Thương hoài giọt nước mắm Nam Ô

05/03/2019 16:26
Thương hoài giọt nước mắm Nam Ô

Xưa, người Quảng truyền nhau rằng, Quảng Nam có 5 món “tiến vua” thì Nam Ô sở hữu đến 3 món gồm: nước mắm Nam Ô, gỏi cá và mứt. Nhiều lần đến với Nam Ô, tôi được nghe nhiều chuyện hư thực về những món “tiến vua” của người dân Nam Ô.

Ca dao xưa có nhiều câu nói về nước mắm Nam Ô đủ thấy món ẩm thực quốc hồn quốc túy này “danh bất hư truyền” đến dường nào:

Bữa ni nhớ bún Chợ Chùa

Nhớ mắm Nam Ổ, nhớ cua làng Gành”

“Bữa ni chờ cá Trung Phường

Chờ mắm Nam Ổ, chờ đường Bảo An

Dường như, có bao nhiêu gia đình ở Nam Ô thì bấy nhiêu đều bám biển và làm nước mắm. Đàn ông thả thuyền buông lưới, phụ nữ, trẻ nhỏ gom từng mớ cá, tôm đem ra chợ bán lấy tiền. Bao nhiêu đời nay, cái tên Nam Ô cũng gắn liền với sản vật nổi tiếng có tên “nước mắm Nam Ô”. Những tưởng, nghề làm mắm của Nam Ô cứ vậy mà phát huy, thế nhưng cho đến nay làng nước mắm nức tiếng này nói riêng cũng như nghề làm nước mắm truyền đã gặp không ít lần điêu đứng bởi những cái gọi là "tiêu chuẩn" thời hiện đại.

Chế biến nước mắm theo cách truyền thống ở Nam Ô

Người ta nói và viết nhiều về nước mắm Nam Ô nhưng bí quyết làm nên loại mắm danh tiếng này thì không phải ai cũng biết. Với người Nam Ô, “bí kíp” làm nên “mắm nhứt” là: “mắm có mùa - Vua có mệnh” - nghĩa là muốn có mắm Nam Ô đích thực thì cần đúng mùa cá!

Muốn làm được mắm Nam Ô, nhất thiết phải sử dụng loại cá cơm than ở vịnh Đà Nẵng, ngay chính cửa sông Cu Đê này. Bởi vậy nên có lần ông Ngô Đình Khôi - Tổng đốc Quảng Nam, là anh trai Ngô Đình Diệm cho người tới Nam Ô học nghề, mua cả cá chở về Hội An để làm thử mắm Nam Ô mà không được. Con cá cơm than Nam Ô nổi tiếng đến nỗi, tôi đọc trong sử sách của nhà Nguyễn có thấy chép rằng: “Vĩnh ngư (tức cá cơm) có ở vũng Trà Sơn, cá sắc trắng, làm mắm rất ngon”.

Nước mắm truyền thống Nam Ô là một trong 20 đặc sản tiến vua ngày xưa

Nam Ô gần các gành đá Hải Vân, Sơn Trà, Quảng Nam - Đà Nẵng, (nay là TP.Đà Nẵng), nơi những tảng đá dầm chân trong biển xanh, quanh năm sóng vỗ. Nồng độ muối trong nước biển tại các gành không mặn lắm, do các cửa sông: Hàn, Phú Lộc, Cu Đê... đổ về mỗi ngày, tạo nên cho vịnh Đà Nẵng một vùng môi sinh lý tưởng để các loại cá, nhuyễn thể, giáp xác, rong, tảo... sinh sôi, nẩy nở.

