Trước vụ việc căng thẳng về bản quyền cuốn sách do First News - Trí Việt khai thác: “Trò chuyện với cõi vô hình”, ông Nguyễn Văn Phước - CEO và sáng lập First News - cho biết: “Sự việc diễn ra là điều tôi không mong muốn. Tuy nhiên, để dư luận hiểu rõ hơn, tôi sẽ tóm tắt từ đầu đến cuối sự việc”.
Từ nhiều năm trước, ông Nguyễn Văn Phước và công ty First News - Trí Việt đã theo đuổi đề tài tâm linh, từ hiện tượng Phan Thị Bích Hằng và sau đó là bà Hoàng Thị Thiêm. Với mục đích mang lại niềm tin về tâm linh, nhân quả để con người sống thiện lương hơn, dù hoàn toàn biết đây là một đề tài khó, hành trình dài và không mang lại lợi nhuận, thậm chí vấp phải ý kiến trái chiều, nhưng với mục đích mang lại niềm tin về tâm linh, nhân quả để con người sống thiện lương hơn, ông Phước vẫn quyết tâm thực hiện.
Năm 2012, ông Phước đã bay từ TP.HCM đến Hòa Bình nhiều lần để gặp và trao đổi, thuyết phục nhà ngoại cảm Hoàng Thị Thiêm làm một cuốn sách về thế giới tâm linh. Bà Thiêm khi ấy nổi tiếng với biệt danh là “người đàn bà ba mắt” và đã được phát sóng trên kênh truyền hình NHK của Nhật Bản. Chứng kiến các cuộc khảo nghiệm chứng tỏ bà Hoàng Thị Thiêm sở hữu một số năng lực ngoại cảm,“Tôi nghĩ mình sẽ bắt đầu từ người đàn bà này”, nhà sáng lập First News nhớ lại.
Tại cuộc gặp, bà Hoàng Thị Thiêm đưa cho ông Phước một xấp tài liệu khoảng 80 trang photo các bài báo và một ít bản chép tay. Ông Phước đã nhận thấy khả năng hạn chế về hành văn cùng số tài liệu khá ít ỏi, không thể từ đây làm nên một cuốn sách, nên nói với nhà ngoại cảm: “Anh sẽ tìm người đến phỏng vấn, ghi chép, đi cùng những cuộc trải nghiệm tâm linh và viết sách cho em”. Bà Thiêm đã đồng ý.
Trở lại TP.HCM, ông Nguyễn Văn Phước làm việc với nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà, lúc đó đang làm biên tập viên tại First News - Trí Việt về việc chấp bút cho bà Hoàng Thị Thiêm. Sau khi tranh luận rất nhiều về tâm linh và ngoại cảm, cuối cùng thì nhà văn Việt Hà nhận lời đến Hòa Bình lấy tư liệu chấp bút. Mọi chi phí đi lại, ăn ở và vé máy bay khứ hồi, First News đều chuẩn bị sẵn cho Việt Hà. Nhà văn Việt Hà đã ở lại nhà bà Hoàng Thị Thiêm trên 20 ngày để thực hiện công việc ghi chép, viết sách.
Vào ngày 5.7.2016, First News - Trí Việt ký hợp đồng “Hợp tác tổ chức bản thảo ‘Sống giữa hai thế giới, trò chuyện với cõi vô hình’” với Nguyễn Thị Việt Hà trong vai trò là đồng tác giả và đồng sở hữu với bà Hoàng Thị Thiêm.
Như vậy bản quyền cuốn sách thuộc về 3 bên: Công ty First News - Trí Việt là đơn vị lên ý tưởng, hợp đồng nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà chấp bút tự truyện thay Hoàng Thị Thiêm. First News - Trí Việt tổ chức ý tưởng, biên tập, bổ sung tư liệu, đặt tên sách và hoàn thành cuốn sách. Kế đến là nhân vật được chấp bút: Nhà ngoại cảm Hoàng Thị Thiêm. Cuối cùng là người chấp bút: Nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà.
