Nói đến Tòng Sơn, những người mộ điệu nghĩ ngay đến người nghệ sĩ được mệnh danh là “quái kiệt” bởi cách sử dụng nhạc cụ của ông rất quái lạ và độc đáo. Tòng Sơn có thể cùng một lúc thổi hai cây kèn: một ở lỗ mũi và một ở miệng. Độc đáo hơn, ông vừa thổi vừa ăn chuối và vừa uống bia. Tài nghệ như thế nên từ những thập niên 50 của thế kỷ trước, tên tuổi của Tòng Sơn nổi tiếng khắp miền Nam. Ông được mời lưu diễn khắp nơi trong và ngoài nước, từ châu Á đến châu Mỹ, châu Âu…
Nghệ sĩ Tòng Sơn năm 20 tuổi
Nghệ sĩ Tòng Sơn sinh ra và lớn lên ở miền Tây Nam Bộ. Tuổi thơ của ông là những ngày chinh chiến chạy giặc Tây. Chưa bao giờ ông nghĩ sau này mình sẽ trở thành một danh cầm, một “quái kiệt” như bây giờ. Số phận run rủi, trong một lần tình cờ ông nhặt được cây kèn harmonica của một người lính Pháp đánh rơi trên đường đi bố ráp. Chiếc kèn Tây là lạ và đẹp ngày ấy đã gắn liền với số phận của ông.
Tòng Sơn của một thời
Năm 16 tuổi, bằng chiếc kèn nhặt được, những giai điệu vỡ lòng bắt đầu được phát ra từ chính miệng của Tòng Sơn. Đi đâu Tòng Sơn cũng mang theo cây kèn harmonica ấy. Năm 1950, Tòng Sơn lên Sài Gòn làm thợ sắp chữ cho một nhà máy in. Những buổi tối buồn và nhớ nhà, Tòng Sơn lại mang kèn ra thổi, lúc đó Tòng Sơn mới phát hiện ra mình có năng khiếu về nhạc cụ này.
Tòng Sơn chính thức bước vào con đường nghệ thuật vào khoảng năm 1956 sau khi ông trúng tuyển trong cuộc thi “Tuyển lựa tài tử” do Đài phát thanh Pháp Á tổ chức. Từ đó, tiếng kèn của ông vang xa và ngày càng điêu luyện hơn với các ngón nghề có một không hai. Thế giới nghệ thuật đầy hào hoa, cám dỗ đã quyến rũ Tòng Sơn bước vào. Nơi đó ông nhận được những vinh quang và cả những bạc bẽo đắng cay.
Tuổi già, bệnh liên miên không đi biểu diễn được, lão nghệ sĩ Tòng Sơn phải đối diện với một thực tế phũ phàng, tiền ăn cho mình, tiền thuốc, tiền trọ và nhiều thứ nữa. “Bạn bè, người thân và các nghệ sĩ đồng nghiệp chỉ giúp đỡ một phần nào thôi chứ làm sao lo hết được. Tôi đứng trên sân khấu Trống Đồng biểu diễn cho khán giả đến 25 năm, nhưng đến nay họ cũng cắt mất show này. Tôi sợ một ngày phải cô đơn nằm chết ở một góc phố nào đó”,nghệ sĩ Tòng Sơn chia sẻ.
Nghệ sĩ Tòng Sơn có hàng chục chiếc khẩu cầm khác nhau, đủ kiểu, đủ kích cỡ và có nguồn gốc sản xuất từ nhiều nước trên thế giới. Có những chiếc chỉ bằng viên kẹo nhưng ông vẫn ngậm và thổi được. Còn những loại harmonica thông thường thì ông không chỉ thổi được bằng miệng mà còn thổi được bằng mũi, thổi ngang, thổi dọc kiểu nào cũng ra nhạc tuyệt vời.
Năm nay nghệ sĩ Tòng Sơn bước sang tuổi 89, có thể nói ông là nghệ sĩ lớn tuổi nhất Việt Nam còn biểu diễn hằng đêm. Ông đã có gần 70 năm tung hoành trên sân khấu cùng với chiếc khẩu cầm harmonia và có những pha biểu diễn điêu luyện cho đến nay đã trở thành huyền thoại.
Đêm nhạc giúp đỡ nghệ sĩ Tòng Sơn do một nhóm nhà báo tại TP.HCM tổ chức hồi năm 2016
Hai tuyệt chiêu làm cho khán giả nhớ mãi về quái kiệt Tòng Sơn đó chính là vừa thổi harmonica vừa ăn chuối và vừa thổi vừa uống bia. Mấy chục năm xài tuyệt chiêu này đã tiêu tốn không biết bao nhiêu là chuối và bia. Ngay chính lão nghệ sĩ cũng không thể biết chính xác, chỉ biết là cứ mỗi suất diễn là ông dùng 1 trái chuối và 1 lon bia. Lúc sân khấu thịnh vượng có đêm ông diễn tới 5 - 6 suất. Cho nên nếu nhân lên thì cho đến nay có thể ông đã uống hàng vạn thùng bia và ăn hàng trăm tấn chuối.
Do những biến cố gia đình, biến cố sân khấu, các tụ điểm biểu diễn ngày càng thu hẹp dần nên cuộc sống của người nghệ sĩ suốt đời chỉ biết âm nhạc như Tòng Sơn cũng có lúc gặp khó khăn. Năm 2016, Nhà hát The V Show của danh hài Vân Sơn cùng anh em báo chí và các nghệ sĩ đã tổ chức chương trình "Một đời âm nhạc" - Hỗ trợ quái kiệt Tòng Sơn vượt qua lúc khó khăn.
Nghệ sĩ Tòng Sơn trong đêm nhạc năm 2016
Năm nay, nghệ sĩ Tòng Sơn tự đứng ra tổ chức chương trình mang tên "Đêm tri ân" để ghi nhận công ơn của khán giả và những ai đã ủng hộ ông trong suốt thời gian qua. Chương trình sẽ diễn ra vào đêm 24.9, tại Phòng trà We (8 Lê Quý Đôn, Q.3, TP.HCM), với các khách mời đặc biệt như: Danh ca Giao Linh, MC Thanh Bạch, Doanh nhân Đỗ Lan, Mộng Tuyền, Hoàng Anh, Phương Huyền, Thúy Hà, Lâm Minh Thảo, Huỳnh Hiệp, Khánh Lan, Đan Phương, Quái kiệt Nguyễn Thế Vinh, MC Ngọc Tiên...
Tiểu Vũ
