Hậu duệ đức Tiền quân Nguyễn Huỳnh Đức phục hồi nghi tiết dựng nêu ngày Tết

Theo Lê Đại Anh Kiệt/Người Đô Thị05/02/2021 21:00
Hậu duệ đức Tiền quân Nguyễn Huỳnh Đức phục hồi nghi tiết dựng nêu ngày Tết

Cây nêu là hình ảnh đặc trưng của ngày tết cổ truyền Việt Nam. Thời xưa, nhà nhà đều dựng cây nêu trước nhà vào dịp tết. Cây nêu dựng lên như là dấu hiệu chính thức ngày tết đã bất đầu và lễ hạ nêu là nghị thức kết thúc những ngày lễ tết.

Nam bộ tuy là vùng đất mới nhưng nghi thức dựng nêu cũng phổ cập khắp vùng miền cùng với các nghi lễ tảo mộ, đưa rước ông Táo, đưa rước ông bà là những chuỗi nghi thức đặc trưng cho ngày tết. Nó vừa là hình thức vừa là nội dung của tết.

Cây nêu: nghi thức tết của mọi vùng miền

Từ thời các chúa Nguyễn với ý thức tạo lập bản sắc văn hóa cho vùng đất mới, các Chúa và sau đó đến các vua Triều Nguyễn lần lượt xây dựng những nếp sinh hoạt riêng cho Xứ Đàng Trong và đất phương Nam ngày nay. Thí dụ, lễ tảo mộ của Nam bộ bắt đầu từ rằm tháng chạp kéo dài đến 30 tết, mỗi gia tộc có ngày tảo mộ riêng của gia tộc mình. Theo cố nhà văn Sơn Nam đây là cách để những người từ miền ngoài vào khẩn hoang có thể tìm gặp đoàn tụ gia đình sau thời gian dài lưu tán trên vùng đất mới mênh mông. Sau một năm bươn chải làm ăn, đến ngày tảo mộ, các con cháu quay về tụ họp nhau tại ngôi mộ tiền nhân.

tettansuu1.jpg

Hai ông Nguyễn Huỳnh Triều và Nguyễn Huỳnh Long bên cây nêu ngày tết. Ảnh: A.K

Lễ tảo mộ Nam bộ hoàn toàn khác với lễ “Thanh minh trong tiết tháng Ba - Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh” của người Hoa. Người Nam Bộ còn gọi lễ tảo mộ là dẫy mả, chạp mả, với ý nghĩa dọn dẹp vệ sinh mồ mả cho ông bà ăn tết trước khi con cháu ăn tết. Tiết thanh minh tháng Ba của người Việt Nam bộ là thời gian được khởi công sửa mồ mả hoặc làm mới mồ mả mà không cần coi ngày coi tháng.

Lễ dựng nêu của người Việt Nam bộ cũng có nét dị biệt với người Hoa qua câu ca dao: “Cu kêu ba tiếng cu kêu, cho mau tới tết dựng nêu ăn chè”. Dựng nêu gắn liền với ăn chè là đặc trưng của Nam bộ, dị biệt với các vùng miền khác.

Nhưng do điều kiện chiến tranh, chính quyền các bên tham chiến ở các địa phương lo ngại cây nêu ngày tết có thể dược dùng để nhắn gởi những tín hiệu gì đó, cây nêu bị cấm kéo dài hàng chục năm kể từ thập kỷ 1940 và qua nhiều thế hệ đã đánh mất thói quen dựng nêu ăn tết ở phương Nam, thậm chí là nhiều nơi trên cả nước.

Gia thế và gia phong của đức Tiền quân

Thế nhưng đặc biệt sáng ngày 3.2 .2021 nhằm ngày 22 tết Tân Sửu, tại phường Khánh Hậu ( thành phố Tân An, Long An), Nguyễn Huỳnh Gia Trang, mà gia chủ là ông Nguyễn Huỳnh Triều - hậu duệ dòng đích tôn đời thứ 7 của Đức Khâm sai chưởng Tiền quân Kiến Xương Quận công Nguyễn Huỳnh Đức đã phục hồi nghi thức dựng cây nêu.

