Gia Định là nhớ - Sài Gòn là thương - Chợ Cũ hơn một thế kỷ lừng lẫy trên vỉa hè

Quang Bình17/11/2022 08:00
Gia Định là nhớ - Sài Gòn là thương - Chợ Cũ hơn một thế kỷ lừng lẫy trên vỉa hè

Năm 1860, dù phải bận đối phó với các đợt phản công của quan quân nhà Nguyễn, người Pháp vẫn quyết định xây dựng ngôi chợ mới ngay trên khu vực vừa kiểm soát.

Điều này cho thấy người Pháp đã nhận ra vị trí quan trọng của ngôi chợ nằm giữa lòng Sài Gòn này.

Chợ Bến Thành xưa hồi sinh mạnh mẽ

Ngôi chợ có năm gian được xây dựng rất nhanh bằng cột gỗ, mái lá và được đưa vào hoạt động ngay từ năm 1860. Đến năm 1870, một gian bị cháy và chợ được xây dựng lại bằng cột gạch, sườn gỗ và lợp ngói, riêng gian bán thịt thì được lợp tôn và lát đá granite. Ngôi chợ xây dựng lại này cũng có năm gian bày bán đồ khô, cá, thịt, thực phẩm và tạp hóa.

Chợ Bến Thành ngay lập tức hồi sinh mạnh mẽ, ghe thuyền các nơi đổ đến mua bán chật con kinh trước chợ và rạch Cầu Sấu (góc trái sau chợ - nay là Hàm Nghi, vốn là đường nước để lên xuống hàng hóa và khách đi chợ) phía sau. Nam kỳ phong tục nhơn vật diễn ca của Nguyễn Liên Phong (xuất bản năm 1909) đã dành 50 dòng thơ ca ngợi sự sầm uất của ngôi chợ này:

Bến Thành chợ rộng tứ vi

Mấy cửa hàng xén ở thì quanh năm (...)

Bánh trái biết mấy chục hàng

Bò heo thớt thịt nhảy tràn dọc ngang...

Nhiều năm hoạt động, ngôi chợ xuống cấp, cùng với đó là kinh Chợ Vải nhiều rác bốc mùi hôi thối ngay trước Tòa Thị Chính (nay là trụ sở Ủy ban Nhân dân TP. HCM) đến mức cư dân xung quanh làm đơn phản đối lên Hội đồng thành phố Sài Gòn. Năm 1887, kinh Charner bị lấp hoàn toàn và trở thành đại lộ Charner, dân quen gọi là đường Kinh Lấp. Hai bên đại lộ, nhà của người Việt, Hoa, Ấn, Miên... san sát, buôn bán sầm uất. Xung quanh khu vực chợ là hàng loạt nhà hàng, khách sạn, tòa soạn báo…

Hội đồng thành phố lên kế hoạch làm chợ Bến Thành mới tại vị trí khu vực đầm Bồ-rệt (marais Boresse) với kinh phí dự trù 400.000 franc, nhưng thực tế khi xây dựng là 975.000 franc. Sau khi chợ Bến Thành khai thị vào tháng 3-1914, khu vực chợ cũ bị giải tỏa để xây dựng ngân khố (trước 1975 là Tổng nha Ngân khố, nay là Kho bạc TP. HCM), riêng gian bán thịt lợp tôn phía sau được giữ lại. Chỉ một “mầm mống” đó thôi, chợ Cũ lại tiếp tục sống hơn một thế kỷ đến tận hôm nay.

Chợ Bến Thành năm 1888 khi chưa lấp kinh, lúc này không còn nằm ở bến sông như ngôi chợ cũ mà được bố trí sâu trong kinh chợ Vải. Vị trí cụ thể hiện nay nằm trong phạm vi bốn con đường: Nguyễn Huệ, Hải Triều, Hồ Tùng Mậu và Ngô Đức Kế. - Ảnh tư liệu.

Chợ Cũ sầm uất với thịt quay bánh mì, cơm thố và... cà phê dĩa

Từ gian thịt được giữ lại nhưng đẩy ra phía sau, chợ Cũ hoạt động ngay vỉa hè đại lộ de la Somme (nay là Hàm Nghi) có mặt tiền rộng như ở đại lộ Charner. Vị trí mới này vừa có thể thông ra sông Sài Gòn lại vừa dễ dàng đi thẳng ra chợ Bến Thành mới cách đó vài trăm mét. Khi này, chợ Bến Thành cũ được người dân nói gọn thành chợ Cũ; còn chợ Bến Thành mới xây được gọi là chợ Mới.

