Chuyện cúng rằm (kỳ 3)

14/02/2020 16:16
Chuyện cúng rằm (kỳ 3)

Đêm rằm tháng tám, người lớn để mặc bọn trẻ con muốn làm gì thì làm. Cỗ cúng rằm của trẻ con thời ấy thường chỉ là hoa quả, nải chuối, quả bòng, mấy quả hồng, thêm vài cái bánh phong bột nếp trộn đường bọc giấy đỏ, cũng xôm tụ lắm.

Năm âm lịch, từ tháng tám tới cuối năm còn 5 lần cúng rằm nhưng có nhẽ chỉ rằm tháng tám là đáng kể nhất, cúng to, rình rang, cuốn hút được tất tật mọi người, già trẻ lớn bé. Những rằm còn lại, kể cả lễ Hạ nguyên (rằm tháng mười) hoặc rằm tháng chạp chỉ được biện cho có lệ.

Rằm tháng tám còn có tên gọi Tết Trung thu, ngày xưa chỉ dành cho trẻ con. Trúng ngày rằm, ban ngày người lớn làm mâm cỗ cúng gia tiên, thì cũng lại thịt thà cá mú, món xào món nấu. Mâm cơm cúng nhỉnh nhao đủ đầy hơn những cúng rằm khác, ngoài xôi chè không thể thiếu, còn có gà luộc, thịt rán, món xào món ninh. Thậm chí có cả giò lụa, thứ đặc sản chỉ Tết Nguyên đán mới xuất hiện. Bọn trẻ con được người nhớn tháo khoán, ăn cho bằng thích, bù ngày đói thèm. Rằm nhưng cũng là tết của trẻ con, cấm đoán chúng nó làm gì, phải tội. Thày bu tôi thường nhường cỗ cúng cho các con, còn bản thân qua quít ăn sao cũng được. Mấy chị em, chị nhớn anh nhớn cũng lại biết điều, nhường nhịn cho các em nhỏ, cuối cùng rằm vẫn là tết của trẻ con. Xôi chè cúng xong, bu tôi bưng cất để vào mặt bàn trong buồng, tôi và đứa em gái lâu lâu lại lẻn vào, các cụ biết cả nhưng cứ lờ đi. Bây giờ, thấy tụi nhỏ thờ ơ với xôi chè, lại bùi ngùi về quãng tuổi thơ của mình tưởng đã chìm sâu, xa lắc trong ký ức.

Đêm rằm tháng tám, người nhớn để mặc bọn trẻ con muốn làm gì thì làm. Cỗ cúng rằm của trẻ con thời ấy thường chỉ là hoa quả, nải chuối, quả bòng, mấy quả hồng, thêm vài cái bánh phong bột nếp trộn đường bọc giấy đỏ, cũng xôm tụ lắm. Ít nhà có bánh trung thu, thời ấy gọi nôm na là bánh nướng bởi loại này chỉ bán phân phối, nông dân không phải đối tượng được mua. Cỗ bàn như đã kể, ấy là nói những nhà khá giả, chứ như nhà tôi và phần đông hộ trong làng, quả bòng quả bưởi thôi, cây nhà lá vườn. Thày bu bày ra giữa sân, bảo chúng bay phá cỗ đi rồi kéo nhau ra đường làng, ra sân hợp tác mà rước đèn. Kéo đàn kéo lũ trong bóng trăng nhập nhòa giữa mây, hát hò “ông giẳng ông giăng, ông to bằng cái bát, mời ông ơi xuống hát, với em vui giữa làng”, đẩy những chiếc đèn làm bằng ống bơ vỏ hộp sữa bò đốt nến hoặc bấc dầu, vung vẩy xâu hạt bưởi khô vừa cháy vừa nổ lép bép thơm lừng. Vui, và nghèo. Lại nhớ lời một bài hát thường được phát trên đài những năm tháng xưa, mô tả cảnh lẫn tình sao mà đẹp thế, đáng yêu thế: “Quê hương yêu dấu có những đàn em đùa trong đêm trăng. Lũy tre võng ru, vẳng tiếng ai ca như mùa xuân tới”, về sau khi nhớn tôi mày mò tìm hiểu mới biết lời ấy trong bản hợp xướng “Ca ngợi tổ quốc” của nhạc sĩ Hồ Bắc. Xưa nghe nó chỉ muốn khóc bởi xúc động, nay nghe lại cũng muốn khóc bởi thương xưa.