Nhân đây xin nói qua một chút về thân thế và gia thế gia phong của đức Tiền quân Nguyễn Huỳnh Đức. Nhiều người Việt thời nay mê truyện Tàu, khoái xem phim cổ trang Trung Quốc, ngưỡng mộ Gia Cát Lượng, Quan Công. Người Việt thời xưa cũng chịu ảnh hưởng người Hoa cộng cư, cũng đi chùa Ông thờ cúng Quan Công nhưng xét theo chính sử thì ba anh em Lưu, Quan, Trương chỉ là giặc cỏ, qua ngòi bút La Quán Trung đã được tiểu thuyết hoá. Xét về nhân cách trung liệt thì Đức ông Nguyễn Huỳnh Đức hơn hẳn. Thời trẻ ông từng cứu tử Nguyễn Vương, được ban Quốc Tính (họ vua) nên cải danh từ Huỳnh Tường Đức sang Nguyễn Huỳnh Đức.

Một lần thất thế mất tin tức của Nguyễn Vương, bị Tây Sơn bắt đươc, Nguyễn Huệ mến tài dụ hàng ông đặt ra ba điều ước trong đó điều thứ nhất là dù hàng nhưng không làm điều bất nghĩa, không đánh nhau với quân của Nguyễn Vương, không làm điều ác như giết người tuyệt tự. Bất kỳ nghe tin Nguyễn Vương ở đâu ông sẽ tìm về đầu phục Nguyễn Vương.

tettansuu2.jpg

Ông Nguyễn Huỳnh Triều và cặp đói liễn bên cây nêu

Nguyễn Huệ chấp nhận và ông làm tướng cho Nguyễn Huệ 6 năm lập nhiều chiến công. Khi đang đóng quân ở Quy Nhơn nghe tin Nguyễn Vương ở Thái Lan, ông lừa tướng Tây Sơn đem mấy ngàn binh mã đi đường bộ sang Campuchia, Thái Lan. Đến nơi, Nguyễn Vương đã về lại Gia Định. Vua Xiêm mến tài muốn giữ ở lại nhưng ông đã khóc đến chảy máu mắt làm vua Xiêm cảm động phải cho về. Khi Gia Long lên ngôi ông lần lượt được phong Tổng Trấn ba thành quan trọng nhất là Quy Nhơn, Bắc Thành, Gia Định Thành kiêm chức Khâm sai như vị phó Vương. Các khai quốc công thần của Gia Long cùng thời như Nguyễn Văn Thành, Lê Văn Duyệt đều ít nhiều có vướng mắc lúc cuối đời, riêng với ông vẫn giữ trọn lòng trung không mang điều tiếng.

Các thế hệ hậu duệ của ông theo truyền thống gìn giữ gia phong hiếu nghĩa làm người dân trong vùng kính phục. Điển hình nhất trong thời cải tạo nông nghiệp, chính quyền lấy ruộng của các gia đình khá giả chia cho người nghèo, đến lúc các tập đoàn tan rã việc trả đất cho chủ cũ rất khó khăn, riêng vói ruộng đất của Huỳnh gia nhiều người dân đã tự nguyện trả lại mà không tranh chấp.

Là truyền nhân của võ tướng nhưng các hậu duệ của đứcTiền quân thế hệ hiện nay lại theo nghiệp văn. Hai ông Nguyễn Huỳnh Triều và Nguyễn Huỳnh Long đều là những nghệ nhân thư pháp nổi tiếng của Long An. Riêng ông Triều hàng chục năm qua là chủ nhiệm Câu lạc bộ thư pháp Long An đã đào tạo và kết nạp hàng trăm thành viên.

