Giáo sư Nguyễn Lân Dũng: Kiến tạo thế hệ Việt Nam ưu việt

Giáo sư Nguyễn Lân Dũng gửi đến bạn đọc bài viết về cuốn sách “Kiến tạo thế hệ Việt Nam ưu việt” của Giáo sư John Vu - học giả người Mỹ gốc Việt.

Tên thật của ông là Vũ Văn Du, bút danh Nguyên Phong, sinh năm1950 tại Hà Nội. Ông từng là kỹ sư trưởng của Tập đoàn Boeing, hiện là Viện trưởng Viện nghiên cứu Công nghệ Sinh học thuộc Đại học Carnegie Mellon. Ông còn là dịch giả nổi tiếng về văn hóa và tâm linh phương Đông.

Tòa soạn trân trọng gửi đến cùng độc giả bài viết.

Cuốn sách “Kiến tạo thế hệ Việt Nam ưu việt” của Giáo sư John Vu.

- Hệ thống giáo dục hiện thời phải thay đổi từ việc tập trung vào cá nhân, nơi học sinh ganh đua với người khác, sang tập trung vào sự cộng tác, nơi họ làm việc cùng nhau để giải quyết vấn đề vì chúng ta đang sống trong thế giới được kết nối, nơi mọi thứ đều có quan hệ.

- Thanh niên phải đọc nhiều hơn, học nhiều hơn, để phát triển tri thức và kỹ năng đúng để sống sót trong thế giới cạnh tranh này.

- Học sinh có tri thức sâu và tính cách mạnh có thể làm lợi cho xã hội và nhân loại, nhưng tính cách đạo đức là quan trọng hơn vì người kỹ thuật mà không có tính cách đạo đức có thể gây hại cho xã hội và đất nước.

- Vì bạn là tương lai của đất nước, tôi muốn dành cho bạn đôi lời khuyên:

* Học nói ít và lắng nghe nhiều thì bạn sẽ học được nhiều hơn

* Học cách đặt câu hỏi để có thể hiểu mọi thứ sâu hơn

* Học nghĩ theo cách nhìn của người khác, để bạn có thể hiểu họ và biết cảm thông với họ

* Học cách sống đúng với chính mình, thực thà và chân thực với bản thân

* Học cách giúp đỡ, khi bạn giúp người khác, trái tim chúng ta sẽ rộng mở hơn vì bạn có thể làm cho người khác và bản thân bạn hạnh phúc hơn

* Không học vội vàng mà hãy nắm bắt khoảnh khắc để tận hưởng niềm vui cuộc sống.

Không vội vàng sẽ cho phép bạn cảm nhận được điều kỳ diệu của vạn vật trong đời chúng ta.

Qua việc cảm nhận sâu sắc về tự nhiên, chúng ta sẽ dần dần trở nên đích thực hơn.

Khi trở nên đích thực hơn, bạn sẽ có khả năng xây dựng cuộc sống kỳ diệu với nhiều niềm vui hơn và ít hối tiếc hơn.

- Không phải sinh viên trẻ nào cũng biết chọn lựa lĩnh vực, ngành nghề phù hợp để học tập.

Nhiều bạn sẽ chọn bất kỳ ngành gì để học, bất kỳ cái gì đó cảm thấy vui vui, hay bất kỳ ngành nào không yêu cầu nỗ lực nhiều.

- Tôi không biện luận để ép buộc bất kỳ ai học bất kỳ cái gì. Tôi chỉ khuyến khích sự hợp tác giữa các ngành công nghiệp và các trường đại học.

Chúng ta cần phá vỡ triết lý cứng nhắc về giáo dục. Hãy đầu tư vào đào tạo, vì sinh viên của chúng ta đều rất hăm hở khi được học bao điều mới mẻ.

Tất cả họ đều muốn có nghề nghiệp ổn định, mong mỏi được đóng góp cho sự thịnh vượng của đất nước.

- Việc học không kết thúc khi bạn tốt nghiệp, mà bạn phải học không ngừng để duy trì nghề nghiệp của bạn trong môi trường làm việc cạnh tranh.

Trong công việc không có các kỳ thi, cũng không có các lớp học, nhưng họ sẽ đo năng lực của bạn bằng cách so với người khác.

- Bạn có thể là chuyên viên công nghệ giỏi nhất trong công ty, nhưng khi công nghệ thay đổi, điều bạn biết có thể không cần đến nữa.

Đột nhiên, bạn có nguy cơ mất việc, trừ khi bạn sẵn lòng học công nghệ mới.

