Vì sao khoa học luôn cần đến nghệ thuật?

03/05/2020 18:30
Vì sao khoa học luôn cần đến nghệ thuật?

Nghệ thuật là một công cụ sắc bén để kể một câu chuyện về khoa học.

   Với nhiều ngành khoa học liên quan đến những điều kỳ lạ nhất của thế giới động vật, đại loại như những sinh vật có đôi mắt và cơ thể khác biệt với bản thân con người chúng ta, nghệ thuật có thể giúp chúng ta trải nghiệm những phần khó tưởng tượng này của thế giới tự nhiên và làm sáng tỏ những khám phá khoa học mới.

      Bảo tàng Lịch sử tự nhiên - National Museum of Natural History là một trong những bảo tàng lớn nhất của Viện Smithsonian - một học viện nghiên cứu về bảo tàng của chính phủ Mỹ  

Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Mỹ (National Museum of Natural History) nằm trong một quần thể với rất nhiều Bảo tàng tại công viên National Mall Quốc gia ở thủ đô Washington DC, Mỹ. Đây là một trong những bảo tàng khoa học tự nhiên lớn nhất thế giới với hàng chục triệu lượt khách đến tham quan trong năm.

Bảo tàng được khai trương từ năm năm 1910, hiện viện Smithsonian quản lý. Hơn một trăm năm tồn tại, bảo tàng sở hữu sưu tập với 126 triệu mẫu vật gồm thực vật, động vật, hóa thạch, khoáng vật, đá, thiên thạch, di cốt và các hiện vật văn hoá về lịch sử loài người. Đây cũng là nơi có khoảng 185 nhà khoa học lịch sử tự nhiên chuyên nghiệp - nhóm các nhà khoa học chuyên nghiên cứu về lịch sử tự nhiên và văn hoá lớn nhất trên thế giới.

National Museum of Natural History với hàng triệu hiện vật về thế tự nhiên thu hút người xem

Một Thế Giới xin giới thiệu đến bạn đọc bài viết của tác giả Raven Capone Benko - một thực tập viên truyền thông khoa học tại khoa Động vật không xương sống thuộc Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Mỹ. Bài viết đăng trên tạp chí khoa học Smithsonian vào cuối tháng 4.2020.

Vì sao khoa học lại cần đến nghệ thuật?

Nghệ thuật là một công cụ sắc bén để kể một câu chuyện về khoa học. Với nhiều ngành khoa học liên quan đến những điều kỳ lạ nhất của thế giới động vật, đại loại như những sinh vật có đôi mắt và cơ thể khác biệt với bản thân con người chúng ta, nghệ thuật có thể giúp chúng ta trải nghiệm những phần khó tưởng tượng này của thế giới tự nhiên và làm sáng tỏ những khám phá khoa học mới.

Phòng trưng bày Động vật không xương sống của Bảo tàng lịch sử tự nhiên quốc gia (Mỹ) trông đợi rất nhiều vào trí tưởng tượng nghệ thuật để trưng bày các sinh vật sống ở dưới đại dương sâu thẳm và luôn kỳ quái.

Từ việc truyền tải kiến thức cho những khách tham quan bảo tàng ham hiểu biết đến cách tiếp cận mang tính sáng tạo đối với quy trình khoa học, nghệ thuật luôn là một thành phần quan trọng của khoa học trong phòng trưng bày động vật không xương sống và trong toàn bảo tàng.

Karen Osborn - nhà động vật học và động vật không xương sống tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia đã sử dụng nhiếp ảnh để giúp mọi người kết nối với các động vật biển khó nhìn như loài sứa biển sâu này

Nghệ thuật khiến giáo dục khoa học trở nên cuốn hút

Alia Payne là một trong số các họa sĩ làm việc cùng với các nhà khoa học trong đủ mọi các loại dự án thuộc gian trưng bày Động vật không xương sống.

