Tranh cãi không dứt về cái tên ‘Bóng đè’ của Đỗ Hoàng Diệu

31/12/2019 14:34
Tranh cãi không dứt về cái tên ‘Bóng đè’ của Đỗ Hoàng Diệu

"Bóng đè” – tên một tác phẩm văn học của Đỗ Hoàng Diệu đã trở thành đề tài tranh cãi trong dư luận. Xét ở khía cạnh tích cực có thể nói cuộc tranh cãi là một hoạt động thú vị trong đời sống văn chương vốn rất bình lặng và tẻ nhạt như hiện nay.

Vụ lùm xùm giữa diễn viên Dustin Nguyễn và NSX News Arena, CGV tưởng chừng chỉ liên quan đến việc về tranh chấp lao động, mối quan hệ giữa nghệ sĩ diễn viên với nhà sản xuất trong thế giới điện ảnh và showbiz. Thế nhưng vô tình trở thành ngòi nổ cho một cuộc tranh cãi sôi nổi trong giới văn chương về việc nên hay không nên đặt tên tác phẩm trùng tên với tác phẩm của người đi trước?

Vào tuần trước vợ chồng diễn viên Dustin Nguyễn – Bebe Phạm bất ngờ tổ chức một cuộc họp báo để lên tiếng tố cáo NSX News Arena và CGV đã đơn phương chấm dứt thỏa thuận bằng cách “cắt vai” anh ra khỏi bộ phim của đạo diễn Lê Văn Kiệt mà theo anh là không có lý rõ ràng.

Bức xúc của Dustin Nguyễn đã "tạo điều kiện" cho một cuộc tranh luận chữ nghĩa trong giới văn chương

Để phản bác lại quan điểm của Dustin Nguyễn NSX New Arena phát đi một thông cáo báo chí nêu một số lý do mà đơn vị này tiếp tục hợp tác với diễn viên này. Thông cáo báo chí của NSX đã vô tình tiết lộ bộ phim sắp bấm máy có tên là Bóng đè… và câu cuộc tranh cãi khác đã nổ ra.

Người đầu tiên lên tiếng phản đối cái tên phim Bóng đè là nhà văn Đỗ Hoàng Diệu, bởi chính chị là tác giả của tập truyện nổi tiếng có tên Bóng đè nhưng bộ phim chẳng hề dính dáng gì đến tác phẩm của nhà văn này.

Bóng đè của Đỗ Hoàng Diệu ra mắt bạn đọc vào năm 2005, ngay lập tức Bóng đè gây tiếng vang trên văn đàn Việt Nam bởi các cách viết trần trụi táo bạo của tác giả về đề tài sex – một đề tài vốn được cho là rất nhạy cảm trong thời gian đó. Bóng đè tạo ra rất nhiều cuộc tranh luận, kèm theo hàng loạt ý kiến khen chê trong dư luận báo chí... Nhưng chính nhờ cuộc tranh luận mổ xẻ nhiều góc cạnh của tập truyện nên Bóng đè đã trở thành một hiện tượng văn chương thời bấy giờ, theo đó Bóng đè của Đỗ Hoàng Diệu cũng trở thành một cái tên rất nổi tiếng trên văn đàn Việt Nam và hải ngoại.

Nhà văn Đỗ Hoàng Diệu - Ảnh: FBNV

Theo quan điểm của nhà văn Đỗ Hoàng Diệu, NSX không nên đặt tên bộ phim mới của họ là Bóng đè: “Rõ ràng chỉ nghe tên Bóng đè thôi, nhiều người đã nghĩ ngay, liên tưởng ngay đến truyện của tôi. Họ mặc định phim Bóng đè chắc chắn chuyển thể từ truyện Bóng đè. Dù không muốn cũng phải nhìn nhận, tranh cãi thế nào, hay dở thế nào, thực tế Bóng đè đã là thương hiệu của Đỗ Hoàng Diệu, như rau má với Thanh Hóa, như cốm với làng Vòng, như thịt chó với Nhật Tân, như nước mắm với Phú Quốc, như Tướng về hưu với Nguyễn Huy Thiệp, như Cánh đồng bất tận với Nguyễn Ngọc Tư, như Em ơi Hà Nội Phố với Phú Quang… Như hàng ngàn thương hiệu lớn nhỏ xấu tốt trên thế giới này”, Đỗ Hoàng Diệu nói.

