Cật lồ, chồng lồ, dồi, dập, lề, bẩng, dát… có còn không?

07/02/2019 13:44
Cật lồ, chồng lồ, dồi, dập, lề, bẩng, dát… có còn không?

Cô em tôi làm trong công ty lắp ráp xe máy ở Bình Dương. Cuối năm, làm ăn được, công ty thưởng cho nhân viên đi du lịch một chuyến ra các tỉnh phía Bắc.

Chẳng mấy khi được đi, họ họp nhau và quyết định chọn tour khám phá văn hoá truyền thống.

Tuần trước, tôi ghé qua hỏi thăm. Chén trà rót ra chưa nguội, em tôi đã thao thao bất tuyệt: Chuyến đi thật bổ ích, em học được mấy sàng khôn và đúng là khám phá thêm được nhiều điều hay về văn hoá dân tộc. Lần đầu tiên em tôi được đến thăm làng Đồng Xâm – Thái Bình có nghề làm đồ bạc nổi tiếng, cũng lần đầu tiên được biết làng Chuông làm nón, làng lụa Vạn Phúc.Tiễn tôi ra đến tận đầu ngõ, vừa đi em tôi vừa chuyện, mãi không dứt ra được. Đã lên xe, đạp vài vòng cô ta còn gọi với theo. Tôi dừng lại, cô dặn thêm: dứt khoát anh phải đi thăm làng Dương Ổ trên Hà Bắc. Đây là làng làm giấy dó có truyền thống rất lâu đời. Anh hỏi thăm vào nhà cụ T, gia đình này vẫn làm giấy theo phương pháp truyền thống chứ không có máy. Em thấy thỉnh thoảng họ dùng thanh tre khua vào trong những cái bể to ngâm cây dó cho tan đều. Tôi gật đầu lia lịa, rối rít cảm ơn, vội vã đạp xe về.

Đang vui lây vì những câu chuyện cô em kể về chuyến đi bỗng tôi rất buồn khi nghe đoạn kết. Ý tưởng của những người tổ chức du lịch văn hoá để khám phá nét hay, nét đẹp trong kho tàng truyền thống của cha ông rất đáng được tôn trọng.Ý thức của lớp trẻ rất đáng hoan nghênh, nhưng tất cả những điều đó chỉ ở bề nổi và mang tính hình thức.Tôi đã vài lần đến Dương Ổ, cái làng có nghề làm giấy dó nổi tiếng này.Tôi cũng đã thuộc những công đoạn chính để làm giấy.Cô em tôi kể vừa đúng nhưng cũng vừa sai.

Thanh tre đó người ta không gọi là thanh tre mà gọi là Đòn kéo, động tác khua, ngoáy cho bột dó tan đều phải gọi là kéo tầu mới đúng và cái bể to mà em tôi tả gọi là Tầu Xeo.

Cái sai của em tôi chỉ là gọi tên sự vật, sự việc không đúng thôi.Điều đó tương đối nhỏ nhoi nhưng lại thật nguy hiểm.Cuộc sống biến đổi. Làng Dương Ổ chỉ còn vài hộ gia đình làm giấy dó theo đúng chất liệu, dụng cụ và phương pháp truyền thống. Nghề cũ mất đi, ngôn ngữ cũng mất theo. Khách tham quan, như trường hợp của em tôi chẳng hạn, họ chỉ có nhu cầu thưởng thức bằng mắt và chụp vài kiểu ảnh lưu niệm tung lên facebook là quá đủ. Nếu không có cách gì giữ lại, ghi lại thật chi tiết những từ này một cách chính xác thì quá lãng phí.Chẳng đâu xa, mấy thợ trẻ mà tôi gặp trong làng khi được hỏi về những từ đó cũng đã không nói được chính xác rồi.

Nghệ nhân làng gốm Phù Lãng – đằng sau chị là những miếng dát.

