Nhớ mùa hát chầu

Nguyễn Huy11/11/2021 13:30
Nhớ mùa hát chầu

Sự giãn cách, tạm ngưng một nghi thức hát pha trộn giữa nghệ thuật và tâm linh khiến nhiều nghệ sĩ hụt hẫng và buồn da diết.

Bắt đầu tháng 10 âm lịch là mùa hát chầu lớn nhất trong năm của nghệ sĩ hát bội và cải lương tuồng cổ. Thế nhưng, kể từ khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát, nghệ sĩ không còn được hát như thông lệ hằng năm. Sự giãn cách, tạm ngưng một nghi thức hát pha trộn giữa nghệ thuật và tâm linh này khiến nhiều nghệ sĩ hụt hẫng và buồn da diết.

Nguồn sống của người nghệ sĩ

Nghệ sĩ Ngọc Khanh là con nhà nòi bộ môn hát bội. Bà từng là giảng viên môn kịch hát dân tộc trường Quốc gia âm nhạc Sài Gòn và sau này tiếp tục giảng dạy tại trường Cao đẳng nghệ thuật sân khấu 2 TP.HCM. Trong thời gian giảng dạy bà vẫn đi hát bội lẫn cải lương tuồng cổ. 31 năm trước, bà thành lập đoàn nghệ thuật hát bội Ngọc Khanh. Đoàn hát của bà tập hợp các nghệ sĩ hát bội nhiều thế hệ, không trình diễn ngoài rạp hát mà chủ yếu là hát phục vụ tại đình, miễu, chùa trong lễ kỳ yên, mùa hát chầu vào dịp đầu năm âm lịch hay vào tháng 10 và tháng 11 âm lịch hằng năm. Từ năm 2020, dịch bệnh COVID-19 bùng phát, tất cả các đình, miễu đều không được phép tập trung đông người nên bà bầu Ngọc Khanh và các nghệ sĩ trong đoàn đều không được hát, lâm vào cảnh khó khăn chồng chất.

Nghệ sĩ Ngọc Khanh cho biết: “Từ lâu rồi khán giả đã không còn thích xem hát bội. Nghệ sĩ hát bội nghèo khó, bình thường phải đi vá xe, làm mướn kiếm sống. Chỉ khi tới mùa hát chầu thì mới tụ hội lại để được thăng hoa cùng với đam mê.

Bên cạnh việc được hát, anh em còn có thêm nguồn thu nhập để sống qua ngày. Nhưng vì sao hát bội lại được hát trong những dịp hát lễ trang trọng như thế? Bởi vì sau nghi thức lễ xây chầu là phần hát đại bội, là nghi thức hát chính trong các buổi hát chầu tại đình, am, miễu. Ý nghĩa của nó là miêu tả lại thời điểm vũ trụ được thành lập, kêu gọi người dân tôn kính trời đất, sống thuận theo quy luật vũ trụ, cầu an cho mưa thuận gió hòa và mùa màng tươi tốt, bội thu. Cái ý nghĩa thiêng liêng đó luôn được các vị chăm sóc đình, miễu tôn trọng nên họ luôn cần hát chầu để khởi đầu là cầu xin thần thánh ban phước và sau đó là lễ tạ ơn”.

nghesi.jpg
Nghệ sĩ Tiến Phước trước giờ hát chầu

Ngoài phần đầu là hát bội, nghi thức hát chầu còn có phần hát cải lương tuồng cổ. Nghệ sĩ của đoàn Ngọc Khanh đảm nhiệm cả hát bội lẫn cải lương tuồng cổ. Nhưng nhiều đình miễu lớn yêu cầu phải có các nghệ sĩ cải lương ngôi sao, thì hoặc là nghệ sĩ Ngọc Khanh đứng ra mời; hoặc là ban tổ chức liên hệ trực tiếp với nghệ sĩ mà họ muốn. Nếu không mời thêm nghệ sĩ ngôi sao, chi phí cho buổi hát chầu của đoàn Ngọc Khanh là 18 triệu đồng/suất. Số tiền này chia đều ra cho khoảng 10 người gồm bà bầu, nghệ sĩ, âm thanh, ánh sáng; tính ra mỗi người được vài trăm ngàn. Có khi chia tiền xong bà bầu Ngọc Khanh chẳng còn đồng nào. Tiền lương rất ít nhưng cái nghề bắt buộc phải có trang phục đẹp nên bà bầu phải đi mượn tiền may phục trang lộng lẫy, tới mùa hát thì trả dần. Thông thường ngoài tháng 10 và 11 âm lịch, các nghệ sĩ hát chầu còn được hát thêm vài thời điểm khác.