Nối truyền thống gia đình, phổ cập cho xã hội

Với truyền thống thư hương đó, những lễ nghi tế tự của gia tộc Nguyễn Huỳnh luôn giữ chỉn chu nề nếp truyền thống và là mẫu mực cho sinh hoạt nghi lễ của địa phương. Các thế hệ trước cha anh của anh Triều luôn duy trì lệ dựng nêu hàng năm. Từ nhiều năm qua, ông Nguyễn Huỳnh Triều đã ao ước phục hồi lại nghi thức dựng nêu theo phong cách gia đình thời trước và phổ cập cho toàn xã hội.

Năm Tân Sửu này, ông Triều dự định sẽ làm tại hai điểm: một do Câu lạc bộ thư pháp dựng tại Công viên thành phố, một tại nhà ông. Rất tiếc dịch COVID-19 bùng phát nên điểm công viên không thực hiện được và chỉ làm ở tư gia. Cũng do COVID-19 nên nghi lễ và số người tham dự dựng nêu cũng đơn giản gồm các thành viên gia đình, đại diện Hội Văn nghệ Long An, báo Long An, Đài Phát Thanh Truyền hình.

tettansuu3.jpg

Ông Nguyễn Huỳnh Long đang viết thư pháp

Tại buổi lễ dựng nêu, ông Triều đã giới thiệu tóm tắt truyền thuyết về nguồn gốc cây nêu. Theo sự tích: ngày xưa đất nước bị quỷ chiếm, con người chỉ đi làm thuê và phải nộp phần lớn lúa thu hoạch cho quỷ. Quỷ muốn hưởng trọn vụ mùa lúa nên ra luật “Quỷ ăn ngọn người ăn gốc”. Con người phải cầu cứu, Đức Phật bày mưu người trồng khoai lang. Đến mùa người ăn củ, còn nộp cho quỷ phần ngọn đúng như yêu cầu. Quỷ tức giận đổi lại, đòi “ăn gốc, cho ngọn”. Phật bày kế cho người chuyển trồng lúa. Quỷ mất trắng nên đòi “ăn cả gốc lẫn ngọn”. Phật dạy người giống cây ngô (bắp) lấy trái chỉ mọc ở giữa cây, để lại cả gốc và ngọn cho quỷ.

Quỷ bắt người phải trả ruộng không cho làm nữa. Phật xin miếng đất bằng bóng chiếc áo cà sa treo trên ngọn cây tre. Nghĩ là miếng đất ấy nhỏ nên quỷ đồng ý. Khi đó Phật dùng phép để bóng chiếc áo cà sa che hết mặt đất. Quỷ phải chạy ra Biển Đông.

Quỷ vào cướp lại nhưng bị con người dùng máu chó, lá dứa, tỏi, vôi bột… để đuổi đi. Quỷ xin Phật cho phép một năm được vài ba ngày vào đất liền viếng thăm phần mộ của tổ tiên cha ông. Phật thương hại nên hứa cho.

Do đó, hằng năm, cứ vào dịp Tết Nguyên đán, mỗi nhà trồng cây nêu để Quỷ không dám tới. Trên ngọn cây nêu có buộc nhiều thứ như: túi nhỏ đựng trầu cau, ống sáo, những miếng kim loại lớn nhỏ… hay những vật dụng có tính chất biểu tượng của địa phương, dân tộc như: lá phướn, chuông gió. Khi có gió thổi chúng chạm vào nhau và phát ra tiếng leng keng. Người ta tin rằng, những vật treo ở cây nêu và những tiếng động là để báo hiệu cho ma quỷ biết rằng nơi đây là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu.

Ông Triều cho biết, câu chuyện cổ thể hiện tâm lý người xưa phải chống chọi với thiên nhiên, thú dữ, để bảo vệ mùa màng cuộc sống. Cây nêu là niềm tin, là ước muốn có vụ mùa tốt đẹp, cuộc sống yên lành. Về cơ bản cây nêu đều giống nhau như vậy. Nhưng dị biệt của từng nơi là ở các vật được treo. Ngày dựng nêu và nội dung hàng chữ trong lá phướn.