Tảo mọc đầy dưới chân đá ngầm là nguồn thức ăn hấp dẫn các loài cá bản địa sống dựa gành như cá má, cá dìa, cá sơn đỏ, cá mó, cá mè kẻ...; là hấp lực đối với các loài cá khác sống ở biển sâu như cá bè cam, cá bè lão, cá mâm thau... Lẫn trong tảo, dưới chân rạn đá ngầm ấy, còn có bào ngư, hải sâm, ốc các loại và vú nường... Trên mặt đá gành, lao chao sóng biển là loài hàu sữa ký sinh; Đông đến thì mọc đầy một loại tảo đen như tóc gọi là mức... Tất cả những sản vật đó, đã cung hiến cho Nam Ô một vùng văn hoá ẩm thực đặc trưng, những món được xếp vào hàng cao lương mỹ vị, chỉ để tiến vua, mà bất cứ một người nào được nhắm qua, đều khó thể nào quên được.

Một người dân của làng nước mắm Nam Ô

Có lần về thăm làng mắm Nam Ô đứng trước một vựa mắm lớn, nhìn từng giọt vàng ươm nhĩ ra từ bể mắm thơm lừng, bất giác tôi đưa tay mếm thử. Một cảm giác tê tê, ngọt lịm trong cái dư vị thơm lừng chưa từng thấy; có cảm giác như tất cả tuyến nước miếng tứa ra; nuốt vào cổ và chắp chắp miệng thấy vị dịu và ngọt không lẫn vào đâu được.

Bà cụ chủ vựa năm nay đã quá tuổi 80 nói với tôi: “Nước mắm Nam Ô nguyên chất, nếu được đựng trong chai thuỷ tinh trong suốt sẽ có màu đỏ tiết dê tinh khiết hay màu hồng ngọc, có độ tinh ròng không tì vết. Bọn tui thường thử nước mắm bằng cách đổ ra chén, dùng mũi ngửi hoặc nhấm một vài giọt vào đầu lưỡi hay bỏ một vài hạt cơm vào chén nước mắm thì hạt cơm sẽ nổi lên!”.

Có lẽ vì vậy nên trong những dịp tết đến xuân về, hay mỗi lần trở về thăm quê cũ, những người con Nam Ô xa hoặc những người bạn chí thiết của người dân làng này, đều muốn được “lì xì” một chai mắm Nam Ô chính hiệu.

Tôi đã lớn từ những hạt gạo quê hương chan với vị mặn mòi nức tiếng của nước mắm Nam Ô và mang theo mùi vị tinh tế, đậm đà đi đó đi qua năm tháng của cuộc đời mình cùng niềm trăn trở làm sao bảo tồn và phát triển một làng nghề có truyền thống đang có nguy cơ bị triệt tiêu.

Tiểu Vũ


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca"

Sáng ngày 08/4 tại Bảo tàng chiến dịch Hồ Chí Minh đã chính thức khai mạc triển lãm "50 năm vang mãi bản hùng ca".
2

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 1: Khó khăn, thách thức và đổi mới

Sau năm 1975, nước ta đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng: nền kinh tế bị tàn phá nặng nề sau nhiều năm chiến tranh, cơ sở hạ tầng lạc hậu, sản xuất đình trệ và đời sống người dân gặp nhiều khó khăn...
3

Từ quốc gia nghèo đến nền kinh tế phát triển nhanh nhất - Bài 2: Những thương hiệu đi cùng năm tháng

Trong tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có viết: “Hồi đó, tôi chỉ thích có 3 món: mì gói, mì gói và dĩ nhiên mì gói”.

Thừa Thiên - Huế và Đà Nẵng chung tay bảo tồn di tích Hải Vân quan

Chiều ngày 20.2 tại TP.Huế, đại diện 2 địa phương TP.Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên - Huế đã họp bàn ký kết thỏa thuận bảo tồn và phát huy giá trị của di tích Hải Vân quan nằm trên đỉnh núi Hải Vân.

Bà chúa Xứ Bài 4: Khi tín ngưỡng biến thành mê tín dị đoan

Tín ngưỡng là một phần đời sống tinh thần của con người. Có đức tin, có kiêng, có thờ, con người mới tự răn mình và con cháu để sống sao cho có đạo đức, tránh bị thánh thần trách phạt. Nhưng nếu tín ngưỡng mà kèm theo mê tín quá độ, thậm chí tin tưởng hoang đường, lại có thể gây hại cho người khác.

