Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ "giữ hồn" tranh dân gian Đông Hồ

25/12/2020 22:00
Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ "giữ hồn" tranh dân gian Đông Hồ

Bà Nguyễn Thị Oanh là nữ nghệ nhân duy nhất ở Bắc Ninh vẫn "giữ lửa" nghề làm tranh dân gian Đông Hồ trong suốt gần nửa thế kỷ. Mới đây, bà được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú".

Đi dọc theo đường đê sông Đuống, tôi tìm đến nhà nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh (xã Song Hồ, Thuận Thành, Bắc Ninh) khi bà vừa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú". Bà Oanh vừa cặm cụi in nốt màu đen cho những bức tranh "Mục đồng thổi sáo", vừa say sưa kể về dòng tranh đã gắn liền với bà gần nửa thế kỷ qua.

Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ "giữ hồn" tranh Đông Hồ

Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ "giữ hồn" dòng tranh Đông Hồ

Gần nửa thế kỷ gìn giữ "lửa nghề"

Nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh (60 tuổi) là con dâu trưởng của cố nghệ nhân Nguyễn Hữu Sam - nghệ nhân ưu tú đầu tiên của làng tranh dân gian Đông Hồ. Cố nghệ nhân là người dìu dắt, đào tạo nghề cho bà Oanh và người con trai thứ Nguyễn Hữu Quả trở thành những người gắn bó và gìn giữ nghề làm tranh dân gian Đông Hồ.

Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ giữ hồn tranh dân gian Đông Hồ - 1
Nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh say sưa bên giấy gió, ván in tranh.

Nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh bày tỏ sự thích thú và tự hào khi nói về tranh dân gian Đông Hồ, bởi đây là cả một kho tàng lịch sử, văn hóa cần phải bảo tồn, lưu truyền.

Bà Oanh cho biết: "Làng tôi ngày xưa có 17 dòng họ làm tranh, nhưng sau đó bỏ hết chỉ còn 2 dòng họ là Nguyễn Hữu và Nguyễn Đăng làm, mỗi dòng họ chỉ có 1 gia đình làm tranh".

Bén duyên với tranh dân gian Đông Hồ từ khi mới 14 tuổi, đến nay đã gần 50 năm gắn bó với giấy gió, ván in, nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh bày tỏ: "Từ nhỏ, tôi đã được tiếp xúc với tranh Đông Hồ, cứ sáng đi học thì chiều về vẽ nên tôi thuộc lòng các công đoạn và bí quyết để làm tranh. Lớn lên tôi trở thành lao động chính, rồi cơ duyên trở thành con dâu của cố nghệ nhân Nguyễn Hữu Sam".

Năm 2010, vì tuổi già sức yếu, nghệ nhân Nguyễn Hữu Sam đã giao lại toàn bộ cơ sở sản xuất tranh dân gian cho bà Oanh. Bà vừa điều hành vừa tổ chức duy trì các hoạt động sưu tầm và sản xuất tranh dân gian Đông Hồ.

Bà còn sáng tác một số tranh theo đề tài mới: Tranh chùa Dâu, chùa Bút Tháp,…Tính đến nay, bà Oanh là thế hệ thứ 6 trong gia đình có 7 thế hệ làm tranh dân gian Đông Hồ.

Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ giữ hồn tranh dân gian Đông Hồ - 2
Tranh dân gian đã gắn bó với nữ nghệ nhân suốt gần 50 năm qua.
Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ giữ hồn tranh dân gian Đông Hồ - 3
Bà Oanh dành 4 phòng trong khuôn viên nhà để trưng bày những bức tranh do bà và những thế hệ trong gia đình sáng tác.

Bà tích cực tham gia một số hoạt động triển lãm lớn, được Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tặng kỷ niệm chương, phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân làng nghề Việt Nam", "Nghệ nhân tỉnh Bắc Ninh".

Mới đây nhất, bà được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú", đồng thời cũng là nữ nghệ ưu tú duy nhất của 62 làng nghề tỉnh Bắc Ninh.

