Động vật có khả năng nhận thức bản thân khi soi gương không?

Anh Tú29/11/2023 13:00
Động vật có khả năng nhận thức bản thân khi soi gương không?

Nghiên cứu về việc liệu động vật có thể nhận ra mình trong gương hay không bắt đầu được thực hiện từ năm 1970 và kể từ đó chỉ một số ít loài đã vượt qua bài kiểm tra.

Mặc dù con người chúng ta là loài duy nhất ngắm nghía kỹ lưỡng hình ảnh phản chiếu của mình trong gương mỗi ngày, nhưng chúng ta không phải là loài duy nhất nhận ra chính mình trên các bề mặt phản chiếu.

Các nhà khoa học đã thử nghiệm khả năng nhận dạng bản thân qua gương ở nhiều loài, bắt đầu với nghiên cứu về tinh tinh (Pan troglodytes) vào năm 1970. Các loài động vật từ kiến, cá đuối đến vẹt xám châu Phi (Psittacus erithacus) cũng được thử nghiệm để tìm xem khả năng tự nhận thức của chúng trước gương. Một số ít loài nhận ra bản thân trong gương nhưng nhiều loài thì không; một số loài khác đã thể hiện hành vi phản ứng nhưng không thuyết phục.

Những kết quả hỗn hợp này khiến các nhà nghiên cứu tranh luận về tính hữu ích của thử nghiệm và cách nó giúp giới khoa học hiểu được nhận thức của động vật.

Frans de Waal, nhà động vật học tại Đại học Emory đã nghiên cứu các bài kiểm tra về khả năng tự nhận thức qua gương của động vật. De Waal cho biết: “Nhiều loài động vật không vượt qua được bài thử. Chúng cần được kiểm tra dấu hiệu trực quan trước gương mà không trải qua huấn luyện trước. Việc này cần phải để chúng tự phát". Do vậy, ông không tin vào việc một số động vật tự nhận thức được bản thân qua gương mà cho rằng đó chỉ là phản ứng giả.

guong.jpg
Nhiều loài linh trưởng có phản ứng khi thấy bản thân trong gương

Vậy những con vật nào đã vượt qua bài kiểm tra?

Trong thí nghiệm trên tinh tinh năm 1970, 4 con tinh tinh đã được gây mê và quệt thuốc nhuộm đỏ trên mặt. Khi tỉnh dậy, chúng đã soi gương và tự kiểm tra những vệt đỏ trên mặt mình, điều đó cho thấy chúng hiểu rằng mình đang nhìn vào bản thân qua gương. Bài kiểm tra đánh dấu thuốc nhuộm đó hiện được coi là bằng chứng thuyết phục nhất về khả năng tự nhận thức của động vật qua gương.

Các loài vượn lớn khác cũng đã vượt qua bài kiểm tra. Đười ươi nhận ra chính mình - và thậm chí còn xác định được vết bị đánh dấu trên cơ thể chúng - trong một nghiên cứu năm 1973.

Nhưng trong một nghiên cứu năm 1994, người ta lại quan sát thấy tinh tinh lùn kiểm tra các khu vực trên cơ thể mà chúng không thể nhìn thấy qua gương. Kết quả đối với khỉ đột còn thiếu thuyết phục hơn. Khỉ thường xem hình ảnh phản chiếu của chúng như một con vật khác chứ không nhận thức được đó chính là mình.

Ngoài ra, một loạt nghiên cứu gây tranh cãi cho thấy một số loài linh trưởng cũng có thể tự nhận dạng được bản thân, nhưng đó là sau một quá trình được huấn luyện. Điều này cũng đúng với các loài động vật khác, khiến người ta nghi ngờ về ý nghĩa của những nghiên cứu dạng đó.

Ellen O'Donoghue, nhà tâm lý học nhận thức tại Đại học Cardiff ở Anh, người đã nghiên cứu việc học ở chim bồ câu, đặt câu hỏi: "Quy trình huấn luyện đó có phủ nhận kết quả của bài kiểm tra qua gương đối với loài tham gia không?". Những người chỉ trích các bài kiểm tra dành cho động vật được huấn luyện, cho rằng hành vi như vậy không phải là bằng chứng đáng tin cậy về khả năng tự nhận thức.

