kheo tại Làng Mai (Pháp). Pháp Hòa được nhận trách nhiệm trụ trì của Tu viện Trúc Lâm năm 2006, và Tu viện Tây Thiên năm 2007.

Cũng năm đó, thầy trò chung tay với sự trợ giúp của chính quyền Canada xây dựng nhà dưỡng lão Tuổi Hạc. Giấc mơ đã nhen nhóm từ năm 2001 để mang các cụ già gốc Việt về chăm sóc, như vậy các cụ mình mới được ăn thức ăn Việt và nói tiếng Việt với người trông coi. Đó là một trong những công việc của Viện nghiên cứu Phật học ở Edmonton (Canada). Tuy vẫn còn nợ nhưng hiện Tuổi Hạc đã đưa vào sinh hoạt với hơn 140 phòng.

Song song với việc đó, mỗi năm Viện còn tổ chức bốn khóa tu theo bốn mùa dựa theo các dịp nghỉ lễ để thuận tiện cho các tu sinh. Cũng như những khoá tu hằng tháng dành cho người nói tiếng Anh và Việt. 

Thưa thầy Pháp Hòa, thầy nghĩ gì khi nhiều người nhận định thầy là người đã “truyền Pháp tỏa vô đời, và mang đời Hòa vào Pháp”?

Chính đó là tâm nguyện chung của những người xuất gia, học Phật. Dùng chánh niệm để đem lại những điều tốt đẹp hơn cho cuộc sống. Phật giáo song hành cùng cuộc sống. Dùng ái ngữ trong lời nói. Người học nói, kẻ học lắng nghe để thấu hiểu và từ đó hiểu nhau, thông cảm nhau và tình thương lan tỏa. Đời sống có những khổ lụy xảy ra phần lớn do sự nghe sai, hiểu sai. Năm giới được đưa ra với mục đích chuyển hóa khổ đau, mang lại hạnh phúc cho tự thân, gia đình và xã hội.

Ví dụ khi đưa các thức ăn, thức uống vào thân, hãy cẩn thận kẻo khi thỏa ý ăn ngon, mình lại quên nhìn xem ăn vậy có tốt cho sức khỏe không. Tương tợ, khi nạp vào thức ăn tinh thần, có thể trong các phim, sách, tivi, trang mạng, game show chứa phần độc hại, bạo động, căm thù, sợ hãi v.v.. Muốn chọn lọc, đưa vào người các chất lợi ích cho thân tâm chúng ta cần có chánh niệm (biết tự nhìn lại mình, từ quan niệm sống đến ý thức được tính chất toàn vẹn của mỗi giây, mỗi phút trong cuộc sống).

Pháp thoại của thầy Pháp Hòa không chỉ để truyền đạo mà còn giúp người nghe nâng cao nhân cách. Ảnh: Trúc Lâm

Xin thầy cho biết những câu hỏi nào mà khi trả lời xong, thầy cho là thỏa lòng người hỏi và là người trả lời, thầy cũng thấy truyền đi được mục đích thuyết pháp của mình? 

Có hai dạng câu hỏi, một hỏi về thực tế cuộc sống, hai là hỏi về giáo lý. Mỗi người có cách truyền pháp khác nhau, tùy theo chứng ngộ và tu tập của từng cá nhân. Nói chung, để trả lời cần phải có ít nhiều kinh nghiệm, đặt mình trong hoàn cảnh đó, tránh việc chỉ biết lý thuyết mà thiếu trải nghiệm, tìm ví dụ cụ thể, sát với đời sống để giảng pháp thì người nghe càng dễ cảm nhận. 

Thưa thầy Pháp Hòa, các ví dụ đó cho thấy kiến thức của thầy rất cao rộng như là thầy đã đọc và nhớ rất nhiều. Thậm chí, thầy đã từng có lúc cất tiếng ca với phong cách chân phương những câu vọng cổ rất hay về tình mẹ?

Thường khi đọc sách, bắt gặp những ý hay nào mà có thể đưa vào pháp thoại được thì Pháp Hòa ghi lại hoặc làm dấu trong sách. Kể lại để người nghe dễ hiểu pháp hơn. Gốc dân miền Tây, Pháp Hòa thích nghe cải lương từ nhỏ. Lâu lâu hát cho không khí có chút thân thiện, thoải mái, giải trí chút cho vui mà hoàn toàn không rành về nhạc lý. 
 
