Tranh cãi không dứt về cái tên ‘Bóng đè’ của Đỗ Hoàng Diệu

31/12/2019 14:34
Tranh cãi không dứt về cái tên ‘Bóng đè’ của Đỗ Hoàng Diệu

"Bóng đè” – tên một tác phẩm văn học của Đỗ Hoàng Diệu đã trở thành đề tài tranh cãi trong dư luận. Xét ở khía cạnh tích cực có thể nói cuộc tranh cãi là một hoạt động thú vị trong đời sống văn chương vốn rất bình lặng và tẻ nhạt như hiện nay.

Vụ lùm xùm giữa diễn viên Dustin Nguyễn và NSX News Arena, CGV tưởng chừng chỉ liên quan đến việc về tranh chấp lao động, mối quan hệ giữa nghệ sĩ diễn viên với nhà sản xuất trong thế giới điện ảnh và showbiz. Thế nhưng vô tình trở thành ngòi nổ cho một cuộc tranh cãi sôi nổi trong giới văn chương về việc nên hay không nên đặt tên tác phẩm trùng tên với tác phẩm của người đi trước?

Vào tuần trước vợ chồng diễn viên Dustin Nguyễn – Bebe Phạm bất ngờ tổ chức một cuộc họp báo để lên tiếng tố cáo NSX News Arena và CGV đã đơn phương chấm dứt thỏa thuận bằng cách “cắt vai” anh ra khỏi bộ phim của đạo diễn Lê Văn Kiệt mà theo anh là không có lý rõ ràng.

Bức xúc của Dustin Nguyễn đã "tạo điều kiện" cho một cuộc tranh luận chữ nghĩa trong giới văn chương

Để phản bác lại quan điểm của Dustin Nguyễn NSX New Arena phát đi một thông cáo báo chí nêu một số lý do mà đơn vị này tiếp tục hợp tác với diễn viên này. Thông cáo báo chí của NSX đã vô tình tiết lộ bộ phim sắp bấm máy có tên là Bóng đè… và câu cuộc tranh cãi khác đã nổ ra.

Người đầu tiên lên tiếng phản đối cái tên phim Bóng đè là nhà văn Đỗ Hoàng Diệu, bởi chính chị là tác giả của tập truyện nổi tiếng có tên Bóng đè nhưng bộ phim chẳng hề dính dáng gì đến tác phẩm của nhà văn này.

Bóng đè của Đỗ Hoàng Diệu ra mắt bạn đọc vào năm 2005, ngay lập tức Bóng đè gây tiếng vang trên văn đàn Việt Nam bởi các cách viết trần trụi táo bạo của tác giả về đề tài sex – một đề tài vốn được cho là rất nhạy cảm trong thời gian đó. Bóng đè tạo ra rất nhiều cuộc tranh luận, kèm theo hàng loạt ý kiến khen chê trong dư luận báo chí... Nhưng chính nhờ cuộc tranh luận mổ xẻ nhiều góc cạnh của tập truyện nên Bóng đè đã trở thành một hiện tượng văn chương thời bấy giờ, theo đó Bóng đè của Đỗ Hoàng Diệu cũng trở thành một cái tên rất nổi tiếng trên văn đàn Việt Nam và hải ngoại.

Nhà văn Đỗ Hoàng Diệu - Ảnh: FBNV

Theo quan điểm của nhà văn Đỗ Hoàng Diệu, NSX không nên đặt tên bộ phim mới của họ là Bóng đè: “Rõ ràng chỉ nghe tên Bóng đè thôi, nhiều người đã nghĩ ngay, liên tưởng ngay đến truyện của tôi. Họ mặc định phim Bóng đè chắc chắn chuyển thể từ truyện Bóng đè. Dù không muốn cũng phải nhìn nhận, tranh cãi thế nào, hay dở thế nào, thực tế Bóng đè đã là thương hiệu của Đỗ Hoàng Diệu, như rau má với Thanh Hóa, như cốm với làng Vòng, như thịt chó với Nhật Tân, như nước mắm với Phú Quốc, như Tướng về hưu với Nguyễn Huy Thiệp, như Cánh đồng bất tận với Nguyễn Ngọc Tư, như Em ơi Hà Nội Phố với Phú Quang… Như hàng ngàn thương hiệu lớn nhỏ xấu tốt trên thế giới này”, Đỗ Hoàng Diệu nói.

