Leo lên Ngọn núi Lạc thú
Một sai lầm gần như phổ biến ở khu rừng tối lầm lạc là tin rằng hạnh phúc sẽ tới khi chúng ta ở trên người khác, theo cách định nghĩa nào đó của xã hội. Và bởi vì điều này được định hình bởi văn hóa, chứ không phải bản tính, nên người ta có thể leo lên Ngọn núi Lạc thú bằng những cách kỳ quái nhất.
Chẳng hạn, đối với người phụ nữ trong xã hội Trung Quốc truyền thống, việc leo lên những nấc thang của xã hội đòi hỏi họ phải có đôi bàn chân nhỏ nhắn. Nhiều thế hệ nữ giới đã chịu để cho đôi bàn chân của họ bị bó ép, tự phá hỏng bàn chân mình để trở nên tốt hơn.
Vào thời Victoria của nước Anh, phụ nữ đã mặc loại vải được nhuộm màu bằng thạch tín khiến da dẻ họ lở loét và có nguy cơ nổi đầy mụn nhọt – một cái giá phải trả để họ trông tốt hơn các đối thủ của mình về thời trang! Trong xã hội của chúng ta hiện nay, mọi người gần như tự giết mình khi cố gắng trở nên tốt hơn bằng cách trau chuốt bản thân sao cho khêu gợi nhất, hay lai tạo những chú chó xù tiêu chuẩn nhất.
Bạn sẽ không thấy bất kỳ loài thú hoang dã nào dành sức lực cho những hoạt động vô cớ như vậy. Một số sinh vật cạnh tranh nhau để có thức ăn, lãnh thổ và bạn tình. Phần đông loài vật thích chơi đùa và có vẻ hứng thú với việc đùa cợt những con khác trong đàn. Nhưng bạn sẽ không thể thấy một con chim sẻ hay một con sói đồng cỏ tự bứt lông mình vì thất bại trong việc tích lũy hàng tỷ hạt thóc hay hàng tỷ con thỏ chết làm thức ăn. Ngọn núi Lạc thú được dựng lên bởi đặc điểm chỉ có ở con người, đó là gán giá trị của “thành tựu” cho những thứ không có ý nghĩa cụ thể. Tất cả đều thuộc về văn hóa, chứ không phải bản tính.
Trái lại, bản thể chân thật của bạn là bản tính thuần khiết. Nó không mảy may quan tâm đến việc ai đeo huân chương đẹp nhất, hay thậm chí có ai đeo nó hay không. Huân chương Olympic và giải thưởng Pulitzer chỉ gây chú ý với nó vì chúng sáng lấp lánh. Bản thể chân thật của bạn yêu thích những gì có khả năng đem lại niềm cảm hứng chân thật, tại đây và ngay bây giờ. Nó yêu thích sự nô đùa, bạn hữu, sự tiếp xúc của làn da, ánh nắng mặt trời, nước, tiếng cười, mùi của cây cối, sự yên ả ngọt ngào của giấc ngủ sâu.
Ngọn núi Lạc thú chỉ có thể mọc lên từ khu rừng tối khi mà một nhóm người cùng chia sẻ những giá trị chung. Ví dụ, trong xã hội Mỹ hiện nay, việc bó chân con gái bạn thành “gót sen ba tấc” (tập tục cũ của Trung Quốc) sẽ không đưa bạn đến địa vị cao trong xã hội; nó sẽ đẩy bạn đến vị thứ cao trong danh sách truy nã của Cục Phúc lợi Trẻ em. Số lượng “thích” trên trang Facebook của bạn cũng sẽ không tăng lên nhanh chóng nếu bạn mặc trang phục loại dễ cháy được nhuộm bằng thạch tín. Những thành tựu Ngọn núi Lạc thú của bạn phải được cộng đồng văn hóa ở nơi bạn sống thừa nhận là đáng mơ ước, bởi vì thực tại của bản thể – bao gồm cả thực tại của bản thể chân thật của bạn – xem những thứ đó là vô nghĩa.
