Thế giới thay đổi

GS John Vu28/03/2023 11:00
Thế giới thay đổi

Công nghệ thay đổi nhanh chóng và đe doạ mọi doanh nghiệp cũng như mọi nước.

Trong ba mươi năm qua, công nghệ đã phá huỷ nhiều doanh nghiệp thiết lập vững chắc nhưng cũng tạo ra nhiều doanh nghiệp mới. Tuy nhiên ích lợi của công nghệ không lan rộng bình đẳng cho mọi người mà chỉ cho vài người hiểu các cơ hội này. Ngày nay có nhiều công ti siêu giầu và những cá nhân rất giầu người làm việc trong công nghiệp công nghệ nhưng cũng có nhiều người đang vật lộn để sống còn và nhiều người chán nản mất việc làm và có lẽ sẽ không bao giờ tìm được việc làm khác.

Không lâu trước đây, có khe hở giữa người giầu và người nghèo nhưng ngày nay có khe hở rất lớn giữa người có kĩ năng và người không kĩ năng. Hàng triệu công nhân không có kĩ năng đang mất việc làm mọi năm và sẽ không bao giờ kiếm được việc làm đó trở lại nữa. Các nhà kinh tế gọi điều đó là “Phân cực thị trường lao động” nơi có những cơ hội việc làm mở rộng trong các việc làm kĩ năng cao, lương cao và co lại các cơ hội cho việc làm kĩ năng thấp, lương thấp.

Tình huống này đang xảy ra ở mọi nước và xảy ra rất nhanh. Thất nghiệp cao đã đạt tới trạng thái khủng hoảng ở nhiều nước và lan rộng sang các nước khác một cách nhanh chóng. Một số nhà kinh tế gọi điều đó là “Bom thất nghiệp đợi nổ tung.” Vấn đề là ở chỗ công nghệ tạo cho các công ti cơ hội làm tăng lợi nhuận bằng việc loại bỏ hàng triệu công nhân, những người có kĩ năng đang bị thay thế bởi tự động hoá và robot.

Ngày nay phần lớn các cơ xưởng không cần công nhân lao động nhưng vẫn có năng suất cao hơn, lợi nhuận tốt hơn vì họ đang dùng tự động hoá và robot. Bây giờ mọi nước đều bắt đầu cảm thấy tác động của công nghệ thông tin mà mọi người không thể tin được rằng nó xảy ra nhanh thế.

Tháng trước, ba phút sau trận động đất nhỏ ở California, tờ Los Angeles Times đã có một bài báo về biến cố này trên website của nó, được robot viết bằng thuật toán máy tính phức tạp. Đó không phải là lần đầu tiên mà báo Mĩ đã dùng việc tường trình tự động hoá. Với Big data, nhiều tờ báo đang dùng các nhà văn robot, người thu thập tin tức và viết bài nhanh hơn các nhà báo có kinh nghiệm. Tin tức thông thường như tai nạn, động đất và cháy dễ dàng được thực hiện bằng máy móc vì chúng chỉ báo cáo lại nhưng các tin phức tạp với phân tích và bình luận nào đó vẫn cần nhà báo chuyên nghiệp. Điều dự đoán được là trong tương lai gần, với các thuật toán học máy phức tạp, các robots cũng có thể viết bài phân tích phức tạp nữa.

Ngày nay nếu bạn có giáo dục cao và có kĩ năng công nghệ mà không thể được robot thực hiện thì bạn sẽ không phải lo lắng. Bạn thuộc vào nhóm có kĩ năng cao và bạn có thể tận hưởng ích lợi của công nghệ. Nếu bạn không có giáo dục hay không có kĩ năng công nghệ, bạn có nguy cơ mất việc làm sớm. Có thể không phải là năm nay hay sang năm nhưng việc làm của bạn sẽ không kéo dài vì nó sẽ bị thay thế bởi tự động hoá sớm hay muộn.

Tự động hoá xảy ra đầu tiên ở Mĩ rồi lan sang châu Âu, nơi trong thời gian ngắn nó đã tạo ra tỉ lệ thất nghiệp cao và người ta dự báo rằng đến sang năm, nó sẽ đạt tới các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, và Singapore nơi ngành công nghiệp của họ cần được tự động hoá, điều có nghĩa là hàng triệu người sẽ mất việc làm của họ. Không có gì ngạc nhiên là các nước này đang vội vàng cải tiến hệ thống giáo dục của họ để hội tụ vào khoa học và công nghệ vì họ biết điều gì sẽ xảy ra sớm ở đó.