Ý kiến của nhà văn Đỗ Hoàng Diệu nhận được sự đồng thuận của nhiều nhà văn nhà thơ, bạn đọc, nhưng cũng có nhiều ý kiến ngược lại cho rằng yêu cầu của Đỗ Hoàng Diệu là “không hợp lý” bởi theo Luật Sở hữu trí hiện hành của Việt Nam không khoản nào quy định bảo hộ “độc quyền tên tác phẩm”, luật chỉ bảo hộ tác phẩm và nội dung trong tác phẩm mà thôi.

Các ý kiến khác còn cho rằng hiện tượng trùng tên trong tác phẩm văn học nghệ thuật, âm nhạc, điện ảnh là điều rất bình thường. Dù Bóng đè là tác phẩm nổi tiếng gắn liền với tên tuổi của Đỗ Hoàng Diệu nhưng “Bóng đè” không phải là cái tên duy nhất và độc quyền của nhà văn này, trước Đỗ Hoàng Diệu nhà văn Tô Hoài (1920 -2006) đã viết truyện ngắn có tên là Bóng đè in trong tập truyện Giăng thề xuất bản lần đầu vào năm 1941 (NXB Văn học tái bản 2019).

Bóng đè của nhà văn nổi tiếng Tô Hoài in trong tập Giăng thề

Ở chiều ngược lại Hồ Anh Thái, cho rằng NSX không nên đặt tên phim là Bóng đè bởi: “Thứ nhất nó trùng tên với một tác phẩm đi trước đã được bảo hộ bản quyền (Thậm chí tôi từng đề nghị bảo hộ tác phẩm là bảo hộ cả tên tác phẩm). Thứ hai lặp lại người khác là thứ rất kỵ đối với tác phẩm văn học nghệ thuật".

"Tên tác phẩm cũng như bản thân tác phẩm, phải luôn là đầu tiên, thứ nhất, duy nhất. Khi đặt tên tác phẩm, tôi luôn lưu ý đặt cái tên vừa phù hợp với nội dung vừa độc đáo, khó ai đặt lại được. Ví dụ: Người và xe chạy dưới ánh trăng, Trong sương hồng hiện ra, Dấu về gió xóa, Bốn lối vào nhà cười, Tiếng thở dài qua rừng kim tước, SBC là săn bắt chuột...

Giả sử có người nào lấy đúng cái tên ấy, hoặc gần giống như thế mà đặt cho tác phẩm của họ, thì sẽ bị nhận ra và gây ra tiếng cười không nhỏ. Vì sao? Vì cái đáng hổ thẹn nhất đối với một người làm văn chương nghệ thuật là lặp lại người khác. Lặp lại chính mình cũng vậy, cũng khiến người tử tế phải hổ thẹn", nhà văn Hồ Anh Thái nói.

Chưa rõ bộ phim Bóng đè của NSX New Arena có nội dung như thế nào, nhưng xem chừng riêng cái tên phim cũng đủ để cho những cuộc tranh luận tiếp diễn không có điểm dừng. Nhưng xét ở khía cạnh tích cực, có thể nói cuộc tranh luận là một hoạt động thú vị trong đời sống văn chương vốn rất bình lặng và tẻ nhạt như hiện nay.

Một số trường hợp trùng tên tác phẩm trong văn học nghệ thuật

Trong văn học nghệ thuật thuật có thể thấy việc trùng tên tác phẩm là khá phổ biến, nhưng điều đó không hề ảnh tiêu cực gì đến tác phẩm của người đi trước. Nhiều trường hợp có 3 tác phẩm có trùng tên và cả hai cùng nổi tiếng theo cách khác nhau. Ví dụ nhà thơ Tế Hanh sáng tác bài thơ Quê hương năm 1939, đến năm 1960 nhà thơ Giang Nam cũng viết một bài thơ có tên Quê hương. Năm 1986 một bài thơ cũng có tên Quê hương của nhà thơ Đỗ Trung Quân lần đầu tiên xuất hiện trên báo Khăn quàng đỏ. Dù trùng tên nhưng cả ba bài thơ Quê hương của ba tác giả thuộc ba thế hệ khác rất nổi tiếng bởi nội dung và các thể hiện riêng biệt không lẫn vào đâu của từng nhà thơ.

