Ánh sáng trong ta
Là một trong 100 quyển sách phải đọc năm 2022 do tạp chí Time bình chọn, cuốn sách này dành cho những ai đang tìm kiếm sức mạnh và sự lạc quan trong thời điểm khó khăn.
Thông tin NSND Lý Huỳnh qua đời đã khiến nhiều nghệ sĩ cũng như những người yêu mến điện ảnh Việt Nam vô cùng thương tiếc. Các nghệ sĩ như Trịnh Kim Chi, Việt Trinh, Trương Ngọc Ánh, đạo diễn Nguyễn Phương Điền… đã gửi những lời chia buồn sâu sắc đến gia đình nghệ sĩ. Dù đã ra đi nhưng hình ảnh về một người nghệ sĩ hết mình với các vai diễn và hết lòng với công việc thiện nguyện vẫn còn mãi trong ký ức của những người yêu mến ông.
NSND Lý Huỳnh vốn có gốc gác võ thuật trong một gia đình người Hoa di cư đến Việt Nam trong thời Pháp thuộc, cũng bởi vì lẽ đó mà ông chọn con đường võ thuật để khởi đầu sự nghiệp của mình.
Trong giai đoạn cuối thập niên 50 đến giữa thập niên 60, Lý Huỳnh được chú ý đến như một võ sư trẻ tuổi có khí chất dũng mãnh. Ông thượng đài 6 trận, thắng 3 trận, trong đó có trận hạ gục đối thủ Lyauté Francoise - võ sĩ da đen vô địch quân đội Pháp. Ngoài ra, ông cũng thắng nhiều võ sĩ nổi tiếng Anh Thạch, Mạch Trung Phương...
Đến năm 1965, ông bắt đầu mở trường dạy võ và đã tạo được rất nhiều võ sĩ giỏi như Lý Huỳnh Cường, Lý Huỳnh Yến… Bản thân những người con của ông như Lý Sơn, Lý Hùng cũng được cha mình truyền lại những kỹ năng võ thuật từ khi còn bé.
Tên tuổi của ông còn vang danh ở tầm quốc tế khi ông công khai thách đấu với huyền thoại kungfu Lý Tiểu Long vào năm 1973. Sự kiện này được báo chí Việt Nam và Hồng Kông đưa tin. Tuy nhiên, Lý Tiểu Long chưa kịp nhận lời thì đã qua đời sau đó không lâu.
Từ năm 1972 đến 1989, Lý Huỳnh bắt đầu sự nghiệp điện ảnh, trở thành người Việt đầu tiên đưa võ thuật vào điện ảnh Việt Nam thành công. Ông quan niệm, đóng phim võ thuật không đơn giản chỉ biểu diễn các màn võ đơn điệu mà diễn viên còn phải đi sâu vào tính cách, tâm lý nhân vật. Bởi vậy, trước khi vào vai diễn ông luôn nghiên cứu kỹ tính cách, tâm lý nhân vật, từ đó khắc hoạ vai diễn trở nên sống động hơn.
Các bộ phim gắn với tên tuổi ông là Long hổ sát đấu, Quái nữ Việt Quyền Đạo, Báu kiếm rửa hận thù, Hải vụ 709…Với gương mặt nam tính, bộ râu quai nón đậm chất đàn ông cùng với nền tảng võ sư chuyên nghiệp, ông đã gây được sự chú ý của một số đạo diễn điện ảnh cách mạng và được mời tham gia nhiều bộ phim khác nhau.
Một loạt vai phản diện sĩ trong những phim đề tài chiến tranh cách mạng được giao cho ông như Chuẩn tướng Bách phim Đứa con bị từ chối, Long “râu” phim Con mèo nhung, Thiếu tá Y Vế phim Ngọn lửa Krông Jung, Đại úy Long phim Mùa gió chướng... Đặc biệt là vai Trung úy Xăm gian ác trong phim Hòn đất.
Vai diễn nào ông cũng lột tả chân thực nhân vật. Trong nhiều vai phản diện ông đã hóa thân, có không ít vai đã giúp ông giành huy chương tại các kỳ Liên hoan phim Việt Nam thời đó như: Đại tá Hoàng phim Cô Nhíp, Đinh “Ba búa” phim Mối tình đầu, Đại úy Long phim Mùa gió chướng, Trung úy Xăm phim Hòn đất…
Diễn xuất ấn tượng của ông đã nhận được nhiều đánh giá tích cực của báo giới và khán giả lúc bấy giờ, mở ra cơ hội cho ông trong nhiều bộ phim thành công khác, đặc biệt là Vùng gió xoáy.
Hình tượng lão nông Hai Lúa - một "nghệ nhân trên đồng ruộng" với bộ quần áo bà ba màu nâu đất, quấn khăn rằn ngang đầu, tính cách hào sảng, kiên quyết không vào hợp tác xã vì lối làm ăn quan liêu, chủ quan nóng vội - Lý Huỳnh gây ấn tượng mạnh mẽ vì sự "lột xác" hoàn toàn.
Ngoài đóng phim, NSND Lý Huỳnh cũng đồng thời tham gia liên kết sản xuất phim khá thành công. Thập niên 1990, ông tiên phong trong vai trò sản xuất, tự bỏ vốn làm hàng loạt bộ phim như: Lửa cháy thành Đại La, Thanh gươm để lại, Thăng Long đệ nhất kiếm, Võ sĩ bất đắc dĩ… Đây là tiền đề để ông hợp tác với các đoàn phim nước ngoài ở nhiều bộ phim tiếp theo như Kế hoạch 99, Hồng hải tặc, Cảnh sát đặc khu…
Đầu năm 2010, Lý Huỳnh tiếp tục dồn toàn bộ vốn liếng và tâm sức để thực hiện bộ phim Tây Sơn hào kiệt. Phim được đầu tư lên đến 12 tỷ đồng, một con số “không tưởng” đối với bất kỳ nhà sản xuất nào thời đó. Tây Sơn hào kiệt là bộ phim cuối cùng mà Lý Huỳnh tham gia sản xuất, đạo diễn cũng như diễn xuất.
Lý Huỳnh được phong tặng NSND vào năm 2012 và ông gần như rút lui khỏi phim trường sau đó, dành toàn bộ thời gian cho gia đình và hoạt động thiện nguyện.
Trong suốt nhiều năm cống hiến cho nghệ thuật, NSND Lý Huỳnh đã tham gia gần 60 bộ phim ở cả vai trò diễn viên lẫn đạo diễn. Vai diễn nào cũng để lại những dấu ấn khó phai trong lòng khán giả. Sau này, do tuổi cao sức yếu nên nam nghệ sĩ giao việc phim ảnh lại cho hai con là Lý Hùng và Lý Hương.