Ở miền Nam có nơi treo thêm lá bùa Bát Quái để trấn yểm tà ma. Nơi nào có loại nông sản đặc thù hoặc muốn thể hiện mong ước riêng tư nào thì treo thêm loại trái cây đó. Gia đình ông Triều ngày xưa có treo thêm trái bầu, thể hiện mong muốn sự sinh sôi nẩy nở, sự phồn thịnh ngày một tăng thêm. Về nội dung hàng chữ trong lá phướn là rất quan trọng, thể hiện ý chí, mong muốn chính yếu của gia chủ. Gia đình ông Triều ngày xưa dùng bốn chữ Hanh - Ngươn - Lợi - Trinh thể hiện mong muốn mọi sự hanh thông nguyên vẹn và trong sạch. Đó là mong muốn rất nhân văn, không ham giàu có tiền tài phú quý. Ngày nay, cây nêu lần này mang tính văn hóa nên lá phướn ghi lời chúc thân quen Mừng Xuân Tân Sửu Quốc Thái Dân An.

tettansuu5.jpg

Ông Nguyễn Huỳnh Triều bên bàn thờ cúng theo phong cách Nam bộ ngày xưa.

Theo điều tâm đắc của ông Triều thì quan trọng là cây cột nêu phải càng cao càng tốt gắn với câu chuyện nguồn gốc cây nêu và vẻ mỹ quan của nó. Với cây nêu càng cao nhìn từ xa người ta đã thấy. Thời xưa ba ông dựng cây nêu cao 5 mét. Cây nêu của ông lần này cũng khá cao treo chuông gió, khánh bạc và đặc biệt là lá phướn đỏ dài khoảng gần ba mét uốn lượn trong làn gió tết.

Trong nhà ngay gian giữa ông Triều bày một bàn cúng đơn giản theo phong cách Nam bộ ngày xưa là phải có đủ tam sên: Thịt heo, tôm, trứng biểu trưng cho ba loài dưới nước, trên mặt đất và trên không. Nhưng quan trọng, ấn tượng nhất là những bức thư pháp với nội dung là lời chúc xuân tốt đẹp. Đây cũng chính là đặc thù của cây nêu, gắn liền với thư pháp tùy theo bối cảnh cụ thể của nơi dựng nêu. Có thể treo thư pháp quanh cột, trên dây chằng thân cột hoặc xen với các cây kiểng chung quanh.

Với kinh nghiệm, phương pháp của ông Nguyễn Huỳnh Triều cây nêu đơn giản, không tốn kém, mỗi gia đình đình đều có thể tự làm để tăng thêm sắc mày và ý nghĩa tốt đẹp của ngày tết.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca"

Sáng ngày 08/4 tại Bảo tàng chiến dịch Hồ Chí Minh đã chính thức khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca".
2

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

Sau năm 1975, nước ta đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau nhiều năm chiến tranh, cơ sở hạ tầng lạc hậu, sản xuất đình trệ và đời sống người dân gặp nhiều khó khăn...
3

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 2: Những thương hiệu đi cùng năm tháng

Trong tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có viết: “Hồi đó, tôi chỉ thích có 3 món: mì gói, mì gói và dĩ nhiên mì gói”.

Bên tách cà phê - Cà phê tỉnh thức ‘Thế hệ đã mất’

Từ hậu bán thế kỷ 19 đến hậu bán thế kỷ 20, xã hội cà phê chín muồi. Nhưng bản thân thế kỷ 20 lại đầy những thiên thần gãy cánh, từ đây, lại một thế hệ cuồng điên tự thức tỉnh để tái tạo chính mình.

Đục 45.800 lỗ trên vỏ trứng, nghệ sĩ Việt khiến báo nước ngoài "ngả mũ"

Nghệ sĩ người Việt - Nguyễn Hùng Cường thời gian gần đây được nhiều tờ tin tức chuyên về lĩnh vực nghệ thuật quan tâm giới thiệu.

Kể lại giai thoại Gia Long lập con dâu của Quang Trung làm phi

"Số đâu có số lạ lùng/ Con vua lại lấy hai chồng làm vua”, đó là những câu ca của dân gian truyền tụng về số phận kỳ lạ của Lê Ngọc Bình một nàng công chúa nhà Lê nhưng cuối cùng lại trở thành phi của nhà Tây Sơn và phi tần của nhà Nguyễn.

