Nhân các làng quan họ đang mở hội xuân

06/03/2019 09:31
Nhân các làng quan họ đang mở hội xuân

Cho đến nay, đã từng có rất nhiều giả thuyết về sự ra đời và nguồn gốc của quan họ nhưng chưa có giả thuyết nào được chấp nhận một cách tuyệt đối. Ngay chữ "quan họ", chúng ta cũng chưa tìm được một văn bản Hán Nôm nào chép hai chữ này. Quan họ có từ bao giờ cũng chưa có câu trả lời xác quyết.

Không gian văn hóa quan họ trải dài khắp 49 làng quan họ cổ của trấn Kinh Bắc xưa, nay thuộc hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang. Đó là vùng đất cổ xưa, với những ngôi chùa hàng ngàn năm tuổi, những hội hè đình đám, những phong tục tốt đẹp, những vị công hầu khanh tướng, những ông nghè ông trạng và những giai nhân tài sắc. Người Kinh Bắc có câu: Em đi khắp bốn phương trời/ Không đâu lịch sự bằng người ở đây.

Trai gái các làng quan họ lại thường tụ tập thành từng bọn (từ cổ, chỉ một nhóm người) để cùng nhau hát. Một bọn quan họ thường là những người trong một làng với nhau, với ý là để đối đáp với làng khác.

Gặp nhau, người quan họ dùng những lời xưng hô thật nhún nhường, lịch sự. Bên nào cũng vui vì gặp gỡ, cũng mong được học lấy đôi lối đôi câu. Những bọn quan họ gặp nhau, thường là hát với nhau thâu đêm suốt sáng ở nhà chứa (nhà ông trùm của một bọn quan họ), và nghỉ lại ở nhà quan họ bạn của mình. Đó là tục ngủ bọn, có từ thưở xa xưa lắm!

Hát quan họ trên sông

Về lề lối, quan họ có nhiều giọng, nhưng được quy định ba giọng chính để hát đối đáp trong những ngày hội. Đó là Giọng lề lối (dùng để dạo giọng lúc bắt đầu hát), thường là những lời ướm hỏi như: Hôm nay tứ hải giao tình/ Tuy rằng bốn bể nhưng sinh một nhà... Giọng lề lối có nhiều câu, song chủ yếu hát các giọng La rằng, Tình Tang, Kin Lan, Cây gạo, Cái Ả.

Tiếp theo là Giọng vặt (những câu hát để đôi bên gắn bó với nhau). Giọng sổng chỉ có một giọng, còn giọng vặt thì là gồm nhiều giọng: giọng buồn, giọng vui, giọng cao, giọng thấp, giọng ngắn, giọng dài.

Gặp nhau, người quan họ kể cho nhau rằng đêm đông lạnh giá, nhớ bạn, không dám, một mình đắp cả manh chiếu tấm chăn: Gió lạnh suốt đêm đông trường/ Nửa chăn, nửa chiếu, nửa giường để đó đợi ai… Cuối cùng là Giọng giã bạn để hát lúc chia tay. Vì vậy, nội dung các câu hát giọng bỉ thường là căn dặn, nhắn nhủ nhau nhớ lấy những lời hẹn ước.

Dẫu rằng dân gian có câu: “Ăn Bắc, mặc Kinh” ý nói người Kinh Bắc sành ăn, người Kinh kỳ (Kẻ Chợ, Hà Nội) thì sành mặc, nhưng người quan họ ăn mặc rất đẹp. Trang phục của người quan họ nền nã, kín đáo, lịch sự, tinh tế. Chi tiết nào trong trang phục liền anh, liền chị quan họ cũng đẹp. Nhưng có hai chi tiết trên trang phục của liền chị quan họ đã trở thành vẻ đẹp được thi ca tán tụng, đó là chiếc khăn mỏ quạ hình bông sen hồng và nếp váy đã lạc vào câu thơ “váy Đình Bảng buông chùng cửa võng” của thi sĩ Hoàng Cầm.

Những nghệ nhân của làng quan họ

Về chơi quan họ, chơi lối chơi của người quan họ ta cảm nhận được sự thanh lịch và nồng hậu của người Kinh Bắc. Một mâm cơm quan họ dọn ra, be rượu đã nghiêng bầu rót vào chén ngọc. Mâm cao cỗ đầy thịnh soạn, nhưng người quan họ lại vẫn khép nép thưa rằng: “Năm thì năm mới, tháng thì tháng xuân, các liền anh liền chị chẳng quản đường xá xa xôi đến thăm đất nước nhà chúng em, thăm thầy u chúng em. Nay đã thức thời, chúng em có sửa soạn mâm cơm nhạt, đầu mâm đĩa muối cuối mâm đĩa dưa, chúng em cũng mong các liền anh liền chị nâng chén dựng đũa ạ!”. Và rồi người quan họ ca lên rằng: Tay tiên nâng chén rượu đào/ Sánh ra thì tiếc uống vào thời say. Mùa xuân, qua chơi quan họ, tình như thế, cảnh như thế, ai mà không say cho được!

