Đỉnh cao tiến hóa của loài người xuất phát từ chiếc lưỡi

Anh Tú20/08/2023 10:00
Đỉnh cao tiến hóa của loài người xuất phát từ chiếc lưỡi

Sau khi tổ tiên của chúng ta rời mặt nước để lên cạn, lưỡi đã có sự tiến hóa kỳ diệu. Tuy nhiên, ở động vật có vú, lưỡi mới thể hiện tính linh hoạt tối đa.

Kỳ trước: Từ đâu sinh ra chiếc lưỡi trong miệng?

Sự tiến hóa diệu kỳ của lưỡi ở chim và bò sát

Lưỡi của động vật có vú đã phát triển thành một mạng lưới phức tạp gồm các sợi cơ có khả năng di chuyển theo những cách phức tạp ngay cả khi không có xương, gân hoặc khớp.

Nó góp phần giúp các con non ở hầu hết các loài có thể bú, giúp điều hòa thân nhiệt ở một số loài (hãy hình dung một con chó đang thở hổn hển bằng cách thè lưỡi) và thậm chí đảm nhận các nhiệm vụ chuyên biệt hơn ở một số loài, chẳng hạn như tạo ra âm thanh được sử dụng để định vị bằng tiếng vang ở loài dơi và đặc biệt giúp loài người giao tiếp bằng tiếng nói.

Và lưỡi còn lưu trữ các nụ vị giác giúp định hướng việc ăn uống ở tất cả các loài này. David Hu, một nhà nghiên cứu cơ sinh học tại Viện Công nghệ Georgia nói: “Lưỡi của hầu hết các loài động vật có vú thực hiện những kỳ tích tuyệt vời. Nó thực sự là một công cụ đa chức năng nhưng chỉ ít được chú ý vì nó khó tiếp cận hơn so với các bộ phận phụ bên ngoài của động vật”.

Công việc quan trọng nhất của lưỡi ở động vật có vú là định vị thức ăn để nhai và nuốt. Tùy thuộc vào loài, điều đó có thể có nghĩa là chuyển thức ăn từ bên này sang bên kia trong mỗi lần nhai hoặc chỉ giữ nó ở một bên, trong khi bản thân lưỡi vẫn an toàn tránh xa răng đang nghiền thức ăn. Sau đó, với việc bổ sung nước bọt mà nó tạo phần tiết ra, lưỡi sẽ nhào nặn tạo hình thức ăn đã nghiền thành dạng viên để có thể dễ dàng đưa xuống cổ họng. Cuối cùng, lưỡi đẩy viên thức ăn đó xuống để nuốt vào, đảm bảo không có chút thức ăn nào lọt vào đường thở. Laurence-Chasen, nhà sinh vật học tại Phòng thí nghiệm Năng lượng Tái tạo Quốc gia, cho biết theo một nghĩa nào đó, cái lưỡi đã trở thành “tay của miệng”.

Tất cả quá trình xử lý này cho phép động vật có vú tiêu hóa thức ăn nhanh hơn và hiệu quả hơn. Nhờ vậy, chúng nhận được nhiều năng lượng hơn từ chế độ ăn uống của mình so với hầu hết các loài động vật khác. Phần thưởng đó đã thúc đẩy những tiến hóa tích cực khác, chẳng hạn như tốc độ và hoạt động trao đổi chất, thời gian mang thai kéo dài và bộ não lớn. Thật vậy, Callum Ross, nhà sinh học chuyên về thần kinh tại Đại học Chicago, coi nguồn gốc của khả năng nhai là một trong ba quá trình tiến hóa bước ngoặt do lưỡi kích hoạt (hai quá trình còn lại là sự chuyển đổi từ nước lên cạn và khả năng phát âm của loài người).

luoi.jpeg
Loài người có thể giao tiếp với nhau bằng ngôn ngữ là nhờ tiến hóa của lưỡi - Ảnh: Pexels

Cho đến gần đây, các nhà nghiên cứu không thể có được cái nhìn chi tiết về cách lưỡi điều khiển thức ăn vì môi, má và răng cản trở quan sát. Chỉ mới gần đây, nhóm của Ross đã sử dụng một kỹ thuật gọi là tái tạo hình thái chuyển động bằng tia X (XROMM) liên quan đến việc ghi lại chuyển động của các hạt được cấy ghép bằng phẫu thuật bằng tia X và chuyển kết quả thành hoạt ảnh 3D.

