Chuyện bánh chưng tết (kỳ 2)

24/01/2020 23:41
Chuyện bánh chưng tết (kỳ 2)

Về sau, có mấy người sáng kiến gói bánh bằng khuôn, nhanh gọn lắm, nhưng chả hiểu sao tôi vẫn thích những chiếc bánh thủ công từ A tới Z qua bàn tay khéo léo của các nghệ nhân làng. Chúng không chỉ là bánh mà như một tác phẩm nghệ thuật.

Bánh luộc xong, thày bu tôi giải phóng bọn trẻ con để mỗi đứa còn chút thời gian ngắn ngủi ngày 30 tết làm việc riêng của mình. Đứa thì gội đầu, đứa ra bờ cừ lấy búi rơm kỳ cọ chùi cái cổ trâu đen sì trên mu bàn chân. Mùa tết xứ bắc đang mùa rét, đụng vào nước ngài ngại là. Rồi nhặt đám quần áo rếch, thày bảo đem giặt hết đi để sang năm mới mọi thứ đều thơm tho.

Thày xếp tất cả bánh đã luộc chín lên chiếc bàn gỗ, lấy một tấm gỗ cứng đặt lên, rồi người nhớn khệ nệ khiêng cái cối đá thường dùng giã rốc dạm đè chặt xuống. Bánh ép như thế cho ra hết nước, mới chặt chẽ khô ráo, không bị nhão, để được lâu. Anh Huy còn bảo, có những người khéo tay gói chặt gói kín, chiếc bánh ấy đem thả xuống giếng nước lạnh để bảo quản, sau rằm vớt lên vẫn ăn được như thường. Cũng chỉ nghe nói thế chứ nhà tôi có bao giờ đủ bánh chưng ăn tới ngoài mùng 3 tết đâu.

Thời ấy (những năm 60 – 70 ở miền Bắc) hầu như người nhớn ai cũng biết gói bánh chưng. Chẳng ai dạy ai, chỉ cần để ý xem người khác làm thế nào rồi học lỏm. Bọn trẻ con ngồi chầu hầu coi người lớn gói bánh, dần dà cũng biết phải làm thế nào cho nhân bánh rải đều, bánh vuông vức, lạt buộc sao cho đẹp… Làng tôi rặt nông dân nhưng có những “thợ” gói bánh nổi tiếng, thường được những nhà khác thỉnh về gói giúp, như chú Mịch, cậu Thê, bác Ỷ, anh Huy, ông Đính. Giúp nhau thôi, vui là chính chứ chả công xá gì, làm xong ngồi uống với nhau hớp nước chè bàn chuyện tết nhất, chuyện xóm làng. Về sau, có mấy người sáng kiến gói bánh bằng khuôn, nhanh gọn lắm, nhưng chả hiểu sao tôi vẫn thích những chiếc bánh thủ công từ A tới Z qua bàn tay khéo léo của các nghệ nhân làng. Chúng không chỉ là bánh mà như một tác phẩm nghệ thuật.

Gói bánh chưng đón Tết - Ảnh: Tư liệu internet

Bánh chưng hiếm hoi, chẳng mấy khi đủ ăn cho đã sự thòm thèm, vậy mà có lần tôi được nếm mùi bánh chưng rán. Lần đầu tiên trong đời. Ngon tuyệt trần. Đã bánh chưng, lại còn rán nữa, làm gì chẳng ngon. Bây giờ kể ra, tụi trẻ chả đứa nào tin bởi chúng ngán bánh chưng tới tận cổ rồi.