Nghệ sĩ Tiến Phước (còn được gọi là Đạo Cuồng) chia sẻ: “Một khi đã trở thành nghệ sĩ hát bội hay cải lương tuồng cổ thì đó là cái nghiệp đã vận vào người. Nếu không được hát chúng tôi như những kẻ mất hồn. Giờ đây, chúng tôi chỉ còn được hát trong lễ hát chầu nên đến hẹn lại lên trong lòng khấp khởi, chờ đợi. Hai năm qua dịch bệnh làm chúng tôi không được hát. Chúng tôi thèm hát đến mức ban đêm nằm ngủ mơ thấy mình đứng trên sân khấu. Giật mình tỉnh giấc thẫn thờ. Không được hát thì chúng tôi gọi điện cho nhau hẹn hò hát đình này, đình kia như là được mời đi hát thật vậy. Làm thế cho đỡ buồn và nhớ”.

Mùa hát của cả các ngôi sao

Bình Tinh, hậu duệ của đoàn cải lương tuồng cổ Huỳnh Long, là một ngôi sao hát chầu. Cứ đầu tháng 10 âm lịch là Bình Tinh hát từ miền Đông tới Sài Gòn rồi xuống miền Tây Nam Bộ. Cô hát nhiều đến mức tắt tiếng. Đó là khoảng thời gian mà nữ nghệ sĩ trẻ này thấy mình vô cùng hạnh phúc.

Ngày nay cải lương đang "hấp hối", số lần diễn ngoài rạp thưa thớt nên thu nhập của nghệ sĩ không đủ trang trải cuộc sống. Thế nên, mùa hát chầu là dịp để các nghệ sĩ cải lương tuồng cổ được hát hầu thần thánh, được tung hoành, được gặp gỡ, được nhận lấy những cái ôm và những nụ hôn từ khán giả. Quan trọng là được tiền. Một ngôi sao như Bình Tinh thì mỗi suất hát chầu giá 25 triệu đồng (Vũ Linh và Kim Tử Long thì khoảng 30 triệu). Số tiền này, cô để dành làm kinh phí hoạt động cho đoàn Huỳnh Long và giúp đỡ các nghệ sĩ nghèo, bệnh tật. Đặc biệt, khi Bình Tinh đi hát, cô luôn tạo điều kiện cho cô chú nghệ sĩ lão thành được hát, giúp họ có được ít tiền trang trải cuộc sống.

Theo Bình Tinh, hát chầu dẫu là hát trong khuôn viên hẹp của đình, miễu hạn chế phông màn, cảnh trí nhưng cảm xúc của người nghệ sĩ cũng rất thăng hoa. Thứ nhất, thể loại hát này là loại hát lập thành đòi hỏi phải ứng diễn nên nghệ sĩ phải cứng nghề mới hát được. Thường các nghệ sĩ chỉ biết là sẽ hát tuồng gì, còn lại không có kịch bản trước, đến nơi gặp nhau là hát nên đòi hỏi người hát phải có bề dày kinh nghiệm và sự ứng biến tốt. Hát kiểu ấy khiến người nghệ sĩ xúc cảm mạnh hơn cả hát tuồng có kịch bản sẵn, vì mỗi lần hát là một sự thăng hoa rất khó giải thích. Đó là lý do vì sao nghệ sĩ rất mê hát chầu.

Ngoài ra, tình cảm của khán giả ở sân đình, sân miễu cũng rất mãnh liệt. Có khi nghệ sĩ đang hát, khán giả nhào lên ôm hôn, tặng tiền và khuyên răng đủ thứ. Họ trung thành với thần tượng đến mức khi Bình Tinh mang bầu 7 tháng mà khán giả vẫn yêu cầu cô hát.

nghesihattrau-2-.jpg
Nghệ sĩ Bình Tinh

Vậy nhưng đã hai năm nay, Bình Tinh và các ngôi sao cải lương vắng bóng trên sân khấu hát chầu vì dịch bệnh COVID-19. Khán giả muốn được xem còn nghệ sĩ thì nhớ khán giả. Trong tình hình quá nhạy cảm về sức khỏe cộng đồng thế này, cả nghệ sĩ và khán giả chỉ còn biết hoài niệm về khoảnh khắc đẹp trên sân khấu linh thiêng ấy.

Bao giờ mùa hát chầu sẽ trở lại?


Gửi bình luận
(0) Bình luận

Luật sư lên tiếng vụ NSND Thu Hiền bị "mạo danh", trục lợi tên tuổi

Luật sư Nguyễn Ngọc Quí nhận định tên tuổi của NSND Thu Hiền bị lợi dụng, "có dấu hiệu BH Media đã mạo danh NSND Thu Hiền để phát triển kênh YouTube" và bà hoàn toàn có thể khởi kiện.

