Ánh sáng trong ta - Giữ lấy ánh sáng trong những ngày mù mịt nhất

Với một người phụ nữ da màu, xuất thân bình dân, bước vào Nhà Trắng, nơi ánh đèn sân khấu luôn chĩa thẳng, cảm giác bị soi xét, bị đánh giá là chuyện xảy ra hằng ngày.

Năm 2025, thế giới tiếp tục đối mặt với những biến động chưa từng có tiền lệ: khủng hoảng khí hậu, bất ổn chính trị, những bất trắc về kinh tế và làn sóng thay đổi xã hội ngày càng dâng cao. Cùng với đó là sự bùng nổ của mạng xã hội khiến con người dễ rơi vào vòng xoáy lo âu, áp lực và mất phương hướng. Nhiều người trẻ cảm thấy kiệt sức, nghi ngờ giá trị bản thân, và không biết đâu mới là lối đi đúng. 

Trong hoàn cảnh đó, có lẽ điều ta cần nhất không phải là thêm một lời chỉ dẫn, mà là một tiếng nói chân thành, dẫn lối bằng sự trải nghiệm và đồng cảm.

Giữa bối cảnh ấy, "Ánh sáng trong ta" (The light we carry) của Michelle Obama xuất hiện như một lời thì thầm đầy ấm áp và bền bỉ về sức mạnh nội tại, thứ mà mỗi người đều có thể thắp lên để bước qua bóng tối.

Nếu cuốn hồi ký đầu tay "Chất Michelle" (Becoming) là hành trình Michelle tìm kiếm và định hình bản thân giữa ánh đèn chính trị rực rỡ và cái bóng của lịch sử, thì với Ánh sáng trong ta, bà đi sâu hơn vào câu chuyện cá nhân, nơi bà không chỉ kể về thành tựu, mà còn thẳng thắn chia sẻ về nỗi sợ, sự tổn thương và những ngày tháng bất an mà ngay cả một cựu Đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ cũng không thể tránh khỏi.

Cuốn sách này kể về những khủng hoảng rất “con người”, từ tuổi thơ nghèo khó ở South Side, tới những năm tháng ở Nhà Trắng, cho đến những đêm mất ngủ vì đại dịch Covid-19. Michelle không tô vẽ bản thân như một biểu tượng siêu phàm, mà trở thành một người bạn đồng hành, kể những câu chuyện thật, cảm xúc thật, để cùng bạn tìm cách bước tiếp trong một thế giới bất định. 

Với giọng văn gần gũi, tự nhiên nhưng không kém phần sâu sắc, Michelle Obama không cố đưa ra những giải pháp "màu hồng" hay những công thức thành công giả tạo. Thay vào đó, bà mời gọi độc giả cùng bước vào hành trình nội tâm, nơi ánh sáng nhỏ bé của mỗi người, dù mong manh, vẫn có thể là nguồn sức mạnh bất tận khi đối diện với những thử thách của thời đại.

Michelle Obama không tuyên bố mình có giải pháp cho những khủng hoảng toàn cầu. Thay vào đó, bà thành thật thừa nhận nỗi sợ, sự bất an, và cả những ngày tháng bản thân cũng chìm trong hoài nghi, lo âu. 

Ngay từ những trang đầu, Michelle khẳng định: “Một trong những món quà lớn nhất mà bạn có thể trao cho chính mình là sự tự nhận thức.” Bà kể lại những trải nghiệm từ khi còn là một bé gái da màu trong khu dân cư nghèo Chicago, luôn ý thức được mình “khác biệt”, không phải vì bản thân kém cỏi, mà vì hệ thống xã hội gắn mác như thế.

Sự “khác biệt” từng khiến bà cảm thấy lạc lõng khi học ở Princeton, nhưng cũng chính sự khác biệt đó đã trở thành sức mạnh để bà không ngừng nỗ lực và sống tử tế. Trong những trang viết đầy cảm xúc, bà cũng chia sẻ với người đọc nỗi đau khi bị phân biệt chủng tộc, cách bà tự nhắc nhở mình “đừng biến mình thành nạn nhân”, và chọn cách biến nỗi đau thành động lực.