Ý kiến của nhà văn Đỗ Hoàng Diệu nhận được sự đồng thuận của nhiều nhà văn nhà thơ, bạn đọc, nhưng cũng có nhiều ý kiến ngược lại cho rằng yêu cầu của Đỗ Hoàng Diệu là “không hợp lý” bởi theo Luật Sở hữu trí hiện hành của Việt Nam không khoản nào quy định bảo hộ “độc quyền tên tác phẩm”, luật chỉ bảo hộ tác phẩm và nội dung trong tác phẩm mà thôi.

Các ý kiến khác còn cho rằng hiện tượng trùng tên trong tác phẩm văn học nghệ thuật, âm nhạc, điện ảnh là điều rất bình thường. Dù Bóng đè là tác phẩm nổi tiếng gắn liền với tên tuổi của Đỗ Hoàng Diệu nhưng “Bóng đè” không phải là cái tên duy nhất và độc quyền của nhà văn này, trước Đỗ Hoàng Diệu nhà văn Tô Hoài (1920 -2006) đã viết truyện ngắn có tên là Bóng đè in trong tập truyện Giăng thề xuất bản lần đầu vào năm 1941 (NXB Văn học tái bản 2019).

Bóng đè của nhà văn nổi tiếng Tô Hoài in trong tập Giăng thề

Ở chiều ngược lại Hồ Anh Thái, cho rằng NSX không nên đặt tên phim là Bóng đè bởi: “Thứ nhất nó trùng tên với một tác phẩm đi trước đã được bảo hộ bản quyền (Thậm chí tôi từng đề nghị bảo hộ tác phẩm là bảo hộ cả tên tác phẩm). Thứ hai lặp lại người khác là thứ rất kỵ đối với tác phẩm văn học nghệ thuật".

"Tên tác phẩm cũng như bản thân tác phẩm, phải luôn là đầu tiên, thứ nhất, duy nhất. Khi đặt tên tác phẩm, tôi luôn lưu ý đặt cái tên vừa phù hợp với nội dung vừa độc đáo, khó ai đặt lại được. Ví dụ: Người và xe chạy dưới ánh trăng, Trong sương hồng hiện ra, Dấu về gió xóa, Bốn lối vào nhà cười, Tiếng thở dài qua rừng kim tước, SBC là săn bắt chuột...

Giả sử có người nào lấy đúng cái tên ấy, hoặc gần giống như thế mà đặt cho tác phẩm của họ, thì sẽ bị nhận ra và gây ra tiếng cười không nhỏ. Vì sao? Vì cái đáng hổ thẹn nhất đối với một người làm văn chương nghệ thuật là lặp lại người khác. Lặp lại chính mình cũng vậy, cũng khiến người tử tế phải hổ thẹn", nhà văn Hồ Anh Thái nói.

Chưa rõ bộ phim Bóng đè của NSX New Arena có nội dung như thế nào, nhưng xem chừng riêng cái tên phim cũng đủ để cho những cuộc tranh luận tiếp diễn không có điểm dừng. Nhưng xét ở khía cạnh tích cực, có thể nói cuộc tranh luận là một hoạt động thú vị trong đời sống văn chương vốn rất bình lặng và tẻ nhạt như hiện nay.

