Ngày xuân tìm hiểu tranh dân gian Nam Bộ

Tiểu Vũ01/02/2025 13:00
Ngày xuân tìm hiểu tranh dân gian Nam Bộ

Tranh dân gian Nam Bộ” của Huỳnh Thanh Bình được xem là công trình nghiên cứu khá đầy đủ về nghệ thuật hội họa truyền thống của các thế hệ cha ông ở vùng đất phương Nam.

Tranh dân gian Nam Bộ có lịch sử phát triển từ rất sớm, nhưng cho đến nay vẫn còn ít người được chiêm ngưỡng đầy đủ bộ sưu tập về dòng tranh này. Do tính chất lưu truyền trong dân gian, các tư liệu về tranh dân gian Nam Bộ còn hạn chế, gây khó khăn cho các nhà nghiên cứu trong việc đưa ra cái nhìn toàn diện về quá trình hình thành và phát triển của dòng tranh này trong đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ.

Với mong muốn "giải mã" những thông điệp ẩn chứa trong từng bức tranh dân gian Nam Bộ, nhà nghiên cứu trẻ Huỳnh Thanh Bình đã dành nhiều thời gian tìm hiểu và sưu tầm được nhiều bức tranh dân gian quý giá. Từ đó, anh đã bén duyên với dòng tranh đặc biệt này.

Con đường đưa Huỳnh Thanh Bình đến với lĩnh vực nghiên cứu nghệ thuật tạo hình dân gian Nam Bộ bắt đầu từ đam mê sưu tầm tranh dân gian. Tuy nhiên, khi đi sâu tìm hiểu, anh đã phát hiện ra những điều thú vị trong mỗi nét vẽ và những thông điệp mà người xưa gửi gắm trong đó. Điều này đã thôi thúc anh tập hợp và sắp xếp chúng thành một bộ sưu tập khá đầy đủ, được giới thiệu trong cuốn sách Tranh dân gian Nam Bộ.

Cuốn sách này sẽ đưa bạn đọc khám phá 5 loại hình tranh dân gian phổ biến ở Nam Bộ, bao gồm: tranh mộc bản, tranh minh họa vẽ trên giấy, tranh cuộn Phật giáo, tranh kiếng và tranh gói. Ngoài ra, cuốn sách còn có một chương phụ lục với nhiều hình ảnh về tranh dân gian Nam Bộ.

20250126_194628.jpg
Sách do NXB Tổng hợp TP.HCM ấn hành tháng 1.2025

Tác phẩm của Huỳnh Thanh Bình dẫn dắt người xem bước vào thế giới tranh dân gian với các hình tượng thần linh, ma quỷ, Phật, Bồ Tát... Trong bộ sưu tập của anh còn có nhiều tranh mô tả hình tượng các tầng lớp người trong xã hội như sĩ - nông - công - thương cùng những hình thái lao động, sinh hoạt quen thuộc của người dân Nam Bộ xưa. Đó là những nét vẽ mô tả cảnh quan sông núi, ao hồ, đồng ruộng, làng mạc, cầu đường, ghe thuyền, xe cộ… Những bức tranh dân gian này mang đến cho người xem cái nhìn gần gũi hơn về con người Nam Bộ xưa thông qua ý tưởng sáng tạo rất đa dạng của họ.

fff.jpg
Tranh mộc bản - Thần Hổ trấn trạch và bùa nêu

Đầu tiên là tranh mộc bản, loại tranh này ra đời để đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng trong các lễ tiết thường niên và các lễ nghi cầu cúng không định kỳ. Bùa nêu - trấn trạch, còn được gọi là Linh phù trấn trạch hay “Bùa nêu ông cọp”, cũng như bộ tranh cúng ông Táo, theo tục lệ, mọi nhà đều sử dụng trong dịp Tết Nguyên đán.

