Động vật có khả năng nhận thức bản thân khi soi gương không?

Anh Tú29/11/2023 13:00
Động vật có khả năng nhận thức bản thân khi soi gương không?

Nghiên cứu về việc liệu động vật có thể nhận ra mình trong gương hay không bắt đầu được thực hiện từ năm 1970 và kể từ đó chỉ một số ít loài đã vượt qua bài kiểm tra.

Mặc dù con người chúng ta là loài duy nhất ngắm nghía kỹ lưỡng hình ảnh phản chiếu của mình trong gương mỗi ngày, nhưng chúng ta không phải là loài duy nhất nhận ra chính mình trên các bề mặt phản chiếu.

Các nhà khoa học đã thử nghiệm khả năng nhận dạng bản thân qua gương ở nhiều loài, bắt đầu với nghiên cứu về tinh tinh (Pan troglodytes) vào năm 1970. Các loài động vật từ kiến, cá đuối đến vẹt xám châu Phi (Psittacus erithacus) cũng được thử nghiệm để tìm xem khả năng tự nhận thức của chúng trước gương. Một số ít loài nhận ra bản thân trong gương nhưng nhiều loài thì không; một số loài khác đã thể hiện hành vi phản ứng nhưng không thuyết phục.

Những kết quả hỗn hợp này khiến các nhà nghiên cứu tranh luận về tính hữu ích của thử nghiệm và cách nó giúp giới khoa học hiểu được nhận thức của động vật.

Frans de Waal, nhà động vật học tại Đại học Emory đã nghiên cứu các bài kiểm tra về khả năng tự nhận thức qua gương của động vật. De Waal cho biết: “Nhiều loài động vật không vượt qua được bài thử. Chúng cần được kiểm tra dấu hiệu trực quan trước gương mà không trải qua huấn luyện trước. Việc này cần phải để chúng tự phát". Do vậy, ông không tin vào việc một số động vật tự nhận thức được bản thân qua gương mà cho rằng đó chỉ là phản ứng giả.

guong.jpg
Nhiều loài linh trưởng có phản ứng khi thấy bản thân trong gương

Vậy những con vật nào đã vượt qua bài kiểm tra?

Trong thí nghiệm trên tinh tinh năm 1970, 4 con tinh tinh đã được gây mê và quệt thuốc nhuộm đỏ trên mặt. Khi tỉnh dậy, chúng đã soi gương và tự kiểm tra những vệt đỏ trên mặt mình, điều đó cho thấy chúng hiểu rằng mình đang nhìn vào bản thân qua gương. Bài kiểm tra đánh dấu thuốc nhuộm đó hiện được coi là bằng chứng thuyết phục nhất về khả năng tự nhận thức của động vật qua gương.

Các loài vượn lớn khác cũng đã vượt qua bài kiểm tra. Đười ươi nhận ra chính mình - và thậm chí còn xác định được vết bị đánh dấu trên cơ thể chúng - trong một nghiên cứu năm 1973.

Nhưng trong một nghiên cứu năm 1994, người ta lại quan sát thấy tinh tinh lùn kiểm tra các khu vực trên cơ thể mà chúng không thể nhìn thấy qua gương. Kết quả đối với khỉ đột còn thiếu thuyết phục hơn. Khỉ thường xem hình ảnh phản chiếu của chúng như một con vật khác chứ không nhận thức được đó chính là mình.

Ngoài ra, một loạt nghiên cứu gây tranh cãi cho thấy một số loài linh trưởng cũng có thể tự nhận dạng được bản thân, nhưng đó là sau một quá trình được huấn luyện. Điều này cũng đúng với các loài động vật khác, khiến người ta nghi ngờ về ý nghĩa của những nghiên cứu dạng đó.

Ellen O'Donoghue, nhà tâm lý học nhận thức tại Đại học Cardiff ở Anh, người đã nghiên cứu việc học ở chim bồ câu, đặt câu hỏi: "Quy trình huấn luyện đó có phủ nhận kết quả của bài kiểm tra qua gương đối với loài tham gia không?". Những người chỉ trích các bài kiểm tra dành cho động vật được huấn luyện, cho rằng hành vi như vậy không phải là bằng chứng đáng tin cậy về khả năng tự nhận thức.