“Quá trình thực hiện cuốn sách này vô cùng vất vả, gian nan từ khâu thực hiện, biên tập, xin giấy phép và phát hành. Một cuốn sách về đề tài tâm linh không thể vội vã được. Trong ròng rã suốt 4 năm, từ khi lên ý tưởng cho đến khi cuốn sách ra mắt và được đón nhận nồng nhiệt là công sức của cả một ekip. Tôi là người trực tiếp biên tập cuốn sách này cùng nguyên nhà báo ANTV, đại tá Nguyễn Huy Toàn”, ông Nguyễn Văn Phước kể.
Sau nhiều lần biên tập, bổ sung tư liệu, mời bà Hoàng Thị Thiêm cùng Việt Hà về TP.HCM phỏng vấn thêm và bổ sung tư liệu, cuốn sách đã trở nên dày dặn, hoàn chỉnh hơn để xuất bản.
Khi First News - Trí Việt quyết định in theo quyết định số 326/QĐ - NXBHNV của NXB Hội Nhà Văn thì gặp trở ngại từ phía ông Nguyễn Văn Giang (người chồng sau, đồng thời là người đại diện pháp lý cho bà Hoàng Thị Thiêm). Cụ thể, ông Giang có góp ý một vài nội dung trong sách và yêu cầu rằng trong bìa lót sách, ông muốn được đứng tên chung với Việt Hà. Có như vậy thì ông Nguyễn Văn Giang mới đồng ý cho in sách.
Trước đề nghị này, khi ông Nguyễn Văn Phước trao đổi với Việt Hà, nhà văn chấp thuận. Cô cho rằng ekip đã quá vất vả vì cuốn sách này nên lấy việc ra đời cuốn sách làm trọng, dĩ hòa vi quý, để ông Giang đứng sau tên cô cũng không sao. Dĩ nhiên, đây là đề nghị miệng, không có trong hợp đồng. Trong hợp đồng của First News, chỉ có duy nhất người chấp bút là nhà văn Việt Hà. .
Ngày 14.5.2017 tại TP. HCM, First News - Trí Việt tổ chức họp báo ra mắt cuốn sách “Trò chuyện với cõi vô hình” trước sự chứng kiến của các cơ quan báo đài. Ngay sau đó, hàng loạt các bài báo, video clip về buổi ra mắt cuốn sách đã xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng. “Trò chuyện với cõi vô hình” nhanh chóng thu hút sự chú ý, trở thành cuốn sách bán chạy và nhận được nhiều lời ca ngợi.
Ngày 8.5.2017 cuốn sách được tái bản theo giấy phép 441/QĐ - NXBHNV của NXB Hội Nhà Văn.
Đột ngột, bà Hoàng Thị Thiêm đề nghị loại bỏ người chấp bút Nguyễn Thị Việt Hà. Ông Nguyễn Văn Phước không đồng ý việc này và khẳng định với bà Thiêm: Cuốn sách tái bản vẫn giữ nguyên tên Nguyễn Thị Việt Hà, bởi lẽ, đây thật sự là người chấp bút và đáng được hưởng lợi nhuận từ hợp đồng.
Ít lâu sau, bà Thiêm gửi văn bản cho First News, cho rằng nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà không phải là người chấp bút, mà cuốn sách “Trò chuyện với cõi vô hình” là do bà Thiêm tự viết. Nhà ngoại cảm này cũng đề nghị đơn phương hủy hợp đồng với First News - Trí Việt.
“Đạo đức của một người làm sách không cho phép tôi đồng lõa với sự giả dối. Tôi cố gắng giải thích cho bà Hoàng Thị Thiêm hiểu luật bản quyền nhưng bà Thiêm tiếp tục gây căng thẳng. Tôi bay ra Hòa Bình thỏa thuận một lần nữa, nhưng mục đích bất thành”, ông Phước kể lại.
“Lúc đó, bà Hoàng Thị Thiêm đưa ra giấy chứng nhận bản quyền. Thật sự khó hiểu khi Cục Bản quyền cấp giấy chứng nhận bản quyền cho Hoàng Thị Thiêm không thông qua xác minh hoặc xác minh không cẩn trọng để dẫn đến một sai lầm về bản quyền nghiêm trọng, gây ra những hệ lụy về sau”, ông Phước nói thêm.
