Chuyện nghe đài

17/07/2018 09:55
Chuyện nghe đài

Có những người nghiện nghe đài, buổi tối vừa làm việc nhà vừa nghe, chủ yếu là mấy chương trình ưa thích: Tiếng thơ, Câu chuyện cảnh giác, Đọc truyện đêm khuya, Khắp nơi ca hát, Dân ca và nhạc cổ truyền.

Hồi xưa cứ gọi nôm na là nghe đài, tức nghe radio bây giờ.

Những năm cuối thập niên 50, sau đó tiếp đến thập niên 60, đầu 70 ở miền Bắc, thông tin đến với mọi người chủ yếu qua hệ thống đài phát thanh. Báo giấy như báo Nhân Dân, báo của đảng bộ các tỉnh thành chỉ dành cho cán bộ. Báo Nhân Dân ra hằng ngày, còn các báo tỉnh thành mỗi tuần chỉ có 2 - 3 số. Chính vì thế, phóng viên báo Nhân Dân oách lắm, đi tới đâu cũng được tiếp đón long trọng, nể vì, đãi cơm gà cá gỏi, trò chuyện một điều thưa anh, hai điều thưa anh, khi về lại lễ mễ quà cáp gói to gói nhỏ. Phóng viên thường trú báo Nhân Dân có lẽ quyền chỉ kém bí thư tỉnh thành, dọa ai một câu “cho lên báo” là đối tượng xanh mặt. Gần như một mình một chợ, tha hồ tác nghiệp.

Làm báo mà lên tới chức tổng biên tập báo Nhân Dân tức là kịch trần, cỡ ông Hoàng Tùng suốt bao năm được coi như thân tín của cụ Hồ, tới mức có những điều cần trao đổi hẹp thì cụ lại cho gọi chú Hoàng Tùng (theo hồi ký của ông Vũ Kỳ, thư ký của cụ). Và điều này nữa, cho tới tận bây giờ, có cả trăm tờ báo ra hằng ngày nhưng chỉ mỗi báo Nhân Dân được gọi là nhật báo. Kể cũng lạ.

Cũng thuộc cơ quan truyền thông trung ương nhưng phóng viên đài Tiếng nói Việt Nam ít nổi tiếng, không quan trọng bằng nhà báo của tờ Nhân Dân. Có lẽ trong hoàn cảnh thời bấy giờ, nhà đài chủ yếu chỉ đọc phát những bài đã in trên báo nên đội ngũ phóng viên mỏng, tên tuổi lặng lẽ. Người dân ít nghe đài bởi nhiều lý do: không mấy ai có radio (gọi là cái đài) bởi hiếm và rất đắt; nông thôn sau này có hệ thống loa truyền thanh, mỗi nhà một cái loa kim đơn giản hộp gỗ, trong chứa cục nam châm gắn với màng loa giấy nghe rè rè lí nhí, cũng chẳng vô lum vô liếc, công tắc công tiếc gì, cứ tới giờ tổng đài mở thì trố lên, hết giờ tự tắt cái phụp.

Lại nữa, nông dân suốt ngày ngoài đồng, thời gian đâu mà nghe đài. Tối về còn tắm rửa giặt giũ, cơm cháo, lo thúc tụi trẻ con học bài, chưa kể rau bèo cám bã, xay thóc giã gạo, thôi thì trăm thứ việc lút đầu lút cổ, thở không ra hơi. Ngơi cái tay là mắt đã nhắm tịt, vừa kềnh xuống giường đã kéo gỗ ầm ầm, muốn nghe đài cũng chả gượng dậy nổi.

Vậy nhưng có người nghiện nghe đài, buổi tối vừa làm việc nhà vừa nghe, chủ yếu là mấy chương trình ưa thích: Tiếng thơ, Câu chuyện cảnh giác, Đọc truyện đêm khuya, Khắp nơi ca hát, Dân ca và nhạc cổ truyền. Và đặc biệt nhất, 2 thứ mà đài đem đến cho người dân có tác dụng thực sự.