Loài động vật có vú trên cạn duy nhất đã vượt qua bài kiểm tra một cách thuyết phục là voi châu Á (Elephas maximus) tại vườn thú Bronx. Các nghiên cứu về cá heo cho thấy chúng cũng có thể nhận ra hình ảnh phản chiếu của bản thân. Một nghiên cứu năm 1995 sử dụng video thay vì gương và một nghiên cứu năm 2001 sử dụng gương đều chỉ ra rằng cá heo sử dụng hình ảnh phản chiếu của bản thân để kiểm tra các vết bị đánh dấu trên cơ thể chúng.

Năm 2008, các nhà nghiên cứu về loài chim ác là Á-Âu (Pica pica) đã tìm thấy bằng chứng đầu tiên cho thấy những loài không phải động vật có vú cũng có khả năng tự nhận biết bản thân. Chim bồ câu cũng vượt qua bài kiểm tra - nhưng chỉ sau một thời gian huấn luyện nghiêm ngặt. Vào năm 2022, chim cánh cụt Adélie hoang dã (Pygoscelis adeliae) cũng có dấu hiệu tự nhận thức trước gương, mặc dù chúng không phản ứng với những chiếc yếm sặc sỡ được đeo quanh cổ.

Các thử nghiệm trên động vật bậc thấp cũng gây ra nhiều tranh cãi.

Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy loài kiến có thể có khả năng tự nhận thức nhất định vì chúng cố gắng loại bỏ lớp sơn xanh khỏi đầu khi nhìn vào hình ảnh bản thân phản chiếu qua gương.

Hai nghiên cứu cho thấy động vật lớp cá có thể nhận ra bản thân. Một nghiên cứu vào năm 2016 đã phát hiện ra rằng cá đuối dường như tự kiểm tra bản thân và thổi bong bóng khi chạm mặt trong gương. Tuy nhiên, không có bài kiểm tra nào bằng cách đánh dấu lên cơ thể cá được tiến hành. Và một thử nghiệm năm 2019 trên cá bàng chài (Labroides dimidiatus) cho thấy chúng đã cố gắng loại bỏ vết thuốc nhuộm tạo ra ở mặt dưới sau khi phát hiện bản thân trong gương.

Thực tế là những sinh vật được cho là cấp thấp hơn này đã vượt qua bài kiểm tra qua gương, trong khi một số động vật thông minh nhất (không tính con người), gồm cả vẹt xám châu Phi lại thất bại. Chính nghịch lý đó đã khiến các kết quả bị nghi ngờ. Không rõ liệu những cuộc thử nghiệm này có chứng minh được ý thức thực sự về bản thân một cách đúng nghĩa hay không. Hay chúng chỉ đơn giản là biểu thị một nhận thức phức tạp về cơ thể.

O'Donoghue nhận xét: "Bài kiểm tra trước gương có thể chỉ ra một khía cạnh của nhận thức về bản thân. Chúng ta có xu hướng coi sự nhận thức về bản thân theo kiểu nhị phân, là tất cả hoặc không có gì. Nhưng điều đó có lẽ không đúng trong thế giới sinh vật, sự nhận thức này cũng có phân cấp".


Gửi bình luận
(0) Bình luận
2

Võ công của Hoàng Thường mạnh tới mức khiến Trương Vô Kỵ cũng phải thua

Hoàng Thường, tác giả bí kíp võ công Cửu Âm Chân Kinh, sở hữu võ công cái thế nào?
5

Tại sao đồng hồ có 12 số giờ, mà không phải 6, hay đủ cả 24 tiếng?

Trên thực tế, loài người đã sử dụng các hệ đồng hồ có 6 số, 8 số, 10 số, 18 số và 24 số. Nhưng bằng cách nào đó, hệ thống 12 giờ vẫn trở nên phổ biến nhất.

Chuột có thể có trí tưởng tượng

Tạp chí khoa học Science ngày 2.11 vừa đăng tải một nghiên cứu phát hiện chuột có thể suy nghĩ về đồ vật và địa điểm không ở ngay trước mặt chúng.