Trong các thí nghiệm của họ với thú có túi ôpôt và khỉ, máy quay đồng thời ghi lại hình ảnh từ các góc khác nhau khi động vật ăn hoặc uống. Hình ảnh động được tái tạo lại cho phép các nhà nghiên cứu xem lưỡi di chuyển như thế nào so với hàm và răng. Elizabeth Brainerd là nhà hình thái học chức năng tại Đại học Brown và là người tiên phong trong kỹ thuật XROMM, cũng là người đã tư vấn cho Ross về cách áp dụng công nghệ này cho nghiên cứu trên.

Brainerd nói: “Chúng ta có thể thấy các đặc điểm của chuyển động hoàn toàn bị che giấu. Bằng cách so sánh các chuyển động của lưỡi ở các loài khác nhau, nhóm nghiên cứu hy vọng tìm hiểu xem sự chuyên môn hóa của lưỡi có thể đã góp phần vào sự tiến hóa của đời sống và sở thích ăn uống của mỗi loài động vật như thế nào”.

Gần đây hơn, Laurence-Chasen và Ross đã làm việc với đồng nghiệp Nicho Hatsopoulos ở Chicago và Fritzie Arce-McShane, hiện là nhà sinh học thần kinh tại UW, để kết hợp phân tích XROMM với các bản ghi hoạt động thần kinh ở khỉ. Họ hy vọng những nghiên cứu như vậy sẽ tiết lộ cách thức bộ não điều phối các chuyển động phức tạp của lưỡi liên quan đến việc ăn, uống và thậm chí có thể phát âm.

Trong thí nghiệm, một dãy điện cực được gắn để theo dõi một vùng vỏ não có kích thước bằng đồng xu khi những con khỉ nhai nho. Vùng này chứa cả tế bào thần kinh cảm giác nhận đầu vào từ lưỡi, miệng và tế bào thần kinh vận động gửi tín hiệu trở lại để giúp kiểm soát chuyển động của lưỡi. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng kiểu phóng tín hiệu của các tế bào thần kinh vận động đã dự đoán chính xác sự thay đổi hình dạng của lưỡi.

Nghiên cứu này đã đảo ngược quan niệm phổ biến một thời rằng hoạt động nhai, giống như đi bộ, chủ yếu nằm dưới sự kiểm soát của thân não. Laurence-Chasen giải thích rằng vỏ não cũng tham gia rất nhiều, đảm bảo rằng lưỡi “có khả năng biến dạng phức tạp, không đối xứng” để điều chỉnh tài tình khi ta đang ăn các kiểu đồ ăn khác nhau.

Whishaw tự hỏi liệu sự khéo léo của lưỡi con người có thể giúp mở đường cho khả năng kiểm soát tốt đôi tay và thậm chí cả suy nghĩ của chúng ta hay không. Trong các nghiên cứu tiếp theo vẫn chưa được công bố, Whishaw và nhà sinh học thần kinh Xu An đến Đại học Duke cùng các đồng nghiệp đã xác định được cái mà họ gọi là vùng “điều khiển bằng tay” của vỏ não, một khu vực chưa được khám phá trước đây có tác dụng kiểm soát cả tay và lưỡi.

Whishaw cho rằng một vùng não tương tự cũng tồn tại ở con người và có thể giúp giải thích tại sao rất nhiều người khoa tay khi họ dùng lưỡi nói chuyện, tại sao trẻ em học viết thường vặn lưỡi khi ngón tay của chúng lần đầu cầm bút —một hiện tượng được Charles Darwin ghi nhận. Whishaw nghi ngờ rằng nhiều người sẽ di chuyển lưỡi của họ khi họ chuẩn bị sử dụng tay của mình—nhưng vì miệng của họ luôn ngậm lại nên không ai nhận thấy.

Theo Whishaw, một vùng não chung cho bàn tay và lưỡi có ý nghĩa lớn trong thuyết tiến hóa. Ở các loài động vật trên cạn sơ khai, một chiếc lưỡi khéo léo là điều cần thiết để kiếm ăn; sau này, khi một số loài động vật bắt đầu dùng chi để kiếm thức ăn, quá trình tiến hóa có thể đã tạo ra cùng một mạch não liên kết lưỡi để phối hợp các chuyển động của tay. Ông suy đoán rằng những hành vi thậm chí phức tạp hơn - chẳng hạn như suy nghĩ - có thể phát sinh từ việc bộ não phát triển để điều khiển lưỡi hiệu quả hơn. Bởi vậy, Whishaw nhấn mạnh lại quan điểm: “Tôi nghĩ lưỡi là bộ phận trung tâm của con người chúng ta, dù điều đó có vẻ khó tin đến đâu”.