Chả là làng tôi có đơn vị bộ đội đóng quân. Các chú tinh những thợ mộc, về dựng cái xưởng gỗ rõ to ở sân ủy ban cũ, chuyên làm cốp pha giao cho đơn vị bộ đội đục núi Trà Phương thành hầm đặt súng đại bác chĩa ra biển. Cái sự đục núi khoét hầm này kỳ công và bí ẩn lắm. Nhiều người xì xào chả hầm hiếc súng siếc gì đâu, mà là tìm của tìm vàng chi đó. Gọi là bộ đội làm nhưng lực lượng khoét núi đều do người Trung Quốc đảm nhận. Nghe đồn họ có sơ đồ tìm châu báu, người thì nói do cha ông họ khi xưa cất giấu, người thì bảo ruột núi Trà Phương có loại quặng cực kỳ quý hiếm. Chỉ biết họ đã đục rỗng ruột núi Trà, tất cả đất đá đào bới ra đều bị chở đi đâu không ai rõ, tinh chở vào ban đêm. Gọi là làm hầm đặt đại bác nhưng tới tận bây giờ chưa ai được nghe, được thấy khẩu đại bác nào nổ súng, kể cả hồi tàu chiến Mỹ vào tận biển Đồ Sơn, Quần Mục, Bàng La quấy phá.

Trở lại chuyện bánh chưng rán. Mấy chú bộ đội đóng ở nhà tôi, nhà chú Chung và những nhà quanh gần xưởng gỗ. Bên nhà tôi có chú Ngưỡng, chú A, còn bên chú Chung có chú Đận, chú Quát. Tôi và thằng Trị con chú Chung quý các chú lắm bởi các chú có miếng gì ngon cũng dúi cho. Bộ đội thời ấy tất nhiên thiếu thốn hơn bây giờ nhiều, nhưng so với dân thì các chú vẫn thuộc hạng sung sướng. Hầm núi được làm ròng rã suốt 3 năm, các chú kéo cưa lừa xẻ cung cấp cốp pha cho đội thợ hầm, khi xong việc thì đơn vị kéo nhau về doanh trại đóng ở tuốt vệ đê gần cầu Rào, cách làng tôi gần 2 chục cây số.

Tết năm Bính Ngọ 1966, tôi và thằng Trị kéo nhau ra tận doanh trại chơi với các chú. Đứa 11, đứa 8 tuổi, xe đạp chẳng có, mà nếu có cũng chẳng đứa nào biết đi, nên liều lội bộ. Mỏi chân nhưng háo hức. Đi từ sáng, gần trưa đến nơi. Chú Quát, chú Đận phải trực chiến không về quê, ra đón ở cổng, bảo a, may cho chúng bay, hôm nay các chú đãi chầu bánh chưng rán. Bộ đội tết nào cũng gói bánh chưng, mỡ chả mấy khi thiếu, rán bánh là chuyện thường, chứ tôi từ bé tới thời điểm lịch sử đó chưa hề được nếm mùi bánh chưng rán. Bánh “nguyên thủy” ăn còn thiếu, mỡ thì hiếm như vàng, ở đó mà đòi bánh rán.

Chú Quát thao tác xong, bê lên đĩa đầy bánh chưng rán thơm phức, chú Đận giục ăn đi, ăn đi. Hai thằng bé nhà quê rời tổ từ sáng sớm, bụng lép kẹp, chân mỏi nhừ, được lời như cởi tấm lòng, ngấu nghiến quên trời quên đất, quên cả hai chú đang ăn nhỏ nhẻ. No phưỡn bụng, vẫn còn vài miếng, chú Quát gói lại, bảo hai cháu cầm về mà ăn đường. Sau này, tôi với thằng Trị mỗi lần gặp nhau lại bồi hồi với đám ký ức bánh chưng rán ven cầu Rào trưa mùng 3 tết năm xa ngái. Không biết các chú yêu quý, chú Quát, chú Đận, chú Ngưỡng giờ ở đâu, có còn, sống cũng phải U.90 cả rồi.

Năm 1977, tôi vào Sài Gòn nhận việc nhà nước phân công. Khu ký túc xá của trường gồm các thầy cô giáo và một số bộ đội đi học. Giáo viên độc thân chả quan tâm tới bánh biếc. Những năm ấy, “cơm” bo bo triền miên, mơ bánh là giấc mơ xa xỉ. Ấy vậy vẫn có nhà cần mẫn sự gói bánh chưng mỗi dịp tết. Chồng là anh Đinh Duy Chúc, vợ tên Chu Thị Dính, đều dân tộc Tày Cao Bằng. Anh Chúc giải ngũ, được ưu tiên đi học sư phạm.

