Đôi điều về 'thói ngụy biện'

Vũ Trung Kiên17/03/2024 10:00
Đôi điều về 'thói ngụy biện'

Người Việt ta rất nhiều đức tính tốt, có lẽ không cần phải liệt kê. Thế nhưng cũng có những người mang trong mình các “thói hư, tật xấu” mà nếu không chỉ ra và khắc phục, chúng sẽ là vật cản trên con đường tiến tới văn minh của dân tộc.

Một trong những thói hư tật xấu ấy là thói ngụy biện.

Tôi xin kể ra đây những chuyện liên quan mà bản thân chứng kiến và là người trong cuộc. Trong một buổi tranh luận, một thầy giáo nói với cậu học viên rằng ông đã từng sống ở vùng đất ấy nên ông hiểu về nó. Thầy cật vấn rằng “em đã sống ở đó chưa mà phát biểu như đúng rồi”. Đây là một kiểu tư duy rất kỳ lạ, bởi chẳng lẽ người ta muốn nói về vùng đất nào thì bắt buộc phải sống ở đó hay sao. Trong thực tế có những vùng rộng lớn, chứa đựng nhiều giá trị phong phú đến mức cho dù ai đó đã từng ở đó cũng chưa chắc đã có thể hiểu thấu đáo.

Theo quan điểm của vị giáo học kia, chẳng lẽ ai nói về thời đại Hùng Vương và nước Âu Lạc thì phải từng sống ở thời đại ấy, nước ấy. Nói về vua Lê chúa Trịnh, không lẽ cứ phải là người đã từng trong thời đại ấy? Chưa ở Trung Quốc, Nhật Bản thì không được nói gì về xứ đó? Con người có rất nhiều nguồn khác nhau để nghiên cứu, thu thập thông tin kia mà.

Còn nhớ, khi có một doanh nghiệp của Việt Nam xuất hàng ra nước ngoài, bằng hiểu biết còn hạn chế của mình, qua trao đổi, tôi cho rằng việc ấy rất có thể không thành công như quảng cáo và mong đợi. Nhiều người cùng trao đổi, trong đó có người bạn đưa ra các lý lẽ khá thuyết phục để khẳng định doanh nghiệp sẽ thành công. Tôi bảo, để rồi coi! Sau đó doanh nghiệp này gặp khó khăn và đã không thành công. Tôi nhắn tin cho anh ta và nói rằng không phải tôi tài giỏi gì song sự phân tích và dự báo của tôi về chuyện này là cơ bản chính xác. Anh nhắn tin lại cho tôi: “Dù sao em vẫn ủng hộ doanh nghiệp Việt Nam”. Trời đất! Tôi đâu có nói về việc ủng hộ hay không ủng hộ doanh nghiệp Việt, tôi và anh cùng mọi người bàn về hiệu quả kinh doanh của một việc cụ thể kia mà.

Cũng vậy, có đồng nghiệp gửi cho tôi bài báo của một người khá nổi tiếng viết. Đọc kỹ, tôi nhắn với chị đồng nghiệp rằng bài báo có những điều chưa đạt, cũng không quên liệt kê ra những cái mà tôi cho là chưa đạt. Chị nhắn lại: “Ông có viết được như người ta không mà chê họ. Bao giờ viết được như họ thì hãy chê”. Ô hay, một người không biết đá banh thì vẫn có quyền nhận xét cầu thủ đá hay, đá dở; một người dù không biết nấu ăn - theo quan điểm của chị - chẳng lẽ lại không được quyền chê người khác nấu ăn dở nếu món đó quá tệ…

Có lần, trong buổi thảo luận nhóm, khi một sinh viên khen những những cái hay của nền giáo dục Mỹ, một vài bạn lập tức “phản pháo” rằng sao bạn cứ khen Mỹ hoài vậy, thích Mỹ sao không sang Mỹ mà sống. Tôi phải giải thích, bạn ấy đang nói về những mặt tích cực của nền giáo dục Mỹ theo cảm nhận và hiểu biết của bạn, các em hãy lắng nghe bạn.

