Xoay chuyển tình hình Biển Đông - Lịch sử, huyền thoại và việc áp dụng khoa học của Cù Lao Chàm

Quang Thanh30/11/2023 09:00
Xoay chuyển tình hình Biển Đông - Lịch sử, huyền thoại và việc áp dụng khoa học của Cù Lao Chàm

Chúng ta cần học hỏi từ Cù Lao Chàm, bởi mối quan hệ có giá trị giữa chúng ta với đại dương sẽ được kết nối với tín ngưỡng xa xưa, huyền thoại và hệ sinh thái biển bền vững.

Tang lễ cho cá voi

Tôi được biết rằng ngư dân Việt Nam xem trọng tất cả các loài cá voi, nhưng chỉ thờ cá Chuông (vì hình dáng giống quả chuông) hay cá nhà táng. Nếu một con cá voi dạt vào bờ và bị mắc cạn, dân vạn chài sẽ làm mọi cách có thể để giải cứu nó. Nếu cá chết, dân làng sẽ đối xử với cái xác hết sức tôn kính và sau đó sử dụng bộ xương của nó để lập đền thờ. Nói chung, ngư dân sẽ tổ chức tang lễ cho con cá voi đó, đặt xác nó trong một tấm vải liệm và chôn cất nó một cách thành kính. Sau này, bộ xương sẽ được đào lên, làm sạch cẩn thận và đặt trong đền hoặc miếu để thờ cúng.

Đối với ngư dân Việt Nam, họ tin rằng nếu không làm như vậy thì họ có thể gặp phải những điều xui rủi như lưới rách, đánh bắt không được, tàu thuyền hỏng máy, bão, thậm chí là bệnh tật.

Nghiên cứu đáng tin cậy của Lantz tiết lộ rằng cá Ông là biểu tượng của nỗi khiếp sợ lẫn lòng tôn kính. Dĩ nhiên, những con cá voi sống cũng được kính trọng. Những người theo tục thờ cá Ông chưa bao giờ săn bắt các sinh vật biển to lớn này – những động vật thuộc lớp thú mà họ xem là những con cá khổng lồ. Xác của những con cá voi chết tự nhiên được chôn cất với lòng thành kính cùng nhiều nghi lễ. Sau ba đến năm năm, xương của những con cá voi đó sẽ được khai quật (một hình thức cải táng), khâm liệm và đem về đền hoặc miếu để thờ phụng, như thể những sinh vật này là một phần của cộng đồng.

Tang lễ cho cá voi luôn thu hút đông đảo người dân. Hiến pháp Việt Nam bài trừ “mê tín dị đoan” nhưng tục thờ cúng cá voi đã ăn sâu vào văn hóa nước này.

Sự tôn sùng này dẫn đến việc nhiều đền chùa ra đời, trong đó có chùa Hải Tạng trên Cù Lao Chàm, một ngôi chùa nhỏ tuyệt đẹp được xây dựng cách nay hơn 250 năm tại một thung lũng nhỏ yên bình với những cánh đồng lúa và nhiều loại rau được trồng gần đó. Trên cả nước, có hàng chục đền chùa miếu mạo đã được xây dựng riêng cho việc thờ cúng những con cá voi chết vì nguyên nhân tự nhiên và bị trôi dạt vào bờ biển.

Các ngư dân kể lại bằng giọng điệu từ tốn và thái độ tôn kính những câu chuyện thần thoại đậm chất văn hóa của họ, cũng như những câu chuyện về những lần cá voi hoặc cá heo lớn cứu mạng họ khi họ đánh bắt xa hòn đảo quê hương, thậm chí là đẩy thuyền của họ về nơi an toàn trong một cơn bão di chuyển nhanh. Vì cá voi không bao giờ bị săn bắt ở Việt Nam nên nhiều giai thoại đã ra đời, ví dụ như chuyện vua Gia Long (trị vì từ năm 1802 đến năm 1820) sắc phong cá voi là “Nam Hải Đại tướng quân”. Trong lịch sử gần đây, các nghi lễ đã được tổ chức trên bãi biển để mang lại niềm vui cho cư dân địa phương và để cầu mong một mùa đánh bắt thành công.

