“Mặc kệ họ” nhưng đừng “mặc kệ chính mình”
Ngày nay, thật khó để sống mà không bị ảnh hưởng bởi ánh nhìn và lời bàn tán của người khác. Bạn làm gì, nghĩ gì, thậm chí là yêu ai, đều có ai đó lên tiếng nhận xét.
Nếu bạn vào đại học nhưng không có tri thức và kĩ năng nào đó, bạn sẽ KHÔNG có được việc làm vì bằng đại học KHÔNG là đảm bảo cho việc làm thêm nữa. Bạn có lẽ thấy rằng có nhiều người tốt nghiệp bị thất nghiệp và những người có bằng cấp nhưng làm những việc lại không yêu cầu bằng cấp.
Bạn không phải học các môn kinh tế để hiểu luật cung cầu: Khi có nhu cầu cao về kĩ năng đặc biệt nhưng cung cấp vẫn còn thấp thì thiếu hụt kĩ năng sẽ xảy ra điều dẫn tới lương cao hơn cho những người có các kĩ năng đó. Nơi có nhu cầu thấp về những kĩ năng xác định nhưng cung cấp vẫn còn cao hơn thì dư thừa kĩ năng sẽ xảy ra điều dẫn tới lương thấp hơn cho những người có các kĩ năng đó.
Ngày nay trên khắp thế giới, có nhu cầu cao về những người trong lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kĩ nghệ và Toán học), nhưng cung cấp là thấp, do đó người tốt nghiệp trong các lĩnh vực này được mong đợi để có được việc làm tốt với lương cao. Tất nhiên, điều đó KHÔNG có nghĩa là có bằng cấp trong lĩnh vực STEM, bạn sẽ tự động có được việc làm. Bạn vẫn cần tri thức và kĩ năng và bạn phải chắc rằng những kĩ năng bạn phát triển là thực hành chứ không lí thuyết.
Sinh viên thường hỏi tôi: “Tại sao em phải vào đại học nơi có nhiều người tốt nghiệp bị thất nghiệp?” Tôi cho họ một ví dụ đơn giản: “Nếu xe máy của bạn cần sửa, bạn đem nó tới cửa hàng sửa chữa. Thợ máy sửa xe máy của bạn không cần giáo dục đại học để làm điều đó. Người đó có thể học các kĩ năng từ trường hướng nghề hay có vài tháng đào tạo nhưng người đó có thể làm việc tốt vì người đó có kĩ năng và kinh nghiệm.
Tuy nhiên nếu thân thể bạn có vấn đề (chẳng hạn, bạn bị đau tim hay đột quị) điều đó sẽ là khác. Bạn cần bác sĩ y tế có giáo dục đại học tốt, nhiều kĩ năng và kinh nghiệm điều trị cho bạn. Có những việc làm KHÔNG yêu cầu giáo dục đại học và có những việc làm có yêu cầu giáo dục đại học. KHÔNG phải là việc bạn phải hay không phải vào đại học nhưng là VIỆC LÀM bạn muốn làm yêu cầu giáo dục đại học hay không. Nếu bạn muốn là bác sĩ y tế, kĩ sư, người phát triển phần mềm, hay giáo sư toán học, thì bạn cần vào đại học và học lĩnh vực STEM.
Tuy nhiên các kĩ năng kĩ thuật là KHÔNG đủ, để thành công trong thế giới được dẫn lái bởi công nghệ này, bạn cần kĩ năng mềm. Các kĩ năng mềm truyền thống như trao đổi, làm việc tổ, trình bày, và lãnh đạo đã được biết rõ nhưng có những kĩ năng mềm mới đang nổi lên như giải quyết vấn đề, khả năng hỏi câu hỏi và thấy mọi kết nối, (Điều này là điều Steve Jobs gọi là “kết nối các chấm”) khả năng để hiểu mức ưu tiên bằng việc vẽ các đường song song và phân biệt, khả năng nghĩ trong thời tương lai, khả năng làm mọi thứ một cách khách quan, sáng tạo, và cộng tác, kĩ năng học cả đời, kĩ năng lãnh đạo đang nổi lên để bước lên khi cần và bước xuống vào lúc thích hợp, khả năng khiêm tốn và bình thản trong khủng hoảng, và khả năng đạo đức và có trách nhiệm cho hành động của bạn v.v.