Lý do gà luộc là món không được phép thiếu trong mâm cỗ Việt

Gà luộc thì không khó tìm, nhưng “săn” được con gà “cực phẩm” để dâng cúng trong mâm cỗ Tết, gia chủ cũng phải bỏ nhiều tâm sức và thời gian.

Lần đầu tiên tái hiện lễ Tết Nguyên đán trong cung vua

Những khung cảnh hoành tráng, lộng lẫy tái hiện lại chân thật lễ Tết Nguyên đán xưa lần đầu tiên xuất hiện ở cố đô Huế vào sáng 2/2 (nhằm 21 tháng Chạp).

Cúng ông Công ông Táo năm 2021 sao cho đúng?

Năm 2021, ngày cúng ông Công ông Táo (23 tháng Chạp) trùng vào ngày Lập Xuân 4.2.2021.

Travel Photographer of the Year 2020 và những khoảnh khắc đẹp ở Việt Nam

Trong số những bức ảnh đẹp thắng giải tại cuộc thi Travel Photographer of the Year 2020 vừa công bố, có một số ảnh đẹp được thực hiện tại Việt Nam.

Talk show: Thức tỉnh giữa biến động đại dịch với chiêm nghiệm Muôn kiếp nhân sinh của GS. John Vu - Nguyên Phong

Chương trình sẽ livestream buổi chia sẻ đặc biệt với 3 khách mời sẽ thảo luận về biến động của đại dịch thông qua ý nghĩa và bài học từ tác phẩm Muôn kiếp nhân sinh mà GS John Vu – Nguyên Phong viết cho người Việt Nam trong giai đoạn đại dịch.

Con đường chuyển hoá - Tâm càng rộng, thế giới càng mở

Mỗi người có một cách nhìn cuộc sống riêng. Có người nhìn bằng lòng bao dung, có người lại nhìn bằng sự khó chịu, phán xét. Một câu chuyện, người thấy thương có kẻ lại thấy ghét. Nhưng khác biệt không nằm ở câu chuyện, mà nằm ở cái tâm.

Infographic hoạt động văn hóa nghệ thuật du lịch kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước

Giải trí - TTXVN - 21/04/2025 13:00
TP.HCM tổ chức nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước.

Facebook cập nhật tính năng mới, nhiều người Việt "bị ảnh hưởng": từ nay thôi khỏi xem lén, hết thời stalk!

Kỹ năng - Huỳnh Duy - 21/04/2025 12:00
Giờ đây, ngoài bạn bè, bạn có thể thấy cả những người theo dõi và không theo dõi trong danh sách người xem", thông báo của Facebook cho biết.

Rùng mình với robot cơ bắp sinh học co giật như người thật

Thư giãn - Hoàng Vũ - 21/04/2025 11:00
Một video mới vừa được Clone Robotics công bố đã khiến cộng đồng mạng và giới công nghệ rúng động: robot hình người “Protoclone” uốn cong cơ bắp, co giật tay chân và nhún vai như một sinh vật sống thật sự.

Sức mạnh của đói nghèo: Mẹ mù chữ, bại liệt nhưng nuôi dạy con trai trở thành sinh viên giỏi nhất

Truyền cảm hứng - Trang Đào - 21/04/2025 10:00
Không quan trọng bạn có xuất thân từ gia đình nghèo khó hay không, những điều kì diệu luôn xảy ra.

Xem 'Khi cuộc đời cho bạn quả quýt', tôi nhận ra mình toàn tặng con "quả quýt" có vị chua chát và đắng ngắt

Điện ảnh - Đông - 21/04/2025 09:00
Hóa ra tôi chỉ đưa cho con những "quả quýt chua", đầy thử thách và nỗi niềm mà có lẽ tôi đã không nhận ra.