"Đó là niềm vui, niềm vinh hạnh khi những cố gắng, đóng góp của mình cho dòng tranh dân gian Đông Hồ được ghi nhận", bà Oanh xúc động nói.

Truyền "lửa nghề" cho thế hệ trẻ

Tranh dân gian Đông Hồ là một dòng tranh lâu đời của Việt Nam với những giá trị nội dung và nghệ thuật độc đáo. Những bức tranh Đông Hồ vừa chân chất, dân dã vừa sâu sắc, triết lí, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, đến nay đã trở thành một nét đặc sắc của văn hóa dân tộc.

Bà Oanh cho biết, công việc chính của bà là vẽ phác thảo mẫu, nhưng để hoàn thành một bức tranh Đông Hồ thì công đoạn nào bà cũng có thể làm được.

Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ giữ hồn tranh dân gian Đông Hồ - 4

Mỗi bức tranh Đông Hồ có bao nhiêu màu thì có bấy nhiêu bản in. Bức "Mục đồng thổi sáo" này có 4 màu, sẽ có 4 bản in tương ứng.

Bà còn sáng tạo, sản xuất thêm nhiều loại sản phẩm khác để thu hút nhiều khách hàng. Không chỉ tranh, mà còn có cả sổ tay các loại, thậm chí cả những bản in bằng gỗ để mọi người tự in được bức tranh hoàn chỉnh.

Điểm đặc biệt của dòng tranh Đông Hồ là tất cả các nguyên liệu đều hoàn toàn bằng cỏ cây hoa lá của thiên nhiên Việt Nam, như màu vàng là từ hoa hòe, màu trắng là từ mai con điệp ở dưới biển, màu hồng là từ sỏi son ở trên núi, màu đen từ than của lá tre, than rơm rạ.

Khâu khắc ván phải chú ý việc chọn gỗ để khắc, khắc ván nét thì phải chọn gỗ thị, khắc ván màu nên chọn gỗ mỡ. In tranh thì phải in màu đỏ trước rồi mới đến màu xanh, vàng, trắng và cuối cùng là in ván nét màu đen.

Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ giữ hồn tranh dân gian Đông Hồ - 5
Nhà thơ Hoàng Cầm viết về dòng tranh này: "Hồn dân tộc sáng bừng trên giấy điệp".
Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ giữ hồn tranh dân gian Đông Hồ - 6
Tranh dân gian Đông Hồ vừa đáp ứng những nhu cầu văn hóa tinh thần, tín ngưỡng, tâm linh và cảm thụ nghệ thuật của nhân dân, vừa chứa đựng những nội dung giáo dục nhân cách của con người trong cuộc sống thường ngày.

Trong suốt cuộc trò chuyện, nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh bày tỏ sự trăn trở: "Tôi chỉ mong sao dòng tranh dân gian Đông Hồ sẽ luôn tồn tại cùng dòng chảy phát triển của đất nước, bởi ở đó thể hiện những nét tinh hoa, giá trị văn hóa độc đáo của người Việt".

Nữ nghệ nhân dành gần nửa thế kỷ giữ hồn tranh dân gian Đông Hồ - 7
Bằng niềm đam mê, nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh vẫn hàng ngày miệt mài với những bức tranh dân gian.

Bà cũng đang truyền dạy lại nghề cho người con trai và con dâu. Bên cạnh đó, bà vẫn thường xuyên hướng dẫn, giới thiệu về dòng tranh cổ truyền cho các học sinh, sinh viên và du khách đến tham quan, tìm hiểu dòng tranh này.

Hà Hiền


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Hà Nội mở thêm 8 tuyến phố đi bộ trong phố cổ từ ngày mai

UBND quận Hoàn Kiếm, Hà Nội đã tổ chức mở thêm 8 tuyến phố đi bộ trong phố cổ vào dịp cuối tuần.

Khám phá một cách tiếp cận mới của sơn mài Việt

Từ "Tấm Cám", "Từ Thức gặp Tiên" đến "Truyền thuyết con rồng cháu tiên", Hanoia đã thể hiện bước chuyển mình tích cực trong cách tiếp cận người yêu sơn mài Việt qua những câu truyện cổ tích của thời hiện đại.