Được biết trong năm 2024, ở Việt Nam, cuốn Chia sẻ từ trái tim - 50 bài giảng nhân quả thiết thực trong cuộc sống, đã trở thành hiện tượng khi đạt 10.000 lượt đặt trước trong lần tái bản. Tác phẩm này được đánh giá là giúp những tư tưởng lớn của đạo Phật trở nên gần gũi, dễ hiểu hơn…

Công ty First News - Trí Việt ghi lại từ các bài giảng, đánh máy ra và tự trình bày cho gọn lại, tự đặt tựa rồi gởi sang đây để Pháp Hòa chỉnh sửa lại. Pháp Hòa trân trọng tấm lòng đó và nếu có chút ít tiền bản quyền, Pháp Hòa cũng xin gởi lại hết bên Việt Nam để làm từ thiện. Công ty First News - Trí Việt đã ra cuốn thứ hai là Con đường chuyển hóa - 50 bài giảng về con đường chân chánh giúp chuyển hóa nỗi khổ niềm đau và sẽ có xuất bản cuốn thứ ba là chọn lọc phần vấn đáp Phật pháp.

Thưa thầy, thầy có ý kiến gì về hiện tượng cắt xén, ráp nối những bài thuyết pháp của thầy đưa lên youtube, tiktok… mà không hỏi qua ý thầy? 

Đúng nguyên tắc là không nên làm vậy. Việc lan tỏa này có tâm ý tốt, nhưng sẽ tốt hơn nếu đừng quá sa đà vào việc muốn tạo sự hấp dẫn lôi kéo người nghe mà dùng những từ quá lời bằng ngôn từ hoàn toàn không phù hợp với người xuất gia. Ví dụ cứ đưa mặt Pháp Hòa ra kèm những câu như “không nghe uổng một kiếp”, “siêu phẩm gây cười mỏi quai hàm là đây chứ đâu”… dễ gây hiểu lầm là ông thầy này cao ngạo, nói quá lên để câu view! 

Thầy Pháp Hòa và các Phật tử đến nghe pháp thoại trong dịp khánh thành chùa Tây Trúc ở Kelowna (Canada) ngày 4.9.2022 (ngôi chùa được thầy tạo lập và làm trụ trì). Ảnh: MP

Thưa thầy, thầy có thể cho mọi người biết thêm một ngày bình thường của thầy?

Một ngày bình thường của Pháp Hòa luôn bận rộn từ 6 giờ sáng hôm nay đến khuya ngày hôm sau. Tiếp những Phật tử đến thăm viếng, tham vấn việc tu tập. Hoặc cố vấn, lắng nghe những khó khăn từ những gia đình giữa vợ chồng, con cái. Khuya thì làm việc giấy tờ, soạn bài giảng, sắp xếp chương trình cho các khóa tu v.v..

Trời! Thầy làm việc nhiều vậy rồi sức khỏe ra sao?

Thì cũng có bệnh lặt vặt như bao tử, tim, não thiếu oxy, nhưng Pháp Hòa tự tại lắm. Dụng hết thời gian mình có để hiến tặng những ai hữu duyên đời này với mình, hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp.

Thưa thầy Pháp Hòa, thầy có kế hoạch rèn luyện cho các hậu bối để tương lai có người kế nghiệp đi thuyết pháp hầu lan truyền đạo pháp sâu rộng hơn không?

Đã từ rất lâu, Pháp Hòa luôn có tâm nguyện mình phải truyền khả năng này cho các thầy cô trẻ hơn. Đây là việc một người không thể gánh nổi cũng như đâu ai chỉ vỗ bằng một bàn tay. Hồi năm 1997, Trúc Lâm đã chính thức mở những khóa dạy thiền cho các bạn trẻ Tây, Mỹ. Cho mãi đến bây giờ, lịch sinh hoạt của các khóa thiền này vẫn duy trì: thứ Sáu, người Tây phương thiền tập và nghe pháp thoại; thứ Bảy và Chủ nhật là sinh hoạt cho người Việt.

