Đôi điều về 'thói ngụy biện'

Vũ Trung Kiên17/03/2024 10:00
Đôi điều về 'thói ngụy biện'

Người Việt ta rất nhiều đức tính tốt, có lẽ không cần phải liệt kê. Thế nhưng cũng có những người mang trong mình các “thói hư, tật xấu” mà nếu không chỉ ra và khắc phục, chúng sẽ là vật cản trên con đường tiến tới văn minh của dân tộc.

Một trong những thói hư tật xấu ấy là thói ngụy biện.

Tôi xin kể ra đây những chuyện liên quan mà bản thân chứng kiến và là người trong cuộc. Trong một buổi tranh luận, một thầy giáo nói với cậu học viên rằng ông đã từng sống ở vùng đất ấy nên ông hiểu về nó. Thầy cật vấn rằng “em đã sống ở đó chưa mà phát biểu như đúng rồi”. Đây là một kiểu tư duy rất kỳ lạ, bởi chẳng lẽ người ta muốn nói về vùng đất nào thì bắt buộc phải sống ở đó hay sao. Trong thực tế có những vùng rộng lớn, chứa đựng nhiều giá trị phong phú đến mức cho dù ai đó đã từng ở đó cũng chưa chắc đã có thể hiểu thấu đáo.

Theo quan điểm của vị giáo học kia, chẳng lẽ ai nói về thời đại Hùng Vương và nước Âu Lạc thì phải từng sống ở thời đại ấy, nước ấy. Nói về vua Lê chúa Trịnh, không lẽ cứ phải là người đã từng trong thời đại ấy? Chưa ở Trung Quốc, Nhật Bản thì không được nói gì về xứ đó? Con người có rất nhiều nguồn khác nhau để nghiên cứu, thu thập thông tin kia mà.

Còn nhớ, khi có một doanh nghiệp của Việt Nam xuất hàng ra nước ngoài, bằng hiểu biết còn hạn chế của mình, qua trao đổi, tôi cho rằng việc ấy rất có thể không thành công như quảng cáo và mong đợi. Nhiều người cùng trao đổi, trong đó có người bạn đưa ra các lý lẽ khá thuyết phục để khẳng định doanh nghiệp sẽ thành công. Tôi bảo, để rồi coi! Sau đó doanh nghiệp này gặp khó khăn và đã không thành công. Tôi nhắn tin cho anh ta và nói rằng không phải tôi tài giỏi gì song sự phân tích và dự báo của tôi về chuyện này là cơ bản chính xác. Anh nhắn tin lại cho tôi: “Dù sao em vẫn ủng hộ doanh nghiệp Việt Nam”. Trời đất! Tôi đâu có nói về việc ủng hộ hay không ủng hộ doanh nghiệp Việt, tôi và anh cùng mọi người bàn về hiệu quả kinh doanh của một việc cụ thể kia mà.

Cũng vậy, có đồng nghiệp gửi cho tôi bài báo của một người khá nổi tiếng viết. Đọc kỹ, tôi nhắn với chị đồng nghiệp rằng bài báo có những điều chưa đạt, cũng không quên liệt kê ra những cái mà tôi cho là chưa đạt. Chị nhắn lại: “Ông có viết được như người ta không mà chê họ. Bao giờ viết được như họ thì hãy chê”. Ô hay, một người không biết đá banh thì vẫn có quyền nhận xét cầu thủ đá hay, đá dở; một người dù không biết nấu ăn - theo quan điểm của chị - chẳng lẽ lại không được quyền chê người khác nấu ăn dở nếu món đó quá tệ…

Có lần, trong buổi thảo luận nhóm, khi một sinh viên khen những những cái hay của nền giáo dục Mỹ, một vài bạn lập tức “phản pháo” rằng sao bạn cứ khen Mỹ hoài vậy, thích Mỹ sao không sang Mỹ mà sống. Tôi phải giải thích, bạn ấy đang nói về những mặt tích cực của nền giáo dục Mỹ theo cảm nhận và hiểu biết của bạn, các em hãy lắng nghe bạn.

Tôi cũng bảo, em nói với bạn như vậy là em đã sai và ngụy biện bởi bất kể ai là người Việt Nam, có cha mẹ là người Việt Nam, mang quốc tịch Việt Nam thì họ đều có quyền được thừa hưởng gia tài do tổ tiên truyền lại mà quyền đầu tiên là quyền được sống trên đất nước mình, không ai có quyền bắt họ phải đi sang nước khác để sống. Các em tưởng “sang Mỹ mà sống” dễ đến mức ấy sao, mà thực ra nếu nó có dễ đến mức ấy thì người khen những mặt tích cực của nền giáo dục Mỹ chắc gì đã “có cửa”, bởi chính những người thường chê bai đã chiếm hết các chỗ trống từ trước rồi.