Ngày nay không còn Windows XP hay Windows 7 nữa, mà là Windows 10. Ngay cả những người làm việc với Windows 8 hay Windows 9 cũng phải lo lắng vì công nghệ thay đổi quá nhanh.

- Tri thức của bạn là chiếc xe đưa bạn đi, kế hoạch nghề nghiệp là bản lộ trình và mục tiêu nghề nghiệp của bạn là đích đến.

Khi bạn dành thời gian để nghĩ về điểm mạnh của bản thân, về ước vọng và tự hứa sẽ theo đuổi nó đến cùng, bạn sẽ cảm thấy trong bạn dâng trào sức mạnh tinh thần và quyết tâm.

Bạn sẽ cảm thấy tràn đầy năng lượng để hoàn thành mục đích bạn đã đặt cho bản thân.

- Do áp lực cạnh tranh toàn cầu ngày càng cao, thế hệ tương lai sẽ phải có khả năng tiếp thu và thích ứng nhanh với những quy trình công nghệ và kinh doanh mới để có thể được các nhà tuyển dụng lựa chọn.

- Các bạn không thể thiếu những năng lực, kiến thức và các kỹ năng cơ bản như:

* Ngoại ngữ

* Sự tự tin

* Năng động

* Khả năng thích nghi, tự hoàn thiện bản thân.

* Kỹ năng làm việc nhóm

* Hiểu biết về công nghệ

* Vận dụng tốt các kỹ năng trong các bối cảnh khác nhau và nắm bắt tốt những cơ hôi mới.

* Các phương pháp tư duy mới như tư duy sáng tạo, tư duy phản biện…

- Ngày nay bạn có thể tìm được bất kỳ thông tin kỹ thuật mới từ hàng triệu nguồn như blog, podcast, website, tạp chí điện tử, sách điện tử… Nếu bạn học tập nghiêm túc, internet sẽ mang lại cho bạn nguồn kiến thức bao la vô tận.

- Khi công nghệ thay đổi chóng mặt, chế độ đãi ngộ và mức lương hấp dẫn bao giờ cũng ưu ái những người có kỹ năng mới nhất.

- Trong xã hội hiện đại, rất nhiều nhà tuyển dụng xem trọng những kỹ năng mềm và năng lực ưu việt của các ứng viên.

Kỹ năng mềm bao gồm : Kỹ năng giao tiếp, Kỹ năng thuyết trình, Kỹ năng làm việc nhóm, Kỹ năng quản lý thời gian, Kỹ năng lãnh đạo, Kỹ năng tư duy hiệu quả, Kỹ năng giải quyết vấn đề, Kỹ năng học và tự học, Kỹ năng đàm phán, Kỹ năng quản lý xung đột, Kỹ năng tổ chức hội nghị…

- Muốn trở nên xuất sắc ngoại ngữ cần phải mất nhiều thời gian, nhưng phần thưởng sẽ rất xứng đáng và trong nhiều trường hợp đó là điều bắt buộc.

Theo báo cáo hiện thời, trên 90% các công ty toàn cầu yêu cầu tiếng Anh là ngôn ngữ chính.

Ngày nay, các công ty trên khắp thế giới đang có tuyển mộ nhân lực trẻ hơn để thay thế cho hàng triệu người đã có tuổi và người sẽ về hưu trong vài năm tới.

- Học ngoại ngữ từ sớm giúp trẻ em nghe nói chuẩn ngay từ đầu. Bởi ở giai đoạn này trẻ rất giỏi bắt chước ngữ điệu, ngữ âm được nghe thấy, khả năng này cao hơn nhiều lần so với người lớn.

- Có đến 1,6 tỷ người sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ thứ nhất, thứ hai hoặc thứ ba. Hiện nay có tới hơn 1 tỷ trang Web sử dụng tiếng Anh. Thật kinh ngạc khi chỉ cần học một ngôn ngữ là có thể khai thác hầu hết kho tri thức ấy. Từ Anh đến Mỹ, các trường đại học hàng đầu đều yêu cầu vốn tiếng Anh trôi chảy.

- Việt Nam hiện nay rất cần những đơn vị giáo dục không chỉ giúp các bạn trẻ giỏi ngoại ngữ mà còn giúp họ biết kết hợp ngoại ngữ với 6 kỹ năng thiết yếu cho nghề nghiệp trong thế giới hiện đại này. Đó là:

* Kỹ năng giao tiếp

* Kỹ năng hợp tác

* Tư duy sáng tạo

* Tư duy phản biện

* Năng lực tự hoàn thiện bản thân

* Kiến thức công nghệ

- Bên cạnh việc tìm hiểu xem những kỹ năng, năng lực và mảng kiến thức nào được nhà tuyển dụng cần tới hôm nay, các bạn cũng cần lưu ý đến các dự báo cho thấy những kỹ năng, năng lực và các mảng kiến thức sẽ được cần tới trong vài năm nữa.