Mỗi giọt nước, mỗi hơi thở hít vào, ta đều kết nối với biển cả

Các học giả như cố Giáo sư Trần Quốc Vượng lập luận rằng quá trình dựng nước của Việt Nam từ “thuở sơ khai đã gắn bó mật thiết với nước. Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy lịch sử liên quan đến nước trong thần thoại, các câu chuyện lịch sử, chuyện cá nhân và truyền miệng dân gian về thời kỳ này”.

Giáo sư Vượng muốn xác định một hình mẫu tư duy liên quan đến biển đã mang đến cho người Việt thứ bản sắc đa sắc tộc tuy dựa trên văn hóa cổ xưa nhưng vẫn có ý nghĩa và sức ảnh hưởng đối với toàn thể người Việt ngày nay, và đó chính là tình yêu của họ đối với Biển Đông cũng như đối với ngư dân.

Một số ngư dân lớn tuổi đang ngồi trong quán cà phê gần đó, bên cạnh khu chợ của người địa phương và trông ra bến tàu nguyên sơ của Cù Lao Chàm, nơi có những rạn san hô nhiều màu sắc dưới mặt nước. Họ kể cho tôi nghe về việc cá voi sống trong bóng tối đen đặc phần lớn cuộc đời nó, nhưng đồng thời cũng quả quyết với tôi rằng những sinh vật vĩ đại này đã cung cấp cho họ nhiều kiến thức về dòng chảy của sự sống ở đại dương.

Qua nhiều thế kỷ, đại dương đã sản sinh ra nhiều huyền thoại, truyền thuyết và sự kiện mà con người vẫn chưa hiểu rõ. Thậm chí, nhà sử học Hy Lạp cổ đại Plutarch từng viết: “Đối với riêng cá heo, vượt xa tất cả những loài khác, thiên nhiên đã ban tặng cho chúng thứ mà các nhà triết học lẫy lừng nhất tìm kiếm: tình bạn không vụ lợi. Mặc dù nó không cần con người, nó vẫn là bạn của mọi người và thường xuyên giúp đỡ họ rất nhiều”.

Biển Đông có hơn 73.000 hòn đảo với các quần đảo xa bờ như Hoàng Sa và Trường Sa, nơi có môi trường biển đặc thù với các rạn san hô vòng (atoll) ngập nước. Các rạn san hô vòng này đôi khi có một số phần nổi lên, nhưng luôn đi liền với một đầm nước lặng gọi là vụng biển và những cấu trúc sâu trong lòng đại dương kết nối các rạn san hô nằm rải rác thông qua các dòng hải lưu. Các vụng biển này chính là nơi chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình sản xuất sinh học cũng như là nơi cư trú của các loài sinh vật biển.

Trong quyển Biển Việt Nam và các mối giao thương biển, Giáo sư Nguyễn Văn Kim – giám đốc Trung tâm Biển và Hải đảo thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội – đã viết rằng biển là điểm xuất phát, cũng là nhà của nhiều nhân vật huyền thoại trong ký ức của người Việt Nam. Trong công trình của ông có một nghiên cứu về tác phẩm bán hư cấu Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp, ra đời ở Việt Nam vào thế kỷ 14. Theo tuyển tập truyện này, thần biển Lạc Long Quân đã giúp đỡ ngư dân và thuyền buôn trên biển chống lại thủy quái (Ngư Tinh) – loài thủy quái trông như một con cá khổng lồ ở Biển Đông.

Tương truyền, khi có thuyền chở hàng hoặc thuyền đánh cá đi ngang qua, con quái vật sẽ quẫy đuôi tạo nên những đợt sóng lớn khiến thuyền bị lật úp. Lạc Long Quân đã hóa thân thành thuyền buôn và đến nơi Ngư Tinh thường lui tới. Khi Ngư Tinh định nuốt lấy con thuyền, Lạc Long Quân đã dùng thanh sắt đang cháy và gươm thần để tiêu diệt nó.