NSND Thu Hiền bị 'mạo danh' lập kênh trên YouTube, nhiều nhạc sĩ "kêu cứu"

NSND Thu Hiền bức xúc khi gần đây mới biết đến sự tồn tại của... kênh "NSND Thu Hiền - nhạc tuyển chọn" tồn tại đã 6 năm trên YouTube, được giới thiệu là kênh chính thức của NSND Thu Hiền...

Xử phạt 2 triệu đồng đoàn làm phim hài tự ý tô vẽ giếng cổ Đường Lâm, yêu cầu khôi phục hiện trạng ban đầu

Đoàn làm phim hài Tết phải nộp phạt 2 triệu đồng vì có hành vi: 'Viết vẽ, làm bẩn, làm ô uế di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh'. Ngoài ra, cần phải phải khôi phục lại hiện trạng ban đầu của giếng cổ bên đình làng Mông Phụ.

Hoàng Hương Ly đại diện Việt Nam thi Hoa hậu Du lịch quốc tế 2021

Người đẹp Hoàng Hương Ly vừa chính thức nhận thư mời và quyết định tham dự cuộc thi Miss Tourism International - Hoa hậu Du lịch quốc tế 2021 được tổ chức tại Malaysia vào tháng 12 tới.

Hé lộ trang phục dân tộc của Á hậu Kim Duyên thi Miss Universe, nhìn là đói bụng!

Trang phục dân tộc của Kim Duyên rất liên quan đến quê hương Cần Thơ.

Người dân Đường Lâm: “Có cô diễn viên mặc hở, nhảy lên sập giữa nhà cổ diễn cảnh nhạy cảm"

Người dân sống ở làng cổ Đường Lâm rất bức xúc với những đoàn quay phim thiếu ý thức khi đến ghi hình ở đây.

Ninh Dương Lan Ngọc gợi ý những trang phục mùa cuối năm từ chất liệu vải tweed

Những chiếc áo khoác vải tweed rất thịnh hành trong mùa thu đông. Người mặc có thể dễ dàng kết hợp chúng với nhiều trang phục và phụ kiện khác nhau.

Tuổi già bệnh tật, lang thang của hai giọng ca nức tiếng tại hải ngoại Kim Anh và Kim Ngân

Kim Anh và Kim Ngân là những ca sĩ ăn khách, xinh đẹp và nổi tiếng bậc nhất tại hải ngoại vào thập niên 1980. Tuy nhiên, ở tuổi xế chiều, cả hai lại sống trong cảnh thiếu thốn, không con cái chăm sóc.

Phạm Xuân Ẩn - “Điệp viên hoàn hảo” trong mắt bạn bè

Trong lịch sử tình báo Việt Nam, Phạm Xuân Ẩn là một cái tên luôn gợi sự tò mò. Ông được gọi là “điệp viên hoàn hảo” không chỉ bởi tài năng trong chiến tranh, mà còn bởi nhân cách khiến bạn bè, kể cả ở bên kia chiến tuyến, đều dành cho ông sự kính trọng.

Quan hệ với Bố Mẹ

Blog GS John VU - GS John Vu - 26/08/2025 13:00
“Tôi có vấn đề với bố mẹ tôi. Tôi không biết làm sao giải quyết được nó vì họ muốn tôi học kĩ sư phần mềm bởi vì nó có tương lai tốt. Tôi thấy nó khó với quá nhiều công việc..."

Xem Sex Education, tôi xấu hổ bởi cách dạy dỗ của người làm bố như tôi thực sự "hỏng"!

Điện ảnh - Thanh Hương - 26/08/2025 12:00
Tôi nhận ra cách giáo dục của mình đã quá phiến diện và tiêu cực.

Cách vô hiệu hóa việc Facebook âm thầm truy cập toàn bộ ảnh trên điện thoại

Kỹ năng - Trung Nam - 26/08/2025 11:00
Người dùng Facebook lo ngại khi Meta tự động bật tính năng cho phép ứng dụng truy cập và phân tích thư viện ảnh, từ siêu dữ liệu đến nội dung hình ảnh, để đưa ra gợi ý cá nhân hóa.

Người bị trầm cảm nhẹ thường nói 4 câu sau, nếu bạn dùng thường xuyên đến gặp bác sĩ gấp!

Suy ngẫm - Ứng Hà Chi - 26/08/2025 10:00
"Trầm cảm" là căn bệnh gây tử vong lớn thứ hai ở người sau ung thư.