- Dưới đây là một số kỹ năng, năng lực quan trọng cần thiết cho việc tạo dựng công việc và phát huy thế mạnh bản thân: Kỹ năng giao tiếp (Nghe, Nói, Ngôn ngữ cơ thể, Trình bày); Kỹ năng làm việc nhóm (Kỹ năng trao đổi trong công việc, Kỹ năng giải quyết vấn đề, Kỹ năng giải quyết xung đột); Kỹ năng tiếng Anh; Kỹ năng tư duy phản biện; Kỹ năng tổ chức và quản lý thời gian; Kỹ năng liên tục học tập và cập nhật kiến thức mới; Kỹ năng đọc và thu thập thông tin; Kiến thức công nghệ.

- Dù bạn giỏi tới đâu với công nghệ hay kỹ năng lập trình của bạn tuyệt hảo thế nào, bao giờ cũng có cái gì đó mà bạn không biết cách làm, nhưng ai đó trong nhóm của bạn có thể biết cách làm.

Khả năng hỏi xin giúp đỡ là quan trọng, và khi họ giúp bạn, bạn sẽ học về tình bạn và làm việc nhóm.

- Là người nghe tốt nghĩa là bạn có kiên nhẫn và thông cảm. bạn phải có tâm trí cởi mở và ham muốn hiểu người khác.

- Người nói giỏi bao giờ cũng nghĩ kỹ trước khi nói. Họ nói rõ ràng và đi vào vấn đề chính một cách nhanh chóng để cho người nghe có thể đáp ứng.

Giáo sư Mehrabian cho biết khoảng 55% của nghĩa trong nói chuyện tới từ ngôn ngữ nét mặt và thân thể và chỉ 38% tới từ phát âm.

Trao đổi hiệu quả nghĩa là chọn đúng từ, chuyển giao chúng theo cách tích cực và ngôn ngữ thân thể đúng. Cách tốt nhất để có được sự kính trọng của người khác là phải lắng nghe và thấu hiểu.

- Làm việc nhóm yêu cầu các bạn hợp tác, tổ chức, trao đổi, giao phó, thảo luận…

Làm việc nhóm cũng giúp phát triển kỹ năng mềm - kỹ năng tương tác giữa những cá nhân với nhau, hay còn được mô tả là cách một người phát triển mối quan hệ với những người khác.

- Theo Bộ lao động Mỹ, người lao động thế kỷ 21 cần có 13 kỹ năng mà theo họ, kỹ năng tư duy sáng tạo là quan trọng nhất.

Một người giáo viên sáng tạo sẽ không bao giờ thiếu những phương pháp hay để truyền đạt kiến thức cho học sinh một cách hiệu quả nhất.

- Có 5 bài tập có thể giúp bạn rèn luyện và phát triển khả năng tư duy sáng tạo:

* Đọc nhiều nội dung và nhiều chủ đề khác nhau

* Mở một Word document và gõ 500 từ về bất kỳ chủ đề nào

* Trò chuyện với một người bạn không quen trên điện thoại

* Con người có thể tư duy sáng tạo hơn khi hấp thụ những thức ăn bổ dưỡng hơn

* Rủ thêm ít nhất một người bạn để tham gia một buổi động não (brainstorm) trong khoảng 50-60 phút.

- Tư duy phản biện thường bắt đầu với một câu hỏi quan trọng Tại sao? Câu hỏi này dẫn tới nhiều cái nhìn sâu thú vị vì bạn đang thách thức cách thức sự việc thông thường xảy ra và muốn biết nhiều hơn.

Quá trình tư duy phản biện liên quan đến việc thu thập và diễn giải thông tin một cách thận trọng và dùng nó để đạt đến một kết luận có thể biện minh được rõ ràng.

- Hãy tham khảo mẫu sơ đồ tư duy phản biện của Đại học Plymouth:

Chủ đề/Vấn đề/Tiêu đề - What? When? Who? Where? Why? How? What if? So what? What next? (Cái gì? Khi nào? Ai? Ở đâu? Tại sao? Làm sao? Chuyện gì xảy ra nếu? Vậy thì sao? Tiếp theo là gì? (Mô tả-> Phân tích-> Đánh giá).