Người Việt Nam sống ở các vùng duyên hải biết ơn biển đã cho họ nguồn sống. Chính niềm tin của họ về sức mạnh của đại dương đã dẫn đến sự xuất hiện của chủ nghĩa hiện thực kỳ ảo. Một tài liệu viết bằng tiếng Chăm vào thế kỷ 17 ở miền Trung Việt Nam ghi lại rằng trong hành trình trở về từ vùng Kelantan (ngày nay là tên một bang của Malaysia, nằm về phía đông bắc bán đảo Mã Lai) sau một thời gian nghiên cứu phép thuật Mã Lai, một người đàn ông địa phương đã chết đuối khi thuyền của anh ta bị đắm trong một trận bão. Phát hiện ra thi thể trôi dạt, một con cá voi đã đưa xác anh ta vào bờ và được dân làng sùng kính.

Các quốc gia có yêu sách ở Biển Đông cần học hỏi ít nhiều từ lịch sử, huyền thoại và việc áp dụng khoa học của Cù Lao Chàm, vì mối quan hệ có giá trị giữa họ với đại dương sẽ được kết nối với tín ngưỡng xa xưa, huyền thoại và hệ sinh thái biển bền vững. Những cư dân trên đảo thực chất đã thực hành điều mà Tiến sĩ Sylvia Earle, nhà khoa học biển huyền thoại từng là khoa học gia trưởng của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (National Oceanic and Atmospheric Administration – NOAA), tin tưởng: “Với mỗi giọt nước ta uống, mỗi hơi thở ta hít vào, ta đều kết nối với biển cả”.

James Borton - Xoay chuyển tình hình Biển Đông

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

"Không còn bệnh tim" với tác dụng đáng kinh ngạc khi chữa bệnh bằng oxit nitric

“Không còn bệnh tim” (No More Heart Disease) là quyển sách công phu của Dr. Louis J. Ignarro, về việc ngăn ngừa và chữa trị bệnh tim mạch bằng oxit nitric (NO).
2

‘Hạnh phúc tuổi trẻ’ - Những lá thư Krishnamurti gửi bạn trẻ

Trong một thế giới tràn ngập thông tin như hiện nay, nhiều người trẻ đang mắc kẹt trong cuộc chạy đua điên cuồng: không ngừng tìm kiếm thành công, tình yêu, sự an toàn, thấu hiểu, tự do... Nhưng nghịch lý là, càng tìm kiếm, họ càng xa rời chính mình.
3

‘Đại địa chấn kinh tế’ – Bài học cho Việt Nam từ những cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu

Với vỏn vẹn 336 trang, nhà kinh tế học Linda Yueh không chỉ “vẽ” nên một bức tranh kỳ vĩ đến tàn khốc của nền kinh tế thế giới trong gần một thế kỷ mà còn mang đến những bài học lớn giúp chúng ta ứng phó trong một nền kinh tế không ngừng biến động.
4

'Khai mở cảm xúc' và 'Khai mở hạnh phúc' - Đừng che giấu cảm xúc bằng hai chữ “Ổn mà”

“Ổn mà” – hai chữ ngắn ngủi nhưng lại là câu trả lời phổ biến nhất trong những khoảnh khắc ta cảm thấy tệ nhất.
5

Minh triết trong ăn uống của phương Đông - Bạn đang ăn vì thích… hay ăn để sống khỏe?

Chúng ta đang sống trong một thời đại thịnh vượng chưa từng có với công nghệ phát triển, đời sống tiện nghi, y học hiện đại. Nhưng nghịch lý thay, bệnh tật lại ngày càng phổ biến, thậm chí còn “trẻ hóa” một cách đáng sợ.

Xoay chuyển tình hình Biển Đông - Ở một nơi chứa đầy truyền thuyết và thần thoại

Các nhà khoa học biển của Việt Nam như Tiến sĩ Chu Mạnh Trinh, Tiến sĩ Nguyễn Chu Hồi và Tiến sĩ Võ Sĩ Tuấn hoàn toàn đồng ý rằng quản lý đại dương là nguồn sống thiết yếu cho tương lai của quốc gia và khu vực.

Thương vụ Facebook thâu tóm Instagram - Instagram đã thu hút người nổi tiếng như thế nào?

Tháng 3/2016, tài khoản @franciscus của Giáo hoàng Francis sau khi đăng bài đầu tiên đã thu hút hơn 300.000 lượt thích. Cột mốc này là một thành tựu rực rỡ trong chiến lược của Instagram nhằm thu hút người nổi tiếng của mình.

