Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh - Tiếng vọng từ ngõ nghèo

Tiểu Vũ15/06/2021 16:30
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh - Tiếng vọng từ ngõ nghèo

Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh qua đời ở tuổi 89, một lần nữa dư âm “Chuyện ngõ nghèo” của ông được công chúng nhắc tới bằng sự ngưỡng mộ đầy trân trọng.

Trong hai ngày 12-13.6.2021, văn học nghệ thuật Việt Nam nhận hai tin buồn liên tiếp. Ở lĩnh vực điện ảnh, đạo diễn Lê Cung Bắc đã qua đời ở tuổi 75 vì bệnh ung thư phổi. Trước đó một ngày (12.6) nhà văn Nguyễn Xuân Khánh – cây bút nổi bật của văn học Việt Nam đương đại đã ra đi ở tuổi 89 do tuổi cao sức yếu.

nguyenxuankhanh.jpg
Chân dung nhà văn Nguyễn Xuân Khánh - Ảnh: Tư liệu/Internet

Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh sinh năm 1933 tại Hà Nội. Ông đỗ tú tài Toán, học Trường Đại học Y khoa Hà Nội. Cuối năm 1952 ông ra vùng tự do và tham gia quân đội. Suốt 10 năm ông công tác trong một đơn vị pháo binh rồi dạy văn hóa tại Trường Sĩ quan Lục quân. Sau thời gian này ông chuyển về làm tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Năm 1966 ông làm phóng viên cho báo Tiền Phong. Năm 1973, Nguyễn Xuân Khánh nghỉ hưu về Hà Nội sống với công việc viết văn dịch sách văn học nước ngoài cho đến ngày qua đời ở tuổi 89.

Nhắc đến Nguyễn Xuân Khánh, người yêu văn chương luôn nhớ đến những tác phẩm nổi bật của ông như Hồ Quý Ly, Mẫu thượng ngàn, Miền hoang tưởng, Đội gạo lên chùa, Chuyện ngõ nghèo…

Mỗi tác phẩm của ông đều mang đến cho người đọc sự mới mẻ bất ngờ và chứa đựng nhiều giá trị nghệ thuật. Trong đó tác phẩm Chuyện ngõ nghèo đã đưa người đọc đi từ bất ngờ này sang bất ngờ khác qua câu chuyện vừa thực tế vừa lạ lùng bởi cách viết đầy sáng tạo của ông.

Cuốn tiểu thuyết độc đáo này được giới văn chương trong nước đánh giá là tác phẩm “khác thường” được ông viết trong một không gian chật hẹp của thời bao cấp, khi nhà văn cũng chính là người "ngày nuôi lợn may thuê, đêm đêm lên gác xếp suy tư với từng con chữ".

Nhìn lại quá trình sáng tác Chuyện ngõ nghèo của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh có thể thấy đây là tác phẩm được ông viết với nhiều trăn trở nhất. Nói như nhà văn Tạ Duy Anh thì: “Tác giả viết đầy cảm xúc tố cáo, luôn bị chính nỗi oan ức của mình chi phối, nên có lúc giọng điệu mất đi sự bình tĩnh. Phần thể hiện dưới dạng nhật ký “văn chương” hơn phần sau nặng về triết lý triết luận, bày tỏ chính kiến.

Chuyện ngõ nghèo được xuất bản năm 2016 nhưng đã được nhà văn Nguyễn Xuân Khánh viết từ những năm 1980 của thế kỷ trước. Đó là thời kỳ ông cũng như nhiều người Hà Nội khác, từ bình dân đến trí thức sống trong thời kỳ bao cấp với nhiều khó khăn chồng chất. Để cải thiện cuộc sống, nhiều người đã chọn việc nuôi lợn, từ đó nuôi lợn trở thành một “phong trào” rộng khắp Hà Nội.

sach-chuyen-ngo-ngheo-768x512.jpg
Tác phẩm Chuyện ngõ nghèo của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh do NXB Hội Nhà văn ấn hành 2016 - Ảnh: T.V

Bằng những trải nghiệm đó, nhà văn Nguyễn Xuân Khánh mang đến cho người đọc một góc nhìn sâu vào lòng một đô thị lớn khi lợn lẫn lộn vào nơi ở của con người: người người nuôi lợn, nhà nhà nuôi lợn. Lợn cũng được xem như cứu tinh cho đời sống ảm đạm của một bộ phận thị dân thời bao cấp… Cách viết của nhà văn trần trụi đến mức giở từng trang sách ra người ta dường như nghe được tiếng kêu ụt ịt vang lên ở dưới gầm cầu thang, trong góc bếp, trong nhà tắm, trên tầng hai những căn hộ tập thể nào đó.