Tôi học cách giữ lấy sự khác biệt của mình như một phần của ánh sáng riêng. Ánh sáng ấy không phải để tỏa sáng hơn ai, mà để tôi không bị chìm trong bóng tối của người khác.

Với sự chân thật ấy, bà dần mở ra những câu chuyện mà ta không thấy được trên màn ảnh, như những bước đi chới với trong Nhà Trắng, nơi từng lời nói đều bị soi mói và những dị nghị về chủng tộc như những vết thương thầm lặng.

"Tôi có những ngày chỉ muốn trùm chăn kín đầu và giả vờ thế giới ngoài kia không tồn tại" bà viết. Nhưng thay vì để những cảm xúc tiêu cực cuốn đi, Michelle chọn một chiến lược sinh tồn, đó là tìm kiếm và nuôi dưỡng ánh sáng bên trong chính mình. 

Một trong những điểm khiến Ánh sáng trong ta gần gũi chính là sự thực tế. Michelle không đưa ra những lời khuyên sáo rỗng. Bà nói về việc tìm ánh sáng từ chính những thói quen nhỏ: từ việc đan len, tập thể dục, viết nhật ký… như cách để giữ nhịp sống ổn định giữa khủng hoảng.

Trong đại dịch, khi mọi thứ sụp đổ và bất an lên đến đỉnh điểm, bà không cố tỏ ra mạnh mẽ, mà thừa nhận mình cũng rơi vào trầm cảm, lo lắng và khó ngủ. Giải pháp của bà không phải là chạy trốn, mà là giữ vững những điều nhỏ nhất có thể kiểm soát: “Tôi không thể kiểm soát virus. Nhưng tôi có thể kiểm soát việc tôi ăn sáng, đi bộ 30 phút và gọi điện cho mẹ.”

Thói quen trở thành “ánh sáng nhỏ” như ánh đèn bếp buổi sớm giúp ta neo vào hiện tại, giữ một phần đời sống không bị cuốn trôi. Đối với Michelle, việc đan len, viết nhật ký… không chỉ là một sở thích, mà là phép thiền. Nó giúp bà yên lặng, tập trung và cảm thấy “đang làm ra điều gì đó bằng chính đôi tay mình, trong một thế giới mà mọi thứ dễ biến mất”.

Thông điệp mà bà mang đến ở đây không phải là “hãy làm điều lớn lao”, mà là: “Hãy bắt đầu bằng những việc nhỏ, đều đặn, tử tế với chính mình.”

Và trên hết, ánh sáng mà ta vẫn đang tìm kiếm kia đến từ việc chấp nhận bản thân mình: những điểm mạnh, những điểm yếu, những nỗi sợ hãi… Michelle Obama nhấn mạnh rằng sự tự chấp nhận không phải là một cảm xúc đến tự nhiên, mà là một kỹ năng cần luyện tập mỗi ngày. Cũng giống như cơ thể cần vận động để khỏe mạnh, tâm hồn cũng cần được chăm sóc, được nhắc nhở rằng mình xứng đáng, rằng mình vẫn có giá trị, ngay cả khi thế giới xung quanh trở nên bất ổn.

Từ tổn thương đến tự tin, từ câu chuyện hôn nhân đến khả năng “ngẩng cao đầu” trước những thử thách và biến động, những câu chuyện trong cuốn sách đã minh chứng cách Michelle biến trải nghiệm thật thành bài học chung cho bất kỳ ai đang chênh vênh, rằng chỉ khi dám thừa nhận sự yếu đuối, ta mới tìm thấy sức mạnh chân thực để tiến về phía trước.

Một điểm đáng chú ý trong Ánh sáng trong ta là cách Michelle Obama tháo bỏ vỏ bọc hoàn hảo mà nhiều người mặc định gán cho bà. Michelle không né tránh việc chia sẻ những lúc mình cảm thấy không đủ: không đủ giỏi, không đủ đẹp, không đủ "đúng chuẩn". Với một người phụ nữ da màu, xuất thân bình dân, bước vào Nhà Trắng, nơi ánh đèn sân khấu luôn chĩa thẳng, cảm giác bị soi xét, bị đánh giá là chuyện xảy ra hằng ngày. Nhưng thay vì gục ngã, bà chọn cách đối mặt, chọn phát triển nội lực và tự nhắc mình rằng: “Không ai được phép định nghĩa giá trị của mình, ngoài chính bản thân mình.”

