Rafiki (tạm dịch: Bạn) là một bộ phim Kenya do Wanuri Kahiu đạo diễn. Lấy cảm hứng từ truyện ngắn Jambula Tree của nhà văn người Ugandan Monica Arac de Nyeko, đây là một câu chuyện tình nhẹ nhàng giữa hai cô gái trẻ, Kena và Ziki, giữa áp lực từ gia đình và định kiến từ xã hội.
Rafiki đã có buổi ra mắt tại liên hoan phim Cannes năm nay trong hạng mục Un Certain Regard và nhận được rất nhiều lời khen ngợi từ giới phê bình nghệ thuật.
Mặc dù vậy, Rafiki đã bị cấm chiếu tại quê nhà bởi Hội đồng phân loại phim Kenya (KFCB) vì “mang chủ đề đồng tính luyến ái và thúc đẩy chủ nghĩa đồng tính nữ”. KFCB khẳng định việc sở hữu phim Rafiki tại Kenya là vi phạm pháp luật trong bối cảnh quốc gia này có luật cấm hành vi quan hệ tình dục đồng giới với mức phạt cao nhất lên đến 14 năm tù giam.
Quyết định của KFCB đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ nhiều tổ chức làm về quyền của người LGBT trên khắp thế giới.
Đạo diễn Wanuri Kahiu sau đó đã đâm đơn kiện chính phủ Kenya bởi vì Rafiki phải được trình chiếu tại quê nhà thì mới có đủ khả năng ứng cử cho hạng mục “Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất” tại lễ trao giải Oscar 2019. Vào ngày 21.9.2018, tòa án tối cao Kenya đã dỡ bỏ lệnh cấm và cho phép Rafiki được ra rạp ở nước này trong 7 ngày từ 23.9 đến 30.9.
Rafiki ngay lập tức trở thành một hiện tượng tại phòng vé Kenya, vượt xa những bộ phim được trình chiếu cùng lúc như Night School và The Nun. Toàn bộ vé đều được bán hết và các rạp liên tục thêm suất chiếu để đáp ứng nhu cầu của khán giả.
“Sự hào hứng của khán giả dành cho Rafiki chỉ thua kém mỗi Black Panther vừa được công chiếu vào đầu năm nay”, đại diện của Crimson Media – đơn vị phát hành Rafiki tại Kenya – cho biết.
Chỉ trong 7 ngày ngắn ngủi, Rafiki đã thu về 33.000 USD tiền vé và trở thành bộ phim Kenya có doanh thu cao thứ nhì trong lịch sử nước này.
Steven Markovits - nhà sản xuất của Rafiki - nói: "Thành công này đã chứng tỏ có một thị trường thương mại mạnh mẽ dành cho Rafiki ở Kenya. Chúng tôi dự định sẽ đưa bộ phim này đến các nước châu Phi khác để bảo đảm rằng những bộ phim chất lượng được sản xuất tại châu Phi sẽ đạt được thành công trên chính vùng đất của chúng ta”.
Đáng tiếc, Rafiki sau cùng đã không được chọn là đại diện của Kenya tại Oscar 2019 mà thay vào đó là Supa Modo của đạo diễn Likarion Wainaina.
Mai Thảo