 


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Mai Siêu Phong và Lý Mạc Sầu, ai mới là cao thủ?

Mai Siêu Phong và Lý Mạc Sầu, hai nữ ma đầu nổi tiếng trong thế giới võ hiệp Kim Dung, liệu ai hơn ai về võ công?
2

Sản xuất búp bê giá 260 triệu đồng giống trẻ em thật đến mức khó phân biệt!

"Tôi đã trải qua nhiều biến cố và những con búp bê thực sự đã giúp ích rất nhiều cho sức khỏe tinh thần của tôi", cô gái 23 tuổi tâm sự.
3

Tại sao Kiều Phong lại là người yếu nhất trong số các cao thủ tứ tuyệt của Thiên Long?

Bài viết phân tích sức mạnh của các cao thủ trong Thiên Long Bát Bộ, đặc biệt là tứ tuyệt, và đặt ra nghi vấn về vị trí của Kiều Phong. Liệu "chiến thần" Kiều Phong có thực sự xứng đáng với danh hiệu này khi so sánh nội lực với các cao thủ khác?

Vì sao loài người đang tiến hóa sinh học để sống thọ hơn 100 tuổi?

Cá mập Greenland, rùa Galapagos và cá voi thường trưởng thành muộn và có thể sống hàng thế kỷ. Con người cũng có những điều kiện để tiến hóa như vậy.

Tranh cãi chuyện ai là Trạng nguyên đầu tiên của nước ta?

Trạng nguyên là người đỗ cao nhất trong các khoa đình thời phong kiến. Việc xác định ai là Trạng nguyên đầu tiên ở nước ta là một vấn đề gây tranh cãi và tốn nhiều giấy mực.

Nắng nóng khắc nghiệt đang đẩy giới hạn chịu đựng của con người tới mức nào?

Đêm nóng hơn và sóng nhiệt ẩm ướt hơn đang thách thức sức chịu đựng của cơ thể con người.

Có khi nào cá voi tiến hóa để lên cạn săn mồi một lần nữa?

Theo một nghiên cứu mới điều tra hơn 5.000 loài động vật có vú chuyển từ môi trường trên cạn xuống nước, sự thích nghi với cuộc sống dưới nước của chúng có thể sẽ không bao giờ đảo ngược.

Mối nguy từ ứng dụng bạn gái AI

Trang The Guardian dẫn lời một số chuyên gia cảnh báo các ứng dụng bạn gái trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ nuôi dưỡng nhiều quan điểm không lành mạnh về kiểm soát và bạo lực giới.

Quá trình huấn luyện chim ưng "tàn nhẫn" của dân du mục

Chim ưng có thể đi săn cùng con người là vì nó coi con người là đối tác đáng tin cậy.

Những hình ảnh gợi nhớ 'tuổi thơ dữ dội' của thế hệ 8x, 9x

Cả "bầu trời tuổi thơ" hồn nhiên, trong trẻo của thế hệ 8x, 9x bỗng ùa về khi xem những hình ảnh này.

Cuộn băng keo in ảnh chân dung trẻ em ở Hàn Quốc, tia hy vọng của các bậc cha mẹ có con mất tích

Đó là một ý tưởng sáng tạo độc đáo nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của cộng đồng.

Quan hệ với Bố Mẹ

Blog GS John VU - GS John Vu - 26/08/2025 13:00
“Tôi có vấn đề với bố mẹ tôi. Tôi không biết làm sao giải quyết được nó vì họ muốn tôi học kĩ sư phần mềm bởi vì nó có tương lai tốt. Tôi thấy nó khó với quá nhiều công việc..."

Xem Sex Education, tôi xấu hổ bởi cách dạy dỗ của người làm bố như tôi thực sự "hỏng"!

Điện ảnh - Thanh Hương - 26/08/2025 12:00
Tôi nhận ra cách giáo dục của mình đã quá phiến diện và tiêu cực.

Cách vô hiệu hóa việc Facebook âm thầm truy cập toàn bộ ảnh trên điện thoại

Kỹ năng - Trung Nam - 26/08/2025 11:00
Người dùng Facebook lo ngại khi Meta tự động bật tính năng cho phép ứng dụng truy cập và phân tích thư viện ảnh, từ siêu dữ liệu đến nội dung hình ảnh, để đưa ra gợi ý cá nhân hóa.

Người bị trầm cảm nhẹ thường nói 4 câu sau, nếu bạn dùng thường xuyên đến gặp bác sĩ gấp!

