Cật lồ, chồng lồ, dồi, dập, lề, bẩng, dát… có còn không?

07/02/2019 13:44
Cật lồ, chồng lồ, dồi, dập, lề, bẩng, dát… có còn không?

Cô em tôi làm trong công ty lắp ráp xe máy ở Bình Dương. Cuối năm, làm ăn được, công ty thưởng cho nhân viên đi du lịch một chuyến ra các tỉnh phía Bắc.

Chẳng mấy khi được đi, họ họp nhau và quyết định chọn tour khám phá văn hoá truyền thống.

Tuần trước, tôi ghé qua hỏi thăm. Chén trà rót ra chưa nguội, em tôi đã thao thao bất tuyệt: Chuyến đi thật bổ ích, em học được mấy sàng khôn và đúng là khám phá thêm được nhiều điều hay về văn hoá dân tộc. Lần đầu tiên em tôi được đến thăm làng Đồng Xâm – Thái Bình có nghề làm đồ bạc nổi tiếng, cũng lần đầu tiên được biết làng Chuông làm nón, làng lụa Vạn Phúc.Tiễn tôi ra đến tận đầu ngõ, vừa đi em tôi vừa chuyện, mãi không dứt ra được. Đã lên xe, đạp vài vòng cô ta còn gọi với theo. Tôi dừng lại, cô dặn thêm: dứt khoát anh phải đi thăm làng Dương Ổ trên Hà Bắc. Đây là làng làm giấy dó có truyền thống rất lâu đời. Anh hỏi thăm vào nhà cụ T, gia đình này vẫn làm giấy theo phương pháp truyền thống chứ không có máy. Em thấy thỉnh thoảng họ dùng thanh tre khua vào trong những cái bể to ngâm cây dó cho tan đều. Tôi gật đầu lia lịa, rối rít cảm ơn, vội vã đạp xe về.

Đang vui lây vì những câu chuyện cô em kể về chuyến đi bỗng tôi rất buồn khi nghe đoạn kết. Ý tưởng của những người tổ chức du lịch văn hoá để khám phá nét hay, nét đẹp trong kho tàng truyền thống của cha ông rất đáng được tôn trọng.Ý thức của lớp trẻ rất đáng hoan nghênh, nhưng tất cả những điều đó chỉ ở bề nổi và mang tính hình thức.Tôi đã vài lần đến Dương Ổ, cái làng có nghề làm giấy dó nổi tiếng này.Tôi cũng đã thuộc những công đoạn chính để làm giấy.Cô em tôi kể vừa đúng nhưng cũng vừa sai.

Thanh tre đó người ta không gọi là thanh tre mà gọi là Đòn kéo, động tác khua, ngoáy cho bột dó tan đều phải gọi là kéo tầu mới đúng và cái bể to mà em tôi tả gọi là Tầu Xeo.

Cái sai của em tôi chỉ là gọi tên sự vật, sự việc không đúng thôi.Điều đó tương đối nhỏ nhoi nhưng lại thật nguy hiểm.Cuộc sống biến đổi. Làng Dương Ổ chỉ còn vài hộ gia đình làm giấy dó theo đúng chất liệu, dụng cụ và phương pháp truyền thống. Nghề cũ mất đi, ngôn ngữ cũng mất theo. Khách tham quan, như trường hợp của em tôi chẳng hạn, họ chỉ có nhu cầu thưởng thức bằng mắt và chụp vài kiểu ảnh lưu niệm tung lên facebook là quá đủ. Nếu không có cách gì giữ lại, ghi lại thật chi tiết những từ này một cách chính xác thì quá lãng phí.Chẳng đâu xa, mấy thợ trẻ mà tôi gặp trong làng khi được hỏi về những từ đó cũng đã không nói được chính xác rồi.

Nghệ nhân làng gốm Phù Lãng – đằng sau chị là những miếng dát.

Chả cứ Dương Ổ, những người ở làng gốm Phù Lãng cũng không còn nhớ hết được những từ chỉ dụng cụ, phương pháp chế tác vốn là nghề cha truyền con nối của họ nữa chứ đừng nói người ngoài. Cách Phù Lãng không xa là làng gốm Thổ Hà, từ trên mười năm nay cũng không còn một gia đình nào làm gốm nữa.Làng Thổ Hà thì còn nhưng làng gốm Thổ Hà thì không còn nữa. Nhiều làng nghề đã chết, nhiều nghề đã chết, nhiều từ đã chết. Cho sản phẩm vào lò để nung, các cụ già ở Phù Lãng gọi là chồng lồ, trần của lò gọi là cật lồ, sườn lò thì gọi là vét lồ… Để tạo hình, Bát Tràng dùng bàn xoay tay, Phù Lãng dùng bàn xoay đạp bằng chân, hoặc một người xoay một người chuốt (vuốt) với những sản phẩm lớn như chum, vại… Việc đầu tiên của thợ gốm khi tạo dáng một sản phẩm là đặt một miếng gốm phẳng, hình tròn, dầy khoảng 2cm lên bàn xoay, để khi vuốt xong, sản phẩm còn ướt, không thể cầm trực tiếp sẽ méo mà bưng cả cái đế gốm đó ra. Cái đế gốm ấy, ở Bát Tràng gọi là bẩng, còn Phù Lãng gọi là dát…

Chỉ là những tên gọi của chất liệu, dụng cụ, phương pháp sản xuất thôi chứ không phải là những điều to tát, nhưng nếu chúng mất đi thì thật xót xa, thật đáng tiếc. Ở trong những từ ngữ đó, ở trong những cật lồ, chồng lồ, dồi, dập, lề, bẩng, dát, là văn hoá, là truyền thống, là đời sống, là tâm tính của người Việt.