Nhưng gian hàng thịt cuối cùng cũng bị giải tỏa. Tuy không có nhà lồng chợ, không có bảng tên và chỉ sống trên vỉa hè, vậy mà sức sống của chợ Cũ vẫn mãnh liệt đến mức “hùng cứ” cả hai con đường Tôn Thất Đạm và Hồ Tùng Mậu. Thậm chí phạm vi của chợ còn “mon men” ra tới Hải Triều, Pasteur...

Ngoài những mặt hàng phổ thông, trong khi chợ Mới có thế mạnh về thực phẩm thì chợ Cũ còn khai thác thêm chuyện ăn uống. Vốn là khu vực sinh sống lâu đời của cư dân gốc Quảng Đông, chợ Cũ có nền ẩm thực Trung Hoa phong phú không hề thua kém hàng quán ở Chợ Lớn. Vì thế, chợ Cũ dễ dàng trở thành địa điểm ẩm thực không thể thiếu không chỉ của dân Sài Gòn mà còn của dân Nam kỳ lục tỉnh nếu có dịp đến thành phố.

Gian hàng thịt còn sót lại khi xưa nhanh chóng “hóa thân” thành nhiều tiệm thịt quay bánh mì với da giòn, ngọt vị mật ong nhưng thịt rất mềm… lừng lẫy cho đến ngày nay. Chưa hết, còn những món cao lầu chợ Cũ, cà phê dĩa, hủ tiếu, bánh mì xíu mại... Có ai người Sài Gòn nghe nhắc đến mà không muốn lập tức ghé ăn?

Con nít Sài Gòn trước quán thịt heo quay, vịt quay Thiên Nhiên trên đường Hàm Nghi năm 1966. Người đàn ông góc trái ảnh là thợ chính của tiệm Thiên Nhiên lúc đó. - Ảnh tư liệu.

Dãy tiệm thịt quay bánh mì san sát trên đường Hàm Nghi năm 1966. Tiệm Thiên Nhiên hiện nay (2022) vẫn còn. 
- Ảnh: Thomas W. Johnson.

Trong đó, hai món “tuyệt chiêu” nhất nhưng lại “rẻ rề” của khu chợ Cũ này là cơm thố và cà phê dĩa. Trước năm 1975, nhiều hôm Chủ nhật mấy thằng con nít chúng tôi được gia đình đưa đi Sở Thú chơi sau khi ghé chợ Cũ ăn đã đời. Ở chợ Cũ, đám nhỏ chúng tôi há hốc mồm khi thấy hàng trăm vị khách ngồi chồm hổm trên ghế. Khi ly cà phê nóng hổi bưng ra trên dĩa, mấy vị khách từ “thầy Hai” (công chức, trí thức) cho đến ông ba gác, đạp xích lô, thợ thuyền… đổ ra dĩa, thổi cho bớt nóng và... húp. Mùi cà phê nóng bay ngập, khách ngồi bên nhau chật chội có lẽ đã thành ký ức khó quên của người Sài Gòn về ngôi chợ này.

Còn cơm thố đựng trong các thố men hoa xanh nước biển, hấp trong chiếc xửng nhiều tầng bằng tre ăn với cá kho khô, canh cải bẹ nấu với cá thác lác ở mấy quán góc Tôn Thất Đạm - Hàm Nghi (hiện còn một quán trên đường Tôn Thất Đạm). Mỗi thố chừng một chén cơm nhỏ nên có ông chạy ba gác ăn một lần năm, sáu thố. Dân có tiền thì chỉ ăn một, hai thố nhưng thay vì kêu cá kho khô thì kêu gà nướng, bồ câu quay, cá hấp... Giàu nghèo gì cũng ngồi cạnh nhau ăn rất bình thường, chuyện trò với nhau rôm rả.

Hơn 200 năm có mặt trên đất Sài Gòn, chợ Bến Thành đã bao phen long đong, dời đổi, thậm chí có lúc tưởng đã không còn. Nhưng rồi ngôi chợ ấy lại hồi sinh mạnh mẽ, dù sống trên vỉa hè mà vẫn tồn tại cho đến nay. Hơn một thế kỷ... không nhà!