Ở lĩnh vực âm nhạc, việc trùng tên những tác phẩm nổi tiếng cũng không phải là điều quá hiếm. Ví dụ bản nhạc nổi tiếng có tên Tình ca của cố nhạc sĩ Phạm Duy (1921 – 2013) sáng tác từ năm 1952 nhưng 5 năm sau đó (1957) còn xuất hiện một bài hát có tên Tình ca của cố nhạc sĩ Hoàng Việt (1928 – 1967) bài hát cũng rất nổi tiếng nhiều thế hệ người Việt Nam yêu mến.

Ngoài ra trong âm nhạc còn nhiều trường hợp trùng tên khác như bài hát Một mình rất nổi tiếng của cố nhạc sĩ Thanh Tùng. Bài hát được ông sáng tác vào khoảng đầu những năm 1990. Một mình của Thanh Tùng nổi tiếng thu hút người nghe bởi giai điệu day dứt, thấm đượm cô đơn “cái tôi” của người nghệ sĩ trước sự ra đi của người vợ thân yêu. Nhưng trước Một mình của NS Thanh Tùng còn có Một mình khác, đó bản tình ca Một mình vang bóng một thời của nhạc sĩ Lam Phương sáng tác từ năm 1965. Chưa dưng ở đó, vào những năm 2000 nhạc sĩ lớp “hậu bối” là Trần Tiến cũng có một bài hát mang tên Một mình, bài hát cũng nổi tiếng qua giọng ca của Trần Thu Hà cháu ruột của ông.

Ở lĩnh vực điện ảnh tên phim trùng với tên tác phẩm văn học cũng không phải quá hiếm. Ví dụ bộ phim Cha con và (sau này đổi tên là Cha và con và... tên tiếng Anh Big Father, Small Father and Other Stories hay Saigon Sunny Days) kịch bản và đạo diễn Phan Đăng Di nhưng lại trùng tên với tiểu thuyết Cha con và… của nhà văn Nguyễn Khải (NXB Tác phẩm mới, 1979). Phim truyền hình thì có Nắng chiều (tên truyện ngắn của Nguyễn Khải), Đàn chim trở về (tên truyện của Vũ Lê Mai).

Tiểu Vũ


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Hợp luyện diễu binh, diễu hành phục vụ lễ 30-4 tại sân bay Biên Hòa

Sáng 11.4, tại sân bay Biên Hòa, Tiểu ban diễu binh, diễu hành phục vụ Lễ kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đã tổ chức chương trình hợp luyện diễu binh, diễu hành lần thứ nhất với sự tham gia của các khối quân đội, công an.
2

Thông tin cần biết khi xem diễu binh, diễu hành tại TP.HCM ngày 30-4

Lễ diễu binh, diễu hành mừng 50 năm Giải phóng miền Nam - thống nhất đất nước sẽ diễn ra từ 6h30 ngày 30-4 trên đường Lê Duẩn (quận 1, TP.HCM) và tại lễ đài chính phía trước Hội trường Thống Nhất, cùng thời điểm chương trình lễ kỷ niệm.
3

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 2: Chính quyền Sài Gòn thay người vác cờ trắng đầu hàng

Đầu tháng 4.1975, sau khi mất Tây Nguyên và Phước Long, chế độ Sài Gòn đứng trước sự suy yếu về mọi mặt và khả năng sụp đổ hoàn toàn. Lúc này, ông Dương Văn Minh và nhóm ủng hộ ông “chính thức công bố ý định thay thế Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu”.
4

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 1: Ông Dương Văn Minh và con đường công danh, binh nghiệp

Nhân ngày kỷ niệm trọng đại, Một Thế Giới giới thiệu loạt bài của TS Vũ Trung Kiên về những con người liên quan đến sự kiện lịch sử vĩ đại của dân tộc diễn ra 50 năm trước.
5

TP.HCM tổ chức trình diễn nghệ thuật 3D mapping dịp lễ 30.4

Chiều 17.4, ông Nguyễn Tấn Kiệt, Trưởng phòng Nghệ thuật, Sở VH-TT TP.HCM đã thông tin về chuỗi các hoạt động hưởng ứng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025).

Shawn Mendes và Camila Cabello bị chỉ trích vì cố tình khoe cảnh ân ái nóng bỏng nơi công cộng

Đây không phải là lần đầu tiên Shawn Mendes và Camila Cabello bi chỉ trích vì cố tình thể hiện tình cảm ở nơi công cộng

Cái tình sâu lắng ở 'Ác nhân cốc'

Ác nhân cốc (đạo diễn Tuấn Khôi) sẽ ra mắt tại sân khấu Idecaf trong mùa tết năm nay. Nghe qua cái tên nhiều người liên tưởng đến hình ảnh của thể loại kiếm hiệp kỳ tình, và ở đó có những kỳ nhân máu lạnh, bí ẩn và khó hiểu.