Chả cứ Dương Ổ, những người ở làng gốm Phù Lãng cũng không còn nhớ hết được những từ chỉ dụng cụ, phương pháp chế tác vốn là nghề cha truyền con nối của họ nữa chứ đừng nói người ngoài. Cách Phù Lãng không xa là làng gốm Thổ Hà, từ trên mười năm nay cũng không còn một gia đình nào làm gốm nữa.Làng Thổ Hà thì còn nhưng làng gốm Thổ Hà thì không còn nữa. Nhiều làng nghề đã chết, nhiều nghề đã chết, nhiều từ đã chết. Cho sản phẩm vào lò để nung, các cụ già ở Phù Lãng gọi là chồng lồ, trần của lò gọi là cật lồ, sườn lò thì gọi là vét lồ… Để tạo hình, Bát Tràng dùng bàn xoay tay, Phù Lãng dùng bàn xoay đạp bằng chân, hoặc một người xoay một người chuốt (vuốt) với những sản phẩm lớn như chum, vại… Việc đầu tiên của thợ gốm khi tạo dáng một sản phẩm là đặt một miếng gốm phẳng, hình tròn, dầy khoảng 2cm lên bàn xoay, để khi vuốt xong, sản phẩm còn ướt, không thể cầm trực tiếp sẽ méo mà bưng cả cái đế gốm đó ra. Cái đế gốm ấy, ở Bát Tràng gọi là bẩng, còn Phù Lãng gọi là dát…

Chỉ là những tên gọi của chất liệu, dụng cụ, phương pháp sản xuất thôi chứ không phải là những điều to tát, nhưng nếu chúng mất đi thì thật xót xa, thật đáng tiếc. Ở trong những từ ngữ đó, ở trong những cật lồ, chồng lồ, dồi, dập, lề, bẩng, dát, là văn hoá, là truyền thống, là đời sống, là tâm tính của người Việt.

Bài, ảnh Lê Thiết Cương (theo TGTT)


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Đặc sắc tour du lịch lễ 30-4, 1-5

Trong kỳ nghỉ lễ 30-4 và 1-5 này, TPHCM sẽ có thêm nhiều tour tuyến hấp dẫn phục vụ du khách trong nước và quốc tế đến vui chơi, nghỉ dưỡng, bao gồm cả tour ngày và tour đêm.
2

Nghe nhạc Trịnh: Vẫn thấy bên đời còn có em

"Vẫn có em bên đời” không chỉ là một bản tình ca, mà còn là một lời tự sự đầy hoài niệm của Trịnh Công Sơn, người nhạc sĩ tài hoa của nền tân nhạc Việt Nam. Giai điệu nhẹ nhàng, ca từ sâu lắng đưa người nghe vào những xúc cảm tinh tế về tình yêu, sự chia xa và những dư âm còn vương trong ký ức.
3

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ qua đời

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ, một trong những cây đại thụ của nền âm nhạc Việt Nam đã tạ thế vào ngày 29.3. Ông đã để lại một di sản âm nhạc vô giá gắn liền với lịch sử văn hóa đất nước.
4

Trịnh Công Sơn và Khánh Ly tình tri kỷ

Dù không phải tình nhân nhưng giữa Trịnh Công Sơn và Khánh Ly lại tồn tại một tình tri kỷ mà không bóng hồng nào có được khi bước qua đời ông.
5

Thể Thiên: Hành trình cách tân nhạc Trịnh Công Sơn

Thể Thiên có một hành trình cách tân nhạc Trịnh vô cùng ấn tượng để khẳng định dấu ấn cá nhân, đã thu hút sự chú ý của công chúng lẫn báo chí quốc tế.

Mỹ thuật: Về đâu bây giờ?

Vào thời tiền công nghiệp con người dõi tìm cái đẹp-thiện-chân đều trong quá khứ. Những thiên đường Nghiêu Thuấn đều đã mất và sứ mạng của văn hoá là sự ‘trở về’ tìm lại những thứ đang bị đương thời làm băng hoại, suy đồi, lãng quên. Không cần cái mới, không có tiến bộ.