Gần đây có những ý kiến đề nghị cần học Nhật Bản việc bỏ Tết Nguyên đán mà đón Tết theo dương lịch. Cuối năm 2023, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua nghị quyết lần đầu tiên công nhận Tết Nguyên đán là ngày nghỉ lễ hằng năm của Liên Hợp Quốc. Ngay lập tức, trên mạng xã hội có những bài chửi bới, xúc phạm, miệt thị những người đòi bỏ Tết cổ truyền là “mất gốc”, “lai căng” “vọng ngoại”.

Trong số ấy có người là thầy giáo cũ của tôi, tôi đã vào và để lại bình luận: “Kính thưa thầy! Quyền biểu đạt là quyền của mỗi người. Em biết có những người đòi bỏ Tết Nguyên đán nhưng họ là trí thức lớn, yêu nước nhiệt thành, vì vậy không thể nói những người đòi bỏ Tết là “mất gốc”, “vọng ngoại”. Em nghĩ rằng ai cũng có quyền nêu quan điểm của mình, nếu quan điểm ấy không vi phạm pháp luật và chuẩn mực đạo đức của cộng đồng. Vì vậy, chúng ta cần tôn trọng quan điểm riêng của họ, nếu không cùng quan điểm ta có thể phản biện lại bằng các lập luận của mình chứ không nên chửi bới, xúc phạm họ như vậy”…

Trên đây chỉ là những kiểu ngụy biện sơ đẳng mà ta thường bắt gặp nhưng quả thật không ổn chút nào. Trước đây một thế kỷ, chí sĩ Phan Chu Trinh đã thống thiết kêu gọi cần “khai dân trí” đầu tiên. Thiết nghĩ, việc khai dân trí đầu tiên là bản thân mỗi người cần luôn tự sửa mình để làm một người công chính. Trong tất cả mọi việc, chỉ có phản biện, tranh luận một cách chân thành, thẳng thắn mới là con đường chân chính hướng tới và đi tìm chân lý. Trên con đường ấy, thói ngụy biện cần phải được dẹp bỏ.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Kinh khủng hơn bất hiếu là kiểu con cái đang ăn mòn nhiều gia đình này

Đáng sợ hơn, kiểu con cái này lại thường được ngụy trang dưới vẻ ngoài bận rộn.
2

Ngày tàn của Internet truyền thống đang đến gần

Sự ra đời của trí tuệ nhân tạo (AI) đang định hình lại một cách sâu sắc cách chúng ta tương tác với Internet.
3

Tình người Nhật Bản trong thiên tai: Siêu thị bán hàng miễn phí, tiệm quần áo giữ sáng đèn trong đêm đen

Mỗi khi thiên tai diễn ra thì tình người của một quốc gia, một dân tộc lại được thử thách.
4

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.
5

Con người nói chuyện ngày càng giống ChatGPT

Nghiên cứu mới đây tiết lộ một xu hướng đáng kinh ngạc: Thay vì AI học cách giao tiếp như con người, chính chúng ta lại đang dần "nói chuyện giống ChatGPT".

4 tư duy làm giàu của người Do Thái: Sau bao đời ngẫm lại vẫn thấy đúng

Người Do Thái luôn được biết đến với trí tuệ thông minh vượt bậc, đặc biệt là trong việc kinh doanh.

Tư duy của người thông minh: Học người nông dân thường xuyên loại bỏ cỏ dại!

Các loại cây trồng khác nhau có yêu cầu về đất đai khác nhau, con người cũng vậy. Chỉ khi tìm được vị trí phù hợp, bạn mới có thể phát huy được tiềm năng lớn nhất của mình.

Đàn ông bản lĩnh: Khi "thuận buồm" không ngông cuồng; Khi "ngược gió" không nhụt chí

Đàn ông khôn ngoan không để hoàn cảnh kiểm soát tâm trí, thay vào đó, họ để tâm trí làm chủ.

Bước vào tuổi trung niên, học cách ‘hướng nội’ mới là người bản lĩnh

Giữa thế gian xô bồ, sống như Đường Tăng mới chính là khôn ngoan bậc nhất.

Đừng để bị ốm, bạn đã kiếm được rất nhiều tiền

Sức khỏe tốt là quan trọng nhất. Ngay khi các mục tiêu khác không đạt được, nếu bạn khỏe mạnh, không bị ốm và mọi chỉ số đều ở mức tốt thì đó đã là điều rất đáng trân trọng.

Hạnh phúc tuổi trung niên là khi thấm được 12 điều này

Tất cả mọi thứ diễn ra trong cuộc sống là một quá trình mà bạn phải trải qua, bất kể bản thân có thích hay không.

Tại sao chăm chỉ làm việc không nhận được kết quả tốt? Nghiên cứu Harvard phơi bày sự thật đau lòng!

Có bao giờ bạn thắc mắc vì sao bản thân học tập, làm việc chăm chỉ nhưng kết quả nhận về chưa xứng đáng?

Bị chê nói tiếng Anh theo kiểu "quái thai", cựu nữ sinh trường chuyên phản biện cực gắt

Nữ sinh đã lên tiếng khi bị công kích dùng tiếng Anh "quái thai". Chia sẻ của em nhận nhận hơn 7 nghìn lượt đồng tình.