Loài động vật có vú trên cạn duy nhất đã vượt qua bài kiểm tra một cách thuyết phục là voi châu Á (Elephas maximus) tại vườn thú Bronx. Các nghiên cứu về cá heo cho thấy chúng cũng có thể nhận ra hình ảnh phản chiếu của bản thân. Một nghiên cứu năm 1995 sử dụng video thay vì gương và một nghiên cứu năm 2001 sử dụng gương đều chỉ ra rằng cá heo sử dụng hình ảnh phản chiếu của bản thân để kiểm tra các vết bị đánh dấu trên cơ thể chúng.

Năm 2008, các nhà nghiên cứu về loài chim ác là Á-Âu (Pica pica) đã tìm thấy bằng chứng đầu tiên cho thấy những loài không phải động vật có vú cũng có khả năng tự nhận biết bản thân. Chim bồ câu cũng vượt qua bài kiểm tra - nhưng chỉ sau một thời gian huấn luyện nghiêm ngặt. Vào năm 2022, chim cánh cụt Adélie hoang dã (Pygoscelis adeliae) cũng có dấu hiệu tự nhận thức trước gương, mặc dù chúng không phản ứng với những chiếc yếm sặc sỡ được đeo quanh cổ.

Các thử nghiệm trên động vật bậc thấp cũng gây ra nhiều tranh cãi.

Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy loài kiến có thể có khả năng tự nhận thức nhất định vì chúng cố gắng loại bỏ lớp sơn xanh khỏi đầu khi nhìn vào hình ảnh bản thân phản chiếu qua gương.

Hai nghiên cứu cho thấy động vật lớp cá có thể nhận ra bản thân. Một nghiên cứu vào năm 2016 đã phát hiện ra rằng cá đuối dường như tự kiểm tra bản thân và thổi bong bóng khi chạm mặt trong gương. Tuy nhiên, không có bài kiểm tra nào bằng cách đánh dấu lên cơ thể cá được tiến hành. Và một thử nghiệm năm 2019 trên cá bàng chài (Labroides dimidiatus) cho thấy chúng đã cố gắng loại bỏ vết thuốc nhuộm tạo ra ở mặt dưới sau khi phát hiện bản thân trong gương.

Thực tế là những sinh vật được cho là cấp thấp hơn này đã vượt qua bài kiểm tra qua gương, trong khi một số động vật thông minh nhất (không tính con người), gồm cả vẹt xám châu Phi lại thất bại. Chính nghịch lý đó đã khiến các kết quả bị nghi ngờ. Không rõ liệu những cuộc thử nghiệm này có chứng minh được ý thức thực sự về bản thân một cách đúng nghĩa hay không. Hay chúng chỉ đơn giản là biểu thị một nhận thức phức tạp về cơ thể.

O'Donoghue nhận xét: "Bài kiểm tra trước gương có thể chỉ ra một khía cạnh của nhận thức về bản thân. Chúng ta có xu hướng coi sự nhận thức về bản thân theo kiểu nhị phân, là tất cả hoặc không có gì. Nhưng điều đó có lẽ không đúng trong thế giới sinh vật, sự nhận thức này cũng có phân cấp".


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

4 lý do khiến Gia Cát Lượng đại bại: Dùng tình quá thâm, dùng trí óc quá độ, dùng binh quá thận trọng, dùng người quá nghiêm

Nhìn vào thất bại cuối cùng của Gia Cát Lượng, chúng ta học hỏi được rất nhiều trong cuộc sống cũng như trong công việc.
2

Sau khi giết Lữ Bố, tại sao Tào Tháo không chiếm luôn mỹ nữ Điêu Thuyền?