Bức tranh về xã hội đương thời vừa bi hài vừa thống thiết cứ lần lượt hiện lên trong từng trang viết của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh khiến cho người đọc rơi vào đa tầng các cung bậc cảm xúc. Thậm chí khi gấp trang sách lại thì những cảm xúc đó vẫn còn ám ảnh.

“Nếu không có thực tế toàn dân nuôi heo như thế, nhất là các thành phố vốn không phải là nơi có những điều kiện để nuôi heo, nhưng mọi người nơi nơi chốn chốn đều nuôi heo cả, là một hiện tượng rất độc đáo, thì tôi sẽ không viết được cuốn này. Tôi cũng từng nuôi heo 10 năm. Một thực tiễn của đời sống toàn dân lúc bấy giờ mà bỏ mất đi thì mọi người sẽ không cảm nhận được, không thấy được khung cảnh của thời mình sống, nên tôi viết" - nhà văn Nguyễn Xuân Khánh chia sẻ trong một phỏng vấn lúc sinh thời.

Phía sau câu chuyện nuôi lợn của người Hà Nội sau khi chiến tranh kết thúc vài năm là những lát trần trụi phơi bày bản chất xấu xa còn ẩn nấp trong mỗi con người. Bản chất ấy sẽ trỗi dậy khi bị hoàn cảnh xô đẩy. Họ sẵn sàng cắn xé nhau, truy đuổi nhau, giành giật nhau để tồn tại. Những con người như thế cứ hiện ra trong trang viết của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh một cách chân thực đến ngỡ ngàng.

Chuyện ngõ nghèo của nhà văn Nguyễn Xuân Khánh cũng có một số phận khá long đong. Sách viết vào khoảng năm 1980 nhưng nhà văn phải bỏ ra gần 35 năm đi tìm đầu ra cho đứa con tinh thần của mình. Mãi đến năm 2016 sách mới chính thức đến với độc giả.  Hai năm sau (2018) Chuyện ngõ nghèo được vinh danh ở giải "Sách hay" của hạng mục Tác phẩm văn học.

dnp-nguyen-ngoc-viet-ve-tac-pham-vua-duoc-trao-giai-sach-hay-2018-link-081018-6.jpg
Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh tại buổi ra mắt sách Chuyện ngõ nghèo vào năm 2016 - Ảnh: Zing

Theo chia sẻ của nhà văn Trung Trung Đỉnh – nguyên giám đốc NXB Hội Nhà văn, ban đầu tác phẩm mang tên Trư cuồng, nhà văn Nguyễn Xuân Khánh đã gửi tác phẩm đi nhiều nơi nhưng không có NXB nào nhận in, cuối cùng bản thảo đến NXB Hội Nhà văn. Để xuất bản cuốn tiểu thuyết của Nguyễn Xuân Khánh đòi hỏi những người làm sách thời đó phải hết sức cân nhắc. Và cuối cùng nhà văn Trung Trung Đỉnh đã quyết định nhận xuất bản cuốn sách này. Bản thảo đã được gửi đến cho nhà văn Tạ Duy Anh, ông biên tập và đổi tên thành Chuyện ngõ nghèo.

Trong lời tiễn biệt nhà văn Nguyễn Xuân Khánh đăng trên trang facebook cá nhân, nhà văn Tạ Duy Anh cũng đã tiết lộ quá trình gian nan khi đưa tác phẩm Chuyện ngõ nghèo đến với bạn đọc, ông viết: “Cho đến khi tôi có bản thảo Trư cuồng trong tay, nó đã ra đời 34 năm nhưng chưa được chính quyền cấp giấy khai sinh để công nhận là đứa con có giá thú! Trong khi Nguyễn Xuân Khánh thì đã sắp sang tuổi tám mươi. Ông hoàn toàn có thể không được thấy đứa con tinh thần của mình xuất hiện danh chính ngôn thuận trên kệ sách khi còn sống, nếu chẳng ai ra tay cứu giúp.

Tôi hiểu nỗi đau đó lớn nhường nào với một nhà văn, chiêm nghiệm ngay từ chính thân phận mình. Tôi cũng có vài cuốn sách không được cấp phép đã hàng chục năm. Nhưng tôi chưa quá già, còn nhiều cơ hội…".

Nhà văn Tạ Duy Anh cho biết, khi đọc tác phẩm của Nguyễn Xuân Khánh, ông đã đọc bằng tâm thế của người thưởng thức văn chương chứ không phải bằng tư cách của một người thẩm định. Cuốn sách đã hấp dẫn ông bởi cách viết chứa đầy cảm xúc chân thực của tác giả.

