“Có thể chúng đang thể hiện tình cảm”, Michael Moore, chuyên gia về cá voi trơn tại Viện Hải dương học Woods Hole ở Massachusetts, nói khi chứng kiến hành vi đặc biệt của đôi cá voi. Moore tình cờ bắt gặp sự việc khi đang ở trên một chiếc thuyền nhỏ ở Vịnh Cape Cod cùng với đồng nghiệp Amy Knowlton, nhiếp ảnh gia Brian Skerry và trợ lý của ông.
Các nhà khoa học đã ra biển vào ngày 28.2 để kiểm tra số lượng cá voi trơn, đồng thời đánh giá kích thước và sức khỏe tổng thể của chúng. Vào mùa xuân, những con cá voi di cư lên phía bắc từ vùng biển Caribe ấm áp. Chúng sẽ sinh sản ở vùng biển lạnh ở đông bắc Mỹ và Canada, nơi có nguồn thức ăn là các loài động vật phù du dồi dào hơn.
Đoạn video quay bằng máy bay không người lái cho thấy hai con cá voi Bắc Đại Tây Dương tên là Fiddle và Hyphen bơi cùng nhau dưới tư thế mà các nhà khoa học gọi là hành vi bụng áp bụng. Hành vi này thường được nhìn thấy trong quá trình giao phối hoặc chơi đùa giữa cá voi mẹ và con. Moore cho biết đây là lần đầu tiên ông quan sát thấy cá voi trơn bơi như vậy.
Nhiếp ảnh gia Skerry nói: “Những gì chúng tôi muốn làm với những hình ảnh ghi được là cố gắng tạo ra sự đồng cảm đối với cá voi trơn. Chỉ xét riêng về khía cạnh khoa học thì chưa đủ để thu hút dư luận. Đây là một loài có thể tuyệt chủng trong tương lai”.
Số cá voi trơn Bắc Đại Tây Dương ở đại dương còn chưa tới 400 con, biến chúng thành một trong những loài nguy cấp nhất hành tinh. Săn bắt thương mại kéo dài một thế kỷ khiến số lượng cá voi sụt giảm mạnh trong thế kỷ 20. Chỉ trong vòng 4 năm qua, giới nghiên cứu ghi nhận 34 con cá voi trơn Bắc Đại Tây Dương chết trên các bãi biển sau khi mắc lưới hoặc bị tàu đâm trúng. Mỗi xác cá voi dạt vào bờ đều được khám nghiệm để xác định nguyên nhân tử vong.
Các nghiên cứu cho rằng cá voi hợp thành đàn để chơi đùa, duy trì mối liên kết xã hội, ghép đôi hoặc chuẩn bị giao phối. Susan Parks, nhà sinh thái học hành vi tại Đại học Syracuse ở ngoại ô New York, cho biết: “Hành động tương tác trên mặt biển như thế này của cá voi trơn Bắc Đại Tây Dương rất phổ biến. Hành vi này được quan sát thấy trong tất cả các môi trường sống và vào mọi thời điểm trong năm”.
Đối với Moore, những gì trông thấy giống như một cái ôm của cá voi hơn là hành vi tò mò của động vật. Điều khiến ông ngạc nhiên nhất là “sự nhẹ nhàng của toàn bộ sự việc. Nó giống như một điệu valse chậm và những hình ảnh này hé lộ cuộc sống yên bình của cá voi trơn”.
Các vụ va chạm với tàu thủy và vướng vào ngư cụ là những thách thức lớn nhất đối với sự phục hồi của cá voi trơn Bắc Đại Tây Dương. Tỷ lệ sinh sản của chúng cũng đang giảm do tình trạng thiếu thức ăn ở các khu vực kiếm ăn phía bắc, hệ quả của biến đổi khí hậu. Chỉ khoảng 100 con cá voi còn lại là những con cái trong độ tuổi sinh sản, có khả năng sinh con non 3 năm một lần. Tỷ lệ sinh thấp này càng cho thấy tầm quan trọng của mỗi cá thể.
Nhà nghiên cứu Michael Moore cho biết: “Tôi rất quan tâm đến những gì cần thiết giúp một con cá voi trơn đủ sức khỏe để mang thai”. Theo Moore, cần khoảng 30 con non được sinh ra mỗi năm để duy trì loài. Từ tháng 12.2020 đến tháng 3 năm nay, các nhà nghiên cứu ghi nhận có 17 con non bơi giữa Florida và Bắc Carolina. Moore cho rằng đó là một con số khả quan vì tổng số con non trong 4 năm qua chỉ có 22 cá thể.
Cơ quan Hàng hải và Nghề cá quốc gia Mỹ đang trong quá trình thiết lập các quy định mới để ngăn cá voi mắc vào dòng nước của tôm hùm và cua. Cơ quan này cũng đã áp đặt giới hạn tốc độ đối với các tàu thuyền đi dọc theo các tuyến đường di cư của cá voi.
Moore nói thêm: “Trong những năm qua, có quá ít tin tốt về cá voi trơn. Đoạn video nhỏ này phần nào mang lại hy vọng cho chúng ta. Những con cá voi bơi qua Vịnh Cape Cod nếu không phải là đang giao phối, thì ít nhất chúng cũng đang sinh sản một cách có triển vọng”.