Thứ nhất, đó là bản tin dự báo thời tiết, mỗi ngày 2 lần, vào lúc sáng sớm và tối mịt. Thứ nhì, là tiếng tín hiệu báo giờ, vào những thời điểm chốt trong ngày: 6 giờ sáng, 12 giờ trưa, 9 giờ tối. Với đông đảo “bạn nghe đài”, nhất là nông dân, thì đó là những thời điểm quan trọng. Không có đồng hồ, lâu nay dựa vào tiếng gà gáy, vào độ cao mặt trời, nay thêm tín hiệu báo giờ để mà biết lúc phải ra đồng, đi học, đi canh gác máy bay. Chuỗi âm thanh 4 tiếng tút, 1 tiếng tít kéo dài, “tút, tút, tút, tút, tít…” đã thành ký ức khó quên của hàng triệu người thời ấy.

Xung quanh tiếng tút tít này có giai thoại vui. Một ông nông dân, nghe kể là ở Hưng Yên, tối hôm trước nghe đài phát bản tin dự báo thời tiết, loa rằng “gió nhẹ, nhiều mây, tầm nhìn xa trên 10 ki lô mét, đêm không mưa, ban ngày trời nắng” liền hối cả nhà dậy sớm thái khoai lang để chút nữa có nắng to thì đổ ra sân gạch phơi.

Đã mấy ngày mưa gió sụt sùi, khoai kia không thái không có nắng phơi thì thối ủng hết mất. Khi cả tạ khoai đã thái xong, chẳng thấy ông mặt trời thò lên, chỉ mây đen kéo đặc, mưa sầm sập. Ông cụ giận lắm, chỉ tay vào cái loa kim mắng nhiếc “từ nay ông không tin mày cái gì nữa, ông chỉ còn tin mỗi tiếng tiếng tút tút thôi”. Cũng may “của tin còn một chút này”, chứ báo giờ mà cũng sai nữa thì ông cụ mất hết sạch. Còn hồi những năm 80 thì người ta truyền tai nhau chuyện bà con dân tộc thiểu số vùng cao khen “cái nhà nước trên đài” nó hay nó tốt hơn nhà nước trong thực tế nhiều.

Phải nói rằng những năm chiến tranh, mỗi lần hệ thống loa vang vang nhạc hiệu bằng bài Diệt phát xít (của Nguyễn Đình Thi) rồi hòa với giọng trầm ấm, rắn rỏi, vững vàng từ hai giọng đọc Việt Khoa - Tuyết Mai “Đây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, thủ đô nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”, lòng người cứ tự dưng rạo rực, phấn chấn.

Hồi nhỏ tôi được nghe người nhớn kể khi cụ Hồ chọn quốc ca, các mưu sĩ, cố vấn đã dâng lên cụ 2 bài, Tiến quân ca của Văn Cao và Diệt phát xít của Nguyễn Đình Thi. Cả hai ông dạo ấy đều rất trẻ, tuổi thanh niên, chưa qua trường âm nhạc nào nhưng đã đóng mốc chắc khừ vào nền âm nhạc nước nhà bằng hai ca khúc hào hùng, đầy âm vang thời đại. Cuối cùng cụ Hồ sau những suy nghĩ nâng lên đặt xuống, chọn Tiến quân ca làm bài hát chung của cả nước, để rồi chúng ta có bài quốc ca còn vang mãi tới bây giờ.

Khi làm việc với ông Trần Lâm, giám đốc đầu tiên của đài Tiếng nói Việt Nam, bố ông Trần Bình Minh giám đốc VTV bây giờ, cụ Hồ nhất trí với nhà đài lấy bài Diệt phát xít làm nhạc hiệu. Thật vinh dự cho hai tác phẩm, hai nhạc sĩ, những âm thanh ấy đã đi suốt mấy cuộc chiến tranh, qua bao trắc trở gập ghềnh, khúc quanh lịch sử, vang mãi cùng năm tháng, lắng giữa lòng hàng triệu con người.

Có nhẽ cũng nên biên thêm ra đây tí ti chuyện xoay quanh hai bài hát lịch sử này. Điều may mắn là bài Diệt phát xít cứ thế gắn bó với nhà đài, hằng ngày nhạc hiệu vang lên trong mỗi buổi phát thanh, tới mức tự dưng lúc nào nó bặt đi thì dân chúng xôn xao, ngơ ngác hỏi nhau không biết đã xảy ra chuyện gì.