Tôi cũng bảo, em nói với bạn như vậy là em đã sai và ngụy biện bởi bất kể ai là người Việt Nam, có cha mẹ là người Việt Nam, mang quốc tịch Việt Nam thì họ đều có quyền được thừa hưởng gia tài do tổ tiên truyền lại mà quyền đầu tiên là quyền được sống trên đất nước mình, không ai có quyền bắt họ phải đi sang nước khác để sống. Các em tưởng “sang Mỹ mà sống” dễ đến mức ấy sao, mà thực ra nếu nó có dễ đến mức ấy thì người khen những mặt tích cực của nền giáo dục Mỹ chắc gì đã “có cửa”, bởi chính những người thường chê bai đã chiếm hết các chỗ trống từ trước rồi.

Gần đây có những ý kiến đề nghị cần học Nhật Bản việc bỏ Tết Nguyên đán mà đón Tết theo dương lịch. Cuối năm 2023, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua nghị quyết lần đầu tiên công nhận Tết Nguyên đán là ngày nghỉ lễ hằng năm của Liên Hợp Quốc. Ngay lập tức, trên mạng xã hội có những bài chửi bới, xúc phạm, miệt thị những người đòi bỏ Tết cổ truyền là “mất gốc”, “lai căng” “vọng ngoại”.

Trong số ấy có người là thầy giáo cũ của tôi, tôi đã vào và để lại bình luận: “Kính thưa thầy! Quyền biểu đạt là quyền của mỗi người. Em biết có những người đòi bỏ Tết Nguyên đán nhưng họ là trí thức lớn, yêu nước nhiệt thành, vì vậy không thể nói những người đòi bỏ Tết là “mất gốc”, “vọng ngoại”. Em nghĩ rằng ai cũng có quyền nêu quan điểm của mình, nếu quan điểm ấy không vi phạm pháp luật và chuẩn mực đạo đức của cộng đồng. Vì vậy, chúng ta cần tôn trọng quan điểm riêng của họ, nếu không cùng quan điểm ta có thể phản biện lại bằng các lập luận của mình chứ không nên chửi bới, xúc phạm họ như vậy”…

Trên đây chỉ là những kiểu ngụy biện sơ đẳng mà ta thường bắt gặp nhưng quả thật không ổn chút nào. Trước đây một thế kỷ, chí sĩ Phan Chu Trinh đã thống thiết kêu gọi cần “khai dân trí” đầu tiên. Thiết nghĩ, việc khai dân trí đầu tiên là bản thân mỗi người cần luôn tự sửa mình để làm một người công chính. Trong tất cả mọi việc, chỉ có phản biện, tranh luận một cách chân thành, thẳng thắn mới là con đường chân chính hướng tới và đi tìm chân lý. Trên con đường ấy, thói ngụy biện cần phải được dẹp bỏ.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
3

9 bài học hàng đầu của Mark Twain để sống tốt một cuộc đời đầy thử thách

Twain được biết đến với nhiều câu trích dẫn dí dỏm. Dưới đây là những bài học để đời từ Mark Twain đáng để suy ngẫm mỗi ngày!
4

'Câu hỏi về thế giới bên kia' từ góc độ khoa học: Sự va chạm giữa thực nghiệm và ảo tưởng

Câu hỏi "liệu có thế giới bên kia sau khi chết không" như một bí ẩn lớn mà con người luôn tìm cách giải đáp. Tuy nhiên, do vượt ra ngoài phạm vi quan sát trực tiếp và kiểm chứng thực nghiệm, khoa học truyền thống vẫn chưa thể đưa ra câu trả lời thuyết phục.
5

Nguyên nhân quan hệ méo mó của 2 mẹ con hé lộ trên truyền hình khiến ai nấy rùng mình

Không có ranh giới thì không có độc lập. Không độc lập nghĩa là phải sống cả đời dưới kỳ vọng của người khác, không thể sống cho chính mình.

4 tư duy làm giàu của người Do Thái: Sau bao đời ngẫm lại vẫn thấy đúng

Người Do Thái luôn được biết đến với trí tuệ thông minh vượt bậc, đặc biệt là trong việc kinh doanh.