Festival Áo dài Quảng Ninh 2020 - Miền di sản

Lần đầu tiên Festival Áo dài được tổ chức tại Quảng Ninh với mong muốn những giá trị truyền thống sẽ tiếp nối với những di sản của Quảng Ninh để định danh một vùng đất quý với nhiều giá trị tiềm tàng.

Xúc động nghe lại những giai phẩm đi vào lòng người của nhạc sĩ Lam Phương

Lam Phương là tác giả âm nhạc tiêu biểu của Sài Gòn giai đoạn trước 1975. Ông sáng tác khoảng hơn 200 ca khúc, trong đó, đa số là tác phẩm bất hủ trong lòng người mộ điệu từ thập niên 1950 đến nay...

Làm gì khi hàng ngàn bức thư gửi cho ông già Noel lại gửi tới... nhà bạn?

Đã có hàng ngàn lá thư của trẻ nhỏ vốn định gửi tới cho ông già Noel nhưng không hiểu vì sao lại gửi tới nhà của một cặp đôi, họ đã làm gì với hàng ngàn lá thư ấy?

Clip ấn tượng tổng hợp các sự kiện đáng nhớ năm 2020 "gây sốt" dân mạng

Năm 2020 sắp kết thúc, cùng nhìn lại những khoảnh khắc và sự kiện đáng nhớ nhất trong năm qua với đoạn clip tổng hợp ấn tượng dài gần 4 phút dưới đây.

Việt Nam 2010-2020: Thập kỷ khép lại bằng một năm nhiều mất mát nhưng giúp khơi dậy tinh thần dân tộc và sự biết ơn!

Cùng nhìn lại 10 sự kiện đáng nhớ nhất của Việt Nam trong 10 năm đầu tiên của thiên niên kỷ.

Sửng sốt trước thế giới mở ra từ những món đồ vật thường ngày qua những bức ảnh

Những mô hình của Péter Csákvári không "hiếm có khó tìm", nhưng cách anh bài trí lại tạo nên những khuôn hình cuốn hút, khiến người xem mê mải nhìn ngắm.

Cô giáo 15 kg của lớp học “5 không”: “Tôi muốn sống một cuộc đời thực sự ý nghĩa”

Truyền cảm hứng - Minh Hằng - 04/09/2025 10:00
Trong hơn 20 năm qua, cô giáo Ngọc Tâm vẫn luôn kiên trì bền bỉ với “kim chỉ nam” đó và đồng hành với một mô hình lớp học đặc biệt.

Biến ‘Sức mạnh của người thấu cảm’ thành món quà tuyệt vời trong cuộc sống

Từ sách - Phim - Thu An - 04/09/2025 09:00
Theo Anita Moorjani, người thấu cảm là người có khả năng vượt trội trong một thế giới ngày càng khắc nghiệt. Nhưng khả năng vượt trội đó là gì, bạn phải sống như thế nào khi là người thấu cảm? Hãy tìm sự chia sẻ trong “Sức mạnh của người thấu cảm”.

Xem Sex Education: Cả đời tôi đã mong chờ 1 điều đơn giản từ cha mẹ mà không được!

Điện ảnh - Thanh Hương - 04/09/2025 08:00
Bố mẹ tôi không bạo lực, cũng không cay nghiệt nhưng...

Cuộc hội thoại thú vị của tỷ phú Elon Musk – Hoá ra đây là tư duy của người giàu, biến nguy thành cơ

Phong cách sống - Ứng Hà Chi - 03/09/2025 13:00
Đây đều là bí quyết giúp Elon Musk làm được những điều vĩ đại.

Xem Sex Education, tôi bật khóc khi nghĩ tới người bạn thân: Thật sai lầm khi đã im lặng!

Điện ảnh - Lam Chi - 03/09/2025 12:00
Xem phim “Sex Education” giúp tôi rút ra được những bài học cho cuộc sống.

Nếu có 1 cậu con trai thuộc Gen Alpha, bố mẹ nên nuôi dạy con thế nào?