Bí ẩn vụ trộm bộ não của thiên tài Albert Einstein

Chỉ vài giờ sau khi Einstein qua đời, bộ não của ông đã bị đánh cắp một cách đầy bí ẩn, "vụ trộm thế kỷ" kinh hoàng được che giấu hơn 3 thập kỷ.

Giấc mơ của cha ông ta ngày xưa nhân văn hơn con người thời nay

Một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu từ Đại học Geneva (UNIGE) và Đại học Toronto tiết lộ rằng những giấc mơ của cha ông ta ngày xưa nhân văn hơn chúng ta ngày nay.

Tiêu Dao đấu với Thiếu Lâm thì môn phái nào chiến thắng: Kim Dung đưa đáp án gây tranh cãi

Cuộc chiến giữa Tiêu Dao phái và Thiếu Lâm phái chắc chắn sẽ "long trời lở đất".

Mạng xã hội có thực sự gây nghiện?

Tờ The New York Times dẫn lời giới chuyên gia giải thích lý do tại sao mạng xã hội lại vô cùng hấp dẫn đối với con người.

Thích khách kỳ lạ nhất Trung Quốc chỉ dùng lời nói, không giết người vẫn hoàn thành nhiệm vụ

Vì sao vị thích khách này không cần đâm chém vẫn có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình?

Cao thủ sinh nhầm thời của Kim Dung: Nếu xuất hiện ở Thần điêu hiệp lữ thì ngang cơ Thiên hạ Ngũ tuyệt

Điểm đặc biệt là trình độ võ thuật của cao thủ này chỉ xếp hạng 3 trong Thiên long bát bộ.

Bác sĩ điên rồ nhất lịch sử đánh cắp bộ não của Einstein, cắt thành 240 mảnh và giữ bí mật trong 43 năm

Với khao khát tìm ra bí mật của thiên tài, vị bác sĩ đã làm hành động liều lĩnh đến khó tin.

Hỏi DeepSeek: ‘Bạn có nghĩ các nhà văn toàn thời gian sẽ mất việc?’

Kỹ năng - Ứng Hà Chi - 15/03/2025 14:00
Là một nhà văn toàn thời gian, việc liên tục có những cảnh báo về nguy cơ thất nghiệp khiến tôi cảm thấy chạnh lòng.

Đạo diễn Minh Ngọc đưa danh tác kịch Nhật đến khán giả Việt

Giải trí - Tiểu Vũ (thực hiện) - 15/03/2025 13:00
Khán giả Việt Nam đã được đắm mình trong vở kịch "Bạn bè, bè bạn" của nhà biên kịch trứ danh người Nhật Bản Kobo Abe. Tác phẩm được biên dịch Việt hóa bởi nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc, cùng NSƯT Vũ Xuân Trang biên tập và đạo diễn.

Võ công của Nam Mộ Dung có thực sự ngang cơ Kiều Phong?

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 15/03/2025 11:00
Kiều Phong và Mộ Dung Phục, hai cái tên vang danh thiên hạ, thực lực thường được so sánh với nhau.

Làn sóng thất nghiệp bởi AI có thể gây ra những hệ luỵ nghiêm trọng về việc làm, thu nhập, đạo đức và luân lý!

Suy ngẫm - Trang Đào - 15/03/2025 10:00
Trong bài phát biểu gần đây nhất, giáo sư Trịnh Cường, cựu phó hiệu trưởng Đại học Chiết Giang, Trung Quốc đã nhận định: Nếu trí tuệ nhân tạo loại bỏ lực lượng lao động, xã hội có thể hỗn loạn!

Yêu - Osho: Học cách yêu để không đánh mất chính mình

Từ sách - Phim - Quìn - 15/03/2025 09:00
“Tình yêu không thể nào là thứ phải đạt được, nó không thể là thứ có thể vun trồng. Tình yêu được vun trồng không thể nào là tình yêu”. - Osho

Con đường chính trực - Bạn có đang sống theo kỳ vọng của người khác?

Từ sách - Phim - Quìn - 15/03/2025 08:00
Từ nhỏ đến lớn, chúng ta đã luôn học cách làm theo những tiêu chuẩn được đặt ra - học giỏi để cha mẹ vui lòng, chọn công việc ổn định vì đó là điều "đúng", bước vào một mối quan hệ chỉ vì “đến tuổi phải có đôi có cặp”.