Tương tự, bộ tranh đồ thế cũng được sử dụng trong lễ cúng hành khiển - hành binh trong dịp Tết và trong lễ nhương căn đổi đốt cho trẻ con dưới 12 tuổi, cúng bà Thượng Động, bộ tranh cúng Đàng dưới… Loại tranh mộc bản in trong kinh sách nhà Phật còn lưu hành ở một số chùa, không thuộc nguồn gốc bản xứ. Hiện nay, tranh in mộc bản thủ công đã được thay thế bằng các bộ tranh in công nghiệp.

ee.jpg
Quan Ân - tranh minh họa vẽ trên giấy (tranh xăm hình)

Cuốn sách cũng giúp người xem hiểu thêm về dòng tranh minh họa vẽ trên giấy của người Nam Bộ, trong đó có bộ tranh xăm hình. Đây là tranh dùng để bói xăm mà "lời bàn" là những bức tranh minh họa về các cảnh đời may rủi, hanh thông phát đạt hay hoạn nạn trắc trở (gồm 100 bức). Tiếp theo là bộ tranh minh họa sách Cao ly đầu hình (đây là tập sách xem duyên phận và tương lai của những cặp đôi trai gái, vợ chồng dựa trên sự kết hợp của can và chi của họ). So với loại tranh mộc bản nói trên có niên đại cổ xưa hơn, loại tranh này có lẽ ra đời vào những thập niên đầu của thế kỷ 20 bởi vật liệu là giấy báo.

capture-20250130-165806.png
Tranh minh họa sách Cao ly đầu hình

Về tranh cuộn Phật giáo (loại tranh vẽ trên giấy mô tả các đối tượng được lễ bái trong các nghi lễ của Phật giáo, dùng để thiết lập các đàn lễ khi tiến hành các nghi lễ thuộc khoa nghi nhà Phật, cả nghi lễ tại gia của tín đồ lẫn các nghi lễ lớn tổ chức nơi tự viện). Hoạt động này gọi là Ứng phú khởi đi từ giữa thế kỷ 19, loại tranh cuộn Phật giáo có lẽ cũng khởi phát sau mốc thời gian đó. Theo thời gian, loại tranh vẽ trên giấy "bổi" dễ hư hỏng và được thay thế bằng những bức vẽ mới. Đến nay, những tranh vẽ mà tác giả sưu tầm được có niên đại cổ nhất từ 1940 - 1950 - 1960. Hiện nay, rất hiếm chùa còn bảo quản loại tranh cuộn truyền thống và chúng đã được thay thế bằng tranh in (canvas, hiflex).

phat.jpg
Tranh cuộn Phật giáo - Phật A Di Đà

Về dòng tranh kiếng, tác giả cho biết, tranh xuất hiện từ đầu thế kỷ 20, khởi đầu từ Chợ Lớn, Lái Thiêu, sau đó lan tỏa khắp Nam Bộ. Dòng tranh này có cả trong cộng đồng người Việt - Hoa - Khmer như tranh kiếng Chợ Lớn, tranh kiếng Lái Thiêu, tranh kiếng Mỹ Tho, tranh kiếng Gò Công, tranh kiếng Chợ Trạm, tranh kiếng Chợ Mới (An Giang), tranh kiếng Tây Ninh, tranh kiếng Khmer.

gggg.jpg
Trai gái nhân duyên - tranh dân gian Nam Bộ

Trong tranh dân gian Nam Bộ còn có một loại tranh rất độc đáo là tranh gói. Đây là loại tranh đắp nổi bằng vải, một dạng phù điêu thấp xuất phát từ Sa Đéc, khoảng năm 1948, rồi lan rộng ra các địa phương khác. Thời đó, người ta gọi là tranh gói hoặc tranh nổi. Ban đầu, tranh gói là tranh chân dung, rồi dần dần mở rộng ra các loại tranh thần, Phật, Bồ Tát và sau đó là tranh cảnh vật biểu đạt ý nghĩa chúc tụng cát tường như ý, điển tích có nội dung khuyến giáo như truyện thơ "Thoại Khanh - Châu Tuấn" hay "Phạm Công - Cúc Hoa".

kkk.jpg
Gia đình hạnh phúc - tranh dân gian Nam Bộ

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ quý báu từ các bậc trưởng thượng, các nghệ nhân lão thành, HT Thích Tâm Giác (chùa Trường Thọ, Q.Gò Vấp, TP.HCM), HT Thích Phước Quang (chùa Phụng Sơn, Q.11), TT Thích Huệ Viên (chùa Giác Viên, Q.11), ông Nguyễn Đại Phúc, ông Nguyễn Văn Kiệt, ông Trương Ngọc Tường, ông Lưu Kim Chung, ông Đỗ Tam Quốc và một số bạn hữu… Đặc biệt, người đồng hành chỉ dẫn tận tình và tỉ mỉ cho tác giả chính là bố của anh - nhà nghiên cứu Huỳnh Ngọc Trảng.