Ông Nguyễn Văn Phước gửi công văn đến Cục Bản quyền, Cục Xuất bản và 20 công văn gửi các nhà xuất bản trên cả nước, thông báo về việc cuốn sách “Trò chuyện với cõi vô hình” quyền sở hữu thuộc về ba bên. Tuy nhiên, First News - Trí Việt không nhận được bất kỳ công văn hồi đáp nào của các cơ quan quản lý và các NXB đã kể ở trên.
First News vẫn dứt khoát không chấp nhận yêu cầu vô lý của bà Thiêm là bỏ tên người chấp bút thực sự cho cuốn sách này là nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà. Ngược lại, bà Thiêm cũng có văn bản gửi lên Cục xuất bản, vì vậy First News - Trí Việt quyết định dừng tái bản cuốn sách.
“Tôi biết được rằng năng lực đặc biệt của con người không tồn tại vĩnh viễn, nó chỉ xuất hiện một thời điểm nào đó cho một số người hiếm hoi nào đó, một cách rất ngẫu nhiên. Bà Hoàng Thị Thiêm đã từng có năng lực này nhưng có lẽ bà đã quên (hoặc cố tình không nhớ) mình bắt đầu cuốn sách với First News - Trí Việt ra sao, vì mục đích gì. Dù công ty đã đầu tư rất nhiều công sức và thời gian trong 4 năm, First News cũng quyết định dừng cuốn sách này lại”, ông Phước chia sẻ.
Sự việc lẽ ra rõ ràng khi First News - Trí Việt dừng tái bản và cuốn sách cũng không được xuất bản ở đâu vì những sai phạm đã nêu trên.
Bất ngờ, ngày 2.2.2021, trên các phương tiện thông tin đại chúng, xuất hiện một cuốn sách do Thái Hà Books phát hành, cuốn sách này có tựa đề và nội dung nhiều điểm tương tự cuốn “Trò chuyện với cõi vô hình” đã được First News - Trí Việt xuất bản vào 5.2017.
“Tôi vô cùng sửng sốt. Bởi lẽ khi xuất bản một cuốn sách đã từng xuất bản (và tái bản) ở một nhà sách khác thì lẽ ra Thái Hà Books phải tìm hiểu kỹ hợp đồng đã ký trước đó.”,ông Phước nói.
Sự việc này thật hy hữu khi chính nhân vật đã chiếm đoạt bản quyền của các đồng sở hữu. Việc Cục bản quyền cấp giấy chứng nhận bản quyền và nhà xuất bản không thẩm định trước khi cấp phép cũng là một sai sót không hề đáng có.
“Tôi cho rằng đó là hành động gian dối, phạm luật, thậm chí cần phải loại bỏ. Điều đó trái với quy luật vào đạo đức của người làm sách”, ông Phước nói.
Đây chính là vụ tranh chấp kỳ lạ nhất Việt Nam từ trước đến nay, vì công sức của người chấp bút và tâm huyết của cả một ekip bị phủ nhận.
Đây cũng là bài học đau đớn nhưng quý giá, không chỉ đối với First News - Trí Việt mà còn với nhiều tổ chức, cá nhân khác trong ngành xuất bản và cả những người yêu sách chân chính.
Ông Phước có chia sẻ riêng với nhà ngoại cảm Hoàng Thị Thiêm: “Tôi đã giữ lời hứa giúp làm nên một cuốn sách đầy đủ nhất cho chị Hoàng Thị Thiêm, và đã vượt qua rất nhiều khó khăn, gian nan, suốt 4 năm (từ 2013 đến 2017) để thực hiện lời hứa này. First News - Trí Việt sẽ không xuất bản cuốn sách này nữa vì nhân vật trong sách đã có sự đổi thay ngoài sức tưởng tượng. Nhưng các giá trị và những việc làm đã qua của Hoàng Thị Thiêm trong quá khứ cần được ghi nhận. Từ bây giờ, chị Hoàng Thị Thiêm có quyền xuất bản cuốn sách này ở bất cứ nhà xuất bản nào, miễn là không loại bỏ công sức, trí tuệ của First News - Trí Việt và người chấp bút - nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà trên cuốn sách”.
