Gia đình vô văn hoá
Ác nhân cốc thật ra là một mái nhà của một gia đình có lối cư xử thiếu tôn ti, trật tự trong một xóm nghèo của một tỉnh lỵ nào đó gần Sài Gòn. Ở đó có một bà nội mê tứ sắc (Phi Phụng), một bà mẹ tên Lon (Hương Giang) làm nghề lên đồng bói toán, một thằng con trai tên Long (Đình Toàn) rượu chè, đánh đề, nợ nần chồng chất.
Trong căn nhà ấy còn có em gái thứ ba và em gái thứ út của Long. Cô út hiền lành, dễ tin còn chị gái thứ ba hễ thấy bạn trai của em gái là lân la, trù quến. Một gia đình thuộc loại vô văn hoá, mà ở đó các thành viên sẵn sàng chửi nhau bất cứ lúc nào, bởi bất kỳ lý do gì.
Thực ra kiểu gia đình ấy rất đặc trưng trong nhiều xóm lao động bình dân đô thị. Một hình ảnh mà mới nhìn vào, những người có học thức sẽ sợ hãi. Ai không chết khiếp khi nhìn thấy đám xã hội đen cho vay nặng lãi đến tận nhà đòi tiền Long, thì được hắn đáp trả bằng màn rút dao sống mái. Bà nội chẳng những không xuống nước năn nỉ mà cũng chỉa dao xông tới bảo vệ cháu đích tôn?!
Đằng sau một gia đình hỗn loạn
Nhưng cũng chính tình tiết này, khán giả dần nhận ra một giá trị khác của gia đình lưu manh này. Hay nói chính xác hơn người xem chợt thấy nao lòng trước cái tình của cái xóm nghèo cờ bạc, và tệ nạn. Bình thường họ xỉa xói nhau từng chút một, nhưng khi đám xã hội đen cho vay nặng lãi đến đe doạ tính mạng của Long, cả xóm bu lại bảo vệ. Họ không có trình độ để nói lý lẽ, nên họ phải dùng vũ khí để bảo vệ người cùng xóm. Để rồi chú Tư Hên (NSƯT Hữu Châu), tổ trưởng tổ dân phố, đứng ra hứa với đám giang hồ rằng Long sẽ trả hết món nợ lãi cắt cổ. Đó là một cách xử trí hợp tình, hợp lý trong hoàn cảnh gia đình Long không muốn liên quan đến toà án.
Diễn tiến câu chuyện tiếp nối vén màn bí mật của một gia đình tưởng đã bị vứt ra bên lề xã hội. Có một chi tiết rất đắc khiến cho khán giả nghĩ suy. Đó là tình huống bà Lon giải thích ý nghĩa của trái thơm dựa trên một truyền thuyết dân gian. Một người vợ khi còn sống quá yêu thương chồng, còn chồng bỏ đi biền biệt. Bà ước ao mình biến thành trái thơm có hàng trăm mắt nhìn khắp 4 phương để kiếm chồng. Lúc bà nhìn thấy được chồng, thì ông ấy hạnh phúc bên người đàn bà khác. Thế nên trái thơm khởi đầu có vị ngọt, rồi đến vị chua, sau cùng là nỗi đau rát tê đầu lưỡi.
Hương Giang trong vai bà Lon hoá thân rất cảm xúc trong thân phận người vợ bị phụ rẫy nhưng vẫn giữ một lòng son sắt. NSƯT Hữu Châu vô cùng duyên dáng trong vai Tư Hên. Nghệ sĩ Phi Phụng gây thiện cảm vô cùng trong vai bà nội lúc thì đanh đá, lúc lắng động tình người. Bạch Long khai thác tiếng cười qua ngoại hình lùn, lối ăn mặc màu mè quá lố, và lối diễn tưng tửng. Đình Toàn cũng có những miếng hài rất đắc...
Nói chung Ác nhân cốc là vở diễn khiến khán giả cười thật nhiều, để rồi lắng đọng trước tình người. Đâu đó còn là những giọt nước mắt hạnh phúc trước bài học về đạo làm người.
Nguyễn Huy