Tranh dân gian Nam Bộ chủ yếu là tranh thờ, là vật phẩm cúng tế hay trần thiết các đàn lễ thực hành khoa nghi của nhà Phật và minh họa các văn bản chiêm đoán vận mệnh mà ngày nay chúng được liệt vào mê tín. Chính vì vậy, chúng khó được coi là tác phẩm mỹ thuật theo đúng nghĩa của từ này. Nhưng ở góc độ văn hóa, chúng ta có thể xem dòng tranh này là di sản quý giá của thế hệ tiền nhân truyền lại.

Trải qua bao thăng trầm biến thiên của thời cuộc, những bức tranh này vẫn âm thầm lưu truyền trong đời sống của người dân vùng đất Nam Bộ.

 

Về tác giả:

Huỳnh Thanh Bình sinh năm 1985, hiện công tác tại Bảo tàng TP.HCM.

Tốt nghiệp cử nhân Xã hội học, Đại học Tôn Đức Thắng (2007); Tốt nghiệp cử nhân Tiếng Anh, Đại học Tôn Đức Thắng (2012); Tốt nghiệp thạc sĩ Văn hóa học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TP.HCM (2019).

Các tác phẩm đã xuất bản: Tranh kiếng Nam Bộ (2013); Biểu tượng thần thoại về chư thiên và linh vật Phật giáo (2018, Tái bản 2024); Tranh tường Khmer Nam Bộ (2020); Quy pháp đồ tượng Hindu và Phật giáo Ấn Độ (2021); Tranh dân gian Nam Bộ (2024).

Đã công bố trên 100 bài viết về văn hóa thế giới, mỹ thuật Phật giáo, mỹ thuật Việt Nam và văn hóa dân gian trên Nguyệt san Giác Ngộ, Kiến thức ngày nay, Kiến trúc nhà đẹp, tạp chí Cẩm Thành…

 

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

12 nghệ sĩ hát trong MV "Rực rỡ ngày mới", truyền tải thông điệp nhân văn

Mang giai điệu tươi sáng và thông điệp ý nghĩa, MV "Rực rỡ ngày mới" gây xúc động khi lan tỏa tinh thần nhân ái đến khán giả, bạn đọc nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập báo điện tử Dân Trí.
2

Vì sao MV “Rực rỡ ngày mới” chạm đến cảm xúc nghệ sĩ và khán giả?

Sau khi ra mắt, MV "Rực rỡ ngày mới" nhận được nhiều phản hồi tích cực, những bình luận xúc động từ nghệ sĩ và khán giả.

Phim Tết Ất Tỵ: Trấn Thành thắng lớn, Thu Trang được khen

Phim "Bộ tứ báo thủ" của Trấn Thành lập kỷ lục doanh thu, nhưng phim "Nụ hôn bạc tỷ" của Thu Trang mới là phim tết được khen nhất.

Xem kịch 'Tóc mai sợi vắn sợi dài' để hoài niệm về tình người thế hệ xưa

Nếu so với nhiều thập niên trước, quan niệm sống và nhịp sống ngày nay đã khác đi rất nhiều. Có những thứ không còn phù hợp, nhưng cũng có nhiều giá trị xưa không còn nguyên vẹn đã tạo nên sự tiếc nuối cho nhiều người các thế hệ.

Biển người chen chân xem linh vật rắn dài 50m ở đường hoa Nguyễn Huệ

Tối 27/1 (nhằm ngày 28 Tết), đường hoa Nguyễn Huệ Tết Ất Tỵ 2025 chính thức mở cửa đón người dân và du khách vào thưởng lãm, du xuân.