Kỹ năng - Mạn Ngọc - 03/09/2025 11:00
Đây là thế hệ “công dân số” thực thụ, thông minh, nhạy bén nhưng cũng dễ chịu tác động từ môi trường xung quanh. Vì vậy, bố mẹ cần định hướng thật khéo léo để con phát triển toàn diện.

Khoảnh khắc Mỹ Tâm đặt tay lên ngực áo, hát về Tổ quốc ở đại lễ 2/9 gây sốt

Truyền cảm hứng - Quỳnh Tâm - 03/09/2025 10:24
Giữa Quảng trường Ba Đình lịch sử, Mỹ Tâm đặt tay lên ngực áo, cất vang tiếng hát đầy tự hào. Khoảnh khắc này nhanh chóng lan tỏa trong đại lễ Quốc khánh 2/9.

Cô gái 9x miệt mài 6 năm lặn lội sông suối tìm cách khôi phục nghề cổ 500 năm

Phong cách sống - Diệp Anh - 03/09/2025 10:00
Từ bỏ cuộc sống công sở, không kết hôn cũng chẳng giao thiệp nhiều, Giang Hân (sinh năm 1992) dấn thân vào hành trình phục dựng những tuyệt tác gốm sứ cổ.

Thuyết Mặc kệ họ - Liệu có phải là chìa khóa đến bình yên tuyệt đối trong thế giới đầy áp lực?

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 03/09/2025 09:00
Mỗi ngày mạng xã hội không ngừng "nạp" vào tâm trí bạn những hình ảnh về sự hoàn hảo, thành công, và hạnh phúc. Để rồi bạn thường xuyên bị cuốn vào một vòng xoáy so sánh, lo âu và áp lực phải đáp ứng những kỳ vọng từ bên ngoài...

X6 Điệp viên hoàn hảo - Tình yêu và giấc mơ của một nhà báo, tình báo huyền thoại

Từ sách - Phim - Thu An - 03/09/2025 08:00
“X6 Điệp viên hoàn hảo”- thiếu tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn - có lẽ không quá xa lạ trong sự hiểu biết của nhiều người. Nhưng chắc rằng, chưa ai có thể hiểu được tận cùng con người và cuộc đời hoạt động tình báo huyền thoại của ông.

Đan Mạch miễn thuế sách vì 1/4 học sinh 15 tuổi ‘yếu’ khả năng đọc hiểu văn bản đơn giản

Suy ngẫm - Băng Băng - 02/09/2025 13:00
Từng là nước áp mức thuế VAT với sách cao nhất Châu Âu, Đan Mạch đang phải thay đổi vì khủng hoảng đọc ở giới trẻ.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Không gì có thể ngăn chúng ta vươn tới hòa bình, thịnh vượng

Suy ngẫm - NLĐ - 02/09/2025 12:19
Tại Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định không gì có thể ngăn chúng ta vươn tới hòa bình, thịnh vượng, dân tộc ta trường tồn, phát triển

Tại sao người lớn trong Doraemon luôn mờ nhạt? - Tiết lộ của tác giả có thể sẽ khiến bạn bất ngờ

Điện ảnh - Trang Vũ - 02/09/2025 12:00
Không chỉ là bộ truyện của trẻ con, Doraemon còn mang nhiều ý nghĩa sâu xa khác.

AI thay đổi cách con người lên kế hoạch du lịch như thế nào?

Kỹ năng - Nhật Hạ - 02/09/2025 11:00
Ngành du lịch toàn cầu đang chứng kiến một sự chuyển mình mạnh mẽ, nơi công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ mà định hình hành trình khám phá thế giới của mỗi du khách.

Tiến sĩ Mai Liêm Trực và 'cái vỗ vai' và quyết định lịch sử đưa Internet vào Việt Nam

Truyền cảm hứng - Nam Đoàn, Thế Anh - Dân Trí - 02/09/2025 10:00
Việc chính thức kết nối Internet toàn cầu vào năm 1997 được xem là một trong những dấu mốc quan trọng nhất trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế của Việt Nam.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 5, 04/09/2025