Phạm Xuân Ẩn - “Điệp viên hoàn hảo” trong mắt bạn bè

Từ sách - Phim - 26/08/2025 09:00
Trong lịch sử tình báo Việt Nam, Phạm Xuân Ẩn là một cái tên luôn gợi sự tò mò. Ông được gọi là “điệp viên hoàn hảo” không chỉ bởi tài năng trong chiến tranh, mà còn bởi nhân cách khiến bạn bè, kể cả ở bên kia chiến tuyến, đều dành cho ông sự kính trọng.

Trải nghiệm thế giới bên kia của cô gái Anh: Ánh sáng màu hổ phách ấm áp

Phong cách sống - Nhật Thùy - 26/08/2025 08:00
"Dù không nhìn thấy ai, tôi biết có một dạng tồn tại nào đó bên kia", Nicola kể về trải nghiệm cận tử; cho biết cô cảm nhận được ánh sáng hổ phách ấm áp.

Kỹ năng công nghệ nào được cần tới?

Blog GS John VU - GS John Vu - 25/08/2025 13:00
Một số trong các bạn đã hỏi tôi về các kĩ năng công nghệ là quan trọng trong kinh doanh ngày nay. Là sinh viên kĩ nghệ phần mềm, bạn muốn biết kĩ năng nào bạn sẽ cần có để kiếm được việc tốt trong thế giới toàn cầu này.

Bị chê là kém tài nhất, Nobita hoá ra lại có một đặc điểm không ai địch nổi

Điện ảnh - Trang Vũ - 25/08/2025 12:00
Là fan của bộ truyện lâu năm liệu bạn đã biết?

Điện thoại không bí mật nghe lén như chúng ta tưởng, nhưng sự thật còn nguy hiểm và đáng lo hơn nhiều

Kỹ năng - Thùy Anh - 25/08/2025 11:00
Dù không chia sẻ, nhưng những thông tin riêng tư của chúng ta trong điện thoại có thể đã rơi vào tay của một bên thứ ba.

10 năm sau vụ án con hại mẹ, phân tích nguyên nhân mới thấy lỗ hổng dạy con đáng báo động

Suy ngẫm - Hiểu Đan - 25/08/2025 10:00
Là tội phạm có chỉ số IQ cao, nam sinh này sở hữu khả năng phản điều tra cực mạnh, khiến cảnh sát mất gần 4 năm mới bắt giữ được hắn.

Đại địa chấn kinh tế - Liệu sự kiện sụp đổ của bong bóng dot-com có tái diễn trong thời đại AI?

Từ sách - Phim - Ngọc Tú - 25/08/2025 09:00
Cuộc khủng hoảng dot-com đầu những năm 2000 không chỉ là một biến cố tài chính, mà còn là lời cảnh báo cho bất kỳ thời đại công nghệ nào.

Danh tính vị mạnh thường quân đi dép xanh đỏ hớt hải bỏ chạy sau khi trao quà gây bất ngờ

Truyền cảm hứng - Nam An - 25/08/2025 08:00
Một nữ mạnh thường quân trong chương trình Mái ấm gia đình Việt gây chú ý khi lặng lẽ mang quà tặng rồi nhiều lần “bỏ chạy” khỏi sân khấu, để lại ấn tượng về tấm lòng thiện nguyện thầm lặng.

Xem Sex and the City, tôi ngừng hỏi con “Ăn gì chưa?”: Hóa ra con gái không vô tâm, chỉ là tôi không hiểu

Điện ảnh - Nguyễn Phượng - 24/08/2025 13:00
Một tập phim Sex and the City khiến tôi nhận ra lý do con gái tuổi teen luôn cáu gắt với bố mẹ. Hóa ra, không phải vì nó vô tâm mà vì tôi đã yêu sai cách.

6 loại trứng đã không bổ béo còn “phá hủy” nội tạng, mê mấy cũng phải nhịn

Kỹ năng - Ngọc Ái - 24/08/2025 12:00
Không chỉ dạ dày, nhiều cơ quan nội tạng khác cũng có thể “gặp nguy” nếu bạn ăn phải 6 loại trứng dưới đây.

Hé lộ lai lịch Cô Cô khi Khưu Xứ Cơ không truy sát Tiểu Long Nữ

Thư giãn - Nguyệt Phạm - 24/08/2025 11:00
Là nữ chính của Thần điêu đại hiệp, Tiểu Long Nữ có vai trò đặc biệt.
HẠT GIỐNG TÂM HỒN
2019 Bản quyền thuộc về hatgiongtamhon.com.vn. Phát triển bởi ONECMS
Thứ 3, 26/08/2025