Sau giải phóng, chờ chồng trẻ học xong chắc sốt ruột, mà lại lo lo, nên chị vợ vào ở luôn với chồng. Cô Dính cực kỳ tháo vát, giỏi giang, lại khéo tay. Vào Sài Gòn một thời gian ngắn, cô nhập cuộc được ngay, sắm cái tủ thuốc lá, rồi nấu xôi bán cho sinh viên ăn sáng, rồi nâng cấp thành tủ bánh mì thịt, rồi đủ thứ phục vụ cho đám thầy cô giáo và sinh viên đang đói vàng mắt. Một mình cô Dính nuôi cả nhà. Đàn con lần lượt ra đời, cô lo tất, chồng chỉ mỗn nhiệm vụ học và làm người nhà nước.

Cứ sát tết, vợ chồng cô lại rộn rịp gói bánh chưng. Bắc bếp dưới góc sân ký túc xá, mượn cái nồi nhôm to của nhà ăn tập thể, khói lửa ngút trời, vui phết. Có lần anh Chúc hé lộ bí mật, bảo tôi, thầy ạ, thầy có biết khó nhất trong chuyện gói bánh chưng là gì không. Tôi chịu, mình có gói đâu mà biết. Anh Chúc thì thào, đó là củi. Để đủ củi nấu suốt đêm, ông người Tày này đã thầm lặng đầu cơ tích trữ cả tháng trời, chất đầy góc hành lang nhà tập thể. Có lần bánh chửa chín nhưng hết củi, Chúc ta còn phải hy sinh chiếc giát giường.

Nghe lão ấy thổ lộ, tôi sực nhớ, cái lần nhà trường tổ chức cho cán bộ giáo viên nhân viên đi tham quan chiêm ngưỡng công trình thế kỷ hồ thủy điện Trị An, cả đoàn chằng ai ngắm nhìn gì, chỉ quan tâm đi mua củi, lúc về chất đầy xe tải Reo do ông Thi già lái. Thầy Long lý còn khuân hẳn những khúc rõ to nửa vòng tay ôm, khệ nệ bế lên tận lầu 4 (tức tầng 5), lâu lâu lại chẻ củi thình thình. Đó là thứ âm thanh không thể quên được của cuộc sống khốn khó thời bao cấp sau năm 1975.

Nguyễn Thông


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Có phải vì biểu ca, Vương Ngữ Yên rời bỏ Đoàn Dự, câu trả lời đến từ Vân Trung Hạc

Vì sao Đoàn Dự thất bại trong cuộc chinh phục trái tim Vương Ngữ Yên?
3

Tại sao Tiểu Long Nữ và Vương Ngữ Yên có dung mạo giống nhau?

Tiểu Long Nữ và Vương Ngữ Yên sở hữu dung mạo giống nhau đến kinh ngạc.
4

Kiếm hiệp Kim Dung: Mỹ nhân sở hữu võ công vô địch nhưng không xuất hiện trực tiếp

Trong thế giới kiếm hiệp Kim Dung, Lâm Triều Anh là một nhân vật đặc biệt, sở hữu võ công cái thế nhưng lại không trực tiếp xuất hiện trong cốt truyện chính.
5

Dương Quá chết dưới tay cao thủ, người đã tạo ra tuyệt kỹ từ Ngọc Nữ Tâm Kinh?

Có một cao thủ ẩn danh với võ công thâm hậu được cho là có liên quan đến cái chết bí ẩn của Dương Quá, sự thật là gì?

Hương nắng, hương lòng

Ngày cuối năm này, tôi đón Tết một mình. Khi đứng trước bàn thờ gia tiên, lòng tôi se thắt lại trong nỗi buồn không tỏ thành lời. Tôi nhớ ông nội và ba tôi vô cùng.