“Nói gọn lại thì chỉ nguyên như những gì tôi đọc, đã xứng đáng thúc giục tôi làm mọi cách để cuốn sách ra đời. Nó ra đời không chỉ vì trả lại công bằng cho tác giả, mà chủ yếu vì độc giả và cao hơn nữa là vì quyền công dân, quyền con người”.

Nhà văn Tạ Duy Anh tiết lộ, quyết định xuất bản cuốn sách Chuyện ngõ nghèo được nhà văn Trung Trung Đỉnh ký trong ngày cuối cùng ông còn đương chức giám đốc NXB Hội Nhà văn.

“Sau 35 năm bản thảo nằm trong ngăn kéo đến mốc cả lên, tác giả cũng gần như đã tuyệt vọng, Chuyện ngõ nghèo, nguyên bản là Trư cuồng,  đĩnh đạc bước ra đời bằng cái chữ ký vét như đùa của Trung Trung Đỉnh”, nhà văn Tạ Duy Anh kết luận.

Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh từ biệt nhân gian nhẹ bước đi vào cõi vĩnh hằng nhưng chắc chắn những tác phẩm của ông sẽ còn ở lại mãi và trở thành di sản là tư liệu quý giá cho văn học sử Việt Nam.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ qua đời

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ, một trong những cây đại thụ của nền âm nhạc Việt Nam đã tạ thế vào ngày 29.3. Ông đã để lại một di sản âm nhạc vô giá gắn liền với lịch sử văn hóa đất nước.

Nhan sắc thời trẻ của dàn mỹ nhân màn ảnh Việt đình đám một thời

Đều là những mỹ nhân của màn ảnh Việt, Việt Trinh, Thu Hà hay Diễm My 6X cùng nhiều người đẹp khác sở hữu nhan sắc thời trẻ cực kỳ xinh đẹp.

Muôn kiếp nhân sinh 2 – Kỳ 2: Càng nhiều hạt giống thiện sinh sôi thì càng ít hạt giống xấu nảy mầm

Cũng giống như người trồng rau, nếu biết bón phân, chăm sóc cẩn thận thì rau sẽ mọc lên tươi tốt, nếu không làm gì thì cỏ dại sẽ mọc lấn át rau trái.

Góc nhìn mới về Triều Tiên qua vẻ đẹp của những ngọn núi

Một triển lãm về những ngọn núi, cảnh sắc thiên nhiên của Triều Tiên đã giúp người xem có những góc nhìn mới mẻ về đất nước kỳ lạ này.

Livestream chửi bới trên mạng xã hội: 'Những cuộc xâu xé rùng mình'

Ở ngoài, một cuộc chửi bới có thể có cả trăm người nhìn thấy nhưng trên mạng xã hội là hàng nghìn, hàng triệu người biết. Trẻ con sẽ bị tiêm nhiễm, luôn tìm những cuộc "xâu xé đồng loại" làm trò vui…

EURO 2020: Chuyên gia dự đoán Ba Lan thắng muộn Slovakia trong trận khan hiếm bàn thắng

Chuyên gia Lee Astley trên Telegraph dự đoán Ba Lan sẽ thắng Slovakia nhưng đó là chiến thắng muộn nhờ sự tỏa sáng của Lewandowski ở những phút cuối.

'Người đẹp Tây Đô' Việt Trinh – Hồng Ánh thương tiếc đạo diễn Lê Cung Bắc

Nghe tin đạo diễn NSƯT Lê Cung Bắc ra đi Hồng Ánh và Việt Trinh - hai nữ diễn viên chính trong bộ phim nổi tiếng “Người đẹp Tây Đô” do ông đạo diễn đã không khỏi bùi ngùi thương tiếc

Giọng ca 'Đi đu đưa đi' bị chụp màn hình khi đang lướt livestream kem trộn

Trong xã hội này ai cũng nên có một cái nick phụ. Ngày xưa tôi dùng nick chính rồi đi lướt qua một cái livestream kem trộn thế là người ta chụp màn hình", Bích Phương tiết lộ.

Đạo diễn Lê Cung Bắc qua đời ở tuổi 76

NSƯT, đạo diễn Lê Cung Bắc qua đời ở tuổi 76 sau một thời gian chống chọi với bệnh ung thư.

Chất Michelle - Đi tìm câu trả lời cho bản sắc của bạn

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 31/03/2025 09:00
Bản sắc của bạn là gì? Hãy cùng tìm câu trả lời qua những thông điệp sâu sắc mà cựu Đệ nhất Phu nhân Hoa Kỳ Michelle Obama gửi gắm trong hồi ký "Chất Michelle".

Hiểu quy luật tự nhiên để 'Sống an vui'

Từ sách - Phim - Quìn - 31/03/2025 08:00
Hạnh phúc không phải là một điều gì xa vời hay bí ẩn. Nó đến khi ta hiểu và sống thuận theo quy luật tự nhiên. Một trong những quy luật quan trọng nhất chính là nhân quả – gieo gì, gặt nấy.