Một số trường hợp trùng tên tác phẩm trong văn học nghệ thuật

Trong văn học nghệ thuật thuật có thể thấy việc trùng tên tác phẩm là khá phổ biến, nhưng điều đó không hề ảnh tiêu cực gì đến tác phẩm của người đi trước. Nhiều trường hợp có 3 tác phẩm có trùng tên và cả hai cùng nổi tiếng theo cách khác nhau. Ví dụ nhà thơ Tế Hanh sáng tác bài thơ Quê hương năm 1939, đến năm 1960 nhà thơ Giang Nam cũng viết một bài thơ có tên Quê hương. Năm 1986 một bài thơ cũng có tên Quê hương của nhà thơ Đỗ Trung Quân lần đầu tiên xuất hiện trên báo Khăn quàng đỏ. Dù trùng tên nhưng cả ba bài thơ Quê hương của ba tác giả thuộc ba thế hệ khác rất nổi tiếng bởi nội dung và các thể hiện riêng biệt không lẫn vào đâu của từng nhà thơ.

Ở lĩnh vực âm nhạc, việc trùng tên những tác phẩm nổi tiếng cũng không phải là điều quá hiếm. Ví dụ bản nhạc nổi tiếng có tên Tình ca của cố nhạc sĩ Phạm Duy (1921 – 2013) sáng tác từ năm 1952 nhưng 5 năm sau đó (1957) còn xuất hiện một bài hát có tên Tình ca của cố nhạc sĩ Hoàng Việt (1928 – 1967) bài hát cũng rất nổi tiếng nhiều thế hệ người Việt Nam yêu mến.

Ngoài ra trong âm nhạc còn nhiều trường hợp trùng tên khác như bài hát Một mình rất nổi tiếng của cố nhạc sĩ Thanh Tùng. Bài hát được ông sáng tác vào khoảng đầu những năm 1990. Một mình của Thanh Tùng nổi tiếng thu hút người nghe bởi giai điệu day dứt, thấm đượm cô đơn “cái tôi” của người nghệ sĩ trước sự ra đi của người vợ thân yêu. Nhưng trước Một mình của NS Thanh Tùng còn có Một mình khác, đó bản tình ca Một mình vang bóng một thời của nhạc sĩ Lam Phương sáng tác từ năm 1965. Chưa dưng ở đó, vào những năm 2000 nhạc sĩ lớp “hậu bối” là Trần Tiến cũng có một bài hát mang tên Một mình, bài hát cũng nổi tiếng qua giọng ca của Trần Thu Hà cháu ruột của ông.

Ở lĩnh vực điện ảnh tên phim trùng với tên tác phẩm văn học cũng không phải quá hiếm. Ví dụ bộ phim Cha con và (sau này đổi tên là Cha và con và... tên tiếng Anh Big Father, Small Father and Other Stories hay Saigon Sunny Days) kịch bản và đạo diễn Phan Đăng Di nhưng lại trùng tên với tiểu thuyết Cha con và… của nhà văn Nguyễn Khải (NXB Tác phẩm mới, 1979). Phim truyền hình thì có Nắng chiều (tên truyện ngắn của Nguyễn Khải), Đàn chim trở về (tên truyện của Vũ Lê Mai).

Tiểu Vũ


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Hồi ký của cựu Tổng thống Joe Biden được đấu giá 10 triệu USD

Cựu tổng thống cho biết ông đã “làm việc cật lực” cho cuốn sách này, vốn sẽ tập trung vào nhiệm kỳ của ông tại Nhà Trắng.
2

Những câu chuyện đầy xúc động trong tiệm sách cũ

Kính tặng, thương tặng, gửi người không bao giờ tôi gặp lại… - bút tích trên trang sách nhuốm màu thời gian trong các cửa hàng sách cũ chứa đựng bao câu chuyện đầy xúc động.

Shawn Mendes và Camila Cabello bị chỉ trích vì cố tình khoe cảnh ân ái nóng bỏng nơi công cộng

Đây không phải là lần đầu tiên Shawn Mendes và Camila Cabello bi chỉ trích vì cố tình thể hiện tình cảm ở nơi công cộng

Cái tình sâu lắng ở 'Ác nhân cốc'

Ác nhân cốc (đạo diễn Tuấn Khôi) sẽ ra mắt tại sân khấu Idecaf trong mùa tết năm nay. Nghe qua cái tên nhiều người liên tưởng đến hình ảnh của thể loại kiếm hiệp kỳ tình, và ở đó có những kỳ nhân máu lạnh, bí ẩn và khó hiểu.