Yếu tố then chốt để sống còn trong “nền kinh tế được dẫn lái bởi công nghệ” này là có giáo dục, đào tạo và kĩ năng đúng để được lợi từ thay đổi công nghệ. Kĩ năng đúng ngày nay là bất kì lĩnh vực nào hỗ trợ cho công nghệ hay không thể bị thay thế bởi tự động hoá.

Mọi sinh viên cần hỏi: “Mình có đang học trong những lĩnh vực có nhu cầu cao như Khoa học, Công nghệ, Kĩ nghệ hay Toán học (STEM) hay không? Mình có những kĩ năng mà không thể bị thay thế bởi máy tính, hay có kĩ năng mà máy tính có thể làm tốt hơn mình?” Đây là những câu hỏi nghiêm chỉnh phải được trả lời một cách trung thực vì cuộc đời làm việc của bạn sẽ kéo dài ít nhất bốn mươi hay năm mươi năm nữa nhưng công nghệ đang thay đổi nhanh hơn tương ứng với luật Moore. (tức là, gấp đôi lên cứ sau mỗi hai năm).

Một số người tin “Điều đó không thể xảy ra cho tôi.” Rồi đối diện với thực tại tàn nhẫn của điều công nghệ đã làm cho nghề nghiệp của họ. Vài năm trước, một người bạn ở Pháp nói với tôi: “Tôi làm việc trong chính phủ, việc làm trả lương không cao nhưng rất an ninh và tôi có thể thảnh thơi cho tới khi về hưu.” Vài tháng sau đó, ông ấy bị sa thải và cay đắng: “Họ không thể làm điều đó với tôi được, tôi đã dành 35 năm làm việc cho chính phủ.” Sau vài tháng bị thất nghiệp, ông ấy phàn nàn: “Với mọi việc làm tôi xin vào họ đều hỏi liệu tôi có biết cách dùng máy tính không. Tôi không biết điều đó từ 35 năm qua, tôi chỉ dùng máy chữ.” Điều được dự đoán là với kinh tế toàn cầu, hiện tượng này sẽ lan rộng khắp thế giới, bất kể nơi bạn sống và điều bạn làm; bạn có thể không an toàn được như bạn nghĩ.

Ngày nay với học máy và trí tuệ nhân tạo, tiến bộ lớn đã được thực hiện hướng tới các hệ thống thông minh mà có thể suy nghĩ lập luận và hành động hiệu quả như con người. Trong tương lai, máy có thể làm hầu hết các việc mà con người làm ngày nay và sẽ có cái lợi năng suất nhanh chóng và tăng trưởng kinh tế, vì robots có thể xây dựng hầu hết mọi thứ mọi người cần với chất lượng cao và với giá thành thấp hơn nhiều. Điều này không phải là hư cấu vì nó đã xảy ra ở nhiều chỗ từ các nước đã phát triển rồi sang các nước đang phát triển vì các công ti sẽ dùng máy móc và hệ thống cải tiến năng suất và lợi nhuận. Câu hỏi là như một thanh niên, bạn có thể làm gì với thông tin này?

Sự kiện là có việc làm công nghệ tốt nhưng cạnh tranh là cao cho nên bạn phải được chuẩn bị để nắm lấy cơ hội khi nó tới. Là sinh viên, bạn cần chọn các lĩnh vực học tập một cách cẩn thận và hội tụ vào phát triển tri thức và kĩ năng của bạn đáp ứng cho nhu cầu công nghiệp. Bạn cần hình dung ra kĩ năng nào có nhu cầu cao, không chỉ trong năm nay mà năm tới mười năm tới và hội tụ việc học của bạn vào các khu vực sánh đúng với những kĩ năng đó.

Nếu trường của bạn chậm thích ứng với những thay đổi, học các môn học trong Môn học trực tuyến mở cho đại chúng (MOOCs) hay các website kĩ thuật. Bạn phải đi theo xu hướng công nghệ và xu hướng thị trường trên cơ sở hàng ngày và hàng tuần vì mọi thứ thay đổi nhanh chóng và nếu cần, làm điều chỉnh nào đó, có kĩ năng đúng bạn có thể làm việc cho các công ti khởi nghiệp hay thậm chí bắt đầu công ti riêng của bạn và nắm lấy cơ hội.


