Thứ thế trong xã hội ngày trước

Tiến sĩ Huỳnh Công Tín24/02/2023 12:01
Thứ thế trong xã hội ngày trước

Không rõ ai là người đã xác lập ra thứ thế tầng lớp xã hội “Hai, Ba, Tư, Năm, Sáu, Bảy, Tám…” nhưng rõ ràng thế thứ này một thời được xã hội ngày trước thừa nhận trong mức độ công chúng.

Thử nhìn lại, cách xếp đặt trật tự xã hội này để thấy được mức độ nhìn nhận của công chúng Nam Bộ là có cơ sở.

"Thứ Hai" trong gia đình Nam Bộ là lớn nhất, như con trưởng trong xã hội miền Bắc. Chỉ cần nghe gọi “anh Hai”, người ta đủ biết uy lực của người này trong gia đình. Anh Hai còn được mệnh danh là người có tiền, quyền. Nhưng trong xã hội, tầng lớp thứ Hai này còn được gọi bằng một cụm từ đề cao hơn là “thầy Hai”. Thầy Hai là để chỉ dân thầy chú, dân có học, dân có uy lực trí tuệ và tài chính ở mức độ mà thiên hạ phải nể phục tôn xưng bằng “thầy”. Vậy là hết cỡ!

nguoi-xua-o-ct.jpg
Người Nam Bộ cách nay gần 1 thế kỷ - Ảnh tư liệu

Đám giang hồ hay tù nhân ngày trước thấy ai mà cộng đồng gọi là “thầy Hai”, dù người này bị bắt vô khám thì bọn họ cũng không cần phải thử kiểm tra năng lực sức mạnh để thần phục, mà họ đã tỏ rõ sự thần phục ngay trong cách gọi.

"Thứ Ba" trong thứ và thế được dùng để chỉ những người “Hoa xì thẩu” với danh xưng “anh Ba”, tức anh Ba Tàu. Anh Ba tuy có thể không hẳn được mọi người trọng kính, nhưng chắc chắn anh Ba cũng là một thế lực đáng nể. "Anh Ba" có thể không có quyền, nhưng có tiền; mà có tiền trong xã hội kim tiền thì cũng như có quyền bởi đồng tiền là một thế lực ngầm trong xã hội.

"Thứ Tư" được dùng để chỉ dân giang hồ, dân “anh chị”. Anh Tư giang hồ “bốn biển đều là anh em”; tuy không được chính quyền nhìn nhận nhưng vẫn được “ngán nể” trong xã hội, bởi anh Tư được đám em út tôn vinh, sẵn sàng thừa lệnh anh Tư nếu anh Tư muốn. Như vậy, anh Tư cũng là người có “máu mặt” mà thiên hạ cũng ngầm ngán ngại, kiêng cữ đụng chạm.

truongptg.jpg
Trường trung học Phan Thanh Giản ở Cần Thơ ngày xưa - Ảnh tư liệu

"Thứ Năm" được dân gian gọi là Năm Cà Nhỏng. Cà nhỏng được hiểu là dân lang thang, tối ngày không làm gì, chỉ biết ăn nhậu, quậy phá. Anh Năm, tuy không được xã hội đề cao, cũng không nhiều người ngán ngại, thậm chí họ còn coi khinh, nhưng anh Năm cũng là một hạng người mà xã hội ngại đụng chạm. Đây là một hạng người cũng có tiền, vì không có tiền thì lấy gì ăn nhậu tối ngày sáng đêm. Lại nữa, nếu dây dưa với mấy anh chị ăn nhậu thì cũng chẳng được lợi gì, tối đa cũng chỉ nhận được lời xin lỗi của họ vì “xỉn quá” không nhớ và không biết mình đã làm gì, rồi cùng huề là xong. Chính quyền cũng thu xếp hòa giải.