Năm 1972, Mỹ mở lại cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc, nhất là 12 ngày đêm dữ dội, một trong những mục tiêu quan trọng nhất máy bay Mỹ phải phá cho bằng được là cột phát sóng chính của đài Tiếng nói Việt Nam, nhằm buộc nhà đài phải “im mồm”. Cột phát sóng cao cả trăm mét do Liên Xô giúp xây dựng tại vùng lúa Mễ Trì huyện Từ Liêm đã bị tên lửa Mỹ quật đổ nhưng chỉ vài phút sau trên không trung vẫn vươn cao bay vút làn sóng điện radio, vẫn dõng dạc “Đây là tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, thủ đô nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”, liền mạch tới mức gần như bạn nghe đài chưa hề bị mất bị xén một buổi nào chương trình “Đọc truyện đêm khuya” hoặc “Truyện cảnh giác”, "Tiếng thơ". Đó phải nói là điều kỳ diệu.

Đầu năm 1973, khi đám sinh viên chúng tôi kéo quân từ ven sông Cầu về Mễ Trì, tò mò tới coi khu vực cột phát sóng vẫn còn thấy cột cũ gãy gục nhưng cạnh đó đã ngạo nghễ vươn lên cột mới hoành tráng hơn, cao vút trời xanh, tỏa bóng xuống đầm sen Phùng Khoang đang vào mùa hàm tiếu ngào ngạt hương thơm.

Bài quốc ca Tiến quân ca mặc dù ở vị trí hàng đỉnh, ngôi vương của làng nhạc nước nhà nhưng lại không có được cái may mắn, xuôi lọt như bạn song sinh Diệt phát xít.

Đầu thập niên 1980, chúng tôi nghe xì xào nhà nước sẽ đổi quốc ca. Ông bạn tôi, thầy giáo Nguyễn Văn Vy, một người cực kỳ nghiêm túc, trong cuộc họp bộ môn nghe ai đó thông tin điều ấy bèn bày tỏ ngay, bậy, tầm bậy, đổi gì thì đổi, xưa nay có ai đi đổi quốc ca bao giờ, ngay cả thay đổi chính thể có khi người ta còn ráng giữ lại quốc ca, nó là hồn cốt của nước của dân rồi, thay là thay thế nào... Thầy Vy làm một thôi một hồi, cứ như đang nói trước quốc hội tại hội trường Ba Đình chứ không phải cái phòng nhà cấp 4 rộng 10 mét vuông của tổ bộ môn. Nhưng mặc thầy Vy và những người như thầy, người ta, tức là người có quyền, cứ quyết định thay.

Tôi còn nhớ láng máng báo chí đồng loạt đăng thông báo của đảng, nhà nước, quốc hội là sẽ đổi quốc ca cho phù hợp tình hình mới của cách mạng, nay quốc hội chính thức phát động cuộc thi sáng tác quốc ca mới. Nhiều bài báo phân tích rất “có lý có tình” thời đại mới ắt phải quốc ca mới, thậm chí có bài còn kể lể bóng gió cụ tác giả Văn Cao hồi xưa “phạm” thế này thế nọ, ý rằng không xứng đáng là tác giả quốc ca nữa, thay là đúng rồi.

Rất nhiều người tham gia cuộc thi sáng tác tân quốc ca, từ những nhạc sĩ chuyên nghiệp như Huy Du, Hồ Bắc, Đỗ Nhuận, Nguyễn Đức Toàn, Hoàng Vân, Trần Chung… (để làm gương) tới những anh chỉ mới tập tọe vài ba nốt nhạc son phe, cũng hào hứng gửi tác phẩm về dự. Những bài được Ban Giám khảo chọn vào vòng trong đều được dàn dựng phát trên đài để lấy ý kiến quần chúng nhân dân.

Tôi còn nhớ có bài của nhạc sĩ Hồ Bắc vào chung khảo. Ông là một nhạc sĩ tài hoa, trải qua hai thời chống Pháp và chống Mỹ viết nhiều bài rất hay, như Làng tôi, Bến cảng quê hương tôi, Tổ quốc yêu thương… nhưng quả thật khi nghe bài dự thi quốc ca của ông (lâu quá tôi quên tên) thì chỉ biết ngậm ngùi than hỏng hỏng. Nhiều nhạc sĩ lừng danh khác cũng rơi vào tình trạng vậy.