Những kĩ năng mềm mới này thiết lập nên tổ hợp mới là bản chất cho làm việc tổ trong đó từng thành viên điều chỉnh và thích ứng với môi trường thay đổi và chúng là mấu chốt cho mọi công ti điều hình thành nên nền kinh tế toàn cầu ngày nay.
Cho dù bạn KHÔNG vào đại học, bạn vẫn phải học các kĩ năng nào đó. Ngày nay việc học là tuyệt đối quan trọng bởi vì có nhiều thông tin bạn cần biết, nhiều kĩ năng bạn cần có. Không lâu trước đây, các kĩ năng cơ bản như đọc, viết và kĩ năng toán học cơ bản là đủ nhưng ngày nay bạn cũng cần phải có các kĩ năng công nghệ thông tin. Bạn làm cái gì không thành vấn đề, bạn cần biết cách dùng máy tính vì nhiều thứ ở trên máy tính. Bạn đọc báo trực tuyến, mua các thứ từ cửa hàng trực tuyến, kiểm thông tin trực tuyến và làm kinh doanh trực tuyến nữa. Ở một số nước, có nhiều thứ bạn có thể chỉ mua trực tuyến vì cửa hàng vật lí không bán chúng nữa.
Nông dân và ngư dân bây giờ kiểm thông tin thời tiết trực tuyến thay vì phụ thuộc vào báo cáo tin tức vì chúng chính xác hơn và cập nhật cứ năm phút một. Có các chỗ để học những kĩ năng này, cho dù bạn không vào đại học, bạn vẫn có thể học từ các website trực tuyến. Nhiều đại học hàng đầu cung cấp các môn học trực tuyến tự do cho bất kì ai muốn học (MOOC).
Có nhiều bài dạy với đa dạng chủ đề trên internet. Nếu bạn tìm cái gì đó để học, bạn bao giờ cũng có thể tìm thấy nó trên Internet, từ nấu ăn tới ngoại ngữ. Internet cung cấp mọi loại lớp mà bạn có thể học, nếu bạn muốn. Bạn cũng có thể học mọi kĩ năng bạn cần để có được việc làm từ Internet. Tất nhiên, đầu tiên bạn phải học cách dùng máy tính và đó là lí do tại sao kĩ năng này là quan trọng thế ngày nay. Để thành công trong thị trường việc làm ngày nay; bạn phải cung cấp giá trị theo cách người khác không có. Bạn phải có kĩ năng xứng đáng cái gì đó cho công ti, và bạn phải chứng minh cho họ rằng bạn có những kĩ năng đó.
Trong hai mươi năm qua, tiến bộ công nghệ đã khử bỏ đi nhiều việc làm đã tồn tại trong hàng trăm năm trong khi tạo ra toàn thể những việc làm mới chưa bao giờ có trước đây. Vì công nghệ thay đổi nhanh, bạn sẽ cần theo kịp bằng phát triển thái độ học cả đời. Bước đầu tiên là đọc nhiều và đi theo xu hướng công nghệ cũng như xu hướng kinh tế để đặt ra phương hướng rõ ràng về nơi bạn muốn đi vào trong nghề nghiệp của bạn. Bạn cũng cần thực hành và uyển chuyển điều chỉnh theo các thay đổi. Nếu bạn là sinh viên đại học, bạn nên nhìn vào tương lai để xác định lĩnh vực nào có nhu cầu cao lúc bạn tốt nghiệp vì bạn không nên dựa vào thị trường việc làm hôm nay vì mọi thứ sẽ thay đổi.
Chẳng hạn, hai mươi năm trước ít người có điện thoại di động nhưng ngày nay, nhiều người đang dùng nó. Không lâu trước đây, Apple là một công ti nhỏ đặt trong ga ra của bố mẹ của Steve Jobs nhưng ngày nay nó là một trong những công ti lớn nhất trên thế giới. Mười năm trước không ai biết về YouTube hay Facebook nhưng ngày nay họ có hàng tỉ người dùng. Ngày nay công nghệ thay đổi nhanh chóng và bạn phải điều chỉnh nhanh bởi vì thế giới đang thay đổi nhanh nữa.