"Thứ Sáu" là dân có súng. Dân này cũng không phải là quan chức gì, nhưng có súng, không biết nó có được phép mang súng hay không nhưng rủi nó có thể bắn bậy, “nhắm cẳng trúng đầu” thì thiệt thân mình. Anh Sáu, ngày trước còn được gán ghép cho cảnh sát, bởi dù gì hắn cũng có côn (colt), súng lục - súng sáu (hộp đạn có 6 viên). Đụng chạm với anh Sáu cũng mệt bởi ảnh nổi xung bắn bậy thì tiêu mạng mình.

"Thứ Bảy" chỉ anh Bảy Chà. Chà ở đây là dân chà và, dân da đen, có thể là người Ấn, hoặc người gốc Phi nào đó. Nôm na là người có màu da đen, mà dân Nam Bộ nếu không gọi họ là dân Chà Và, thì cũng dân Mã Tà, dân ngoại lai. Họ tuy không hơn gì ta nhưng dẫu sao anh Bảy cũng còn có chút ít tiền cho vay, hơn mình thường túng thiếu. Đôi khi, người ta cũng phải nhờ ảnh, nên lòng dặn lòng: cũng đừng dại gì đụng tới anh Bảy.

img_0658.jpg
Bến sông Cần Thơ cách nay 1 thế kỷ - Ảnh tư liệu

"Thứ Tám" là dân lao động. Thứ này thấp nhất trong hệ thống thứ thế xã hội, nên không được gọi là anh, mà chỉ là thằng. Thằng Tám vào lính thì cũng là "lính Tám", thế thôi. Đôi khi ai đó nhỡ miệng gọi bằng “anh Tám” cũng chỉ để xã giao, lịch sự. Dân thợ thuyền biết mình được xếp thứ Tám thì cũng tự dặn lòng, khi có chuyện gì xích mích với ai, nói chung là thầy (thầy Hai) hoặc các anh (anh Ba cho tới anh Bảy) thì mình đã không hơn họ, nên thường bảo nhau “bỏ qua đi Tám”. Ngày trước có một bài hát của nhạc sĩ Phạm Duy, dân gian rêu rao động viên thằng Tám, hát nghêu ngao trên đường như vầy: “Sức mấy mà buồn! Buồn ơi…, bỏ đi Tám...”.

Nhắc lại chuyện thế thứ để thấy người Nam Bộ họ quả trải đời! Bài học tự xác định thành phần của ai đó để mà xưng gọi; tránh gây mất lòng, âu cũng có lợi cho mình hơn trong cuộc sống với nhiều va chạm đòi hỏi phải có sự ứng xử khôn khéo.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Trương Tam Phong là thiên tài, sao lại đạt thành tựu ở tuổi 70, muộn hơn Trương Vô Kỵ 50 năm?

Có bí ẩn nào đằng sau việc Trương Tam Phong đến 70 tuổi mới đại thành võ công?
3

Sư phụ của Hoàng Dược Sư là Đoàn Dự hay Hư Trúc: 3 chi tiết trong nguyên tác hé lộ câu trả lời

Hoàng Dược Sư, nhân vật nổi tiếng với võ công cái thế và tài hoa xuất chúng trong tiểu thuyết của Kim Dung, nhưng sư phụ của ông là ai vẫn còn là một bí ẩn.
4

Nội lực cao hơn Vô Danh Thần Tăng, nhưng Tiểu Vô Tướng Công của cao thủ này lại không bằng Cưu Ma Trí

Cao thủ này tuy sở hữu nội lực thâm hậu và võ công cái thế trong Thiên Long Bát Bộ nhưng nhiều người cho rằng được đánh giá quá cao.
5

9 bức ảnh hiếm của Cái Bang thời cuối nhà Thanh hé lộ quyền lực của "đế chế" này

Bài viết hé lộ sự thật bất ngờ về tổ chức, hoạt động và mạng lưới quyền lực của "đế chế" Cái Bang, khiến người ta phải suy ngẫm về mặt trái của xã hội phồn hoa.