Thầy nghĩ sao khi có đề nghị bên giáo dục nên nghiên cứu về tính sư phạm trong các pháp thoại của thầy khi thầy đã đưa được lý thuyết thấm vào người nghe khá hiệu quả? Thầy có thể tiết lộ bí quyết của thầy không?

Nói thiệt với cô, kiến thức của Pháp Hòa trống lắm. Hồi ở Việt Nam trình độ tiếng Việt chỉ học được hai lớp là lớp một, lớp hai thôi. Qua bên đây chỉ hết lớp 12 phổ thông, chẳng có gì đặc biệt hết. Nói về Phật học cũng dốt không kém, vì Pháp Hòa chưa từng biết trường hay lớp Phật học ra sao. Cái phước này của Pháp Hòa chắc là được ơn trên ban cho. Còn nói theo đạo Phật thì chủng tử này đã có trong quá khứ. Chẳng hạn những thần đồng cũng được cho là các em đã được tích lũy từ quá khứ, đến đời này mới bộc phát ra.

Ai thương thì Pháp Hòa chỉ xin kêu mình là “ông thầy Pháp Hòa”, vậy đủ rồi. Thiệt ra, ngay chữ “thầy” cũng không dám nhận. Lúc qua Làng Mai giờ ít lắm, chưa tới ba tháng, chỉ ngồi nghe Sư ông Nhất Hạnh thuyết pháp bình thường như các cô đi nghe thuyết, hổng có chấm điểm, cấp bằng gì hết. 

Hạnh duyên lớn nhứt là được Sư ông Nhất Hạnh tặng cho bốn câu này:

“Pháp đã trao lòng từ vạn thuở, 
Hòa quang tiếp độ khắp quần sinh.
Sen nở rạng ngời trần chẳng nhiễm, 
Độ hết muôn phương chúng hữu tình” 

Thầy Pháp Hòa trong một dịp hội ngộ thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926 - 2022), cùng một sư đệ. Ảnh: Trúc Lâm

Các bài giảng tâm huyết của thầy, đặc biệt phần trả lời rất vui, hình như nhờ ngay từ nhỏ thầy đã là một chú tiểu khá lí lắc, như thầy kể đã giấu dép rồi cột vạt áo vào nhau của mấy người lớn...

Hồi nhỏ, ở chùa một mình nên buồn lắm, thấy các bác tới vui lắm nên lo giấu giỏ, giấu dép, hổng cho các bác về… nhưng quý bác thương hay bảo nhau “Thôi kệ, cho chú chơi để giữ chân chú trong chùa”. Quý ông bà, cô bác thương các chú tiểu lắm.

Lời nói thật đơn giản nhưng đầy tình thương. Và trong lòng Pháp Hòa luôn trân quý những tình thương của quý đồng hương Phật tử khắp nơi dành cho mình từ khi còn nhỏ đến giờ. Có Hiểu mới có Thương là vậy đó. Vì vậy cho nên trong đời sống hằng ngày chúng ta nên nuôi dưỡng nhau bằng tâm thiện lành, biết nhận diện cái đẹp của nhau mà quên đi những điều xấu. 

Nhân Tết Ất Tỵ 2025, thầy có lời chúc Tết gửi đến quý đồng hương Phật tử không? 

Cảm ơn cô cho Pháp Hòa cơ duyên này.

Nhân dịp Xuân Ất Tỵ 2025, Pháp Hòa xin kính gửi đến quý đồng hương, Phật tử trong và ngoài nước lời chúc nguyện năm mới sức an khang, gia đình bình an, hạnh phúc; tâm lành luôn khải phát, thiện sự ngày thêm tăng. Xin cảm tạ đại chúng và gửi niệm lành đến tất cả.

Hiểu được phần nào “hiện tượng” thầy Thích Pháp Hòa được nhận định là một trong số ít những bậc tu hành sinh sống tại nước ngoài nhưng rất được lòng Phật tử trong nước, khi biết được trăn trở của thầy: “Nếu hàng ngày, chúng ta ai cũng khởi tâm nghĩ điều lành, nói điều lành và làm việc lành. Chắc chắn chúng ta góp vào xã hội đời sống lành mạnh và không khí trong lành do tâm thiện của chúng ta lan tỏa”.