Bà chúa Xứ Bài 3: Từ pho tượng trên đỉnh núi trở thành vị thần được sùng kính

Tượng Bà Chúa Xứ hiện nay đặt trong miễu dưới chân núi Sam, nhưng cách đây gần 200 năm, nơi người ta tìm thấy tượng Bà là trên đỉnh ngọn núi Sam cao 284 mét. Nhưng vì sao 1 bức tượng mà đến nay nguồn gốc vẫn còn nhiều tranh cãi ấy, lại được nhiều người dân tôn sùng đến vậy?

17 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia mới được công nhận

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện vừa ký ban hành Quyết định số 446/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đợt XXVI.

Dâng sao giải hạn chả khác gì hối lộ về tâm linh, mặc cả với thánh thần

Thành thông lệ, cứ mỗi dịp đầu xuân năm mới, nhất là gần đến rằm tháng giêng, người ta lại tấp nập sắm sửa lễ vật lên chùa dâng sao giải hạn.

Lên cõi thiền… thỉnh sách

Những ngày đầu năm, Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã đón hàng ngàn du khách Phật tử đến lễ Phật, tham quan, và đặc biệt là được nhà chùa tặng sách mang về.

Chùm ảnh: Du khách vui nhộn trong ngày khai hội chùa Hương Tích

Ngày 10.2 (mùng 6 Tết), UBND huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) phối hợp với Công ty CPĐT và phát triển du lịch Hồng Lĩnh tổ chức Lễ khai hội chùa Hương Tích (xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh). Ngày khai hội đã thu hút hơn 1 vạn khách thập phương về dâng hương tại chùa và vãn cảnh thiên nhiên kỳ vĩ nơi đây.

Chuyện mẹ vua Trần bị ‘tuýt còi’ vì dùng thuyền không đúng quy định

Nhà Trần trong giai đoạn đầu thịnh trị có khá nhiều câu chuyện về việc hoàng tộc phải giữ nghiêm phép nước. Câu chuyện về mẹ ruột của vua Trần Minh Tông bị “tuýt còi” vì đi thuyền sai quy định là một điển hình.

8 ứng dụng của Apple không cài đặt sẵn trên iPhone

Kỹ năng - Cẩm Bình - 26/04/2025 13:00
iPhone luôn đi kèm loạt ứng dụng do chính Apple phát triển như Weather, Health, Files, Notes. Tuy nhiên còn vô số ứng dụng hữu ích khác của hãng không cài đặt sẵn.

Chi tiết 21 điểm đặt màn hình LED xem trực tiếp diễu binh, diễu hành ở TP.HCM

Giải trí - Hoàng Thọ - 26/04/2025 12:00
TP.HCM lắp đặt 21 màn hình LED để người dân có thể theo dõi trực tiếp, đồng thời đảm bảo tốt công tác an ninh, trật tự và an toàn cho người xem diễu binh, diễu hành.

Năm 1522, trong phiên tòa xét xử chuột một luật sư đã cãi cho lũ chuột được trắng án

Thư giãn - Thanh Long - 26/04/2025 11:00
Vụ xét xử chuột này đã đi vào lịch sử, là một trong số các ví dụ kinh điển cho một thời kỳ đầy trào phúng của nền tư pháp, khi mà không có chỉ có con người, cả động vật và đồ vật vô tri cũng bị đem ra tố tụng.

Xem Sex Education, tôi hốt hoảng nhận ra mình vô tình khiến con gồng mình để làm hài lòng người khác

Điện ảnh - Thanh Hương - 26/04/2025 10:00
Câu nói trong phim đã được tôi lấy ra để dạy con nhận rõ giá trị bản thân.

Dấu hiệu nhận biết quý nhân bên cạnh bạn: Đó là những người có tầm nhìn dài hạn

Suy ngẫm - Minh Châu - 26/04/2025 09:00
Những người thực sự tuyệt vời là những người có tầm nhìn dài hạn.