Alia Payne, chuyên ngành Nghệ thuật tương tác tại Đại học mỹ thuật Maryland, đã đến bảo tàng để làm việc với các bộ sưu tập những con sứa sống. Trong khi quan tâm chăm sóc chúng trong phòng thí nghiệm, Payne cũng đưa những người bạn không xương sống của mình đến bảo tàng và kể cho khách tham quan về cấu tạo sinh học của loài sứa.

Khách tham quan luôn hỏi cô cùng một câu hỏi, làm thế nào để sứa có thể đốt? Tuy cô đã có câu trả lời khoa học cho họ nhưng vẫn cảm thấy rất khó để giải thích việc các tế bào chích siêu nhỏ phát ra từ những xúc tu mềm oặt mà không có hình ảnh rõ ràng.

Mô hình bằng đất sét của Payne về một tế bào châm chích của sứa, được gọi là tuyến trùng

Chính vào thời điểm đó, một ý nghĩ vụt lóe lên trong tâm trí Payne. Cô có thể chỉ cho khách tham quan cách sứa đốt bằng công cụ nghệ thuật. Payne ngay lập tức được làm việc trong cửa hàng điêu khắc tại trường của cô và vui mừng mang các tế bào chích siêu nhỏ để mọi người có thể quan sát đầy đủ.

Payne đã lập một mô hình 3D của một trong những tế bào chích mà các xúc tu sử dụng, được gọi tên một loài giun tròn mà du khách có thể chạm vào và tương tác. Mô hình đã cho khách thấy sứa đốt bỏng rát và giúp Payne giải thích cách chăm sóc người bị sứa đốt.

“Tôi đã luôn yêu thích nghệ thuật vì nó luôn mang tính giáo giáo dục. Chúng ta học hỏi dễ dàng hơn khi có thứ gì đó để chơi và tương tác” – Payne chia sẻ.

Alia Payne đã vẽ theo dạng phim hoạt hình để mô tả con bạch tuộc này thoát khỏi một cái lọ thủy tinh như thế nào để truyền đi thông điệp bảo vệ các loài động vật biển

Đó không phải là lần duy nhất cô lập mô hình 3D khi sử dụng năng khiếu nghệ thuật của mình để chia sẻ kiến thức khoa học. Trong Ngày bạch tuộc thế giới, cô đã vẽ một biếm họa về một con bạch tuộc thoát ra từ một chiếc lon nhờ thân hình không xương uốn éo để kể với những người hâm mộ trên Instagram của viện bảo tàng về cấu trúc sinh học độc đáo của sứa. Payne chia sẻ: “Vấn để là mang yếu tố giải trí vào khoa học nhằm tạo ra một sân chơi cho mọi người ở mọi lứa tuổi có thể cùng nhau học hỏi”.

Nghệ thuật mở cửa sổ vào thế giới tự nhiên

Trong khi giúp xã hội trải nghiệm khoa học thì nghệ thuật cũng giúp các nhà khoa học hiểu về thế giới tự nhiên.

Tiến sĩ Karen Osborn, người phụ trách và nhà động vật học chuyên về động vật không xương sống tại bảo tàng. Cô đã tập trung vào các sinh vật kỳ lạ của môi trường sống lớn nhất đại dương - tầng nước giữa. Osborn khám phá vùng nước rộng lớn giữa đáy biển và bề mặt này để nghiên cứu cách thức động vật thích nghi với môi trường tối tăm khan hiếm thức ăn này.

Các sinh vật tầng nước giữa, chẳng hạn như quần thể động vật giáp xác nhỏ có 11 loại mắt khác nhau, sở hữu đủ mọi loại tính năng độc đáo để giúp chúng sống sót trong môi trường khắc nghiệt. Nghiên cứu của Osborn giúp chúng ta hiểu được những con vật này xuất hiện như thế nào.