Về với Kinh Bắc, cho dù bạn không phải là người con của quê hương ấy thì khi cất bước chân đi bạn cũng sẽ thấy đây là một quê hương của bạn rồi. Vì rằng Kinh Bắc có tất cả vẻ đẹp cổ truyền và vẹn nguyên của vùng quê văn hiến mà hồn của muôn xưa vẫn còn hiện diện đâu đây, trong giọng nói, tiếng cười, trong nếp sinh hoạt của người dân hôm nay.

Khi câu hát “Người ơi người ở đừng về” vang lên lời giã bạn với lời hát rằng “đương vui như thế này, sao người bỏ ra về, có nhớ đến chúng em chăng?” thì bạn có cầm lòng được chăng?

Nguyễn Xuân Diện (Tiến sĩ - nhà nghiên cứu)


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Nước mắt "thánh nữ" Maria Ozawa: "Người ta chỉ nhìn thấy tôi trên màn ảnh, nhưng không biết tôi là ai khi tắt máy quay"

Trên khuôn mặt trái xoan là cái mũi dọc dừa và đôi mắt ma mị. Maria Ozawa có thể “giết chết” trái tim đàn ông chỉ bằng một ánh mắt. Nhưng phía sau máy quay, chẳng ai tin "nữ hoàng" cũng phải khóc.

Sau nhiều lùm xùm, 'Captain Marvel' chính thức nhận cơn mưa lời khen từ giới phê bình

Fan Marvel đã có thể thở phào nhẹ nhõm bởi Captain Marvel vẫn rất được lòng giới phê bình nghệ thuật.

Vượt mặt ông chủ Facebook, Kylie Jenner trở thành tỷ phú trẻ nhất thế giới

Nắm trong tay tài sản hơn 1 tỉ USD, Kylie Jenner đã vượt mặt ông chủ Facebook Mark Zuckerberg để trở thành tỷ phú tự thân trẻ nhất ở tuổi 21.

Nhạc sĩ Đỗ Bảo sẽ cùng Khánh Linh, Ngọc Anh kể chuyện trong ngày 8.3

Nhạc sĩ Đỗ Bảo sẽ xây dựng câu chuyện tình yêu với hình tượng người phụ nữ do ca sĩ Khánh Linh và Ngọc Anh đảm trách trong đêm nhạc "Thế giới tuyệt vời" diễn ra vào tối 7.3 tại Nhà hát lớn (Hà Nội).

Một tuần sau Oscar: Lady Gaga thống trị BXH Billboard, doanh thu của 'Green Book' tăng mạnh

Lễ trao giải Oscar rõ ràng chưa hết thời bởi vì những cái tên chiến thắng vẫn được hưởng lợi khá nhiều từ nó.

Ca sĩ Hà Phương làm MV tình yêu dành tặng chồng tỉ phú

Song song với các công việc như chụp quảng cáo, ra mắt sách, làm thiện nguyện… ca sĩ Hà Phương ra mắt MV lấy cảm hứng từ tình yêu, Memories of Love. Theo kế hoạch, MV phát hành trên 100 đài truyền hình toàn thế giới và đã cán mốc triệu view trong vài ngày ra mắt.

Cuộc đấu khẩu rúng động giữa đạo diễn lừng danh Steven Spielberg và Netflix

Với sự nghiệp lừng lẫy, Steven Spielbeg là một nhân vật cực kỳ quyền lực tại kinh đô điện ảnh thế giới. Ông hiện là 1 trong 3 người đứng đầu nhánh “Đạo diễn” - 1 trong 17 nhánh của Viện hàn lâm Khoa học và Điện ảnh Mỹ (AMPAS), đơn vị tổ chức lễ trao giải Oscar.

Rộ hình ảnh Nam Em bí mật tổ chức đám cưới

Những hình ảnh bất ngờ được lan truyền trên mạng xã hội vào tối qua khiến khán giả bất ngờ và đồn đoán Nam Em đã chính thức lên xe hoa trong một đám cưới giản đơn và tổ chức theo phong tục truyền thống.

H’Hen Niê có tên trong ‘50 người phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam’

Mới đây, tạp chí Forbes Vietnam vừa chính thức công bố hoa hậu H’Hen Niê là một trong “50 người phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam năm 2019”.

Xem "Sex Education", tôi nhận ra lý do mình luôn bị tổn thương trong tình yêu

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 25/06/2025 12:00
Là một cô gái, tôi lại chưa từng cảm thấy hạnh phúc trong tình yêu. Đến khi xem phim "Sex Education", tôi mới hiểu lý do.

3 giây quyết đoán, ông bố đã cứu sống 5 mạng người trên chiếc xe bị lũ dữ cuốn trôi

Kỹ năng - Trang Đào - 25/06/2025 11:00
Nước lũ cuốn trôi chiếc Santafe chở 5 người và cách xử lý đầy bình tĩnh của người bố đã cứu sống cả gia đình.