Cựu binh Gạc Ma tri ân đồng đội bên mộ Anh hùng Trần Văn Phương

Truyền cảm hứng - Tiến Thành - 14/03/2025 14:00
Các cựu binh Gạc Ma đã tụ họp về Quảng Bình, tổ chức lễ tri ân và tưởng nhớ Anh hùng, liệt sĩ Trần Văn Phương - Phó đảo trưởng đảo Gạc Ma cùng các đồng đội đã hy sinh năm 1988.

Từ lời nói đùa với bạn, khách Tây đi bộ 450 ngày từ Anh sang Việt Nam

Truyền cảm hứng - Việt Hà - 14/03/2025 13:00
Khi ngồi uống bia với bạn ở Đà Nẵng và nói đùa rằng sẽ đi bộ từ quê nhà tới Việt Nam, anh Luke không ngờ mình đã biến hành trình tưởng như "điên rồ" thành hiện thực.

Từ tranh Đông Hồ đến MV Bắc Bling của Hòa Minzy: Cuốn “sách mẫu” trong khai thác văn hóa dân tộc

Giải trí - Bạch Khởi - 14/03/2025 12:00
Hòa Minzy đã khéo léo quảng bá những nét văn hoá, phong tục đẹp đẽ của quê hương Bắc Ninh qua MV Bắc Bling.

Cơn địa chấn của DeepSeek: AI làm thay đổi thế hệ tương lai, phụ huynh dạy con kiểu gì để không bị thụt lùi?

Kỹ năng - Ứng Hà Chi - 14/03/2025 11:00
AI đang thay đổi cách trẻ em học tập và phát triển, nhưng liệu các bậc phụ huynh đã sẵn sàng để giúp con thích nghi, hay vẫn đang bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua công nghệ.

3 tư duy đỉnh cao này sẽ giúp bạn hạnh phúc đến tận cuối đời

Suy ngẫm - Diệp Anh - 14/03/2025 10:00
Biết sớm 3 điều này bạn đã không khổ tâm như bây giờ, hạnh phúc hóa ra lại "dễ tìm" như vậy.

Đường vào Thiền - Học cách thiền theo ‘bậc thầy tâm linh’ Osho

Từ sách - Phim - FN - 14/03/2025 09:00
Người ta thường hiểu lầm Thiền là một thứ gì đó huyền bí, tâm linh. Tuy nhiên, “Đường vào Thiền” đã mở ra một con đường đi vào thiền không phải để chạy trốn cuộc sống, mà là hành trình khám phá bản thể, để hiểu và sống trọn vẹn hơn.

Bản giao hưởng cuộc sống - Trở thành nhạc trưởng của đời mình

Tủ sách - Quìn - 14/03/2025 08:00
Khi sinh ra, chúng ta đã có một cuộc đời cho riêng mình, nhưng bạn có chắc mình đã làm chủ được cuộc đời? Nếu ví cuộc đời là một bài hát, thì mỗi chúng ta cần phải học cách trở thành nhạc trưởng để mỗi ngày trôi qua thật sự ý nghĩa.

Cách động viên tổ

Blog GS John VU - GS John Vu - 13/03/2025 13:00
Một người quản lí dự án hỏi tôi: “Là người quản lí dự án mới được đề bạt, tôi muốn biết cách động viên tổ của tôi vì tôi đồng ý với thầy rằng thành công của tôi phụ thuộc vào việc tổ của tôi làm việc tốt thế nào.” Sau đây là lời khuyên của tôi:

Món ăn bốc bằng tay xuất hiện trong MV Bắc Bling của Hòa Minzy: Đặc sản Kinh Bắc trứ danh

Giải trí - Đông Chi - 13/03/2025 12:00
Trong MV "Bắc Bling", nhiều người tưởng Tuấn Cry ăn bánh đậu xanh nhưng hóa ra, đó chính là đặc sản trứ danh của vùng Kinh Bắc - món ăn gắn liền với tuổi thơ của biết bao người con xa xứ.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 15/03/2025