Nàng thơ xứ Huế hóa thân thành nàng Kiều và giới thiệu cảnh đẹp xứ Huế

Ngọc Trân, người đẹp xứ Huế đã tung ra bộ ảnh mới hóa thân thành Nàng Kiều xinh đẹp. Với trang phục cổ trang và bối cảnh Vườn Cơ Hạ – Hoàng Thành Huế vừa được trùng tu lại, người đẹp muốn qua đó giới thiệu xứ Huế đến cho mọi người.

Lễ hội mừng năm mới 2020 trên cả nước

Chào mừng năm mới 2020, Hà Nội không tổ chức bắn pháo nhưng các hoạt động lễ hội đếm ngược, văn hóa nghệ thuật diễn ra ở nhiều nơi.

Những show diễn gây ấn tượng mạnh trong 2019 của làng mốt thế giới

BST Fashion Statements của Vitor & Rolf, Savage x Fenty của Rihanna hay tại châu Á, show diễn với dàn người mẫu che mặt của BESFXXK… là những show diễn gây ấn tượng với người mộ điệu.

Pháp: Cấm mang kiệt tác ‘Chúa Jesus bị nhạo báng’ của danh họa Cimabue khỏi lãnh thổ

Bộ Văn hóa Pháp vừa đưa ra quyết định cấm mang bức họa Christ Mocked (Chúa Jesus bị nhạo báng) có giá đến 24 triệu euro (gần 617 tỉ đồng) ra khỏi lãnh thổ nước Pháp.

Trung Quốc là nguyên nhân khiến Hollywood không đưa các nhân vật LGBT vào phim bom tấn?

Theo Variety, lợi nhuận chính là nguyên nhân khiến các nhân vật LGBT (đồng tính, song tính và chuyển giới) hầu như không có mặt trong những phim bom tấn. Trung Quốc - thị trường phim ảnh lớn thứ nhì thế giới – theo đó đóng một vai trò cực kỳ quan trọng.

Trào lưu mặc bikini của người nổi tiếng giữa trời tuyết lạnh âm độ

Trào lưu các cô gái trẻ mặc biniki chụp ảnh giữa trời tuyết âm độ đang trở thành xu hướng và được nhiều sao nữ ưa chuộng. Hoa hậu Kỳ Duyên hay người đẹp Minh Triệu cũng từng có vài bức ảnh như thế khi du lịch ở châu Âu.

"13 tuổi, tôi nghĩ mình đã chuẩn bị đủ để... biến mất"

Suy ngẫm - Minh Ngọc - 03/08/2025 09:00
"Tôi không chỉ muốn rời khỏi nhà. Tôi đã nghĩ đến cái chết. 13 tuổi, tôi nghĩ mình đã chuẩn bị đủ để biến mất" - Đó là những gì chị Q. – hiện đã ngoài 30 tuổi – kể lại khi hồi tưởng về ngày Chủ nhật tháng 3 định mệnh của tuổi 13.

Sức mạnh của người thấu cảm - 34 câu hỏi xác định bạn có phải là người thấu cảm?

Từ sách - Phim - TĐ - 03/08/2025 08:00
Đi tìm người sáu giác quan trong thế giới năm giác quan

‘Bắt cóc ảo’ đòi tiền thật: Những cạm bẫy từ môi trường mạng

Kỹ năng - Thanh Hà - 02/08/2025 13:00
Một thực trạng đáng báo động xảy ra thời gian vừa qua là việc nhiều học sinh, sinh viên nhận được cuộc gọi từ đối tượng giả danh cơ quan công an đe dọa liên quan đến vụ án đang điều tra nhằm thao túng tâm lý, buộc nạn nhân liên hệ về gia đình chuyển tiền chuộc.