Chuyện bánh chưng tết

Nói về bánh chưng, có mà nguyên ngày cũng chửa dứt. Chiếc bánh chưng không chỉ gắn bó với Tết Nguyên đán theo lịch mặt trăng mà với cả nếp sống sinh hoạt của người Việt.

Nồng nàn tình xuân

Cái se lạnh của những ngày giáp tết đưa mình về bên bố mẹ, tiếng xích va vào cánh cổng nghĩa trang vang lên khô khốc. Mùi khói nhang quyện vào gió, tan loãng trên nền trời trong xanh.

Ngắm Sài Gòn những sáng mùa xuân

Sài Gòn đất chật người đông, ấy vậy mà những ngày cuối năm đường phố lặng lẽ, hàng quán khép mình, những trung tâm sầm uất rộng cửa đón mời khách Tây, khách Tàu, những dãy trọ nhỏ hẹp im ắng chờ hết những ngày xuân.

Đất nước Estonia gần như đã số hóa hoàn toàn

Nhà nước Estonia đã số hóa tất cả các quy trình thủ tục hành chính, hiện chỉ còn 3 hoạt động cần sự hiện diện cá nhân, đó là đăng ký kết hôn, ly hôn và chuyển quyền sở hữu.

Sài Gòn mùa nặng trên vai

Sài Gòn đang vào mùa tất bật nhất trong năm. Cảm giác như có bao nhiêu việc đều dồn vào cuối năm, vào những chuyến xe ngược xuôi chở đầy hàng hóa, với bao nhiêu thứ trĩu nặng trên vai, theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Chuyện nhỏ Vinamilk, Co.opMart và…

Người tiêu dùng gắn bó với một thương hiệu, một doanh nghiệp, một nhà sản xuất nào đấy không phải chỉ bởi hàng hóa mà còn bởi cả những “chuyện nhỏ” như thế này.

Hương quê

Thì ra có lúc ở giữa quê hương vẫn thấy lòng trống vắng, cô đơn. Về rồi, không thiếu quê hương, nhưng thiếu bạn bè.

Không hề đi máy bay, người đàn ông này đã đến mọi quốc gia trên thế giới

Phong cách sống - An Nhi - 05/06/2025 13:00
Nhà thám hiểm người Đan Mạch Thor Pedersen trở thành người đầu tiên và duy nhất đến thăm 203 quốc gia trên thế giới mà không lên một chuyến bay nào.

Được con gái 15 tuổi rủ xem "Sex Education", người mẹ còn sốc hơn khi con bảo 'Sống tử tế với chính mình khó mẹ nhỉ?'

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 05/06/2025 12:00
Có những điều người lớn phải mất cả đời cũng chưa chắc hiểu thấu.

Tổng đài AI hỗ trợ thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp

Kỹ năng - Tuyết Nhung - 05/06/2025 11:00
Bộ Xây dựng đã triển khai tổng đài thông minh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ thủ tục hành chính.

Đây là cô Hoa hậu khiến tôi phải dạy con noi theo, đời sẽ không vùi dập con được!

Suy ngẫm - Minh Châu - 05/06/2025 10:00
Cô Hoa hậu này dạy tôi một bài học làm mẹ: Hãy cho con quyền được sai, nhưng dạy con cách sửa sai trong im lặng, bằng tử tế và bằng kiên trì.

Ánh sáng trong ta - Dù là mặt trời chói chang hay chỉ là ngọn nến lập lòe, chúng ta đều ẩn chứa tia sáng của riêng mình!

Từ sách - Phim - Quìn - 05/06/2025 09:00
Tia sáng đến từ sự bản lĩnh khi ta dám đứng dậy sau những vấp ngã tưởng chừng như không thể gượng dậy, là khả năng thích nghi giữa thế giới thay đổi không ngừng, hay đôi khi chỉ là một lời cảm ơn chân thành và một cái nắm tay ấm áp trao đi.