Hà Nội hủy trình diễn drone hỏa thuật trong chương trình đón Giao thừa

Ban tổ chức quyết định dừng phần trình diễn ánh sáng bằng thiết bị bay không người lái (drone) để đảm bảo sự thành công của chương trình.

Đường sắt ra mắt ‘Chuyến tàu Xuân’ vào đêm Giao thừa

Hành khách có vé tàu đi trên “Chuyến tàu Xuân” sẽ được tham gia nhiều trải nghiệm thú vị, hấp dẫn trên suốt hành trình.

Chi tiết 15 điểm bắn pháo hoa mừng Tết Ất Tỵ 2025 ở TP.HCM

TP.HCM bắn pháo hoa 15 vị trí, trong đó có 2 điểm tầm cao, 13 điểm tầm thấp vào thời khắc chuyển giao năm Giáp Thìn 2024 và năm mới Ất Tỵ 2025.

Đêm giao thừa, Hà Nội sẽ có màn trình diễn drone hỏa thuật kỷ lục thế giới

Sự kiện văn hóa đặc biệt chào đón xuân Ất Tỵ 2025 với màn trình diễn drone hỏa thuật lớn nhất thế giới, được kỳ vọng sẽ trở thành điểm nhấn với người dân Thủ đô và cả nước trong đêm giao thừa.

Gia hạn thời gian chấm và trao giải cuộc thi 'Chạm đến tương lai cùng Metro'

Để mở rộng thêm cơ hội cho các nhà sáng tạo nội dung, ban tổ chức cuộc thi quyết định gia hạn thời gian chấm giải và trao giải của cuộc thi. Theo đó, hạn chót nộp bài dự thi được kéo dài đến 23 giờ 59 phút ngày 18/2/2025.

Không còn bệnh tim - "Một quyển sách quý, rất đáng quý"

Đọc xong cuốn sách "Không còn bệnh tim" (No More Heart Disease) của Tiến sĩ Louis J. Ignarro tôi nhận thấy đây là một quyển sách quý, rất đáng quý. Quý bởi vì tác giả đoạt giải Nobel về Y học sau 24 năm nghiên cứu về một thứ mà lúc khởi đầu chưa ai biết gì về nó...

Mẹo nhỏ khi kết hợp tệp âm thanh với OpenAI

Kỹ năng - Anh Tú - 10/07/2025 13:00
Việc sử dụng các dịch vụ AI của OpenAI một cách nhanh chóng có thể khiến bạn tốn kém. Tuy nhiên, có một mẹo hữu ích giúp tiết kiệm chi phí: sử dụng API để tổng hợp các bản ghi âm.

Xem 'Sex Education', tôi học được hoá ra sống không vì chính mình sẽ khiến cuộc đời lao dốc

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 10/07/2025 12:00
Thông qua bộ phim, tôi nhận ra bấy lâu nay mình luôn sống một cuộc đời tẻ nhạt, thiếu ý nghĩa cuộc sống.

ChatGPT có bao nhiêu mô hình và bạn nên chọn loại nào là 'chân ái'?

Kỹ năng - Anh Tú - 10/07/2025 11:00
Lần đầu tiên, OpenAI cung cấp một bảng so sánh toàn diện 6 mô hình hiện có và đưa ra khuyến nghị rõ ràng về việc nên dùng mô hình nào trong từng trường hợp.

Bí ẩn người phụ nữ kể vanh vách chuyện "kiếp trước", gần 100 năm khoa học vẫn chưa thể lý giải

Suy ngẫm - Mộc Miên - 10/07/2025 10:00
Khi mới 4 tuổi, cô bé Shanti Devi ở New Delhi, Ấn Độ, đã bắt đầu kể chi tiết về cuộc đời " kiếp trước" của mình tại một thị trấn cách nhà hơn 100km.

Không còn bệnh tim - "Một quyển sách quý, rất đáng quý"

Từ sách - Phim - Chân Diệu Mỹ - 10/07/2025 09:00
Đọc xong cuốn sách "Không còn bệnh tim" (No More Heart Disease) của Tiến sĩ Louis J. Ignarro tôi nhận thấy đây là một quyển sách quý, rất đáng quý. Quý bởi vì tác giả đoạt giải Nobel về Y học sau 24 năm nghiên cứu về một thứ mà lúc khởi đầu chưa ai biết gì về nó...