Bạn có thể đặt mua sách tại đây.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

‘Không còn bệnh tim’ – 3 bước đơn giản giúp bạn cải thiện sức khỏe tim mạch

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên phạm vi toàn cầu. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết oxit nitric (NO), chất độc trong công nghiệp lại có thể trở thành “phân tử kỳ diệu” cứu sống hàng triệu người.
2

Tài chính cho mọi người - Góc nhìn mới về tiền bạc

Cuốn sách “Tài chỉnh cho mọi người" (Finance for the people), tác giả Paco de Leon sẽ mang đến cho bạn nhiều kiến thức bổ ích và nhiều kinh nghiệm thú vị...
3

'Sài Gòn vẫn hát' - Nỗ lực níu giữ những giá trị xưa cũ

Giữa nhịp sống hối hả và hiện đại của Sài Gòn, có những điều xưa cũ cứ âm thầm lùi lại phía sau – những bản nhạc bolero, những giọng ca không còn xuất hiện trên sân khấu lớn, hay những con người lặng thầm giữ lấy ký ức của một thời đã qua.
4

Chiến thắng Con Quỷ bên trong - Bắt đầu từ việc bạn dám nói 'không' với ham muốn nhỏ nhất

Nếu bạn đã từng đọc "Chiến thắng Con Quỷ bên trong" (Outwitting the Devil: The Secret to Freedom and Success) của Napoleon Hill, bạn sẽ nhận ra rằng ham muốn là một trong những cái bẫy thầm lặng của "Con Quỷ".
5

"Ánh sáng trong ta" - Quyển sách truyền cảm hứng về sức mạnh bên trong

Thời điểm chúng ta nhận ra ánh sáng của chính mình cũng là lúc chúng ta đủ mạnh mẽ để sử dụng nó", là thông điệp mà cựu Đệ nhất Phu nhân Michelle Obama muốn gởi tới người đọc qua quyển sách "Ánh sáng trong ta" (The Light We Carry) của bà.

Muôn kiếp nhân sinh 1 - Đã đến lúc chúng ta cần nhìn lại những tiến bộ khoa học và các lợi ích về vật chất

Hãy thử nghĩ nếu tất cả đều được học hỏi và biết rõ về nhân quả thì có ai hành động như thế không? Có ai nghĩ rằng gây nhân gì sẽ gặp quả đó không?

Gia Định là nhớ, Sài Gòn là thương – Vì sao trước đây không để bảng hiệu chợ Bến Thành?

Vẫn còn đó những điều mới mẻ sẽ khiến chúng ta không khỏi ngạc nhiên và thích thú về ngôi chợ hơn 100 tuổi này.

Đường đến tự do - Đừng đọc cuốn sách này nếu bạn chưa sẵn sàng hướng tới mục tiêu tự do tài chính

Một trong những câu nói đắt giá nhất trong cuốn sách là: “Tự do tài chính không phải là một số tiền, mà là một trạng thái tâm trí.”

Muôn kiếp nhân sinh 2 - Khổ đau của chúng ta là kết quả của những gì ta đã gây cho người khác

Sợi dây nhân quả vô cùng phức tạp nhưng nghiệp quả dù nặng đến đâu vẫn có thể giảm bớt nhờ sự hiểu biết, phát triển tình thương.

Nhân duyên mèo định – Qua rồi thời quẹt Tinder, hãy để chú mèo kết duyên cho bạn

Không cần một ứng dụng hẹn hò nào cả, chú mèo MacGyver vẫn có thể xe chỉ luồn kim, đi tìm một nửa hoàn hảo cho cô chủ của mình. Liệu bạn có muốn sở hữu một chú mèo như thế?

Ba bài học lớn từ Krishnamurti về 'Tự do đầu tiên và cuối cùng'

"Tự do đầu tiên và cuối cùng" là một cuốn sách trừu tượng và cần phải suy nghĩ, chắc chắn không dành cho hầu hết mọi người. Krishnamurti quan tâm nhiều hơn đến việc thể hiện những trải nghiệm của mình, điều mà đôi khi có thể khá khó hiểu.

'Cởi trói linh hồn' dẫn đến 'con đường hạnh phúc vô điều kiện'

“Cởi trói linh hồn” không chỉ là sự chiêm nghiệm của một nhà nghiên cứu lão làng mà còn là “chìa khóa vàng” mở ra cánh cửa dẫn đến “sự tự do tuyệt đối”.

Dám tha thứ - Thù hận không phải vì giận dữ mà sợ bị tổn thương lần nữa

Chúng ta nghĩ rằng nổi giận là cách duy nhất giúp ta có được cảm giác an toàn. Vì thế, chúng ta không thể từ bỏ giận dữ và thù hận. Giận dữ và thù hận là tín hiệu báo chúng ta biết rằng chưa đủ an toàn để tha thứ.

Mẹ sử dụng lò vi sóng theo cách rất tiện lợi lại tốt cho sức khỏe

Kỹ năng - Mỹ Diệu - 01/06/2025 12:00
Có thể bạn nghĩ rằng lò vi sóng chỉ có thể dùng để hâm nóng đồ ăn. Nhưng hãy để tôi cho bạn thấy cách mẹ tôi dùng nó, đúng là "gừng càng già càng cay"!.