Nhiều điều để nói về cúng rằm tháng tám, nhất là trẻ con rõ lắm kỷ niệm khó quên. Tôi còn nhớ sách tập đọc, hình như lớp 2, có bài thơ Đèn kéo quân. Ê a mãi cũng phải thuộc. Hai thứ đèn phổ biến nhất dịp cúng rằm tháng tám là đèn ông sao và đèn kéo quân. Đèn ông sao dễ làm, hầu như đứa trẻ nào cũng biết dựng đèn ông sao, vót tre làm khung, nối với nhau thành hình ngôi sao, phết giấy bóng kính màu mua trên huyện vào, là có chiếc đèn rước trăng. Nền kinh tế tự cung tự cấp những năm khó khăn thiếu thốn đã vô tình tạo ra vài thế hệ giỏi việc, khéo tay, hay làm. Bây giờ người ta gọi là kỹ năng sống. Con trai cũng như con gái, ngoài thạo việc nhà nông như nhổ mạ, cấy lúa, đập nương, tát nước, cầm liềm, còn biết cả may vá, thêu thùa, đan lát rổ rá, việc thủ công.

Nhưng làm đèn kéo quân thì khó, đòi hỏi phải “chuyên nghiệp”, vả lại thứ này tốn kém tiền bạc. Tôi nhớ có lần xuống nhà cụ Hàn gần bờ đầm, được ngắm chiếc đèn kéo quân thật đẹp, sáng lung linh, mấy con vật trong đèn xoay xoay đuổi nhau kỳ diệu như phim thần thoại. Nhà cụ có người thoát ly, làm cán bộ công nhân ngoài phố, mua đem về, chứ ở quê bói đâu ra thứ quý hiếm này. Lại nói bài thơ Đèn kéo quân tả rằng “Khi đèn vừa cháy sáng/bao bóng người chạy quanh/A, các chú bộ đội/đuổi theo một lũ tây/Bọn tây chạy hớt hải/bộ đội đuổi như bay”, hình ảnh khác hẳn đèn nhà cụ Hàn chỉ có mấy con vật đuổi nhau. Phải công nhận, thơ cho trẻ con ngày xưa ở miền Bắc tràn đầy chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Chả bù cho miền Nam, khi tôi vào Sài Gòn nhận việc sau năm 75 nghe hát “Ông trăng xuống chơi cây cau thì cau sẽ cho mo. Ông trăng xuống chơi cây bưởi thì cây bưởi cho hoa. Ông trăng xuống chơi vườn cà thì vườn cà cho trái…”, chả thấy tính chiến đấu tí nào cả, chỉ rặt trẻ thơ.

Nhớ hồi những năm 1980, có lần tôi hỏi một ông Nam Bộ gốc về sự khác nhau lễ nghi, cúng bái, nhất là ngày rằm mùng một, giữa miền Bắc và miền Nam. Ông Nam gốc ấy là chú Dương Cao Thăng, quê Trà Vinh, dân tập kết, từng giảng viên trường cơ điện Thái Nguyên, sau 75 về nam, giữ ghế trưởng phòng nơi trường tôi dạy. Tôi thắc mắc, sao miền Nam không cúng mùng 1 mà cúng mùng 2, còn rằm đã có ngày 15 rồi, lại thêm 16 làm chi nữa… Cụ Nam Bộ rặt cười bảo, dân Nam thì gốc cũng từ miền ngoài thôi, nhưng là dân đi mở đất, kiêu hãnh, tự lập, mạnh mẽ, tính độc lập cao. Cứ phải khác đi một tí với “gốc” để khẳng định sự độc lập tự chủ ấy.

Chẳng hạn ở ngoải (ngoài ấy), anh cả chị cả là người con đầu thì trong này không có cả, thay vào đó là anh hai chị hai. Ngoải cúng mùng 1 thì trong này cúng mùng 2, ngoải cúng rằm 15 thì trong cúng 16. Ngôn ngữ cũng vậy, ngoải nói bơi thì trong nói lội, ngoải nói thóc thì trong nói lúa, ngoải nói tôm thì trong nói tép…, dùng từ đứng sau, dù cùng chỉ một sự vật, một điều gì đó. Khác là cách để khẳng định, tồn tại độc lập trong cái tổng thể, đó là tính cách Nam Bộ, chú Thăng bảo vậy.

Tôi nghe cũng có lý. Sau này chú Thăng chuyển qua Công ty Viso bột giặt làm bí thư đảng ủy, tôi có qua đó dạy bổ túc văn hóa cho công nhân, đôi lần trò chuyện với ông Nguyễn Quang Lộc giám đốc Viso, ông Lộc cười bảo ai chứ ông Thăng thì nam rặt tới từng tế bào. Có nhẽ đúng, cả ông Thăng lẫn ông Lộc.