Xem "Sex Education", nữ sinh lập tức bị chinh phục vì 1 lý do, thốt lên ‘đầy giá trị’

Điện ảnh - Trà My - 02/08/2025 12:00
Một nữ sinh Mỹ cho rằng phim “Sex Education” là một bộ phim đầy giá trị và rất đáng xem.

2 câu chuyện người bố ông Hoàng Nam Tiến dạy con khiến ai nghe cũng rưng rưng: Con khỉ mất mẹ và chiếc bát vỡ

Phong cách sống - Hiểu Đan - 02/08/2025 10:00
Đây là điều vô cùng khác biệt ở ba, để lại cho ông Tiến một bài học giáo dục con cái rất lớn.

Sinh viên hỏi xoáy "Các chuyên gia AI làm gì khi bị mất điện", ông Hoàng Nam Tiến xuống gặp tận nơi để trả lời

Suy ngẫm - Nguyễn Phượng - 02/08/2025 09:00
Trước câu hỏi khó, được đánh giá ‘cực hay và triết lý’ của sinh viên, ông Hoàng Nam Tiến liền đứng dậy, xuống tận nơi sinh viên đó để đưa ra đáp án.

‘Nơi vết thương ánh sáng rọi vào’ - Giúp người cùng cảnh ngộ đi qua bóng tối

Từ sách - Phim - Thu An - 02/08/2025 08:00
“Nơi vết thương ánh sáng rọi vào” là một tự truyện. Nhưng đọc nó, bạn sẽ thấy đây không chỉ là câu chuyện riêng của một người, mà là ánh sáng soi rọi cho nhiều người cùng cảnh ngộ đi qua bóng tối.

Anh-Thu Nguyen - Nữ phi công gốc Việt tử nạn ở Mỹ trên hành trình vòng quanh thế giới

Truyền cảm hứng - 01/08/2025 13:00
Nữ phi công gốc Việt tử nạn trong vụ rơi máy bay tại Greenwood thuộc bang Indiana – Mỹ là người phụ nữ thứ 10 từng bay một mình vòng quanh thế giới.

Xem Sex Education, lần đầu tiên tôi nhận ra, chính mình khiến con trai sống trong mặc cảm, lo sợ

Điện ảnh - Thanh Hương - 01/08/2025 12:00
Tôi đã không làm gì sai. Nhưng tôi cũng không làm gì đúng.

PGS.TS Giáo dục: Thủ thuật thao túng tâm lý - Dù con bạn thông minh, nhưng liệu có thắng nổi

Kỹ năng - Trang Đào - 01/08/2025 11:00
Gần đây, những kẻ lừa đảo chỉ cần lời nói được lập trình tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. TS. Phạm Mạnh Hà cảnh báo: ngay cả những đứa trẻ thông minh, được giáo dục tốt vẫn có thể trở thành nạn nhân nếu không được trang bị kỹ năng nhận diện chiêu trò.

Cụ ông 111 tuổi vẫn lái ô tô mỗi ngày chia sẻ bí quyết sống lâu, sống khỏe

Phong cách sống - Hoàng Hà - 01/08/2025 10:00
Ở tuổi 111, ông Vincent Dransfield vẫn lái ô tô mỗi ngày, ham chạy bộ, tự nấu ăn và không cần ai hỗ trợ trong sinh hoạt, con cái chỉ cần đến thăm mỗi tuần một lần.

“Bắt cóc online”: Nạn nhân tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình

Suy ngẫm - PV - 01/08/2025 09:00
18 vụ "bắt cóc online" chỉ trong 4 tháng. Không có dây trói, không ai tiếp xúc, nhưng nạn nhân đa phần là sinh viên vẫn tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình.

Thuyết mặc kệ họ

Tủ sách - FN - 01/08/2025 08:00
Điều gì sẽ xảy ra nếu chìa khóa dẫn đến hạnh phúc, thành công và tình yêu chỉ là ba từ đơn giản: hãy kệ họ.

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Suy ngẫm - Tích Thành - 31/07/2025 13:00
Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Chủ nhật, 03/08/2025