Còn số những bài của “nhạc sĩ” không chuyên thì ôi thôi, như thầy Vy bảo, nếu được chọn làm quốc ca thì dân bịt tai chạy hết. Cuộc thi gia hạn đến cuối năm 1981 vẫn không chọn được bài nào mang hồn cốt quốc ca. Dân gian thời bấy giờ đùa, hay là chọn mấy bài kiểu Bèo dạt mây trôi, Người ơi người ở đừng về, Đèn cù… có sẵn mà lại hay, khỏi phải thi nữa. Cuối cùng, cuộc thi kết thúc không kèn không trống, chẳng ai tổng kết, chẳng công bố gì sất, để rồi Tiến quân ca của cụ Văn Cao vẫn chễm trệ tự tin không thể lay chuyển trong mỗi lần làm lễ chào cờ cho tới tận bây giờ.

Nguyễn Thông


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Sài Gòn - miền đất bao dung

Hồi mới lên Sài Gòn, bạn hay lắc đầu ngao ngán, ghét Sài Gòn quá đỗi.

Người sáng lập Hạt Giống Tâm Hồn và Trí Việt - First News

Hạt Giống Tâm Hồn là thương hiệu của tủ sách và một chương trình cộng đồng do Trí Việt - First News khởi động, được bạn đọc, nhất là các bạn trẻ rất yêu thích, trở thành một hiện tượng trong ngành xuất bản.

Nước Việt suýt tan nát nếu không có Trần Tự Khánh quyết đoán, khôn ngoan

Nếu không có Trần Tự Khánh quyết đoán mưu cao thì nước Việt hồi thế kỷ 13 có thể rơi vào vòng xoáy nội chiến rồi làm mồi cho ngoại bang xâm lược.

Trần Tự Khánh mới là tay đội trời đạp đất, dọn đường cho Trần Thủ Độ

Trần Thủ Độ được coi là gian hùng hay nói nhẹ đi là quyền thần cuối triều Lý trong việc thúc đẩy việc sụp đổ của nhà Lý để chuyển sang cho nhà Trần. Tuy nhiên, Trần Thủ Độ chỉ là người hoàn tất công đoạn cuối được đàn anh Trần Tự Khánh dọn đường từ trước. Trần Tự Khánh mới thực sự là tay gian hùng số 1 trong việc thúc đẩy chuyển từ Lý sang Trần.

Chuyện lương thực - kỳ 3: Kể thêm về khoai lang

Lâu lâu có dịp ngồi với nhau, tinh nhắc chuyện cũ, quanh đi quẩn lại cuối cùng lại về chuyện ăn uống một thời đói kém. Đúng là không quên nổi.

Chuyện lương thực - kỳ 2: Thời của khoai lang

i trên đất đồng cánh Bến, cảm giác bàn chân mát rượi, cầm nắm đất như chạm vào da thịt mịn màng của người con gái. Cho tới bây giờ, lúa gạo ê hề, đôi lúc nâng bát cơm trắng tinh, tôi vẫn không quên củ khoai lang cánh Bến. Đất ấy hợp nên khoai ngon lạ lùng.

Chuyện lương thực

Người lớn sống trải đời nên phần lớn biết điều, ăn uống có chừng mực, ngó trước trông sau, nhưng bọn trẻ con thì thường rắn mặt khó bảo, chúng ăn uống chỉ cốt thỏa cái mồm.

Xin lỗi con vì cha đã quên

Con trai yêu quý. Cha nói những lời này lúc con đang say ngủ, đôi tay nhỏ nhắn kề dưới má, trán lấm tấm mồ hôi đêm hè oi bức đến nỗi những lọn tóc cháy nắ

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Suy ngẫm - Tích Thành - 31/07/2025 13:00
Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.

Xem “Sex Education”: Dù trẻ có thông minh đến mấy, cha mẹ vẫn phải chỉ dạy cho con điều này

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 31/07/2025 12:00
Từ câu hỏi ngây thơ của con, tôi chợt nhận ra bản thân cũng cần học cách trò chuyện và đồng hành cùng con một cách tinh tế hơn.

Ngày càng nhiều đứa con "biến mất" trong chính gia đình mình

Phong cách sống - Thiên Ân - 31/07/2025 11:00
Sẽ không bao giờ là quá muộn để hỏi một câu nhẹ nhàng: "Dạo này con có ổn không?".