Vì sao Âu Dương Phong hễ thấy hai cao thủ này là né tránh?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 01/06/2025 11:00
Điều gì ẩn giấu đằng sau thái độ khác biệt này của Âu Dương Phong?

Người đàn ông rong ruổi các tỉnh miền Tây chụp biển địa giới trước sáp nhập

Phong cách sống - Nguyễn Ngoan - 01/06/2025 10:00
Nghe tin các tỉnh miền Tây quê mình dự kiến sáp nhập, anh An dành 3 ngày chạy xe máy đến từng biển địa giới chụp ảnh lưu giữ kỷ niệm.

5 bài học dạy con của ''Vua dầu mỏ'' Rockefeller giúp gia tộc giàu 7 đời

Suy ngẫm - Khuê Hiền - 01/06/2025 09:00
Tỷ phú Rockefeller luôn đánh giá cao sự nỗ lực của mỗi cá nhân trên chặng đường làm giàu.

Khai mở hạnh phúc - Sáu lầm tưởng về hạnh phúc

Từ sách - Phim - TĐ - 01/06/2025 08:00
Chúng ta đã bắt đầu quyển sách bằng cách tìm hiểu xem hạnh phúc là gì, giờ là lúc để nghĩ xem hạnh phúc không phải là gì. 

Không phải Nữ Oa hay Tây Vương Mẫu, đây là nữ thần có thể giết Tôn Ngộ Không

Điện ảnh - Nguyệt Phạm - 31/05/2025 13:00
Bà là một vị thần quan trọng trong các tín ngưỡng dân gian.

Dịch vụ giúp "biến mất" khỏi Internet

Kỹ năng - Thái Nguyễn - 31/05/2025 12:00
Từ nhu cầu xóa dấu vết online đến dịch vụ “ẩn thân kỹ thuật số” bùng nổ, câu chuyện biến mất khỏi Internet đang dần trở thành trào lưu thời hiện đại.

Kiếm hiệp Kim Dung: Điều gì giúp Quách Tĩnh thắng được 4 cao thủ Ngư - Tiều - Canh - Độc?

Thư giãn - Quốc Tiệp - 31/05/2025 11:00
Chính sự kết hợp giữa sự chân thành của Quách Tĩnh và trí thông minh của Hoàng Dung đã giúp họ đến gặp được Nhất Đăng đại sư.

Gen Alpha - Thế hệ học trên TikTok, ôn thi qua hashtag

Phong cách sống - Trang Vũ - 31/05/2025 10:00
Thế hệ này đã biến việc học thành xu hướng, biến bài giảng thành nội dung viral.

Không còn bệnh tim - Bí mật cho trái tim khỏe mạnh từ một phân tử nhỏ bé kỳ diệu 

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 31/05/2025 09:00
Hãy đọc "Không còn bệnh tim" (No More Heart Disease) để khám phá những bí mật của trái tim và bắt đầu hành trình chăm sóc sức khỏe chủ động ngay hôm nay. Vì một trái tim khỏe mạnh, chính là nền tảng của một cuộc sống hạnh phúc và ý nghĩa.

55 nguyên tắc ứng xử thiết yếu để thành công - Đừng đợi đến khi con lớn mới dạy con cách ứng xử

Từ sách - Phim - Quìn - 31/05/2025 08:00
Là cha mẹ, ai cũng mong con mình trở thành người tử tế, tự lập và mạnh mẽ. Nhưng đó không phải là điều trẻ học được trong một sớm một chiều, mà là kết quả của sự rèn luyện từng ngày, bắt đầu từ những điều nhỏ nhất trong ứng xử hằng ngày.

Xem ‘Sex Education’, tôi ân hận vì nói với con: ‘Chuyện này không dành cho con nít’

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 30/05/2025 13:00
Tôi từng né tránh chuyện tình yêu, giới tính để bảo vệ con.

Vợ u não sống thực vật, chồng hát, nhảy mỗi ngày để đánh thức và phép màu xảy ra

Truyền cảm hứng - Nhật Thùy - 30/05/2025 12:00
Bác sỹ khuyên từ bỏ khi người vợ u não chuyển sang sống thực vật, tiền đã cạn, nhưng phép màu đã xảy ra sau nhiều tháng Deng nhảy và hát để cố gắng đánh thức cô.

Lotus Chat - ứng dụng vừa vượt Zalo, Messenger về lượt tải: Người dùng đánh giá gì?

Kỹ năng - Phan Trang - 30/05/2025 11:00
Lotus Chat - ứng dụng nhắn tin của người Việt đang nhận được nhiều đánh giá tích cực của người sử dụng.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 2, 02/06/2025