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Suy ngẫm - Tích Thành - 31/07/2025 13:00
Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.

Xem “Sex Education”: Dù trẻ có thông minh đến mấy, cha mẹ vẫn phải chỉ dạy cho con điều này

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 31/07/2025 12:00
Từ câu hỏi ngây thơ của con, tôi chợt nhận ra bản thân cũng cần học cách trò chuyện và đồng hành cùng con một cách tinh tế hơn.

Ngày càng nhiều đứa con "biến mất" trong chính gia đình mình

Phong cách sống - Thiên Ân - 31/07/2025 11:00
Sẽ không bao giờ là quá muộn để hỏi một câu nhẹ nhàng: "Dạo này con có ổn không?".

Gia cảnh đáng thương và cách hành xử 10 điểm của nữ sinh giữa lũ lịch sử ở Nghệ An

Truyền cảm hứng - Hải My - 31/07/2025 10:00
Bạn này vừa đẹp người, vừa đẹp nết”, một cư dân mạng bình luận.

Mẹ bé gái 13 tuổi chia sẻ hành trình tìm con: gia đình kiểm soát chặt chẽ nhưng vẫn bị bất ngờ

Kỹ năng - Trang Đào - 31/07/2025 09:00
"Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới tất cả mọi người,” – người mẹ mở đầu bài chia sẻ sau khi con gái được đón về vào chiều Chủ nhật, ngày 27/7. Bé Kiều Tr. được tìm thấy vào thứ Bảy, 26/7, sau khi mất tích từ ngày 24/7.

Tỉnh thức - Osho

Tủ sách - FN - 31/07/2025 08:00
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.

Phía bên kia của công nghệ

Blog GS John VU - GS John Vu - 30/07/2025 13:00
Một giáo sư về xã hội học bảo tôi: “Trong cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều người mất việc ở mức cao nhất trong nhiều năm. Nếu mọi sự không cải thiện sớm, họ sẽ không bao giờ có khả năng phục hồi khi việc làm của họ sẽ bị những người trẻ hơn sớm chiếm mất.”

Xem "Sex Education", tôi tìm thấy bài học giúp con gái tuổi dậy thì luôn ngẩng cao đầu trong mọi mối quan hệ

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/07/2025 12:00
Tôi không ngờ, bộ phim "Sex Education" lại chứa đựng nhiều bài học sâu sắc đến thế.

ChatGPT gây sốc khi khuyến khích người dùng tự gây tổn thương

Kỹ năng - T.Thủy - 30/07/2025 11:00
Một cuộc điều tra của tạp chí The Atlantic (Mỹ) đã phơi bày những lỗ hổng đáng báo động trong hệ thống bảo mật của ChatGPT.

AI đang lấy gì từ công việc của con người?

Suy ngẫm - TTXVN - 30/07/2025 10:00
AI không thay thế toàn bộ công việc, mà đang dần “lấy” những nhiệm vụ nhất định - có thể là phần nhàm chán hoặc phần sáng tạo, tùy cách con người sử dụng công nghệ.

Nơi vết thương ánh sáng rọi vào – Dành tặng những ai chưa từng được chữa lành từ tổn thương gia đình

Từ sách - Phim - Minh Hằng - 30/07/2025 09:00
Có một sự thật, cay đắng và khó chấp nhận, rằng không phải gia đình nào cũng là chốn bình yên, là nơi trú ẩn an toàn để mỗi đứa trẻ lớn lên và phát triển trọn vẹn.

Quyền chủ tịch Huawei nói thẳng với những sinh viên muốn trở nên ưu tú rèn đúng 2 thứ

Phong cách sống - Trang Đào - 30/07/2025 08:00
Trong bài phát biểu mới nhất tại một trường đại học tại Thâm Quyến, quyền Chủ tịch kiêm Giám đốc tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu đã chỉ ra cho các sinh viên những điểm quan trọng để thành công.

Hồi ký của cựu Tổng thống Joe Biden được đấu giá 10 triệu USD

Giải trí - TĐ - 29/07/2025 13:00
Cựu tổng thống cho biết ông đã “làm việc cật lực” cho cuốn sách này, vốn sẽ tập trung vào nhiệm kỳ của ông tại Nhà Trắng.

Sống sót kỳ diệu sau cơn đau tim, người phụ nữ kể về cảm giác kỳ lạ khi sang "thế giới bên kia"

Suy ngẫm - Lam Chi - 29/07/2025 12:00
Người phụ nữ đang viết một cuốn sách kể về trải nghiệm đáng kinh ngạc của mình ở “thế giới bên kia”.

8 thủ thuật tâm lý giúp bạn thu phục người khác dễ dàng

Kỹ năng - Nguyệt Ánh - 29/07/2025 11:00
Gọi tên đối phương thường xuyên trong cuộc trò chuyện là một trong những thủ thuật tâm lý đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả giúp bạn chiếm được cảm tình của họ.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 6, 01/08/2025