Nguyễn Thông


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Mai Siêu Phong và Lý Mạc Sầu, ai mới là cao thủ?

Mai Siêu Phong và Lý Mạc Sầu, hai nữ ma đầu nổi tiếng trong thế giới võ hiệp Kim Dung, liệu ai hơn ai về võ công?
2

Sản xuất búp bê giá 260 triệu đồng giống trẻ em thật đến mức khó phân biệt!

"Tôi đã trải qua nhiều biến cố và những con búp bê thực sự đã giúp ích rất nhiều cho sức khỏe tinh thần của tôi", cô gái 23 tuổi tâm sự.
3

Tại sao Kiều Phong lại là người yếu nhất trong số các cao thủ tứ tuyệt của Thiên Long?

Bài viết phân tích sức mạnh của các cao thủ trong Thiên Long Bát Bộ, đặc biệt là tứ tuyệt, và đặt ra nghi vấn về vị trí của Kiều Phong. Liệu "chiến thần" Kiều Phong có thực sự xứng đáng với danh hiệu này khi so sánh nội lực với các cao thủ khác?

Tốc độ tuyệt chủng của côn trùng đã đến mức báo động

Nguyên nhân chính gây giảm số lượng và sự đa dạng của côn trùng là hoạt động của con người, các nhà khoa học kêu gọi thực hiện các biện pháp thích hợp nhằm ngăn chặn tình trạng phá hủy môi trường sống bởi thuốc trừ sâu và biến đổi khí hậu.

Chuyện cúng rằm (kỳ 2)

Tháng nào “có điều kiện”, sang hơn một chút thì thịt con gà, luộc lên cúng với xôi. Cũng nhiều tháng chỉ thấy xôi với chuối, lễ cúng rằm qua đi trong sự đạm bạc, thiếu thốn. Chả thánh thần nào nỡ quở trách, giận dỗi người nghèo.

Chuyện cúng rằm

Ngày giữa tháng trăng được gọi trung tuần, là rằm. Từ tháng giêng tới tháng chạp, cứ ngày 15 hằng tháng đều rằm tất. Mở đầu là rằm tháng giêng, nguyên tiêu.

Từ những chiếc khẩu trang miễn phí

Tấm lòng đồng bào đối với nhau như sông đầy nước chảy tự ngàn năm. Khi hoạn nạn nó vẫn còn đủ mạnh tạo nên làn sóng tốt đẹp lay động và thúc đẩy xã hội.

Điếc không sợ súng

Đã có câu chuyện cười trong cuộc thi về lòng dũng cảm, theo đó dân Việt Nam xếp thứ nhất nhờ điềm nhiên cưa bom trước ban giám khảo. Những chuyện tiếu lâm về khoản điếc không sợ súng thực ra cũng khá gần ngoài đời thực.

Tết Việt muôn năm!

Tết Việt từ hồi nào tới giờ, chả muôn năm là gì và đâu cần hô khẩu hiệu? Nhưng có không ít người ghét, thậm chí thù tết Việt.

Tình cờ từ những món đồ cũ

Ngày xưa, căn nhà của ngoại rất nhiều đồ cổ. Sau này, khi chúng tôi trở về, nhìn ngôi nhà xưa trơ trọi, đồ đạc đã đi đâu hết, khó thể nói được điều gì trước cảnh có đó rồi mất đó.

Tết trong ký ức trẻ thơ

Tết, là khi nó được nghỉ học và lon ton theo mẹ đến chợ từ sớm để hòa mình vào cảnh nhộn nhịp tất bật của chợ quê ngày tết…

Quan hệ với Bố Mẹ

Blog GS John VU - GS John Vu - 26/08/2025 13:00
“Tôi có vấn đề với bố mẹ tôi. Tôi không biết làm sao giải quyết được nó vì họ muốn tôi học kĩ sư phần mềm bởi vì nó có tương lai tốt. Tôi thấy nó khó với quá nhiều công việc..."

Xem Sex Education, tôi xấu hổ bởi cách dạy dỗ của người làm bố như tôi thực sự "hỏng"!

Điện ảnh - Thanh Hương - 26/08/2025 12:00
Tôi nhận ra cách giáo dục của mình đã quá phiến diện và tiêu cực.

Cách vô hiệu hóa việc Facebook âm thầm truy cập toàn bộ ảnh trên điện thoại

Kỹ năng - Trung Nam - 26/08/2025 11:00
Người dùng Facebook lo ngại khi Meta tự động bật tính năng cho phép ứng dụng truy cập và phân tích thư viện ảnh, từ siêu dữ liệu đến nội dung hình ảnh, để đưa ra gợi ý cá nhân hóa.