Nghệ sĩ hài Anh Vũ: ‘Tôi giờ hài lòng với thực tại, an lạc từ nội tâm’

Từng nổi tiếng thời gian dài với nét diễn hài duyên dáng nhưng thời gian gần đây Anh Vũ gần như mất hẳn trên sân khấu. Mới đây, anh đã trở lại trong một chương trình truyền hình.

Sinh bé trai ngày những ngày đầu năm mới, Thanh Thuý - Đức Thịnh đặt tên con là Tết

Sáng nay 7.2, nữ diễn viên Thanh Thuý đã hạ sinh bé trai nặng trên 4kg tại một bệnh viện ở TP.HCM.

Oscar 2019 không có MC sau scandal kỳ thị LGBT của Kevin Hart

Có vẻ như việc rút lui của Kevin Hart khỏi vị trí người dẫn chương trình không khiến cho Viện Hàn lâm nao núng.

Đàm Vĩnh Hưng rủ rê Trường Giang, Phi Nhung đi diễn cho phạm nhân mừng xuân mới

Thành thông lệ hàng năm, dù từ chối mọi show diễn nhưng ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng vẫn phải luôn nhận lời mời trình diễn một suất đặc biệt, đến thăm các trại giam và hát cho các tù nhân đang học tập cải tạo mỗi dịp xuân về.

Nghệ sĩ Lê Bình: Không biết có còn được tiếp tục ăn cơm tổ nghiệp?

Sau đợt vô thuốc gần đây, người tôi đau nhức vô cùng. Mỗi ngày phải uống một viên giảm đau cực mạnh và 4 viên giảm đau liều nhẹ hơn mà vẫn không chịu nổi. Định làm việc gì đó cho quên bớt sự đau đớn này, nhưng cơn đau lấn lướt đánh gục ý chí...” nghệ sĩ Lê Bình cho biết.

VIDEO: Cận cảnh cầu Vàng tại đường hoa Tết Kỷ Hợi ở Đà Nẵng

Phiên bản chiếc cầu Vàng nổi tiếng được tái hiện bên chân cầu Rồng ở thành phố Đà Nẵng trong những ngày Tết Kỷ Hợi đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho người dân và du khách.

Danh ca Phương Dung, Bảo Yến cùng hàng trăm nghệ sĩ xuất hiện trong clip chúc Tết kỷ lục của giới showbiz

Nhân dịp đầu năm mới, 150 nghệ sĩ đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau cùng gửi lời chúc tốt lành đến khán giả tạo nên clip chúc Tết kỷ lục của giới showbiz.

Con đường chính trực của Martha Beck mời gọi mỗi người sống thật với bản thân mình

Trong thế giới đầy rẫy áp lực, việc giữ được sự chính trực và toàn vẹn của chính mình không dễ dàng. Hiểu được điều đó, nhà xã hội học Martha Beck đã viết cuốn sách Con đường chính trực như một lời mời gọi mỗi người quay trở về với bản thân.

Xem Địa đạo: 'Tôi phát khóc khi nghĩ đến những người du kích, tuổi trẻ thời ấy khủng khiếp'

Điện ảnh - Lê Giang - TT - 02/04/2025 13:04
Các bạn trẻ ơi, các bạn có thể nghĩ phim này khó coi. Không phải đâu. Phim này rất hấp dẫn vì chân thật chưa từng thấy! Nghệ sĩ Cao Minh nói trong buổi ra mắt phim Địa đạo.

Trịnh Công Sơn và Khánh Ly tình tri kỷ

Giải trí - Long Phạm - 02/04/2025 13:00
Dù không phải tình nhân nhưng giữa Trịnh Công Sơn và Khánh Ly lại tồn tại một tình tri kỷ mà không bóng hồng nào có được khi bước qua đời ông.

Nghe nhạc Trịnh: ‘Yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ’

Giải trí - Tiểu Vũ - 02/04/2025 12:00
"Yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ”, có lẽ là một trong những câu hát sâu sắc và đặc biệt nhất trong ca từ của Trịnh Công Sơn.