Và cũng từ sự mong manh đó, sức mạnh thực sự hiện ra, một sức mạnh không đến từ việc "chiến thắng", mà từ việc "đứng vững" và tiếp tục tiến bước, từng bước một. Michelle Obama khuyến khích người đọc học cách làm bạn với nỗi sợ, thay vì để nó khống chế. "Sợ hãi là một phần của cuộc sống, nhưng ta có thể chọn cách bước đi cùng nó, thay vì chạy trốn."

Một trong những điểm chạm xúc động nhất trong sách chính là khi Michelle kể về quá trình học cách chấp nhận giá trị của bản thân, không phải vì những thành công hay vị trí xã hội, mà chính ở khả năng bị tổn thương và sự đồng cảm của mình. Bà viết: “Tôi đã học được cách chấp nhận rằng giá trị của chúng ta ẩn chứa trong khả năng dễ bị tổn thương…”. Đây là một thông điệp rất quan trọng trong thời đại mà ai cũng cố gắng để trở nên “hoàn hảo”, “bất bại” và mạnh mẽ trong mắt người khác.

Trong vai trò Đệ nhất phu nhân, bà từng bị chỉ trích, bị hiểu lầm, và không ít lần cảm thấy cô đơn giữa đám đông. Nhưng thay vì chọn cách né tránh, bà chọn mở lòng, học cách lắng nghe, đặt câu hỏi, và chấp nhận cả sự tổn thương.

Michelle kể về những cuộc trò chuyện khó khăn với chồng – cựu tổng thống Barack Obama, trong thời gian căng thẳng. Họ không phải lúc nào cũng đồng thuận, nhưng họ học cách “ngồi lại với sự bất đồng mà không buông bỏ nhau.”

Không ai đúng hoàn toàn. Nhưng tình yêu thực sự là khi bạn cố hiểu lý do người kia cảm thấy như thế.

Bà cũng nói về mối quan hệ bạn bè, cách phụ nữ có thể nâng đỡ nhau nếu không ganh đua. Nhóm bạn thân của Michelle, những người mà bà gọi là “những người giữ ánh sáng” là nơi bà có thể là chính mình, chia sẻ nỗi buồn và cùng nhau vượt qua.

Michelle tin rằng chính những phần dễ tổn thương, những vết nứt trong mỗi người mới là điều khiến ta kết nối sâu sắc hơn với người khác. Bà không né tránh đau khổ, mà chấp nhận nó như một phần của hành trình sống, là động lực để cố gắng trở thành phiên bản tốt hơn mỗi ngày.

Ánh sáng, theo Michelle, không đến từ việc cố gắng chứng tỏ hay “chiến thắng” người khác, mà từ sự hiểu biết chính mình, chấp nhận câu chuyện riêng của mình, và dũng cảm kể lại câu chuyện ấy theo cách chân thật nhất. Sự bình an từ đó mới có thể nảy nở, không phải khi ta gạt bỏ tổn thương, mà khi ta biết dùng nó để thắp sáng lòng trắc ẩn.

Câu nói: “Một gia đình vững mạnh hơn là một nguồn sáng khác. Một cộng đồng gắn kết cũng là một nguồn sáng khác.” đã mở rộng ý nghĩa của ánh sáng, từ cá nhân sang cộng đồng. Từ việc hiểu chính mình, ta học cách kết nối và lan tỏa sự chữa lành tới những người xung quanh.

Một trong những điểm ấn tượng nhất của cuốn sách là khi Michelle kể về các bức thư bà nhận được từ những cô gái trẻ sau vụ việc George Floyd - người đàn ông da màu bị cảnh sát sát hại năm 2020. Một cô bé mười lăm tuổi tên Iman đã viết: “Con muốn thay đổi toàn bộ hệ thống xã hội ngay bây giờ…”. Một cô gái khác, Tiffany, cũng chia sẻ rằng cô muốn trở thành người thay đổi thế giới bằng âm nhạc và nghệ thuật, truyền cảm hứng như Beyoncé - “nhưng vĩ đại hơn.”