Nàng thơ xứ Huế hóa thân thành nàng Kiều và giới thiệu cảnh đẹp xứ Huế

Ngọc Trân, người đẹp xứ Huế đã tung ra bộ ảnh mới hóa thân thành Nàng Kiều xinh đẹp. Với trang phục cổ trang và bối cảnh Vườn Cơ Hạ – Hoàng Thành Huế vừa được trùng tu lại, người đẹp muốn qua đó giới thiệu xứ Huế đến cho mọi người.

Lễ hội mừng năm mới 2020 trên cả nước

Chào mừng năm mới 2020, Hà Nội không tổ chức bắn pháo nhưng các hoạt động lễ hội đếm ngược, văn hóa nghệ thuật diễn ra ở nhiều nơi.

Những show diễn gây ấn tượng mạnh trong 2019 của làng mốt thế giới

BST Fashion Statements của Vitor & Rolf, Savage x Fenty của Rihanna hay tại châu Á, show diễn với dàn người mẫu che mặt của BESFXXK… là những show diễn gây ấn tượng với người mộ điệu.

Pháp: Cấm mang kiệt tác ‘Chúa Jesus bị nhạo báng’ của danh họa Cimabue khỏi lãnh thổ

Bộ Văn hóa Pháp vừa đưa ra quyết định cấm mang bức họa Christ Mocked (Chúa Jesus bị nhạo báng) có giá đến 24 triệu euro (gần 617 tỉ đồng) ra khỏi lãnh thổ nước Pháp.

Trung Quốc là nguyên nhân khiến Hollywood không đưa các nhân vật LGBT vào phim bom tấn?

Theo Variety, lợi nhuận chính là nguyên nhân khiến các nhân vật LGBT (đồng tính, song tính và chuyển giới) hầu như không có mặt trong những phim bom tấn. Trung Quốc - thị trường phim ảnh lớn thứ nhì thế giới – theo đó đóng một vai trò cực kỳ quan trọng.

Trào lưu mặc bikini của người nổi tiếng giữa trời tuyết lạnh âm độ

Trào lưu các cô gái trẻ mặc biniki chụp ảnh giữa trời tuyết âm độ đang trở thành xu hướng và được nhiều sao nữ ưa chuộng. Hoa hậu Kỳ Duyên hay người đẹp Minh Triệu cũng từng có vài bức ảnh như thế khi du lịch ở châu Âu.

Con đường chuyển hoá - Tâm càng rộng, thế giới càng mở

Mỗi người có một cách nhìn cuộc sống riêng. Có người nhìn bằng lòng bao dung, có người lại nhìn bằng sự khó chịu, phán xét. Một câu chuyện, người thấy thương có kẻ lại thấy ghét. Nhưng khác biệt không nằm ở câu chuyện, mà nằm ở cái tâm.

Infographic hoạt động văn hóa nghệ thuật du lịch kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước

Giải trí - TTXVN - 21/04/2025 13:00
TP.HCM tổ chức nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước.

Facebook cập nhật tính năng mới, nhiều người Việt "bị ảnh hưởng": từ nay thôi khỏi xem lén, hết thời stalk!

Kỹ năng - Huỳnh Duy - 21/04/2025 12:00
Giờ đây, ngoài bạn bè, bạn có thể thấy cả những người theo dõi và không theo dõi trong danh sách người xem", thông báo của Facebook cho biết.

Rùng mình với robot cơ bắp sinh học co giật như người thật

Thư giãn - Hoàng Vũ - 21/04/2025 11:00
Một video mới vừa được Clone Robotics công bố đã khiến cộng đồng mạng và giới công nghệ rúng động: robot hình người “Protoclone” uốn cong cơ bắp, co giật tay chân và nhún vai như một sinh vật sống thật sự.

Sức mạnh của đói nghèo: Mẹ mù chữ, bại liệt nhưng nuôi dạy con trai trở thành sinh viên giỏi nhất

Truyền cảm hứng - Trang Đào - 21/04/2025 10:00
Không quan trọng bạn có xuất thân từ gia đình nghèo khó hay không, những điều kì diệu luôn xảy ra.