Mỗi nước đi của Tào Tháo đều rất thận trọng...
3

Giải mã món đồ chơi Labubu khiến Hoa hậu Tiểu Vy và dàn sao Việt săn lùng

Con gấu bông Labubu có giá hàng triệu đồng hiện trở thành món phụ kiện được nhiều bạn trẻ ao ước.
4

Tại sao Mã Siêu lại sợ Triệu Vân: Hai trận đấu với Hứa Chử và Trương Phi đã lộ điểm yếu của người này

Sau khi theo nhà Thục Hán phò tá Lưu Bị, Mã Siêu chỉ e sợ một mãnh tướng là Triệu Vân, vì sao?
5

Thảo Cầm Viên đông nghịt ngày cuối tuần vì biến thành “trung tâm tiệc tùng”, mời cả nghìn người tham gia

Từ tiệc thôi nôi, sinh nhật đến cả tiệc mừng thọ cũng đều có đủ ở vườn thú cổ nhất thế giới.

Chuột có thể có trí tưởng tượng

Tạp chí khoa học Science ngày 2.11 vừa đăng tải một nghiên cứu phát hiện chuột có thể suy nghĩ về đồ vật và địa điểm không ở ngay trước mặt chúng.

Bí ẩn vụ trộm bộ não của thiên tài Albert Einstein

Chỉ vài giờ sau khi Einstein qua đời, bộ não của ông đã bị đánh cắp một cách đầy bí ẩn, "vụ trộm thế kỷ" kinh hoàng được che giấu hơn 3 thập kỷ.

Giấc mơ của cha ông ta ngày xưa nhân văn hơn con người thời nay

Một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu từ Đại học Geneva (UNIGE) và Đại học Toronto tiết lộ rằng những giấc mơ của cha ông ta ngày xưa nhân văn hơn chúng ta ngày nay.

Tiêu Dao đấu với Thiếu Lâm thì môn phái nào chiến thắng: Kim Dung đưa đáp án gây tranh cãi

Cuộc chiến giữa Tiêu Dao phái và Thiếu Lâm phái chắc chắn sẽ "long trời lở đất".

Mạng xã hội có thực sự gây nghiện?

Tờ The New York Times dẫn lời giới chuyên gia giải thích lý do tại sao mạng xã hội lại vô cùng hấp dẫn đối với con người.

Thích khách kỳ lạ nhất Trung Quốc chỉ dùng lời nói, không giết người vẫn hoàn thành nhiệm vụ

Vì sao vị thích khách này không cần đâm chém vẫn có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình?

Cao thủ sinh nhầm thời của Kim Dung: Nếu xuất hiện ở Thần điêu hiệp lữ thì ngang cơ Thiên hạ Ngũ tuyệt

Điểm đặc biệt là trình độ võ thuật của cao thủ này chỉ xếp hạng 3 trong Thiên long bát bộ.

Bác sĩ điên rồ nhất lịch sử đánh cắp bộ não của Einstein, cắt thành 240 mảnh và giữ bí mật trong 43 năm

Với khao khát tìm ra bí mật của thiên tài, vị bác sĩ đã làm hành động liều lĩnh đến khó tin.

Cao thủ nào trong truyện của Kim Dung có thể đánh bại được Vô Danh Thần Tăng?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 14/09/2024 11:00
Liệu Vô Danh Thần Tăng có phải là một cao thủ bất bại?

Sống khép kín, kẻ trí thực sự là người biết đặt các mối quan hệ xã giao ở mức đủ

Phong cách sống - Diệu Đan - 14/09/2024 10:00
Cái gọi là “bị xã hội đào thải” chẳng qua là “giảm bớt các tương tác xã hội”

Sếp tồi - 8 lầm tưởng trong môi trường làm việc ngày nay

Từ sách - Phim - TĐ - 14/09/2024 09:00
Chúng ta phải xóa bỏ một số quan niệm sai lầm phổ biến hiện nay về phương pháp lãnh đạo xuất sắc và xem các quan niệm này có ảnh hưởng như thế nào đến toàn bộ nơi làm việc.

Tâm từ - Không chỉ chánh niệm, hãy tử tế và bao dung

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 14/09/2024 08:00
Giữa những bất ổn của bản thân trong cuộc sống, "Tâm từ" được Ajahn Brahm giới thiệu như là một con đường đạo pháp mang chân lý đến cuộc sống.