Bức ảnh con bạch tuộc (Cirrothauma m Huri) dưới biển sâu Osborn chụp

Các nghiên cứu của tiến sĩ Osborn về động vật rất cuốn hút khi quan sát chúng trong tự nhiên. Tuy nhiên, mấy ai được dùng các thiết bị dưới biển sâu để nhìn thấy chúng trực tiếp. “Khi bạn muốn mọi người coi trọng những loài động vật mà bạn quan tâm, bạn đã phải đưa cho họ thứ gì đó để tiếp tục. Tôi muốn cho mọi người thấy những gì tôi thấy ở động vật”- Osborn chia sẻ.

Osborn đã tận dụng năng khiếu nghệ thuật của mình để cho mọi người thấy những loài động vật tầng nước giữa khó nắm bắt, khó nhìn thấy nhưng chúng đẹp mê hồn và rất kỳ lạ.

“Vì vậy, tôi bắt đầu học nhiếp ảnh. Nhiếp ảnh thực sự rất quan trọng vì những con vật này không có vẻ gì tuyệt vời khi chúng được bảo quản trong một cái lọ thủy tinh trong các bộ sưu tập ở bảo tàng”, Osborn nói.

Osborn cũng đã sử dụng kiến thức nghệ thuật của mình để giúp thiết kế các triển lãm cho bảo tàng như những gian trưng bày "Cuộc sống trong một khối nước", một hình ảnh sống động về thế giới đại dương siêu nhỏ. Osborn đã sử dụng mô hình 3D của sinh vật phù du và rất nhiều bức ảnh đẹp để tái tạo sự sống ở tầng nước giữa nhằm giúp khách tham quan trải nghiệm khu vực khó tiếp cận này dưới đại dương.

Nghệ thuật giúp hoàn thiện quy trình khoa học

Nghệ thuật thậm chí ảnh hưởng đến cách thức các nhà khoa học làm khoa học.

Nghiên cứu của Osborn khi xem xét các hình thái động vật làm sáng tỏ hơn về cấu trúc cơ thể, cách chúng di chuyển và những bộ phận cơ thể khác nhau giúp chúng ta có thể biết về sự tiến hóa của động vật.

Nhóm của tiến sĩ Osborn cũng đang xem xét cách một con giun Tomopteris - loài động vật không xương sống bơi tự do để giúp ngành công nghệ chế tạo robot phát triển những robot tốt hơn, nhẹ hơn và cơ động hơn.

Bức ảnh mô hình con giun biển Tomopteris đang bơi

Những nghiên cứu này không chỉ là vấn đề khoa học mà còn phải có một tâm hồn nhạy cảm, một góc nhìn nghệ thuật để thấy được cuộc sống kỳ lạ và cuốn hút của các sinh vật khác sống giữa đất liền và biển. “Cần có con mắt “tinh đời” và được đào tạo chuyên sâu để phân biết các hình thái khác nhau. Tôi vẽ tranh minh họa, phác họa và chụp ảnh con vật để hiểu cấu trúc của nó - Osborn giải thích.

Khả năng chú ý cẩn thận đến các mẫu, hình dạng và các tỷ lệ hình học giúp các nhà khoa học quan sát và khám phá chính xác các trụ cột chính của quy trình khoa học. Nó cũng giúp họ tạo ra hình ảnh rõ ràng từ dữ liệu thu thập được. Cụ thể là những đồ thị, hình vẽ và minh họa khoa học đều trở nên sinh động và dễ hiểu hơn khi thực hiện bằng nghệ thuật.

Nghệ thuật có vị trí trong khoa học

Nhiều họa sĩ có thiên hướng khoa học tìm đường đến lĩnh vực minh họa khoa học, nơi họ giúp ghi lại những khám phá khoa học mới và làm cho những phần trừu tượng của khoa học trở nên dễ hiểu hơn.