Dùng nhiều ChatGPT khiến não lười suy nghĩ, liệu thế hệ phụ thuộc vào AI của con người có đang đến?

Suy ngẫm - Băng Băng - 25/06/2025 10:00
Các nghiên cứu cho thấy rất nhiều trường hợp không có smartphone hay AI cảm thấy "lạc lối" và thiếu tự tin để giải quyết vấn đề một mình.

Để trở thành điệp viên hoàn hảo, Phạm Xuân Ẩn là nhà báo hoàn hảo

Từ sách - Phim - Quìn - 25/06/2025 09:00
Phóng viên của Time, điệp viên của cách mạng, bạn của cả hai chiến tuyến. Phạm Xuân Ẩn sống như một huyền thoại và để lại bài học sâu sắc về nghề báo, về sự chọn lựa lý tưởng trong những năm tháng khốc liệt nhất.

4 cuốn sách xây nền tự do tài chính: Từ hiểu bản thân đến làm chủ thị trường

Tủ sách - Quìn - 25/06/2025 08:00
Đọc sách để giàu lên có vẻ là một lời khuyên... cũ, nhưng trong một thế giới mà “đầu tư” có thể gói gọn trong vài cú click, thì việc dừng lại để hiểu bản thân và xây chiến lược lại là điều khôn ngoan.

Góc nhìn từ chuyên gia giáo dục: AI là công cụ, không phải chiếc nạng

Suy ngẫm - Bùi Thu Hương - 24/06/2025 13:00
AI không phải là kẻ thù của học tập, nhưng cách dùng của chúng ta mới là vấn đề.

Xem Sex Education, tôi thấy đây chính là lý do nhiều cha mẹ luôn mệt mỏi, kiệt sức!

Điện ảnh - Thanh Hương - 24/06/2025 12:00
Chúng ta cần "sòng phẳng" với con cái.

Công an cảnh báo cẩn trọng trước chiêu trò hack Facebook mới cực tinh vi

Kỹ năng - Mini - 24/06/2025 11:00
Chiêu lừa đảo mới này dùng cách giả mạo Google để “hack” tài khoản Facebook cực kỳ tinh vi.

Cuộc hẹn cuối tuần - Hành trình đối mặt và vượt qua căn bệnh ung thư của ca sĩ Hồng Nhung

Truyền cảm hứng - Gia Linh - 24/06/2025 10:00
Diva Hồng Nhung đắn đo, suy nghĩ rất nhiều trước khi đăng tải đoạn video công bố về căn bệnh ung thư mà bản thân mắc phải. Nữ nghệ sĩ cho rằng cô có trách nhiệm lan tỏa, chia sẻ thông tin về căn bệnh ung thư mình mắc phải tới phụ nữ Việt.

‘Đại địa chấn kinh tế’ – Bài học cho Việt Nam từ những cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu

Từ sách - Phim - FN - 24/06/2025 09:00
Với vỏn vẹn 336 trang, nhà kinh tế học Linda Yueh không chỉ “vẽ” nên một bức tranh kỳ vĩ đến tàn khốc của nền kinh tế thế giới trong gần một thế kỷ mà còn mang đến những bài học lớn giúp chúng ta ứng phó trong một nền kinh tế không ngừng biến động.

Ánh sáng trong ta - Bắt đầu ngày mới bằng sự tử tế với chính mình

Từ sách - Phim - Quìn - 24/06/2025 08:00
Ta thường tử tế với mọi người, nhưng lại cực kỳ khắt khe với bản thân. Ta nhìn vào gương không phải để mỉm cười mà để chỉ trích chính mình.

TikTok ra mắt công cụ AI tạo video quảng cáo từ văn bản

Kỹ năng - Anh Tú - 23/06/2025 13:00
Trong khuôn khổ Liên hoan quảng cáo Cannes Lions tại Pháp ngày 16.6, TikTok đã ra mắt các công cụ quảng cáo mới sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), cho phép các nhà tiếp thị tạo video quảng cáo từ văn bản hoặc hình ảnh.

Là "trùm", suốt ngày bắt nạt người khác, nhưng Chaien mới là đứa trẻ đáng thương nhất!

Điện ảnh - Đông - 23/06/2025 12:00
Chaien không hề đáng ghét, mà thậm chí còn là đứa trẻ đáng thương.

Cô nàng siêu robot Sophia từng tuyên bố “sẽ hủy diệt loài người” bây giờ ra sao?

Thư giãn - PV - 23/06/2025 11:00
Trong thời điểm AI bùng nổ, lời nói năm xưa của Sophia có đáng lo sợ?

Quét não người dùng ChatGPT suốt 4 tháng, các nhà khoa học phát hiện sự thật kinh hoàng

Suy ngẫm - Nguyễn Hải - 23/06/2025 10:00
Cho dù có thể giúp người dùng cải thiện năng suất làm việc trong ngắn hạn, nghiên cứu chỉ ra rằng việc lệ thuộc vào ChatGPT có thể gây hại lâu dài cho não bộ của người dùng.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 4, 25/06/2025