Michelle không phủ nhận hay dập tắt ngọn lửa nhiệt huyết của những người trẻ. Bà cảm nhận được sự thôi thúc muốn hành động, muốn tạo ra thay đổi, muốn ý nghĩa hóa cuộc đời, thứ mà ai là người trẻ cũng từng mang trong tim. Nhưng bà cũng nhẹ nhàng nhắc nhở: “Đúng vậy, điều đó hoàn toàn chính xác. Khi bạn muốn tạo ra sự khác biệt… đừng lơ là chăm sóc tinh thần của mình.”

Bà hiểu rằng đằng sau khát vọng thay đổi thế giới là những trái tim dễ tổn thương, những tâm hồn dễ bị kiệt sức nếu không biết nghỉ ngơi và tự chữa lành. Điều này cực kỳ quan trọng, nhất là trong thời đại hiện nay khi quá nhiều người trẻ “burnout” vì ôm quá nhiều kỳ vọng về việc “phải thành công, phải truyền cảm hứng, phải làm điều lớn lao.”

Câu nói “Nhưng đôi khi sức khỏe tâm thần của con cản trở con làm những điều mình muốn” từ Tiffany không chỉ là tiếng lòng của một cô gái mà còn là nỗi niềm chung của nhiều người đang gắng gượng giữa những áp lực vô hình. Michelle đã dành sự thấu cảm cho điều đó, và tiếp thêm sức mạnh để người trẻ hiểu rằng: làm được điều lớn lao không có nghĩa là đánh đổi chính mình.

Ánh sáng trong ta không phải là một cẩm nang tự lực kiểu “làm thế nào để hạnh phúc”. Nó là một tập hợp những câu chuyện riêng tư, lời thú nhận thành thật và cả những suy ngẫm sâu sắc, nhẹ nhàng nhưng đầy sức nặng.

Michelle Obama không bảo bạn phải làm gì. Bà kể rằng chính bà cũng từng hoảng loạn, từng cảm thấy lạc lối và bà đã chọn giữ lấy những thói quen tốt, những người bạn tin cậy, và niềm tin rằng mình vẫn có giá trị, vẫn có điều để cho đi.

Trong thế giới hôm nay, nơi mà niềm tin dễ lung lay, nơi ta luôn bị so sánh và hoài nghi bản thân, thì Ánh sáng trong ta giống như một ngọn hải đăng luôn sáng đèn, giúp ta nhớ rằng: không ai có tất cả câu trả lời, nhưng mỗi người đều có quyền sống, yêu thương và hy vọng theo cách của riêng mình.

Một điểm nổi bật nữa trong Ánh sáng trong ta là cách Michelle Obama mở rộng câu chuyện cá nhân thành một lời kêu gọi cộng đồng. Bà không chỉ nói về việc "bản thân tôi làm thế nào để vượt qua," mà còn nhấn mạnh vai trò của mỗi người trong việc trở thành nguồn sáng cho người khác.

Trong thế giới đầy chia rẽ ngày nay, sự tử tế, lòng trắc ẩn và khả năng lắng nghe trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Michelle Obama kêu gọi chúng ta: hãy là ánh sáng cho chính mình, và sau đó, trở thành ánh sáng cho người khác. Không cần phải làm những điều vĩ đại đôi khi, chỉ một nụ cười, một cái ôm, một lời hỏi thăm chân thành cũng đủ để thắp sáng một ngày của ai đó.

Cuốn sách kết thúc bằng tinh thần đầy hy vọng và một lời nhắc rằng, ngay cả trong những ngày đen tối nhất, ánh sáng vẫn luôn tồn tại, chỉ cần ta dám tìm kiếm và nuôi dưỡng nó.

“Nếu bạn không thể nhìn thấy ánh sáng, hãy trở thành ánh sáng.” – Michelle Obama