Người bị trầm cảm nhẹ thường nói 4 câu sau, nếu bạn dùng thường xuyên đến gặp bác sĩ gấp!

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 26/08/2025 10:00
"Trầm cảm" là căn bệnh gây tử vong lớn thứ hai ở người sau ung thư.

Phạm Xuân Ẩn - “Điệp viên hoàn hảo” trong mắt bạn bè

Từ sách - Phim - Quìn - 26/08/2025 09:00
Trong lịch sử tình báo Việt Nam, Phạm Xuân Ẩn được gọi là “điệp viên hoàn hảo” không chỉ bởi tài năng trong chiến tranh, mà còn bởi nhân cách khiến bạn bè, kể cả ở bên kia chiến tuyến, đều dành cho ông sự kính trọng.

Trải nghiệm thế giới bên kia của cô gái Anh: Ánh sáng màu hổ phách ấm áp

Phong cách sống - Nhật Thùy - 26/08/2025 08:00
"Dù không nhìn thấy ai, tôi biết có một dạng tồn tại nào đó bên kia", Nicola kể về trải nghiệm cận tử; cho biết cô cảm nhận được ánh sáng hổ phách ấm áp.

Kỹ năng công nghệ nào được cần tới?

Blog GS John VU - GS John Vu - 25/08/2025 13:00
Một số trong các bạn đã hỏi tôi về các kĩ năng công nghệ là quan trọng trong kinh doanh ngày nay. Là sinh viên kĩ nghệ phần mềm, bạn muốn biết kĩ năng nào bạn sẽ cần có để kiếm được việc tốt trong thế giới toàn cầu này.

Bị chê là kém tài nhất, Nobita hoá ra lại có một đặc điểm không ai địch nổi

Điện ảnh - Trang Vũ - 25/08/2025 12:00
Là fan của bộ truyện lâu năm liệu bạn đã biết?

Điện thoại không bí mật nghe lén như chúng ta tưởng, nhưng sự thật còn nguy hiểm và đáng lo hơn nhiều

Kỹ năng - Thùy Anh - 25/08/2025 11:00
Dù không chia sẻ, nhưng những thông tin riêng tư của chúng ta trong điện thoại có thể đã rơi vào tay của một bên thứ ba.

10 năm sau vụ án con hại mẹ, phân tích nguyên nhân mới thấy lỗ hổng dạy con đáng báo động

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 25/08/2025 10:00
Là tội phạm có chỉ số IQ cao, nam sinh này sở hữu khả năng phản điều tra cực mạnh, khiến cảnh sát mất gần 4 năm mới bắt giữ được hắn.

Đại địa chấn kinh tế - Liệu sự kiện sụp đổ của bong bóng dot-com có tái diễn trong thời đại AI?

Từ sách - Phim - Ngọc Tú - 25/08/2025 09:00
Cuộc khủng hoảng dot-com đầu những năm 2000 không chỉ là một biến cố tài chính, mà còn là lời cảnh báo cho bất kỳ thời đại công nghệ nào.

Danh tính vị mạnh thường quân đi dép xanh đỏ hớt hải bỏ chạy sau khi trao quà gây bất ngờ

Truyền cảm hứng - Nam An - 25/08/2025 08:00
Một nữ mạnh thường quân trong chương trình Mái ấm gia đình Việt gây chú ý khi lặng lẽ mang quà tặng rồi nhiều lần “bỏ chạy” khỏi sân khấu, để lại ấn tượng về tấm lòng thiện nguyện thầm lặng.

Xem Sex and the City, tôi ngừng hỏi con “Ăn gì chưa?”: Hóa ra con gái không vô tâm, chỉ là tôi không hiểu

Điện ảnh - Nguyễn Phượng - 24/08/2025 13:00
Một tập phim Sex and the City khiến tôi nhận ra lý do con gái tuổi teen luôn cáu gắt với bố mẹ. Hóa ra, không phải vì nó vô tâm mà vì tôi đã yêu sai cách.

6 loại trứng đã không bổ béo còn “phá hủy” nội tạng, mê mấy cũng phải nhịn

Kỹ năng - Ngọc Ái - 24/08/2025 12:00
Không chỉ dạ dày, nhiều cơ quan nội tạng khác cũng có thể “gặp nguy” nếu bạn ăn phải 6 loại trứng dưới đây.

Hé lộ lai lịch Cô Cô khi Khưu Xứ Cơ không truy sát Tiểu Long Nữ

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 24/08/2025 11:00
Là nữ chính của Thần điêu đại hiệp, Tiểu Long Nữ có vai trò đặc biệt.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 26/08/2025