Cuối năm ngoái, tiến sĩ Allen Collins, người phụ trách và nhà nghiên cứu về động vật không xương sống tại bảo tàng cùng nhà minh họa khoa học, Nick Bezio đã làm việc với một nhóm nhà khoa học để mô tả những khối chất nhờn mà họ tìm thấy bị rò từ sứa biển Cassiopea, có một khả năng kỳ lạ là tiết ra những quả bóng chất nhờn mà các nhà nghiên cứu gọi đùa là “lựu đạn nhầy nhụa”. Chúng cũng gây ra các cú đốt như một xúc tu của con sứa. Nhóm nghiên cứu gọi chất nhờn đó là cassiosome mà mọi người gặp phải khi bơi ở biển.

Hình minh họa của Bezio cho thấy cấu trúc bên trong và bên ngoài "lựu đạn nhầy nhụa" của sứa biển Cassiopea. Hình minh họa đầu tiên được phác họa bằng mực trên một loại nhựa trong suốt đặc biệt, được gọi là duralene, sau đó được số hóa bằng Photoshop

Bằng cách giải phẫu, các nhà nghiên cứu đã giải thích được cách bong bóng nhầy đó có thể chích mà không cần bản thân con sứa. Thông thường, các nhà nghiên cứu sẽ sử dụng các bức ảnh để ghi lại cấu trúc mới, nhưng họ không thể thu được bức ảnh đầy đủ của cassiosome sau khi thử nhiều phương pháp chụp ảnh siêu nhỏ. Đây chính là lúc vai trò của một họa sĩ minh họa như Bezio được phát huy. “Tôi đã từng có thể tạo ra một hình ảnh ở giữa cho thấy những gì bạn đang nhìn giống như một khối u có lông”, - Bezio nói đùa.

Anh đã phác thảo nhiều bản vẽ với nhóm, cuối cùng dừng lại ở bức mô tả các lớp bên trong và bên ngoài của loài sứa cassiosome. Bezio được truyền cảm hứng từ các họa sĩ chuyên minh họa khoa học khác, những người đã tạo ra những hình ảnh tương tự để mô tả các lớp khác nhau của lớp vỏ trái đất.

Khi nghệ thuật kể câu chuyện khoa học

Nếu thiếu nghệ thuật thì các loài động vật không xương sống độc đáo sinh sống ở đại dương được nghiên cứu tại bảo tàng cũng sẽ bị ẩn giấu trong các bộ sưu tập. Sáng tạo nghệ thuật mang lại cơ hội để các sinh vật đó thể hiện màu sắc tươi sáng, cơ thể quyến rũ và sự thích nghi đầy lý thú đối với các nhà khoa học của viện bảo tàng, khách tham quan và toàn thế giới. Đến lượt mình, nghệ thuật cố kết các nhà khoa học bằng sự sáng tạo và hỗ trợ quá trình nghiên cứu của các nhà khoa học bằng những khám phá đầy nghệ thuật.

Các mẫu vật về động vật không xương sống tại National Museum of Natural History

Nhờ kết hợp khoa học với trí tưởng tượng khi kể chuyện khoa học, nghệ thuật giúp làm nổi bật vẻ đẹp của những loài động vật không xương sống ở đại dương, ngay cả những loài chỉ phù hợp với phim kinh dị. Như vậy nghệ thuật kết nối mọi người cùng óc tò mò bẩm sinh của họ với sự kỳ lạ của vương quốc động vật tại các bảo tàng.

Đó cũng chính là lý do vì sao khoa học luôn cần đến nghệ thuật.

Tiểu Vũ (dịch)


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Nhiếp ảnh... đồ chơi: Thú chơi tưởng dễ nhưng “cực khó”

Anh Mitchel Wu (57 tuổi) sống ở thành phố Los Angeles, bang California, Mỹ, có sở thích… chơi đồ chơi, sắp đặt các bối cảnh với đồ chơi rồi chụp hình lại.

Triển lãm chủ đề lịch sử bằng công nghệ thực tế ảo

Triển lãm ứng dụng công nghệ thực tế ảo 360 VR giúp mô phỏng không gian thật với kiến trúc giả lập tương đồng với thực tế. Các tài liệu, ấn phẩm trưng bày trong không gian ảo được scan với độ chính xác cao để người xem có thể theo dõi sâu thông tin bằng cách thao tác trực tiếp qua các thiết bị công nghệ thông minh.