Gửi bình luận
(0) Bình luận
1

Phía bên kia của công nghệ

Một giáo sư về xã hội học bảo tôi: “Trong cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều người mất việc ở mức cao nhất trong nhiều năm. Nếu mọi sự không cải thiện sớm, họ sẽ không bao giờ có khả năng phục hồi khi việc làm của họ sẽ bị những người trẻ hơn sớm chiếm mất.”
2

Phỏng vấn xin việc các công ty toàn cầu

Tôi đã nhận được nhiều email hỏi về “việc làm với các công ti toàn cầu” mà tôi đã viết vài tuần trước đây. Nhiều người hỏi về cách qua được cuộc phỏng vấn với họ, cho nên sau đây là vài lời khuyên:
3

Công nghiệp phần mềm ở Ấn Độ

Trong cuộc viếng thăm của tôi ở Ấn Độ, Ts. Prasad một giáo sư về kĩ nghệ phần mềm đã chia sẻ với tôi một cuộc điều tra ông ấy đã tiến hành tháng trước.
4

Thái độ xấu

Ớ Ấn Độ, nhiều người lập trình đi làm với thái độ xấu bởi vì họ biết rằng họ có thể dễ dàng kiếm được việc làm với các công ti khác vì tình trạng thiếu hụt công nhân phần mềm.

Phần mềm nguồn mở

Một sinh viên hỏi: “Phần mềm nguồn mở và nguồn đóng là gì và ích lợi là gì? Xin thầy giúp.”

Học cả đời là một thái độ

Trong thế giới thay đổi nhanh chóng này, mọi người đều cần có kĩ năng học cả đời.

Khi bạn bị thất nghiệp

“Em tốt nghiệp năm ngoái nhưng không thể tìm được việc làm."

Một kĩ thuật 'Học qua Hành' đơn giản

Một thầy giáo trẻ hỏi tôi: “Sinh viên của tôi toàn người mới với phương pháp “Học qua Hành” và tôi muốn biết nó hiệu quả thế nào khi so sánh với phương pháp truyền thống. Làm sao tôi biết liệu học đang học cái gì với phương pháp mới này? Xin thầy lời khuyên.”

Dạy Khoa học và Công nghệ

Kinh tế toàn cầu bây giờ được dẫn lái chủ yếu bằng khoa học và công nghệ.

Đối thoại với người quản lí thuê người – Phần 2

Timothy là người quản lí thuê người của một công ti phần mềm lớn, anh ấy giải thích về loại sinh viên mà anh ấy muốn thuê:

Đối thoại với người quản lý thuê người – Phần 1

Sinh viên thường nói với tôi rằng họ không biết tại sao họ đã không được thuê mặc dầu họ đã làm tốt trong phỏng vấn việc làm.

Thời đại của Big data

“Em muốn xin vào học bằng thạc sĩ về Khoa học máy tính nhưng sau khi đọc blog của thầy, em không biết khu vực nào sẽ là tốt cho em vì thầy khuyên rằng em nên hội tụ vào các kĩ năng chuyên ngành.”

Anh-Thu Nguyen - Nữ phi công gốc Việt tử nạn ở Mỹ trên hành trình vòng quanh thế giới

Truyền cảm hứng - 01/08/2025 13:00
Nữ phi công gốc Việt tử nạn trong vụ rơi máy bay tại Greenwood thuộc bang Indiana – Mỹ là người phụ nữ thứ 10 từng bay một mình vòng quanh thế giới.

Xem Sex Education, lần đầu tiên tôi nhận ra, chính mình khiến con trai sống trong mặc cảm, lo sợ

Điện ảnh - Thanh Hương - 01/08/2025 12:00
Tôi đã không làm gì sai. Nhưng tôi cũng không làm gì đúng.

PGS.TS Giáo dục: Thủ thuật thao túng tâm lý - Dù con bạn thông minh, nhưng liệu có thắng nổi

Kỹ năng - Trang Đào - 01/08/2025 11:00
Gần đây, những kẻ lừa đảo chỉ cần lời nói được lập trình tinh vi để thao túng tâm lý trẻ em. TS. Phạm Mạnh Hà cảnh báo: ngay cả những đứa trẻ thông minh, được giáo dục tốt vẫn có thể trở thành nạn nhân nếu không được trang bị kỹ năng nhận diện chiêu trò.