- Năng lực tự hoàn thiện bản thân là điều quan trọng nhất để cải tiến và duy trì nghề nghiệp của bạn. Học suốt đời bao gồm học chính thức, đọc sách, xem video giáo dục, học trực tuyến…

Bản chất cho việc học suốt đời là lắng nghe với tâm trí cởi mở. Phải có khả năng hiểu được điểm mù của mình bằng cách tương tác với người khác trong các cuộc tranh luận.

Hiểu bản thân mình có gì và cần gì sẽ khiến cho thất bại trở thành kinh nghiệm tích cực, trở thành động lực và cơ hội.

Chỉ bằng việc lắng nghe và sẵn lòng học thì bạn trở thành giỏi lên như người lãnh đạo.

Tranh luận cũng là một phương pháp học tích cực. Có hàng trăm nghìn bài học sẵn có cho mọi người cho nên bạn có thể tìm trên Web để thấy điều bạn cần.

- Nếu bạn muốn học công nghệ mới hãy kiếm một việc làm hay làm người tình nguyện cho một công ty đang dùng công nghệ đó.

Bạn sẽ học được nhiều điều hơn trong một thời gian ngắn hơn là bạn tự học, đọc sách hay đến lớp.

- Thế kỷ 21 chứng kiến sự toàn cầu hóa và phát triển vượt bậc của công nghệ, đòi hỏi các bạn trẻ khả năng thích ứng để hội nhập và thành công.

Hầu hết các dự án phần mềm muốn thành công đều phải có hai yếu tố quan trọng: người quản lý dự án phần mềm giỏi và nhóm có kỹ năng cao trong lĩnh vực họ đang làm việc.

Người quản lý dự án giỏi phải công nhận tài năng của các thành viên trong nhóm và hiểu được rằng thành công của dự án phụ thuộc vào nỗ lực của họ.

- Về kỹ năng thuyết trình: không viết sẵn như diễn văn, chỉ làm một dàn bài ngắn và ghi chú vài điểm quan trọng, nói chuyện chứ không phải giảng bài. Sử dụng các slide và Power Point để hỗ trợ.

- Đọc là cơ hội để cải tiến tri thức, để thích thú, để thám hiểm các ý tưởng mới, khái niệm mới và để làm giàu cho cuộc sống.

- Với toàn cầu hóa, mọi thứ sẽ được kết nối. Vì phần lớn các ứng dụng sẽ được cung cấp bởi các công ty dịch vụ tính toán máy như Microsoft, IBM, Google, Amazon… nhưng mọi công ty sẽ cần người thiết kế giải pháp, kiến trúc sư hệ thống và người quản lý dự án.

- Quy tắc cũ: Nếu bạn làm việc chăm chỉ, tuân theo quy tắc công ty, bạn có việc làm. Quy tắc mới: Nếu bạn liên tục cải tiến kỹ năng của bạn theo điều chúng tôi cần, bạn có việc làm.

- Trong thế giới thay đổi nhanh chóng này, mọi thứ đều có thể. Không lâu lắm trước đây 2 sinh viên Đại học Harvard đã thành lập công ty Microsoft hay 2 sinh viên Đại học Standford thành lập công ty Google. Một ngày nào đó một số trong các bạn sẽ làm ra lịch sử như những điều đó.

- Ngày nay với việc nổi lên của công nghệ di động, tính toán đám mây, an ninh và phân tích Big data, nhu cầu về kỹ năng trong các khu vực này đang bùng nổ. Do đó có nhu cầu đào tạo khổng lồ để đáp ứng cho các nhu cầu này.

Ngày nay nếu người tốt nghiệp không có kỹ năng di động họ sẽ gặp khó khăn kiếm việc làm vì mọi thứ đều đổi sang di động, vì PC không còn được cần nữa. Kỹ năng nóng nhất là phát triển app di động và các vị trí an ninh mạng.

- Bất kể chọn lựa của bạn liệu bạn học Khoa học máy tính (CS), Kỹ nghệ phần mềm (SE) hay Quản lý hệ thông tin (ISM), tất cả đều là chọn lựa tốt mà có thể giúp cho bạn xây dựng nghề nghiệp kéo dài trong thời gian tới.

- Ngày nay, kỹ năng công nghệ là tài sản tốt nhất cho phép các bạn trẻ xây dựng nghề nghiệp thành công ở bất kỳ đâu trên thế giới.

Nhưng để đáp ứng nhu cầu toàn cầu cao, các bạn phải thuận theo xu hướng thị trường và phát triển chuyên môn, tự trau dồi cho mình để phân biệt với những người khác.

Giáo sư Nguyễn Lân Dũng