Xoay chuyển tình hình Biển Đông - 'Đảo Thiên đường' khu dự trữ sinh quyển thế giới

Có 23.000 cư dân trên đảo đang sống chan hòa với Biển Đông. Các ngư dân, một số có tàu vỏ gỗ cỡ nhỏ và nhiều người dùng thúng chai, ngày ngày thả lưới giăng câu để đánh bắt bào ngư, cá vược, cá mú, tôm hùm, mực và hải sâm.

Khoảnh khắc người sáng tạo - Bận rộn không phải là thước đo của thành công

Thực tế, việc bạn đánh đổi giấc ngủ cho 2-3 công việc cùng một lúc thể hiện việc bạn quá kém cỏi trong việc lập kế hoạch và đưa ra lựa chọn cho riêng mình.

50 câu nói hay trong bộ sách Hạt giống tâm hồn kỳ 2

Nội dung của Hạt giống tâm hồn tuy bình dị, đơn giản nhưng sâu sắc, mang đến những câu chuyện truyền cảm hứng và là nguồn động viên, chỗ dựa tinh thần làm thay đổi cuộc sống, đem đến những giá trị tích cực cho nhiều thế hệ bạn đọc Việt Nam.

50 câu nói hay trong bộ sách Hạt giống tâm hồn kỳ 1

Bộ sách Hạt giống tâm hồn này gồm những câu chuyện chân tình, giản dị từ những con người bình dị đó sẽ giúp bạn cảm nhận, tìm lại được những giá trị của bản thân và ý nghĩa cuộc sống mà ta đã băng qua quá nhanh và vô tình lãng quên.

Bạn thật sự là ai - Khám phá 5 nhóm tính cách tác động sâu sắc đến cuộc đời của mỗi người

Năm nhóm tính cách này có tác động sâu sắc đến cuộc đời mỗi người.

Nội lực - Công cụ lập trình lại bộ não, tự tạo ra vận may cho chính mình

Dựa trên những cơ sở khoa học tiên tiến nhất, “Nội lực” của Tara Swart đã mang đến một góc nhìn khác về việc khai mở tâm trí để tạo ra cuộc sống hằng mơ ước, chứ không phải nhờ vào một thế lực thần bí nào.

Khai mở hạnh phúc - Ba chiến lược giúp bạn hạnh phúc và viên mãn

Chúng ta thường nghĩ sức khỏe tinh thần suy kiệt là điều gì đó bất thường, thậm chí không tự nhiên. Nhưng bạn nên biết, có một số liệu thống kê nói rằng cứ bốn người sẽ có một người gặp những khó khăn về sức khỏe tinh thần.

Tra cứu nhanh 168 phường, xã, đặc khu thuộc TP.HCM mới

Kỹ năng - 30/06/2025 13:55
Chuyên trang toàn cảnh thông tin về 168 phường, xã, đặc khu của TP.HCM chính thức đi vào hoạt động. Bạn có thể tra cứu, theo dõi video và các thông tin về hoạt động vận hành khi TP.HCM thực hiện chính quyền 2 cấp.

Cẩn thận với ký tự vô hình khi mở đường link trên điện thoại

Kỹ năng - Anh Tú - 30/06/2025 13:00
Chuyên gia bảo mật Gabriele Digregorio đã phát hiện một lỗ hổng tiềm ẩn trên hệ điều hành Android, có thể bị tin tặc khai thác để thực hiện các cuộc tấn công lừa đảo (phishing).

Xem 'Sex Education' tôi đau khổ hiểu ra: Dù hơn 30 tuổi vẫn mơ hồ về 2 chữ "trưởng thành"

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 30/06/2025 12:00
Hoá ra, trưởng thành không phải là kiểm soát mọi thứ, mà là học cách buông bỏ và bước tiếp.

Những lo ngại khi Facebook muốn truy cập vào thư viện ảnh trên điện thoại

Kỹ năng - Anh Tú - 30/06/2025 11:00
Facebook đang yêu cầu người dùng cho phép truy cập vào thư viện ảnh trên điện thoại để tự động đề xuất các phiên bản ảnh được chỉnh sửa bằng AI, gồm cả những bức ảnh chưa từng được tải lên Facebook.