Xem 'Khi cuộc đời cho bạn quả quýt', tôi nhận ra mình toàn tặng con "quả quýt" có vị chua chát và đắng ngắt

Điện ảnh - Đông - 21/04/2025 09:00
Hóa ra tôi chỉ đưa cho con những "quả quýt chua", đầy thử thách và nỗi niềm mà có lẽ tôi đã không nhận ra.

Con đường chuyển hoá - Tâm càng rộng, thế giới càng mở

Từ sách - Phim - Quìn - 21/04/2025 08:00
Mỗi người có một cách nhìn cuộc sống riêng. Có người nhìn bằng lòng bao dung, có người lại nhìn bằng sự khó chịu, phán xét. Một câu chuyện, người thấy thương có kẻ lại thấy ghét. Nhưng khác biệt không nằm ở câu chuyện, mà nằm ở cái tâm.

Đạo diễn Lý Hải - người dẫn dắt 'hiện tượng mạng xã hội' lên màn ảnh

Điện ảnh - Tiểu Vũ - 20/04/2025 13:00
Lý Hải là một trong số ít đạo diễn của Việt Nam đã gây ấn tượng mạnh qua việc dẫn dắt các nhân vật "hiện tượng mạng xã hội" (MXH) thành diễn viên chuyên nghiệp.

Kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước Kỳ 2: Chính quyền Sài Gòn thay người vác cờ trắng đầu hàng

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 20/04/2025 12:00
Đầu tháng 4.1975, sau khi mất Tây Nguyên và Phước Long, chế độ Sài Gòn đứng trước sự suy yếu về mọi mặt và khả năng sụp đổ hoàn toàn. Lúc này, ông Dương Văn Minh và nhóm ủng hộ ông “chính thức công bố ý định thay thế Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu”.

Quách Tĩnh không làm phò mã mà nhất mực lấy Hoàng Dung: Câu trả lời chỉ Dương Quá biết

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 20/04/2025 11:00
Quách Tĩnh và Hoa Tranh vốn là thanh mai trúc mã, vậy tại sao chàng lại quyết định kết duyên cùng Hoàng Dung?

Nghề rùng rợn, lóc xương rắn, lột xác chó nhà... bán hàng chục triệu đồng

Phong cách sống - Cam Ly - 20/04/2025 10:00
Giữa vô vàn những nghề thủ công đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn, nghề làm tiêu bản xương động vật là công việc đầy bí ẩn, có phần rùng rợn.

Xem "Sex Education", người đàn ông cứng rắn như tôi đỏ hoe mắt: Thương con nhưng khiến con xa lánh bố

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 20/04/2025 09:00
Tôi thương con trai hết lòng, nhưng con cứ thấy tôi là lủi đi chỗ khác.

Bước về phía an vui cùng bộ sách 'Sống an vui' và 'Làm chủ cuộc đời' của thiền sư Khangser Rinpoche

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 20/04/2025 08:00
Hai cuốn sách nhỏ của Tiến sĩ Phật học Khangser Rinpoche – “Sống an vui” và “Làm chủ cuộc đời” – xuất hiện như một nốt trầm tĩnh tại giữa ồn ào thường nhật, nơi người đọc có thể từng bước tiến gần hơn về phía bình an và hạnh phúc.

TP.HCM tổ chức trình diễn nghệ thuật 3D mapping dịp lễ 30.4

Giải trí - Thuỷ Long - 19/04/2025 13:00
Chiều 17.4, ông Nguyễn Tấn Kiệt, Trưởng phòng Nghệ thuật, Sở VH-TT TP.HCM đã thông tin về chuỗi các hoạt động hưởng ứng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025).

3 kiểu nói chuyện độc hại, âm thầm phá nát mối quan hệ gia đình, kìm hãm sự phát triển của con cái

Kỹ năng - Như Nguyễn - 19/04/2025 12:00
Thay vì giải quyết vấn đề, 3 cách nói chuyện, giao tiếp dưới đây vô hình chung khiến mối quan hệ gia đình của bạn ngày càng tồi tệ, xuống dốc.

Học hỏi 14 thói quen của những người sáng tạo để trở nên sáng tạo hơn

Suy ngẫm - TĐ - 19/04/2025 11:00
Nếu bạn đang mắc kẹt trong bài tập hoặc dường như không thể hoàn thành một tác phẩm nghệ thuật, hãy tập trung xây dựng những thói quen sau đây của những người sáng tạo. Theo thời gian, bạn sẽ học được cách sáng tạo nhanh hơn, dễ dàng hơn và lâu dài hơn.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 2, 21/04/2025