Tư duy của người thông minh: Học người nông dân thường xuyên loại bỏ cỏ dại!

Các loại cây trồng khác nhau có yêu cầu về đất đai khác nhau, con người cũng vậy. Chỉ khi tìm được vị trí phù hợp, bạn mới có thể phát huy được tiềm năng lớn nhất của mình.

Đàn ông bản lĩnh: Khi "thuận buồm" không ngông cuồng; Khi "ngược gió" không nhụt chí

Đàn ông khôn ngoan không để hoàn cảnh kiểm soát tâm trí, thay vào đó, họ để tâm trí làm chủ.

Bước vào tuổi trung niên, học cách ‘hướng nội’ mới là người bản lĩnh

Giữa thế gian xô bồ, sống như Đường Tăng mới chính là khôn ngoan bậc nhất.

Đừng để bị ốm, bạn đã kiếm được rất nhiều tiền

Sức khỏe tốt là quan trọng nhất. Ngay khi các mục tiêu khác không đạt được, nếu bạn khỏe mạnh, không bị ốm và mọi chỉ số đều ở mức tốt thì đó đã là điều rất đáng trân trọng.

Hạnh phúc tuổi trung niên là khi thấm được 12 điều này

Tất cả mọi thứ diễn ra trong cuộc sống là một quá trình mà bạn phải trải qua, bất kể bản thân có thích hay không.

Tại sao chăm chỉ làm việc không nhận được kết quả tốt? Nghiên cứu Harvard phơi bày sự thật đau lòng!

Có bao giờ bạn thắc mắc vì sao bản thân học tập, làm việc chăm chỉ nhưng kết quả nhận về chưa xứng đáng?

Bị chê nói tiếng Anh theo kiểu "quái thai", cựu nữ sinh trường chuyên phản biện cực gắt

Nữ sinh đã lên tiếng khi bị công kích dùng tiếng Anh "quái thai". Chia sẻ của em nhận nhận hơn 7 nghìn lượt đồng tình.

Tại sao có lúc bạn lại trở thành ‘Người lạ với chính ta’?

Tâm thần học đã làm thay đổi thế giới bằng cách đưa nỗi đau tinh thần ra khỏi bóng tối của mê tín và đặt nó vào ngôn ngữ của khoa học, giúp những người từng bị xem là “ma quỷ ám” thành những bệnh nhân có thể được chữa trị và đồng cảm.

Xem "Sex Education" tôi bật khóc vì đã tìm ra cách cứu đứa con ngoan giỏi khỏi nguy hiểm

Điện ảnh - Vỹ Đình - 23/08/2025 13:00
Câu nói đó như một tát nước vào mặt tôi. Tôi đã bật khóc nức nở...

Thành công phụ thuộc vào 20% IQ, 80% còn lại nằm ở điều này – Cha mẹ cần biết để nuôi dạy con đúng cách

Kỹ năng - Ứng Hà Chi - 23/08/2025 12:00
Những người có chỉ số thông minh cao chưa chắc đã đạt được nhiều thành tựu trong cuộc sống.

Nếu Đoàn Dự của Thiên Long Bát Bộ đến thế giới Thần Điêu Hiệp Lữ, chỉ có một cao thủ có thể đánh bại

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 23/08/2025 11:00
Liệu Đoàn Dự có thể khuynh đảo giang hồ nếu đặt chân đến thế giới Thần Điêu Hiệp Lữ?

Cố gắng làm gì khi có AI: Xu thế mới sau ‘nghỉ việc thầm lặng’, người lao động từ bỏ nỗ lực vì không có tương lai

Suy ngẫm - Băng Băng - 23/08/2025 10:00
Một làn sóng chán nản, từ chối cố gắng đang lan rộng trong người lao động khi AI dần cướp mất công việc của nhiều nhân viên bất kể họ có nỗ lực ra sao.

Tại sao có lúc bạn lại trở thành ‘Người lạ với chính ta’?