Khoán ngoài ở mười thành phố

Blog GS John VU - GS John Vu - 13/09/2024 12:00
Trở thành “Bangalore nữa” sẽ nghĩa là nhiều tiền hơn trong ngân hàng và nhiều người sẽ có việc làm.

Để lại 99% tài sản cho 2.000 nhân viên, 3 người con không được một xu thừa kế vẫn ủng hộ

Phong cách sống - Kim Linh - 13/09/2024 10:00
Doanh nhân này sở hữu chuỗi trung tâm mua sắm nổi tiếng nhưng lại chia hết cổ phần cho nhân viên thay vì các con.

Sếp tồi - Chiến lược để cải thiện môi trường công sở

Từ sách - Phim - FN - 13/09/2024 09:00
Chúng ta đang sống ở nơi làm việc, chiếm đến 1/3 tổng thời gian của một ngày, nhưng phải làm gì nếu bạn đang khổ sở và kiệt sức dưới trướng của một người sếp tồi, hoặc đang phải quản lý sếp tồi, hay chính bạn là sếp tồi?

Buông bỏ buồn buông - Vượt qua đường chân trời

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 13/09/2024 08:00
"Buông bỏ buồn buông" là cuốn sách tập hợp 75 mẩu chuyện ngắn của thiền sư Ajahn Brahm, gửi gắm những thông điệp sâu sắc về sự thứ tha, bao dung và buông bỏ những gánh nặng trong trái tim mình.

TPHCM kêu gọi mọi tầng lớp tiếp thêm sức mạnh cho đồng bào miền Bắc

Truyền cảm hứng - Q.Huy - 12/09/2024 17:01
Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM truyền tải thông điệp, nghĩa tình và sự sẻ chia là giá trị quý nhất, giúp đồng bào miền Bắc chịu ảnh hưởng bão lũ thêm sức mạnh, vượt qua khó khăn, tái thiết lại cuộc sống.

Vùng địa lý của việc gia công ở nước ngoài đang dịch chuyển

Blog GS John VU - GS John Vu - 12/09/2024 12:00
Theo nghiên cứu của A.T. Kearney, Ấn Độ và Trung Quốc liên tục đứng đầu là các đích tới của đưa việc ra nước ngoài; nhưng các nước Trung/Đông Âu lại tụt xuống trong khi Đông Nam Á và Trung Đông lại vươn lên.

Giải mã cơ chế bí ẩn tạo ra hoa văn trên cánh bướm

Thư giãn - Anh Tú - 12/09/2024 11:00
Nghiên cứu mới công bố gần đây đã khám phá cơ chế di truyền đáng ngạc nhiên tác động đến sự phát triển màu sắc cánh bướm. Hóa ra “vật chất tối” trong gien giải quyết bí ẩn tiến hóa của loài bướm.

Mặt trận Tổ quốc TP.HCM phát động chương trình ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão số 3

Truyền cảm hứng - Ánh Dương - PV - 12/09/2024 10:33
Chiều nay 12/9/2024, lúc 15 giờ 30, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM tổ chức Lễ phát động đợt vận động và tiếp nhận các nguồn đóng góp tự nguyện, hỗ trợ đồng bào các tỉnh miền Bắc bị thiệt hại do bão số 3 gây ra, tại T78 số 145 Lý Chính Thắng, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP.HCM.

Tại sao chúng ta nên có một người bạn như Doraemon?

Suy ngẫm - Đông - 12/09/2024 10:00
Còn gì tuyệt vời hơn nếu chúng ta có một người bạn như Doraemon sát cánh trên mọi nẻo đường.

Thiền là gì? - Thiền là hiện tại, hiện tại là thiền

Từ sách - Phim - Đan Thanh - 12/09/2024 09:00
Với 72 câu/trích đoạn từ những bài nói chuyện của J. Krishnamurti qua nhiều năm, cuốn sách “Thiền là gì?” sẽ mở ra cho bạn cách tiếp cận theo kiểu Krishnamurti về chủ đề này một cách đơn giản đến ngạc nhiên, nhưng cũng cực kỳ sâu sắc.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 14/09/2024