Bài, ảnh Lê Thiết Cương (theo TGTT)


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Nước mắt "thánh nữ" Maria Ozawa: "Người ta chỉ nhìn thấy tôi trên màn ảnh, nhưng không biết tôi là ai khi tắt máy quay"

Trên khuôn mặt trái xoan là cái mũi dọc dừa và đôi mắt ma mị. Maria Ozawa có thể “giết chết” trái tim đàn ông chỉ bằng một ánh mắt. Nhưng phía sau máy quay, chẳng ai tin "nữ hoàng" cũng phải khóc.

Mỹ thuật: Về đâu bây giờ?

Vào thời tiền công nghiệp con người dõi tìm cái đẹp-thiện-chân đều trong quá khứ. Những thiên đường Nghiêu Thuấn đều đã mất và sứ mạng của văn hoá là sự ‘trở về’ tìm lại những thứ đang bị đương thời làm băng hoại, suy đồi, lãng quên. Không cần cái mới, không có tiến bộ.

Nghệ sĩ hài Anh Vũ: ‘Tôi giờ hài lòng với thực tại, an lạc từ nội tâm’

Từng nổi tiếng thời gian dài với nét diễn hài duyên dáng nhưng thời gian gần đây Anh Vũ gần như mất hẳn trên sân khấu. Mới đây, anh đã trở lại trong một chương trình truyền hình.

Sinh bé trai ngày những ngày đầu năm mới, Thanh Thuý - Đức Thịnh đặt tên con là Tết

Sáng nay 7.2, nữ diễn viên Thanh Thuý đã hạ sinh bé trai nặng trên 4kg tại một bệnh viện ở TP.HCM.

Oscar 2019 không có MC sau scandal kỳ thị LGBT của Kevin Hart

Có vẻ như việc rút lui của Kevin Hart khỏi vị trí người dẫn chương trình không khiến cho Viện Hàn lâm nao núng.

Đàm Vĩnh Hưng rủ rê Trường Giang, Phi Nhung đi diễn cho phạm nhân mừng xuân mới

Thành thông lệ hàng năm, dù từ chối mọi show diễn nhưng ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng vẫn phải luôn nhận lời mời trình diễn một suất đặc biệt, đến thăm các trại giam và hát cho các tù nhân đang học tập cải tạo mỗi dịp xuân về.

Nghệ sĩ Lê Bình: Không biết có còn được tiếp tục ăn cơm tổ nghiệp?

Sau đợt vô thuốc gần đây, người tôi đau nhức vô cùng. Mỗi ngày phải uống một viên giảm đau cực mạnh và 4 viên giảm đau liều nhẹ hơn mà vẫn không chịu nổi. Định làm việc gì đó cho quên bớt sự đau đớn này, nhưng cơn đau lấn lướt đánh gục ý chí...” nghệ sĩ Lê Bình cho biết.

VIDEO: Cận cảnh cầu Vàng tại đường hoa Tết Kỷ Hợi ở Đà Nẵng

Phiên bản chiếc cầu Vàng nổi tiếng được tái hiện bên chân cầu Rồng ở thành phố Đà Nẵng trong những ngày Tết Kỷ Hợi đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho người dân và du khách.

Danh ca Phương Dung, Bảo Yến cùng hàng trăm nghệ sĩ xuất hiện trong clip chúc Tết kỷ lục của giới showbiz

Nhân dịp đầu năm mới, 150 nghệ sĩ đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau cùng gửi lời chúc tốt lành đến khán giả tạo nên clip chúc Tết kỷ lục của giới showbiz.

Adobe ra mắt ứng dụng đắc lực cho dân chụp ảnh bằng iPhone

Kỹ năng - Anh Tú - 22/06/2025 12:00
Nếu bạn yêu thích chụp ảnh bằng iPhone, ứng dụng mới của Adobe có thể nhanh chóng trở thành công cụ ưa thích của bạn.

Kim Dung giải thích vì sao Kiều Phong 1 chưởng đánh Vô Danh Thần Tăng gãy xương mà không giết nổi con hổ?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 22/06/2025 11:00
Sự khác biệt về thực lực của Kiều Phong được giải thích thế nào?