Hình ảnh động vật nổi bật: Sư tử bất ngờ vồ diễn viên trong màn xiếc thú

Khoảnh khắc sư tử kích động bất ngờ tấn công người dạy thú khi đang diễn xiếc khiến nhiều khán giả kinh hãi, là một trong những hình ảnh động vật nổi bật tuần qua.

Clip "màn ảo thuật nổi tiếng bị lật tẩy" nổi bật tuần qua

Đoạn video lật tẩy bí mật của màn diễn ảo thuật nổi tiếng là một trong những clip nổi bật nhất mạng xã hội tuần qua.

Rắn nghe tiếng động như thế nào?

Không có đôi tai như đa số loài động vật khác, nhưng rắn nhận biết môi trường xung quanh theo một cách cực kỳ nhạy bén.

Chung cư cũ khiến người Mỹ trầm trồ, là biểu trưng đặc biệt của TPHCM?

Không chỉ biểu trưng cho sự cổ kính ngay giữa trung tâm thành phố, chung cư 42 Nguyễn Huệ (quận 1, TPHCM) còn khiến bao du khách và truyền thông quốc tế phải thích thú, trầm trồ.

Chùm ảnh đẹp về tình yêu của các loài động vật trong tự nhiên

Không chỉ con người, các loài động vật cũng có những cách khác nhau để thể hiện tình yêu.

'Chàng hoàng tử' cưỡi bạch mã đi chơi Valentine giữa trung tâm TPHCM

Mạng xã hội xuất hiện hình ảnh nam tài xế ung dung cưỡi ngựa đi trên đường khiến nhiều người thích thú trong ngày lễ tình nhân 14/2.

Giải mã từ điển tình yêu của Gen Z

Không chỉ là yêu, thương, chia tay… các bạn trẻ Gen Z ngày nay còn có nhiều thuật ngữ mới mẻ để chỉ rất nhiều trạng thái, khái niệm khác nhau trong tình yêu.

Hiệu ứng cánh bướm - Một con bướm vỗ cánh có thể gây ra cơn bão như lời đồn hay không?

Mỗi cái đập gây ra một sự thay đổi nhỏ trong áp suất không khí xung quanh con bướm, nhưng sự dao động này không đáng kể so với tổng áp suất của không khí, lớn hơn khoảng 100.000 lần.

Xem "Sex Education", tôi nhớ câu nói: "Con không bằng cái móng tay của anh" và hành trình chữa lành đầy nước mắt

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 30/09/2025 12:00
Mẹ tôi rất tốt, hết lòng vì gia đình và thương con, nhưng chính mẹ cũng là nguyên nhân khiến anh em tôi xa cách suốt nhiều năm

Đa phần con cái thành công bắt nguồn từ một câu nói “lạnh lùng” của cha mẹ

Kỹ năng - Đinh Anh - 30/09/2025 11:00
Tóm lại điều quan trọng không phải là cha mẹ dạy con giỏi đến đâu, mà là dạy con biết làm chủ cuộc đời mình. Sự nghiệp, hôn nhân, tài chính hay những mối quan hệ xã hội sau này đều không thể chỉ dựa vào bố mẹ.

Phó giáo sư Việt kể chuyện học sinh bị đuổi học: Nếu dung túng, chúng ta đang tiếp tay cho cái xấu

Suy ngẫm - Hiểu Đan - CFB - 30/09/2025 10:00
Có yêu thương mà không có giới hạn, đó là phản nhân văn.

Giáo sư John Vu – Nguyên Phong bàn về AI trong giáo dục

Blog GS John VU - GS John Vu - 30/09/2025 09:00
Nói về việc đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào giáo dục, Giáo sư John Vu – Nguyên Phong cho rằng AI có thể hỗ trợ, nhưng tuyệt đối không thể thay thế vai trò của giáo viên trong việc định hình nhân cách cho thế hệ trẻ.