Gia đình "độc lạ" Việt Nam, dâu rể các thế hệ mới đến đều choáng váng rồi... "nghiện" lúc nào không hay!

Phong cách sống - Khánh Huyền - 30/06/2025 10:00
Những ai lần đầu tiên đến gia đình tôi đều không giấu nổi sự sửng sốt. Có người khó tính từng bảo cách này khiến con cháu dễ sinh hư, thiếu tôn ti trật tự.

Khai mở hạnh phúc - Ba chiến lược giúp bạn hạnh phúc và viên mãn

Từ sách - Phim - Quang Thanh - 30/06/2025 09:00
Chúng ta thường nghĩ sức khỏe tinh thần suy kiệt là điều gì đó bất thường, thậm chí không tự nhiên. Nhưng bạn nên biết, có một số liệu thống kê nói rằng cứ bốn người sẽ có một người gặp những khó khăn về sức khỏe tinh thần.

Ánh sáng trong ta - Chậm lại để tiến xa hơn

Từ sách - Phim - Quìn - 30/06/2025 08:00
Chúng ta đang sống trong một thời đại mà tốc độ được xem là thước đo thành công. Hiểu nhanh, làm vội, đạt được càng nhiều càng tốt dường như đã trở thành tiêu chuẩn ngầm của một người “hiệu quả”.

Xem 'Sex Education', tôi nhận ra sai lầm khiến bản thân thành ‘kẻ thù’ trong mắt con

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 29/06/2025 13:00
Nhờ bộ phim, tôi nhận thức được sai lầm của mình và quyết định thay đổi vì con.

Thủ đoạn thao túng tâm lý người trẻ để bắt cóc online, tống tiền qua mạng

Kỹ năng - An Huy - 29/06/2025 11:00
Kẻ gian không dùng súng hay dao, mà dùng tâm lý để khiến nạn nhân tự mở két”, Thượng tá Đào Trung Hiếu cảnh báo về thủ đoạn lừa đảo mới, khi nạn nhân bị thao túng tâm lý như bị “bắt cóc tinh thần”.

Cô gái Việt làm trợ lý đạo diễn phim người lớn tại Nhật, tiết lộ quá trình thực hiện mỗi set quay

Phong cách sống - Nguyễn Phượng - 29/06/2025 10:00
"Nếu bạn thấy trải nghiệm tình dục của mình khác xa porn, thì đó là vì chúng tôi đã rất cố”, nữ trợ lý đạo diễn khẳng định về tính dàn dựng trong mỗi bộ phim không hề giống ngoài đời.

Ánh sáng trong ta - Chúng ta là ai trong chính ngôi nhà của chính mình?

Từ sách - Phim - Quỳnh - 29/06/2025 09:00
Ai trong chúng ta cũng từng mơ về một gia đình lý tưởng, nơi luôn đầy ắp tiếng cười và những buổi cơm đầy ắp yêu thương. Nhưng khi bước vào đời sống hôn nhân, không ít người bàng hoàng nhận ra rằng, những điều đẹp đẽ ấy không tự nhiên mà có.

Chiến lược dữ liệu - Khai phá “mỏ vàng” dữ liệu trong thời đại AI

Từ sách - Phim - Quìn - 29/06/2025 08:00
Trong thế giới ngày nay, dữ liệu đã vượt xa khái niệm những con số khô khan. Nó chính là “nhiên liệu” nuôi dưỡng những bước tiến vượt bậc của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI).

Xem phim Sex Education, tôi nhận ra sai lầm, giúp mối quan hệ với con cái từ "thù hẳn" trở nên vui vẻ

Điện ảnh - Thanh Hương - 28/06/2025 13:00
Sau khi tôi thay đổi, cả gia đình đều hạnh phúc!

Một tính năng cực hữu ích trên VNeID mà người dùng không nên bỏ qua

Kỹ năng - Nhật Hạ - 28/06/2025 12:00
Hành khách bay nội địa hiện nay có thể hoàn tất toàn bộ thủ tục từ mua vé, check-in, qua cửa an ninh đến lên máy bay mà không cần xuất trình giấy tờ tùy thân, nhờ ứng dụng nhận diện khuôn mặt qua VNeID.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 2, 30/06/2025