Cụ ông 111 tuổi vẫn lái ô tô mỗi ngày chia sẻ bí quyết sống lâu, sống khỏe

Phong cách sống - Hoàng Hà - 01/08/2025 10:00
Ở tuổi 111, ông Vincent Dransfield vẫn lái ô tô mỗi ngày, ham chạy bộ, tự nấu ăn và không cần ai hỗ trợ trong sinh hoạt, con cái chỉ cần đến thăm mỗi tuần một lần.

“Bắt cóc online”: Nạn nhân tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình

Suy ngẫm - PV - 01/08/2025 09:00
18 vụ "bắt cóc online" chỉ trong 4 tháng. Không có dây trói, không ai tiếp xúc, nhưng nạn nhân đa phần là sinh viên vẫn tự nhốt, quay clip tra tấn gửi gia đình.

Thuyết mặc kệ họ

Tủ sách - FN - 01/08/2025 08:00
Điều gì sẽ xảy ra nếu chìa khóa dẫn đến hạnh phúc, thành công và tình yêu chỉ là ba từ đơn giản: hãy kệ họ.

12 chân lý cuộc sống, ai ngộ ra sớm người ấy hạnh phúc

Suy ngẫm - Tích Thành - 31/07/2025 13:00
Có những câu nói chỉ vài chữ nhưng đủ để khiến lòng người bừng tỉnh, đủ để dẫn lối ta vượt qua bão giông cuộc đời. 12 câu nói dưới đây là những chân lý giản dị nhưng sâu sắc, dành cho những ai đang tìm kiếm sự bình yên giữa thế giới đầy xô bồ.

Xem “Sex Education”: Dù trẻ có thông minh đến mấy, cha mẹ vẫn phải chỉ dạy cho con điều này

Điện ảnh - Ứng Hà Chi - 31/07/2025 12:00
Từ câu hỏi ngây thơ của con, tôi chợt nhận ra bản thân cũng cần học cách trò chuyện và đồng hành cùng con một cách tinh tế hơn.

Ngày càng nhiều đứa con "biến mất" trong chính gia đình mình

Phong cách sống - Thiên Ân - 31/07/2025 11:00
Sẽ không bao giờ là quá muộn để hỏi một câu nhẹ nhàng: "Dạo này con có ổn không?".

Gia cảnh đáng thương và cách hành xử 10 điểm của nữ sinh giữa lũ lịch sử ở Nghệ An

Truyền cảm hứng - Hải My - 31/07/2025 10:00
Bạn này vừa đẹp người, vừa đẹp nết”, một cư dân mạng bình luận.

Mẹ bé gái 13 tuổi chia sẻ hành trình tìm con: gia đình kiểm soát chặt chẽ nhưng vẫn bị bất ngờ

Kỹ năng - Trang Đào - 31/07/2025 09:00
"Em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới tất cả mọi người,” – người mẹ mở đầu bài chia sẻ sau khi con gái được đón về vào chiều Chủ nhật, ngày 27/7. Bé Kiều Tr. được tìm thấy vào thứ Bảy, 26/7, sau khi mất tích từ ngày 24/7.

Tỉnh thức - Osho

Tủ sách - FN - 31/07/2025 08:00
Ở "Tỉnh thức" (Awareness) tác phẩm mới nhất vừa ra mắt, Osho bàn tới một vấn đề mà suốt hàng ngàn năm nay nhân loại không ngừng tìm hiểu, đó là sự tỉnh thức.

Phía bên kia của công nghệ

Blog GS John VU - GS John Vu - 30/07/2025 13:00
Một giáo sư về xã hội học bảo tôi: “Trong cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều người mất việc ở mức cao nhất trong nhiều năm. Nếu mọi sự không cải thiện sớm, họ sẽ không bao giờ có khả năng phục hồi khi việc làm của họ sẽ bị những người trẻ hơn sớm chiếm mất.”

Xem "Sex Education", tôi tìm thấy bài học giúp con gái tuổi dậy thì luôn ngẩng cao đầu trong mọi mối quan hệ

Điện ảnh - Mỹ Hạnh - 30/07/2025 12:00
Tôi không ngờ, bộ phim "Sex Education" lại chứa đựng nhiều bài học sâu sắc đến thế.

ChatGPT gây sốc khi khuyến khích người dùng tự gây tổn thương

Kỹ năng - T.Thủy - 30/07/2025 11:00
Một cuộc điều tra của tạp chí The Atlantic (Mỹ) đã phơi bày những lỗ hổng đáng báo động trong hệ thống bảo mật của ChatGPT.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 6, 01/08/2025