Đứa trẻ được nuôi trong chuồng chó - Khi yêu thương quan trọng hơn mọi liệu pháp

Từ sách - Phim - Quìn - 30/09/2025 08:00
Chỉ khi hiểu rõ quá trình phát triển của não bộ và cơ chế hoạt động của tâm trí, ta mới có thể ngăn ngừa và chữa lành những nỗi đau tinh thần của trẻ em. Sau sang chấn, trẻ không cần lời khuyên lạnh lùng hay biện pháp cưỡng bách, mà cần cảm giác an toàn, quyền kiểm soát và niềm tin vào người lớn quanh mình.

Xem Sex Education rồi nghĩ đến những tin tức gần đây mà tôi giật mình

Điện ảnh - Thanh Hương - 29/09/2025 13:00
Có một câu thoại mà mãi về sau tôi mới thấy sức nặng của nó.

5 bí mật của phim cổ trang Trung Quốc, hóa ra lâu nay chúng ta bị lừa

Thư giãn - Ngọc Hà - 29/09/2025 12:00
Để có những cảnh phim cổ trang chất lượng cao, các đạo diễn Trung Quốc đã sáng tạo ra nhiều phương pháp độc đáo.

5 câu lệnh biến ChatGPT thành gia sư học ngoại ngữ miễn phí

Kỹ năng - Nguyệt Phạm - 29/09/2025 11:00
Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết chỉ với 5 câu lệnh, ChatGPT có thể dạy ngoại ngữ từ A đến Z miễn phí mà hiệu quả chẳng kém gì gia sư đắt tiền.

AI gây thiệt hại cho doanh nghiệp vì làm giảm hiệu suất công việc

Suy ngẫm - Bích Ngọc - 29/09/2025 10:00
Nghiên cứu cho thấy trí tuệ nhân tạo (AI) đang gây suy giảm hiệu suất làm việc nhóm, gây nên thiệt hại hàng triệu USD cho doanh nghiệp.

Viết và Sống

Tủ sách - FN - 29/09/2025 09:00
Anne Lamott xuất bản cuốn sách “Viết và Sống” (Bird by bird) năm 1994, chỉ một năm trước khi Internet bùng nổ toàn cầu, làm thay đổi vĩnh viễn thói quen đọc, viết và tiêu thụ văn hóa của nhân loại.

Không còn bệnh tim - Cuộc sống của bạn sẽ như thế nào nếu có thêm 7 năm?

Từ sách - Phim - Quìn - 29/09/2025 08:00
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu con người có thể loại bỏ bệnh tim mạch, tuổi thọ trung bình sẽ được kéo dài đáng kể. Riêng ở Mỹ, theo một nghiên cứu trên tạp chí Circulation của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), nếu tất cả các bệnh tim mạch đều được loại trừ thì trung bình mỗi người Mỹ sẽ sống thêm được khoảng bảy năm.

Trào lưu ngắm tranh trong bảo tàng là gì mà giới trẻ rần rần 'đu trend'?

Kỹ năng - Nhật Thùy - VTC - 28/09/2025 12:00
Không cần vé vào bảo tàng, chỉ với một tấm ảnh và vài cú click, giới trẻ đã có ngay khung hình nghệ thuật ngắm tranh trong bảo tàng gây bão mạng xã hội.

Hư Trúc bị giết nhưng Đoàn Dự không báo thù, kẻ giết anh ta là ai?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 28/09/2025 11:00
Cái chết của Hư Trúc trong Thiên Long Bát Bộ luôn là một bí ẩn khiến nhiều độc giả day dứt.

Giải mã tuyệt kỹ võ thuật 'đấu kiếm không cần kiếm' của Lý Tiểu Long

Phong cách sống - Sơn Tùng - 28/09/2025 10:00
Huyền thoại Lý Tiểu Long tiếp xúc với nhiều môn võ thuật để sáng tạo nên Tiệt Quyền Đạo (Jeet Kune Do), trong đó có môn đấu kiếm.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 30/09/2025