Từ sách - Phim - FN - 23/08/2025 09:00
Tâm thần học đã làm thay đổi thế giới bằng cách đưa nỗi đau tinh thần ra khỏi bóng tối của mê tín và đặt nó vào ngôn ngữ của khoa học, giúp những người từng bị xem là “ma quỷ ám” thành những bệnh nhân có thể được chữa trị và đồng cảm.

Học giỏi cách nào đây? Học giỏi không khó, khó là bạn chưa tìm ra cách học khôn ngoan

Từ sách - Phim - Quìn - 23/08/2025 08:00
Bạn có từng tự hỏi vì sao có những bạn học sinh luôn nằm trong top đầu, mà vẫn có thời gian chơi thể thao, giải trí, thậm chí ngủ đủ giấc? Bí quyết của họ không nằm ở tài năng thiên bẩm, mà ở việc lựa chọn cách học hiệu quả.

Kinh doanh khoán ngoài

Blog GS John VU - GS John Vu - 22/08/2025 13:00
Các công ti toàn cầu đã dùng công nghệ thông tin như chiến lược để cải tiến tính hiệu quả, giảm chi phí, tăng lợi nhuận, và cải tiến chất lượng.

Khi cuộc đời cho bạn quả quýt: Thiếu tiền cũng không đáng sợ bằng thiếu thứ này!

Điện ảnh - Ngọc Linh - 22/08/2025 12:00
"Làm chủ” một túp lều tranh với “làm nô lệ trong biệt thự”, chưa biết ai khổ hơn ai.

Cấp cứu giữa đêm vì ngộ độc, bác sĩ nhắc nhở 4 món rất quen nhưng nấu không cẩn thận

Kỹ năng - Ngọc Ái - 22/08/2025 11:00
Sau khi ăn tối khoảng 2 tiếng, người phụ nữ này đột nhiên đau bụng dữ dội, nôn mửa và không nhận ra người thân. Trong khi người nhà cho biết các món trong bữa ăn đều quen thuộc, không có gì đặc biệt.

9 bài học hàng đầu của Mark Twain để sống tốt một cuộc đời đầy thử thách

Suy ngẫm - TĐ - 22/08/2025 10:00
Twain được biết đến với nhiều câu trích dẫn dí dỏm. Dưới đây là những bài học để đời từ Mark Twain đáng để suy ngẫm mỗi ngày!

Những cuốn sách giúp bạn chăm sóc sức khỏe tinh thần từ gốc rễ

Tủ sách - Quìn - 22/08/2025 09:00
Đọc những cuốn sách dưới đây, bạn sẽ thấy việc chăm sóc tinh thần không còn là khái niệm xa xỉ, mà là con đường thực tế để sống cân bằng, bền vững trong một thế giới nhiều biến động.

Bà mẹ ba con làm hoa từ bánh cupcake gây sốt khắp thế giới

Phong cách sống - Hoàng Hà - 22/08/2025 08:00
Dù không qua bất kỳ trường lớp đào tạo nào, thế nhưng với lòng đam mê ẩm thực và nghệ thuật, người mẹ ba con vẫn tạo nên bó hoa bánh cupcake tuyệt đẹp.

Kế hoạch dự án phần mềm

Blog GS John VU - GS John Vu - 21/08/2025 13:00
Theo nhiều nghiên cứu, phần lớn những người quản lí phần mềm đã KHÔNg nhận được đào tạo về quản lí dự án CHÍNH THỨC và nhiều giáo trình quản lí dự án tại đại học KHÔNG thích hợp do thiếu “khía cạnh thực hành”.

Xem Sex Education tôi giật mình, nếu ông bố nào cũng dạy theo kiểu này thì con cái mệt mỏi

Điện ảnh - Thanh Hương - 21/08/2025 12:00
Tôi rùng mình nhớ lại tuổi 15 của bản thân và nhận ra mình đã sai.

3 thông báo Zalo không bao giờ được bỏ qua, coi chừng tài khoản Zalo bị hack

Kỹ năng - KV - 21/08/2025 11:00
Kẻ gian vẫn có thể chiếm đoạt tài khoản nếu bạn lơ là trước 3 dạng thông báo quan trọng dưới đây.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 7, 23/08/2025