Chân trần chí thép - Chí thép của người Việt

Từ sách - Phim - Quìn - 26/04/2025 08:00
Nếu bạn xúc động khi xem phim "Địa đạo" và muốn tìm hiểu về ý chí của người Việt, sách "Chân trần chí thép" là một tư liệu giúp bạn hiểu thêm về điều làm nên sức mạnh dân tộc.

Theo dõi việc học của con qua app Công dân số TP.HCM

Kỹ năng - Sỹ Đông - 25/04/2025 14:00
Khi cài đặt app Công dân số TP.HCM, phụ huynh có thể nắm bắt thông tin lớp, trường, kết quả học kỳ, các hoạt động ngoại khóa cũng như nhận thông báo chính thức từ nhà trường.

Một thế kỷ văn học qua danh sách 100 tác phẩm nổi bật của Der Spiegel

Giải trí - Trần Quốc Tân - TTCT - 25/04/2025 12:00
Tạp chí Der Spiegel (Tấm gương) của Đức công bố danh sách 100 tác phẩm văn học nước ngoài đáng chú ý nhất, và qua đó, định hình lại ý tưởng về những gì được coi là "điển phạm".

ChatGPT thêm tính năng mới khiến nhiều người hoảng sợ

Kỹ năng - T.Thủy - 25/04/2025 11:00
ChatGPT, phần mềm chat tự động tích hợp trí tuệ nhân tạo có lượng người dùng lớn nhất hiện nay, vừa bổ sung tính năng mới gây lo ngại kẻ xấu có thể lợi dụng để thực hiện hành vi phạm pháp.

Từ năm 2025 trở đi, điều thực sự khiến bạn thất nghiệp chính là ‘tâm lý DeepSeek, tâm lý Chat GPT’

Suy ngẫm - Diệu Đan - 25/04/2025 10:00
Tâm lý DeepSeek, tâm lý Chat GPT khiến bạn mất đi 2 điều quý giá nhất đối với con người trong quá trình học tập và làm việc: Thói quen suy nghĩ độc lập và kiên trì học tập suốt đời. Cứ thế, AI sẽ ‘đá bay’ bạn ra khỏi chốn công sở.

Xem "Sex Education" tôi chột dạ nhận ra lỗi sai cơ bản khiến mình bị mọi người xa lánh

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 25/04/2025 09:00
Đến lần thứ 10 xem "Sex Education", tôi mới nhận ra lỗi sai cơ bản của mình trong cuộc sống.

'Ánh sáng trong ta' - Lời thì thầm dịu dàng về bản lĩnh và hy vọng

Từ sách - Phim - Thanh Hoài – Bookademy - 25/04/2025 08:00
Michelle Obama không cố gắng trở thành một diễn giả truyền động lực. Bà chỉ đơn giản là người truyền ánh sáng – thứ ánh sáng nhỏ bé nhưng dai dẳng, như ánh lửa cuối đêm đông, như niềm tin giữa u ám. Và đôi khi, đó là tất cả những gì ta cần.

Kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước Kỳ 5: Dương Văn Minh - nhân vật được chọn trong thời điểm lịch sử đặc biệt

Giải trí - Vũ Trung Kiên - 24/04/2025 12:00
Lịch sử không có chữ “nếu”, nhưng trong thời khắc lịch sử tháng 4.1975 ấy, giả sử không phải ông Dương Văn Minh mà là một người khác nắm quyền, hoặc nếu ông Dương Văn Minh làm khác đi, chẳng hạn kêu gọi tử thủ như Trần Văn Hương thì điều gì sẽ xảy ra?

Cách khôi phục tin nhắn bị xóa trên iPhone

Kỹ năng - Cẩm Bình - 24/04/2025 11:00
Ai cũng có thể vô tình xóa tin nhắn chỉ bằng một cú vuốt nhẹ trong ứng dụng Messages của iPhone.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 26/04/2025