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 26/08/2025 10:00
"Trầm cảm" là căn bệnh gây tử vong lớn thứ hai ở người sau ung thư.

Phạm Xuân Ẩn - “Điệp viên hoàn hảo” trong mắt bạn bè

Từ sách - Phim - Quìn - 26/08/2025 09:00
Trong lịch sử tình báo Việt Nam, Phạm Xuân Ẩn được gọi là “điệp viên hoàn hảo” không chỉ bởi tài năng trong chiến tranh, mà còn bởi nhân cách khiến bạn bè, kể cả ở bên kia chiến tuyến, đều dành cho ông sự kính trọng.

Trải nghiệm thế giới bên kia của cô gái Anh: Ánh sáng màu hổ phách ấm áp

Phong cách sống - Nhật Thùy - 26/08/2025 08:00
"Dù không nhìn thấy ai, tôi biết có một dạng tồn tại nào đó bên kia", Nicola kể về trải nghiệm cận tử; cho biết cô cảm nhận được ánh sáng hổ phách ấm áp.

Kỹ năng công nghệ nào được cần tới?

Blog GS John VU - GS John Vu - 25/08/2025 13:00
Một số trong các bạn đã hỏi tôi về các kĩ năng công nghệ là quan trọng trong kinh doanh ngày nay. Là sinh viên kĩ nghệ phần mềm, bạn muốn biết kĩ năng nào bạn sẽ cần có để kiếm được việc tốt trong thế giới toàn cầu này.

Bị chê là kém tài nhất, Nobita hoá ra lại có một đặc điểm không ai địch nổi

Điện ảnh - Trang Vũ - 25/08/2025 12:00
Là fan của bộ truyện lâu năm liệu bạn đã biết?

Điện thoại không bí mật nghe lén như chúng ta tưởng, nhưng sự thật còn nguy hiểm và đáng lo hơn nhiều

Kỹ năng - Thùy Anh - 25/08/2025 11:00
Dù không chia sẻ, nhưng những thông tin riêng tư của chúng ta trong điện thoại có thể đã rơi vào tay của một bên thứ ba.

10 năm sau vụ án con hại mẹ, phân tích nguyên nhân mới thấy lỗ hổng dạy con đáng báo động

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 25/08/2025 10:00
Là tội phạm có chỉ số IQ cao, nam sinh này sở hữu khả năng phản điều tra cực mạnh, khiến cảnh sát mất gần 4 năm mới bắt giữ được hắn.

Đại địa chấn kinh tế - Liệu sự kiện sụp đổ của bong bóng dot-com có tái diễn trong thời đại AI?

Từ sách - Phim - Ngọc Tú - 25/08/2025 09:00
Cuộc khủng hoảng dot-com đầu những năm 2000 không chỉ là một biến cố tài chính, mà còn là lời cảnh báo cho bất kỳ thời đại công nghệ nào.

Danh tính vị mạnh thường quân đi dép xanh đỏ hớt hải bỏ chạy sau khi trao quà gây bất ngờ

Truyền cảm hứng - Nam An - 25/08/2025 08:00
Một nữ mạnh thường quân trong chương trình Mái ấm gia đình Việt gây chú ý khi lặng lẽ mang quà tặng rồi nhiều lần “bỏ chạy” khỏi sân khấu, để lại ấn tượng về tấm lòng thiện nguyện thầm lặng.

Xem Sex and the City, tôi ngừng hỏi con “Ăn gì chưa?”: Hóa ra con gái không vô tâm, chỉ là tôi không hiểu

Điện ảnh - Nguyễn Phượng - 24/08/2025 13:00
Một tập phim Sex and the City khiến tôi nhận ra lý do con gái tuổi teen luôn cáu gắt với bố mẹ. Hóa ra, không phải vì nó vô tâm mà vì tôi đã yêu sai cách.

6 loại trứng đã không bổ béo còn “phá hủy” nội tạng, mê mấy cũng phải nhịn

Kỹ năng - Ngọc Ái - 24/08/2025 12:00
Không chỉ dạ dày, nhiều cơ quan nội tạng khác cũng có thể “gặp nguy” nếu bạn ăn phải 6 loại trứng dưới đây.

Hé lộ lai lịch Cô Cô khi Khưu Xứ Cơ không truy sát Tiểu Long Nữ

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 24/08/2025 11:00
Là nữ chính của Thần điêu đại hiệp, Tiểu Long Nữ có vai trò đặc biệt.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 26/08/2025