Con đường chuyển hoá - Tâm càng rộng, thế giới càng mở

Từ sách - Phim - Quìn - 21/04/2025 08:00
Mỗi người có một cách nhìn cuộc sống riêng. Có người nhìn bằng lòng bao dung, có người lại nhìn bằng sự khó chịu, phán xét. Một câu chuyện, người thấy thương có kẻ lại thấy ghét. Nhưng khác biệt không nằm ở câu chuyện, mà nằm ở cái tâm.

Đạo diễn Lý Hải - người dẫn dắt 'hiện tượng mạng xã hội' lên màn ảnh

Điện ảnh - Tiểu Vũ - 20/04/2025 13:00
Lý Hải là một trong số ít đạo diễn của Việt Nam đã gây ấn tượng mạnh qua việc dẫn dắt các nhân vật "hiện tượng mạng xã hội" (MXH) thành diễn viên chuyên nghiệp.

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 2: Chính quyền Sài Gòn thay người vác cờ trắng đầu hàng

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 20/04/2025 12:00
Đầu tháng 4.1975, sau khi mất Tây Nguyên và Phước Long, chế độ Sài Gòn đứng trước sự suy yếu về mọi mặt và khả năng sụp đổ hoàn toàn. Lúc này, ông Dương Văn Minh và nhóm ủng hộ ông “chính thức công bố ý định thay thế Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu”.

Quách Tĩnh không làm phò mã mà nhất mực lấy Hoàng Dung: Câu trả lời chỉ Dương Quá biết

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 20/04/2025 11:00
Quách Tĩnh và Hoa Tranh vốn là thanh mai trúc mã, vậy tại sao chàng lại quyết định kết duyên cùng Hoàng Dung?

Nghề rùng rợn, lóc xương rắn, lột xác chó nhà... bán hàng chục triệu đồng

Phong cách sống - Cam Ly - 20/04/2025 10:00
Giữa vô vàn những nghề thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn, nghề làm tiêu bản xương động vật là công việc đầy bí ẩn, có phần rùng rợn.

Xem "Sex Education", người đàn ông cứng rắn như tôi đỏ hoe mắt: Thương con nhưng khiến con xa lánh bố

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 20/04/2025 09:00
Tôi thương con trai hết lòng, nhưng con cứ thấy tôi là lủi đi chỗ khác.

Bước về phía an vui cùng bộ sách 'Sống an vui' và 'Làm chủ cuộc đời' của thiền sư Khangser Rinpoche

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 20/04/2025 08:00
Hai cuốn sách nhỏ của Tiến sĩ Phật học Khangser Rinpoche – “Sống an vui” và “Làm chủ cuộc đời” – xuất hiện như một nốt trầm tĩnh tại giữa ồn ào thường nhật, nơi người đọc có thể từng bước tiến gần hơn về phía bình an và hạnh phúc.

TP.HCM tổ chức trình diễn nghệ thuật 3D mapping dịp lễ 30.4

Giải trí - Thuỷ Long - 19/04/2025 13:00
Chiều 17.4, ông Nguyễn Tấn Kiệt, Trưởng phòng Nghệ thuật, Sở VH-TT TP.HCM đã thông tin về chuỗi các hoạt động hưởng ứng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025).

3 kiểu nói chuyện độc hại, âm thầm phá nát mối quan hệ gia đình, kìm hãm sự phát triển của con cái

Kỹ năng - Như Nguyễn - 19/04/2025 12:00
Thay vì giải quyết vấn đề, 3 cách nói chuyện, giao tiếp dưới đây vô hình chung khiến mối quan hệ gia đình của bạn ngày càng tồi tệ, xuống dốc.

Học hỏi 14 thói quen của những người sáng tạo để trở nên sáng tạo hơn

Suy ngẫm - TĐ - 19/04/2025 11:00
Nếu bạn đang mắc kẹt trong bài tập hoặc dường như không thể hoàn thành một tác phẩm nghệ thuật, hãy tập trung xây dựng những thói quen sau đây của những người sáng tạo. Theo thời gian, bạn sẽ học được cách sáng tạo nhanh hơn, dễ dàng hơn và lâu dài hơn.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 22/04/2025