OpenAI, Google, Anthropic với các động thái AI mới gây bất ngờ

Kỹ năng - Sơn Vân - 02/04/2025 11:00
Tuần qua là một tuần sôi động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) khi các công ty hàng đầu giới thiệu hàng loạt công cụ, mô hình và nghiên cứu mới.

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 2: Những thương hiệu đi cùng năm tháng

Văn hóa - ANH THƯ - 02/04/2025 09:55
Trong tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có viết: “Hồi đó, tôi chỉ thích có 3 món: mì gói, mì gói và dĩ nhiên mì gói”.

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

Văn hóa - ANH THƯ - 02/04/2025 09:51
Sau năm 1975, nước ta đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau nhiều năm chiến tranh, cơ sở hạ tầng lạc hậu, sản xuất đình trệ và đời sống người dân gặp nhiều khó khăn...

Đặc sắc tour du lịch lễ 30-4, 1-5

Giải trí - THI HỒNG - 02/04/2025 09:45
Trong kỳ nghỉ lễ 30-4 và 1-5 này, TPHCM sẽ có thêm nhiều tour tuyến hấp dẫn phục vụ du khách trong nước và quốc tế đến vui chơi, nghỉ dưỡng, bao gồm cả tour ngày và tour đêm.

Xem Khi cuộc đời cho bạn quả quýt, tôi thấm câu nói: "Con ơi, hãy ước mơ thay phần mẹ"

Điện ảnh - Đông - 02/04/2025 09:00
Ngày mẹ ra đi, câu nói này cứ ám ảnh lấy tôi.

Con đường chính trực của Martha Beck mời gọi mỗi người sống thật với bản thân mình

Từ sách - Phim - Hồ Lam - 02/04/2025 08:00
Trong thế giới đầy rẫy áp lực, việc giữ được sự chính trực và toàn vẹn của chính mình không dễ dàng. Hiểu được điều đó, nhà xã hội học Martha Beck đã viết cuốn sách Con đường chính trực như một lời mời gọi mỗi người quay trở về với bản thân.

Người trẻ hát nhạc Trịnh: Làm mới nhưng vẫn giữ hồn xưa

Giải trí - Tiểu Vũ - 01/04/2025 14:00
Nhạc Trịnh dù thể hiện dưới bất cứ hình thức nào thì vẫn giữ nguyên những giá trị cốt lõi của người nhạc sĩ tài hoa.

Thể Thiên: Hành trình cách tân nhạc Trịnh Công Sơn

Giải trí - Tiểu Vũ - 01/04/2025 13:00
Thể Thiên có một hành trình cách tân nhạc Trịnh vô cùng ấn tượng để khẳng định dấu ấn cá nhân, đã thu hút sự chú ý của công chúng lẫn báo chí quốc tế.

Chàng trai TP.HCM biến bánh kem thành tác phẩm nghệ thuật đẹp đến không nỡ ăn

Phong cách sống - Nhật Thùy - 01/04/2025 12:00
Nhiều chiếc bánh kem của Anh Triết trông như tác phẩm điêu khắc hoàn mỹ, hoặc mô phỏng túi hàng hiệu y như thật, khiến khách hàng luyến tiếc không nỡ ăn.

Gemini lại "vượt mặt" ChatGPT với tính năng mới

Kỹ năng - Tuấn Anh - 01/04/2025 11:00
Gemini AI vừa có một tính năng mới mà ChatGPT chưa thể sánh kịp.

Hội chứng Peter Pan: Phổ biến ở nam giới, có xu hướng ‘nhảy’ từ mối quan hệ này sang mối quan hệ khác trong thời gian ngắn

Phong cách sống - Đinh Anh - 01/04/2025 10:00
Người phụ nữ từng yêu 1 anh chàng mang hội chứng Peter Pan cho biết bản thân thấy mình như một người mẹ chứ không phải là người yêu trong mối quan hệ này.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 4, 02/04/2025