Gia cảnh đáng thương và cách hành xử 10 điểm của nữ sinh giữa lũ lịch sử ở Nghệ An

Truyền cảm hứng - Hải My - 31/07/2025 10:00
Bạn này vừa đẹp người, vừa đẹp nết”, một cư dân mạng bình luận.

Mẹ bé gái 13 tuổi chia sẻ hành trình tìm con: gia đình kiểm soát chặt chẽ nhưng vẫn bị bất ngờ

Kỹ năng - Trang Đào - 31/07/2025 09:00
"Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới tất cả mọi người,” – người mẹ mở đầu bài chia sẻ sau khi con gái được đón về vào chiều Chủ nhật, ngày 27/7. Bé Kiều Tr. được tìm thấy vào thứ Bảy, 26/7, sau khi mất tích từ ngày 24/7.

Tỉnh thức - Osho

Tủ sách - FN - 31/07/2025 08:00
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.

Phía bên kia của công nghệ

Blog GS John VU - GS John Vu - 30/07/2025 13:00
Một giáo sư về xã hội học bảo tôi: “Trong cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều người mất việc ở mức cao nhất trong nhiều năm. Nếu mọi sự không cải thiện sớm, họ sẽ không bao giờ có khả năng phục hồi khi việc làm của họ sẽ bị những người trẻ hơn sớm chiếm mất.”

Xem "Sex Education", tôi tìm thấy bài học giúp con gái tuổi dậy thì luôn ngẩng cao đầu trong mọi mối quan hệ

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/07/2025 12:00
Tôi không ngờ, bộ phim "Sex Education" lại chứa đựng nhiều bài học sâu sắc đến thế.

ChatGPT gây sốc khi khuyến khích người dùng tự gây tổn thương

Kỹ năng - T.Thủy - 30/07/2025 11:00
Một cuộc điều tra của tạp chí The Atlantic (Mỹ) đã phơi bày những lỗ hổng đáng báo động trong hệ thống bảo mật của ChatGPT.

AI đang lấy gì từ công việc của con người?

Suy ngẫm - TTXVN - 30/07/2025 10:00
AI không thay thế toàn bộ công việc, mà đang dần “lấy” những nhiệm vụ nhất định - có thể là phần nhàm chán hoặc phần sáng tạo, tùy cách con người sử dụng công nghệ.

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào – Dành tặng những ai chưa từng được chữa lành từ tổn thương gia đình

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 30/07/2025 09:00
Có một sự thật, cay đắng và khó chấp nhận, rằng không phải gia đình nào cũng là chốn bình yên, là nơi trú ẩn an toàn để mỗi đứa trẻ lớn lên và phát triển trọn vẹn.

Quyền chủ tịch Huawei nói thẳng với những sinh viên muốn trở nên ưu tú rèn đúng 2 thứ

Phong cách sống - Trang Đào - 30/07/2025 08:00
Trong bài phát biểu mới nhất tại một trường đại học tại Thâm Quyến, quyền Chủ tịch kiêm Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu đã chỉ ra cho các sinh viên những điểm quan trọng để thành công.

Hồi ký của cựu Tổng thống Joe Biden được đấu giá 10 triệu USD

Giải trí - TĐ - 29/07/2025 13:00
Cựu tổng thống cho biết ông đã “làm việc cật lực” cho cuốn sách này, vốn sẽ tập trung vào nhiệm kỳ của ông tại Nhà Trắng.

Sống sót kỳ diệu sau cơn đau tim, người phụ nữ kể về cảm giác kỳ lạ khi sang "thế giới bên kia"

Suy ngẫm - Lam Chi - 29/07/2025 12:00
Người phụ nữ đang viết một cuốn sách kể về trải nghiệm đáng kinh ngạc của mình ở “thế giới bên kia”.

8 thủ thuật tâm lý giúp bạn thu phục người khác dễ dàng

Kỹ năng - Nguyệt Ánh - 29/07/2025 11:00
Gọi tên đối phương thường xuyên trong cuộc trò chuyện là một trong những thủ thuật tâm lý đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả giúp bạn chiếm được cảm tình của họ.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 5, 31/07/2025