Nước mắt "thánh nữ" Maria Ozawa: "Người ta chỉ nhìn thấy tôi trên màn ảnh, nhưng không biết tôi là ai khi tắt máy quay"

Giải trí - Nguyễn Phượng - 22/06/2025 10:00
Trên khuôn mặt trái xoan là cái mũi dọc dừa và đôi mắt ma mị. Maria Ozawa có thể “giết chết” trái tim đàn ông chỉ bằng một ánh mắt. Nhưng phía sau máy quay, chẳng ai tin "nữ hoàng" cũng phải khóc.

Đường vào thiền - Nhờ mối phân tâm này mà bạn không nhìn thấy nỗi đau bên trong

Từ sách - Phim - FN - 22/06/2025 09:00
Hãy nhìn vào những gì bạn đang làm: bạn có tìm cách quên đi nỗi đau không? Nếu tất cả cách thức mà bạn đang sử dụng để quên đi nỗi đau đó bị tước mất, bạn sẽ càng đau khổ hơn.

Vượt lên nghịch cảnh – Chiến thắng con quỷ bên trong chính mình

Từ sách - Phim - Quìn - 22/06/2025 08:00
Trong cuốn sách "Chiến thắng con Quỷ bên trong" (Outwitting the Devil: The Secret to Freedom and Success), Napoleon Hill không chỉ vạch trần những nỗi sợ hãi vô hình mà còn chỉ ra một sự thật sâu sắc: nghịch cảnh không phải là kẻ thù, mà là người thầy vĩ đại nhất.

Tôi đọc người đọc mỗi ngày - Làm báo chân chính là cần đối thoại với người đọc mỗi ngày

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 21/06/2025 14:00
"Tôi đọc người đọc mỗi ngày" là một câu chuyện nghề nghiệp, tinh lọc từ sổ tay biên tập của nhà báo Huỳnh Sơn Phước, sau 40 năm hành nghề tại báo Tuổi Trẻ.

Hàng chục nghìn webcam kết nối Internet đang vô tình 'phản chủ'

Kỹ năng - Anh Tú - 21/06/2025 13:00
Theo một nghiên cứu mới từ công ty an ninh mạng Bitsight, hơn 40.000 webcam trên toàn thế giới đang ở trong tình trạng có thể truy cập công khai qua Internet – thường là mà chủ nhân không hề hay biết.

Xem "Sex Education", tôi bẽ bàng nhận ra lý do con luôn quý bạn hơn quý mẹ

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 21/06/2025 12:00
Tôi cố hết sức để gần gũi, tâm sự với con. Nhưng đáp lại, con chỉ thích đi chơi với bạn.

Kiếm hiệp Kim Dung: Cao thủ duy nhất chết vì võ công do chính mình tạo ra

Thư giãn - Quốc Tiệp - 21/06/2025 11:00
Nhậm Ngã Hành là một nhân vật nổi bật trong tiểu thuyết Tiếu ngạo giang hồ của cố nhà văn Kim Dung, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả.

Gemini phát triển tính năng tóm tắt nội dung PDF trong Google Drive

Kỹ năng - Anh Tú - 21/06/2025 10:00
Google đang mở rộng khả năng của Gemini bằng cách sử dụng trợ lý AI này để tóm tắt nội dung PDF trong Google Drive. Đặc biệt là lần này, tính năng không chỉ đơn thuần dừng ở việc tạo bản tóm tắt.

Xuất hiện ‘người chuột chũi’ dưới lòng thành phố làm rúng động cõi mạng

Phong cách sống - Anh Dũng - 21/06/2025 09:00
Câu chuyện về người phụ nữ xuất hiện tại miêng cống thoát nước đã lan truyền khắp mạng xã hội thời gian qua. Đằng sau những hình ảnh không ngờ ấy lại là thực trạng đáng buồn của cả một cộng đồng dân cư.

Giáo dục đích thực của 'Hạnh phúc tuổi trẻ'

Từ sách - Phim - Hồ lam - 21/06/2025 08:00
Theo triết gia J. Krishnamurti, việc so sánh bản thân với người khác, với con người mình nên là, với ai đó may mắn hơn sẽ làm giảm giá trị, sai lệch quan điểm, bản sắc của mỗi cá nhân.

Chân dung kẻ "sống lỗi"

Suy ngẫm - S.A - 20/06/2025 13:00
Bạn luôn cảm thấy người khác làm sai với mình, nhưng đã bao giờ tự thấy mình đối xử với bản thân cũng không ra gì chưa?

Xem "Sex Education", tôi xấu hổ nhận ra chính mình đang đẩy con trai ra khỏi nhà

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 20/06/2025 12:00
Tôi luôn nghĩ rằng mọi thứ mình làm là vì tốt cho con. Bởi tôi quá yêu con mà thôi.

ChatGPT nâng cấp giọng nói, tạo cảm giác như trò chuyện với người thực

Kỹ năng - Anh Tú - 20/06/2025 11:00
OpenAI đã cải tiến chế độ giọng nói của ChatGPT, nhằm giúp người dùng có cảm giác như đang nói chuyện với một người thật.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Chủ nhật, 22/06/2025