Con người bị tiêm nhiễm các giá trị văn hóa nhiều đến nỗi một khi bắt đầu thèm khát việc leo lên Ngọn núi Lạc thú, chúng ta có thể sẽ trở nên mù hoàn toàn đối với những khao khát thật sự của chính mình. Chúng ta không thể đánh mất bản tính của mình, bởi nó nằm trong mã gien của chúng ta, nhưng chúng ta có thể sẽ chia tách bản thân khỏi nó để trở nên tốt hơn trong đủ kiểu tranh đua về văn hóa.
.jpg) |
Cuộc đua hối hả
Cô bạn Rayya của tôi, người đã sống nhiều năm trên đường phố với những cơn nghiện thuốc, gọi đó là “cuộc đua hối hả”. Trong suốt mấy mươi năm, cô ấy hết tìm kiếm thuốc rồi lại kiếm tiền mua thuốc. Một thời gian dài sau khi cai nghiện và trở nên tỉnh táo, cô ấy nói với tôi: “Bước vào bất cứ không gian nào, tôi cũng có thể nhìn thấy sự hối hả của mọi người. Bởi vì hầu như ai nấy đều đang thúc giục ai đó để đạt được điều gì đó”.
Bạn có thể nhìn thấy toàn bộ nền văn hóa phương Tây hiện đại chỉ trong một từ ngắn gọn này: hối hả. Đây chính là toàn bộ định nghĩa của xã hội chúng ta về sự “thành công”. Chúng ta phải vượt lên trên người khác, và điều đó kéo theo: Thể hiện sự tự tin và kiên định; Đi rất nhanh; Gây áp lực lên người khác để buộc họ làm điều mình muốn; Đánh đổi cả bản thân; Lừa đảo và gian lận. Và đây chính là cách để leo lên Ngọn núi Lạc thú.
Cách trải nghiệm cuộc sống này hiệu quả đến không ngờ trong việc tích lũy vật chất: đất đai, vàng, thực phẩm, nhà cửa. Nó hiệu quả đến nỗi những người tin vào nó trước đây đã biến cả hành tinh này thành thuộc địa. Trong quá trình ấy, họ (tức chúng ta) đã lan truyền giá trị của sự hối hả tới hầu hết tất cả những người mà chúng ta không thẳng tay diệt trừ. Vì vậy, có thể gần như chắc chắn rằng bạn đã tiếp nhận một phần hoặc toàn bộ sự giáo huấn về mặt xã hội từ truyền thống văn hóa này.
Tận sâu trong tiềm thức, bạn có thể cho rằng để leo tới một nơi hạnh phúc hơn trong đời, bạn không còn cách nào khác ngoài việc tham gia vào cuộc đua hối hả (Từ “hối hả” ở đây vừa mang nghĩa đen, vừa mang nghĩa bóng, hàm chỉ lối sống “hối hả”, luôn hành động với một mục đích nào đó.).
Bất cứ điều gì bạn làm chỉ để tác động lên người khác, thay vì bộc lộ bản tính chân thật của mình, là một sự hối hả. Việc tỏ ra lịch sự để được chấp thuận là hối hả. Tán tỉnh người khác với một mục đích nào đó là hối hả. Ngồi trong nhà thờ với vẻ nghiêm trang, cố tình tỏ ra sùng đạo, là hối hả. Hành xử một cách hơi ngây ngô để tránh làm người khác lo sợ là hối hả. Sử dụng từ ngữ đao to búa lớn để gây ấn tượng là hối hả. Mặc một kiểu trang phục nào đó bởi vì bạn muốn trông có vẻ chuyên nghiệp, hoặc quyến rũ, hoặc sành điệu, hoặc giàu có, hoặc cao ráo, hoặc khác người, hoặc khiêm cung… là hối hả, rất hối hả, cực kỳ hối hả.
Hãy lưu ý rằng việc bạn hối hả không có nghĩa bạn là người tồi tệ. Nó có nghĩa là bạn được xã hội hóa tốt, bạn hợp tác một cách êm đẹp với văn hóa. Nhưng nó cũng có nghĩa là bạn bị chia tách khỏi bản tính chân thật của mình. Trong hàng triệu cách nhỏ bé và vài cách lớn lao, bạn phớt lờ điều mà bản tính của bạn mong mỏi và luôn hối hả để có được những gì bạn được dạy để ham muốn.
.jpg "Xu hướng sách phi hư cấu thế kỷ 21 bộc lộ bản chất con người")