Khoảnh khắc kiến trúc đẹp nhất năm 2020 gọi tên nhiếp ảnh gia Việt Nam

Hơn 10.000 bức ảnh đã gửi về tham dự cuộc thi nhiếp ảnh xoay quanh đề tài kiến trúc #Architecture2020 do ứng dụng chia sẻ ảnh Agora tổ chức.

Sự nghiệp hội họa rực rỡ của nữ họa sĩ cả cuộc đời sống trong bi kịch

Khi chỉ còn một năm để sống trên đời, khi rơi vào tình cảnh nằm liệt giường vì đau ốm, nữ họa sĩ nổi tiếng người Mexico - Frida Kahlo đã biến phòng bệnh của mình trở thành triển lãm.

Ứng dụng công nghệ tái hiện những chiến tích của biệt động Sài Gòn

Trận đánh tàu sân bay USNS Card cũng được giới thiệu trọng điểm tại đây. Cái tên Lâm Sơn Náo đã trở nên nổi tiếng vì đây gần như là trận đánh duy nhất trên thế giới mà có thể dùng vũ khí thông thường đánh chìm tàu sân bay hộ tống của Mỹ.

Bên tách cà phê - Hàng quán cà phê trong cuộc cách mạng 'Văn hóa hồn người'

Con người đã luôn suy ngẫm giải đáp những bí mật của vũ trụ và loài người. Sự phát triển của khoa học đã khai phá một phần về thế giới vật chất, và vẫn tiếp tục giải mã các dấu hiệu về ý thức tư duy…

Diện mạo đô thị TPHCM sau 45 năm giải phóng

Hệ thống giao thông đô thị mở rộng cùng với sự xuất hiện của tuyến đường sắt đô thị, những dòng kênh được chỉnh trang, những tòa nhà chọc trời mang lại sức sống, diện mạo mới cho TPHCM.

Đường sách TP.HCM hoạt động trở lại sau thời gian tạm nghỉ vì COVID-19

Sau thời gian tạm nghỉ để chống COVID-19, Đường sách TP.HCM đã chính thức hoạt động trở lại kèm theo các điều kiện về an toàn trong phòng chống dịch bệnh.

Con đường chính trực của Martha Beck mời gọi mỗi người sống thật với bản thân mình

Trong thế giới đầy rẫy áp lực, việc giữ được sự chính trực và toàn vẹn của chính mình không dễ dàng. Hiểu được điều đó, nhà xã hội học Martha Beck đã viết cuốn sách Con đường chính trực như một lời mời gọi mỗi người quay trở về với bản thân.

Nghệ sĩ Trần Mạnh Tuấn: Thổi hồn vào nhạc Trịnh bằng câu chuyện của đời mình

Giải trí - Tiểu Vũ - 02/04/2025 14:00
Nghệ sĩ Trần Mạnh Tuấn không chỉ thổi hồn vào những bản nhạc của Trịnh mà qua những giai điệu ấy anh đã kể câu chuyện của đời mình khi có một tình yêu thủy chung và một tình bạn rất đẹp.

Xem Địa đạo: 'Tôi phát khóc khi nghĩ đến những người du kích, tuổi trẻ thời ấy khủng khiếp'

Điện ảnh - Lê Giang - TT - 02/04/2025 13:04
Các bạn trẻ ơi, các bạn có thể nghĩ phim này khó coi. Không phải đâu. Phim này rất hấp dẫn vì chân thật chưa từng thấy! Nghệ sĩ Cao Minh nói trong buổi ra mắt phim Địa đạo.

Trịnh Công Sơn và Khánh Ly tình tri kỷ

Giải trí - Long Phạm - 02/04/2025 13:00
Dù không phải tình nhân nhưng giữa Trịnh Công Sơn và Khánh Ly lại tồn tại một tình tri kỷ mà không bóng hồng nào có được khi bước qua đời ông.