DeepSeek ra bản nâng cấp cho mô hình V3, cạnh tranh với ChatGPT

Kỹ năng - Sơn Vân - 30/03/2025 13:00
DeepSeek vừa công bố bản nâng cấp quan trọng cho mô hình ngôn ngữ lớn V3, đẩy mạnh cạnh tranh với các hãng công nghệ hàng đầu Mỹ như OpenAI và Anthropic.

Facebook có tính năng mới, cho phép chọn bạn bè để xem tin tức, tương tác!

Kỹ năng - Nguyễn Nghĩa - 30/03/2025 12:00
Từng một thời là nơi chỉ để kết nối với bạn bè và gia đình thân thiết, Facebook theo thời gian đã dần trở nên phức tạp hơn với vô số tính năng và nội dung gợi ý.

Chưởng môn Thanh Thành ngưỡng mộ Lý Tiểu Long, sở hữu tuyệt kỹ Phách Không Quyền

Phong cách sống - Sơn Tùng - 30/03/2025 10:00
Lưu Tuy Tân, chưởng môn phái Thanh Thành, hiện đang nắm giữ tuyệt kỹ trấn sơn Phách Không Quyền.

Xem phim 'Sex Education'', tôi rút ra 2 phương pháp hiệu quả dạy con trai đang ở tuổi nổi loạn

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/03/2025 09:00
Tôi đã dùng một tuần để xem phim ''Sex Education'', từ đó học hỏi được cách dạy con trai đang tuổi dậy thì.

Từ thị phi đến tĩnh lặng – Minh triết từ hai cuốn sách của Sa môn Thích Pháp Hòa

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 30/03/2025 08:00
2 cuốn sách của Sa môn Thích Pháp Hòa mang lại những minh triết sâu sắc giúp người đọc tránh ra khỏi những ồn ào, thị phi để tìm về bình an trong tâm hồn mình.

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ qua đời

Giải trí - Tiểu Vũ - 29/03/2025 13:37
Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ, một trong những cây đại thụ của nền âm nhạc Việt Nam đã tạ thế vào ngày 29.3. Ông đã để lại một di sản âm nhạc vô giá gắn liền với lịch sử văn hóa đất nước.

Xem xét 17 gia đình có con bị bắt cóc, tôi nhận ra rằng họ đều bỏ qua 5 lỗ hổng chết người sau

Kỹ năng - Hiểu Đan - 29/03/2025 13:00
Đến tận bây giờ, vẫn còn nhiều gia đình đang đau đáu tìm kiếm con mình. Nhiều phụ huynh khóc lóc, hối hận vô cùng vì bỏ qua những lổ hổng này!

"Mẹ ơi, chúng ta không được đi khoang hạng nhất vì nghèo sao?" - Câu trả lời của bà mẹ xứng đáng đưa vào sách giáo khoa

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 29/03/2025 12:00
Trên chuyến bay trở về nhà sau dịp Tết Nguyên đán, đứa trẻ hỏi 1 câu khiến bà mẹ có phần lúng túng.

Nhà địa tâm lý học giải thích: Tại sao sân bay cũng được coi là địa điểm tâm linh?

Thư giãn - Thanh Long - 29/03/2025 11:00
Một số chuyến bay từ múi giờ cao về múi giờ thấp có thể hạ cánh trước cả giờ khởi hành. Điều này rõ ràng đem lại cảm giác bạn đang du hành ngược trở về quá khứ.

Cha đẻ phần mềm Unikey: Từng nhận bão dư luận khi ra mắt ‘‘bộ gõ quốc dân’’

Phong cách sống - Khuê Hiền - 29/03/2025 10:00
Tại thời điểm Unikey mới được ra mắt, ông Phạm Kim Long đã nhận về nhiều ý kiến trái chiều khi cung cấp phần mềm này miễn phí.

Xem lại Na Tra: Số mệnh chưa bao giờ là điều không thể thay đổi!

Điện ảnh - Đông - 29/03/2025 09:00
Người cha nghiệm ra được triết lý đáng suy ngẫm này.

Đường vào Thiền - Osho lật ngược khái niệm Thiền: Bạn đã hiểu sai như thế nào?

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 29/03/2025 08:00
Đường vào thiền không đưa ra các kỹ thuật cụ thể để người đọc làm theo một cách máy móc. Thay vào đó, Osho hé mở một cánh cửa để chúng ta bước vào hành trình khám phá chính mình thông qua những câu chuyện, chỉ dẫn gần gũi và thiết thực.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 2, 31/03/2025