Quán quân Olympia có sự nghiệp rộng mở ở nước ngoài vẫn từ chối lương cao để về nước

Phong cách sống - Kim Linh - 10/07/2025 08:00
Sau khoảng thời gian học tập và làm việc tại Úc và Anh, Quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 9 quyết định về nước công tác tại ĐH Huế.

AI có đang âm thầm làm suy thoái ngôn ngữ của chúng ta?

Kỹ năng - Anh Tú - 09/07/2025 13:00
Liệu AI có đang làm suy thoái ngôn ngữ của chúng ta? Không nhất thiết phải như vậy. Chuyên gia tư vấn ngôn ngữ Anne-Kathrin Gerstlauer chia sẻ những mẹo giúp người dùng cải thiện kỹ năng ngôn ngữ của mình.

Xem Sex Education, chồng tôi bật khóc như mưa thú nhận đã dạy con sai lầm

Điện ảnh - Thanh Hương - 09/07/2025 12:00
Lần đầu tiên tôi nhận ra, nuôi dạy sai cách có thể ảnh hưởng đến tâm hồn một người như nào.

Google ra mắt ứng dụng AI phục vụ ngành thời trang

Thư giãn - Anh Tú - 09/07/2025 11:00
Google vừa thông báo ra mắt một ứng dụng thử nghiệm mới có tên Doppl, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để hình dung bạn sẽ trông như thế nào khi mặc các bộ trang phục khác nhau. Ứng dụng hiện đã có mặt trên iOS và Android tại Mỹ.

Cấp quản lý càng cao thì càng có xu hướng sử dụng AI

Suy ngẫm - Anh Tú - 09/07/2025 10:00
Theo nghiên cứu mới từ Salesforce, trí tuệ nhân tạo (AI) đang cho thấy dấu hiệu chuyển dịch từ các ứng dụng cơ bản như tự động hóa công việc sang những kết quả mạnh mẽ hơn, chẳng hạn như hỗ trợ công việc sáng tạo và chiến lược.

Đường vào Thiền - Thành công sớm đang trở thành áp lực với người trẻ

Từ sách - Phim - Hương Hồ - 09/07/2025 09:00
Trong bối cảnh nhiều người trẻ đang loay hoay giữa những áp lực thành công và nhu cầu sống ý nghĩa, cuốn sách "Đường vào Thiền" (The path of meditation) của Osho như một lời mời gọi bạn trở về với chính mình.

Gen Z không cần bạn, chỉ cần ChatGPT để tâm sự: Chuyên gia lý giải vì sao?

Phong cách sống - Đoàn Thủy - 09/07/2025 08:00
Thay vì gọi điện hay tâm sự với bạn bè, không ít bạn trẻ hiện nay lại mở trình duyệt, gõ vài dòng và tìm sự thấu hiểu từ trí tuệ nhân tạo.

Rò rỉ bí mật Meta đào tạo các chatbot AI chủ động nhắn tin, nhớ hội thoại, cố giữ người dùng ở lại

Kỹ năng - Sơn Vân - 08/07/2025 13:00
Meta Platforms đang đào tạo các chatbot trí tuệ nhân tạo (AI) có thể tùy biến để trở nên chủ động hơn, chủ động nhắn tin mà không cần chờ người dùng nhắn trước, nhằm tiếp nối những cuộc trò chuyện trước đó, trang Insider cho biết.

Xem 'Sex Education', tôi học lỏm được cách áp dụng để dạy con gái 'lì lợm' hiệu quả không tưởng!

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 08/07/2025 12:00
Tôi đã tìm ra chìa khóa giúp con gái vượt qua sự chán chường, rèn luyện tính kiên trì và thay đổi tư duy về thành công.

Vợ nổi ghen khi chồng ‘say nắng’ và đòi cưới nhân tình AI

Thư giãn - Anh Tú - 08/07/2025 11:00
Theo CBS và New York Post, một người đàn ông đã có gia đình tại Mỹ đã gây tranh cãi khi yêu và cầu hôn một AI trên ChatGPT.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 5, 10/07/2025