Cuộc đời phía trước - Giáo dục không phải để sợ hãi

Từ sách - Phim - Quìn - 05/06/2025 08:00
Chúng ta đều biết giáo dục quan trọng thế nào, nhưng liệu bạn đã từng dừng lại để tự hỏi: Giáo dục thực sự là gì? Có phải chúng ta đang học chỉ vì sợ hãi, sợ bị điểm kém, sợ bị cha mẹ hay thầy cô đánh giá, sợ không đạt được kỳ vọng? …

Xem "Sex Education", tôi nhận ra: Muốn con tự tin, hãy nói câu thần chú sau

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 04/06/2025 13:00
Muốn con tự tin, cha mẹ đừng áp đặt quá nhiều kỳ vọng, hãy để con tự do phát triển theo cách riêng.

Người đàn ông Nam Định "thu nhỏ" nhà cổ, kiếm hàng chục triệu đồng

Phong cách sống - Mộc Khải - 04/06/2025 12:00
Những mô hình nhà cổ do anh Dũng thực hiện khiến nhiều người trầm trồ vì độ tỉ mỉ, chi tiết. Các mô hình này vừa khiến anh Dũng thỏa mãn đam mê, vừa giúp anh mang về thu nhập đáng kể.

5 dấu hiệu chứng minh bạn đang bị AI dần thay thế

Kỹ năng - Nguyễn Phượng - 04/06/2025 11:00
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng trở nên thông minh hơn và làm được nhiều điều khiến con người phải kinh ngạc. Từ đó, đe dọa trực tiếp tới vị trí của các nhân sự trẻ.

Cha mẹ thạc sĩ phải bỏ việc để “cứu” con: Bài học đắt giá trong giáo dục “Trái chín ép thì không ngọt”!

Suy ngẫm - Trang Đào - 04/06/2025 10:00
Có những đứa trẻ khi còn nhỏ thì rất xuất sắc, nhưng lớn lên lại thay đổi hoàn toàn. Tất cả phụ thuộc vào cách giáo dục của cha mẹ.

Infographic: Tích hợp toàn bộ dịch công trực tuyến về đầu mối duy nhất - Cổng dịch vụ công quốc gia

Kỹ năng - 04/06/2025 09:57
Dưới đây là thông tin tích hợp toàn bộ dịch công trực tuyến về đầu mối duy nhất - Cổng dịch vụ công quốc gia.

Cụ bà 85 tuổi, không một xu tiết kiệm, sáng 6 giờ đã đi làm nhưng luôn lạc quan: Tôi nhớ cảm giác bận rộn!

Truyền cảm hứng - Ứng Hà Chi - 04/06/2025 09:00
Câu chuyện của bà đã truyền cảm hứng cho nhiều người trẻ.

Đường vào thiền - Thiền không phải là thuốc giảm đau cấp tốc

Từ sách - Phim - Quìn - 04/06/2025 08:00
Nhiều người nghĩ thiền là ngồi yên và dẹp bỏ mọi thứ trong đầu. Nhưng nếu thân thể bạn đang căng thẳng, mỏi mệt và đầy áp lực, thì việc cố gắng ngồi thiền chỉ khiến bạn thêm bất an. Thiền bắt đầu không phải từ “ý chí”, mà từ sự thấu hiểu và cơ thể bạn chính là cánh cửa đầu tiên bạn cần mở.

Xem Sex Education, tôi nhận ra mình là ông bố cứng nhắc với con, cần thay đổi lập tức

Điện ảnh - Thanh Hương - 03/06/2025 13:00
Lúc đó, tôi lại định lên lớp. Nhưng nghĩ lại câu nói trong phim, tôi bỗng dưng dịu xuống.

Tỷ phú Kazuo Inamori: Cách nhanh nhất để hết bế tắc trong công việc

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 03/06/2025 12:00
Dù ở thời đại nào, của cải luôn chảy về những người làm việc hiệu quả nhất.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 5, 05/06/2025