Đại địa chấn kinh tế Kỳ 3: Mở cửa phục hồi
Ngày 04/5/2020 Ý đã mở cửa lại các cơ sở sản xuất và các nước châu Âu khác cũng bắt đầu nới lỏng một số biện pháp hạn chế.
Sự xuất hiện của internet và điện thoại thông minh cũng gây ra những nỗi lo tương tự về đạo văn và sự xao nhãng. Giờ đây, các công cụ AI lại trở thành tâm điểm tranh luận tiếp theo. Với việc Google triển khai ứng dụng Gemini cho toàn bộ người dùng Google Workspace for Education, gồm cả học sinh dưới 18 tuổi, những mối lo cũ lại tái hiện dưới hình thức mới.
Hứa hẹn là công cụ hỗ trợ
Gemini hứa hẹn sẽ hỗ trợ từ việc lập kế hoạch bài giảng đến cung cấp phản hồi theo thời gian thực, nhưng việc mở rộng của nó cũng đặt ra những câu hỏi khó về vai trò lâu dài của AI trong giáo dục và cách nó có thể định hình lại việc học.
Google cho biết mục tiêu là hỗ trợ sự sáng tạo, học tập và sử dụng AI một cách có trách nhiệm, khi Gemini tích hợp LearnLM — một loạt mô hình AI được tùy chỉnh cho giáo dục và phát triển với sự tư vấn từ các chuyên gia giảng dạy.
Các mô hình này được thiết kế để xử lý các nhiệm vụ như giúp học sinh tìm ý tưởng, kiểm tra mức độ hiểu bài hoặc tạo tài liệu luyện tập. Đối với học sinh dưới 18 tuổi, Gemini áp dụng chính sách nội dung nghiêm ngặt hơn cùng với các công cụ giáo dục về AI được tổ chức như ConnectSafely và Family Online Safety Institute khuyến nghị.
Người dùng lần đầu sẽ được hướng dẫn qua nội dung giới thiệu cách sử dụng AI một cách có trách nhiệm. Để giảm thiểu nguy cơ thông tin sai lệch, Gemini tích hợp tính năng kiểm tra sự thật. Khi học sinh đặt câu hỏi mang tính thực tế, công cụ sẽ tự động thực hiện phản hồi "kiểm tra kép" bằng cách tra cứu trên Google Search.
Nỗi lo về bảo mật
Điều này được thực hiện tự động ngay lần đầu tiên và học sinh cũng có thể tự kích hoạt lại khi cần. Google nhấn mạnh yếu tố quyền riêng tư và bảo mật trong quá trình triển khai, khẳng định rằng Gemini for Education tuân thủ các điều khoản bảo vệ dữ liệu tương tự như toàn bộ hệ thống Workspace for Education.
Nói cách khác, dữ liệu học sinh sẽ không được sử dụng để huấn luyện mô hình AI, cũng không bị con người xem xét. Ứng dụng này cũng tuân thủ các quy định về giáo dục và quyền riêng tư như FERPA, COPPA, HIPAA và FedRAMP.
Tuy vậy, một số giáo viên và phụ huynh vẫn chưa yên tâm về việc AI sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sự tham gia và tư duy của học sinh — điều đã được đề cập khá nhiều trước đây.
Google Gemini có thể giúp tiết kiệm thời gian và tăng năng suất, nhưng vẫn còn những câu hỏi lớn về việc liệu học sinh có thể quá phụ thuộc vào công cụ này hay không và liệu nó có làm thay đổi cách đánh giá kết quả học tập hay không.
Việc sử dụng AI như Google Gemini không nhất thiết làm giảm khả năng tư duy, nếu học sinh được hướng dẫn sử dụng một cách có mục đích và giới hạn — như một công cụ hỗ trợ chứ không phải thay thế toàn bộ quá trình học tập.
Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát, nó có thể làm suy giảm dần khả năng tư duy độc lập, phản biện và sáng tạo — những kỹ năng then chốt của một người học chủ động.
Do đó, vai trò của giáo viên và phụ huynh rất quan trọng: phải giáo dục học sinh cách dùng AI như một "bạn học" chứ không phải là người "làm hộ".
Lợi ích đối với tư duy (nếu sử dụng đúng cách)
Hỗ trợ khơi gợi ý tưởng: AI có thể giúp học sinh vượt qua giai đoạn "bí ý tưởng" ban đầu khi viết văn, lập luận hay giải quyết vấn đề.
Phản hồi nhanh: Cung cấp phản hồi tức thì có thể giúp học sinh hiểu bài nhanh hơn, từ đó thúc đẩy tư duy phản biện và cải thiện kỹ năng học tập.
Cá nhân hóa việc học: AI giúp học sinh học theo tốc độ riêng của mình, phát triển tư duy theo hướng phù hợp với năng lực cá nhân.
Tăng cường khả năng tra cứu thông tin: Dạy học sinh đặt câu hỏi đúng và tra cứu có hệ thống — một kỹ năng tư duy quan trọng trong thế kỷ 21.
Nguy cơ làm giảm khả năng tư duy (nếu lạm dụng)
Mất khả năng tự giải quyết vấn đề: Nếu học sinh quá phụ thuộc vào AI để làm bài, họ có thể không còn động lực để suy nghĩ độc lập hay rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng hợp.
Lười suy nghĩ sâu: Trả lời nhanh chóng và "gần đúng" của AI có thể khiến học sinh chấp nhận thông tin một cách thụ động mà không kiểm chứng, phân tích hay đặt câu hỏi phản biện.
Giảm khả năng ghi nhớ: Việc quá dựa vào AI có thể làm suy yếu trí nhớ dài hạn, vì học sinh không còn phải "tự nhớ" hay rèn luyện thông tin thường xuyên.
Lệch kỹ năng học tập cốt lõi: Học sinh có thể thành thạo cách sử dụng công cụ, nhưng yếu trong những năng lực nền tảng như viết lách, tư duy logic, lập luận, hoặc giải quyết tình huống thực tế không có AI hỗ trợ.