Nghe nhạc Trịnh: ‘Yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ’

Giải trí - Tiểu Vũ - 02/04/2025 12:00
"Yêu em lòng chợt từ bi bất ngờ”, có lẽ là một trong những câu hát sâu sắc và đặc biệt nhất trong ca từ của Trịnh Công Sơn.

OpenAI, Google, Anthropic với các động thái AI mới gây bất ngờ

Kỹ năng - Sơn Vân - 02/04/2025 11:00
Tuần qua là một tuần sôi động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) khi các công ty hàng đầu giới thiệu hàng loạt công cụ, mô hình và nghiên cứu mới.

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 2: Những thương hiệu đi cùng năm tháng

Văn hóa - ANH THƯ - 02/04/2025 09:55
Trong tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có viết: “Hồi đó, tôi chỉ thích có 3 món: mì gói, mì gói và dĩ nhiên mì gói”.

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

Văn hóa - ANH THƯ - 02/04/2025 09:51
Sau năm 1975, nước ta đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau nhiều năm chiến tranh, cơ sở hạ tầng lạc hậu, sản xuất đình trệ và đời sống người dân gặp nhiều khó khăn...

Đặc sắc tour du lịch lễ 30-4, 1-5

Giải trí - THI HỒNG - 02/04/2025 09:45
Trong kỳ nghỉ lễ 30-4 và 1-5 này, TPHCM sẽ có thêm nhiều tour tuyến hấp dẫn phục vụ du khách trong nước và quốc tế đến vui chơi, nghỉ dưỡng, bao gồm cả tour ngày và tour đêm.

Xem Khi cuộc đời cho bạn quả quýt, tôi thấm câu nói: "Con ơi, hãy ước mơ thay phần mẹ"

Điện ảnh - Đông - 02/04/2025 09:00
Ngày mẹ ra đi, câu nói này cứ ám ảnh lấy tôi.

Con đường chính trực của Martha Beck mời gọi mỗi người sống thật với bản thân mình

Từ sách - Phim - Hồ Lam - 02/04/2025 08:00
Trong thế giới đầy rẫy áp lực, việc giữ được sự chính trực và toàn vẹn của chính mình không dễ dàng. Hiểu được điều đó, nhà xã hội học Martha Beck đã viết cuốn sách Con đường chính trực như một lời mời gọi mỗi người quay trở về với bản thân.

Người trẻ hát nhạc Trịnh: Làm mới nhưng vẫn giữ hồn xưa

Giải trí - Tiểu Vũ - 01/04/2025 14:00
Nhạc Trịnh dù thể hiện dưới bất cứ hình thức nào thì vẫn giữ nguyên những giá trị cốt lõi của người nhạc sĩ tài hoa.

Thể Thiên: Hành trình cách tân nhạc Trịnh Công Sơn

Giải trí - Tiểu Vũ - 01/04/2025 13:00
Thể Thiên có một hành trình cách tân nhạc Trịnh vô cùng ấn tượng để khẳng định dấu ấn cá nhân, đã thu hút sự chú ý của công chúng lẫn báo chí quốc tế.

Chàng trai TP.HCM biến bánh kem thành tác phẩm nghệ thuật đẹp đến không nỡ ăn

Phong cách sống - Nhật Thùy - 01/04/2025 12:00
Nhiều chiếc bánh kem của Anh Triết trông như tác phẩm điêu khắc hoàn mỹ, hoặc mô phỏng túi hàng hiệu y như thật, khiến khách hàng luyến tiếc không nỡ ăn.

Gemini lại "vượt mặt" ChatGPT với tính năng mới

Kỹ năng - Tuấn Anh - 01/04/2025 11:00
Gemini AI vừa có một tính năng mới mà ChatGPT chưa thể sánh kịp.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 5, 03/04/2025