Viết và Sống
Anne Lamott xuất bản cuốn sách “Viết và Sống” (Bird by bird) năm 1994, chỉ một năm trước khi Internet bùng nổ toàn cầu, làm thay đổi vĩnh viễn thói quen đọc, viết và tiêu thụ văn hóa của nhân loại.
Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ dành cả đêm để xem một bộ phim về tuổi dậy thì như “Sex Education”. Nhưng một tối nọ, khi vô tình nghe đồng nghiệp bàn tán về bộ phim, tôi tò mò mở thử một tập. Và rồi, như bị lôi cuốn, tôi không thể dừng lại. Suốt đêm hôm đó, tôi say sưa theo dõi hành trình của những cô cậu học sinh trong phim.
Đến khi bộ phim khép lại, tôi chợt giật mình nhận ra một sự thật đau lòng. Có lẽ, tôi đã phạm phải một sai lầm mà rất nhiều bậc phụ huynh mắc phải. Đó là sai lầm có thể khiến con mình phải trả giá bằng cả tương lai.
Tôi nhớ mãi cảnh phim của nhân vật Maeve, một cô gái mạnh mẽ nhưng cô đơn, phải tự xoay sở với cuộc sống mà không có sự quan tâm của cha mẹ. Tôi nhìn thấy hình ảnh của rất nhiều đứa trẻ ngoài đời thực trong nhân vật ấy. Những đứa trẻ lớn lên mà không có ai bên cạnh để hướng dẫn, để lắng nghe.
Tôi tự hỏi, liệu con mình có đang cảm thấy như vậy không? Liệu tôi đã thực sự lắng nghe và đồng hành cùng con, hay chỉ áp đặt những gì tôi cho là đúng?.
Là một người cha, tôi luôn nghĩ mình có trách nhiệm bảo vệ con khỏi những điều "không phù hợp". Tôi từng cấm con xem những bộ phim về giới tính, từng gạt đi những câu hỏi tò mò của con với lý do: "Chuyện này không dành cho con nít".
Tôi nghĩ rằng nếu tránh nói về nó, con tôi sẽ không phải lo nghĩ đến những vấn đề ấy. Nhưng đêm hôm đó, tôi nhận ra mình đã sai.
Một cảnh phim khác khiến tôi không thể nào quên là khi Otis, cậu bé có mẹ là chuyên gia tâm lý, phải vật lộn với chính những tổn thương trong tâm hồn mình. Mẹ cậu là một người phụ nữ hiện đại, cởi mở, sẵn sàng tư vấn cho hàng trăm bệnh nhân, nhưng lại quên mất rằng con trai mình cũng cần sự quan tâm đó.
Cậu bé có một người mẹ luôn tư vấn cho mọi người một cách khoa học, nhưng lại thiếu đi sự đồng cảm mà cậu mong muốn.
Điều đó khiến tôi giật mình. Phải chăng, việc dạy con không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là sự thấu hiểu. Tôi có đang dạy con theo cách mà con thực sự hay cần không?
Tôi nhớ đến một lần con trai tôi – khi ấy mới 12 tuổi – rụt rè hỏi: "Cha ơi, tình yêu là gì".
Khi đó, tôi bật cười, xoa đầu con và bảo: "Con còn nhỏ, lo học đi đã". Tôi không hề biết rằng, câu hỏi ấy không đơn giản như tôi vẫn nghĩ.
Đến đêm nay, khi xem "Sex Education", tôi thấy những đứa trẻ trong phim cũng có cùng câu hỏi ấy. Các em loay hoay tự tìm kiếm câu trả lời cho mình. Có em học hỏi từ những nguồn không đáng tin cậy. Có em rơi vào những quyết định sai lầm chỉ vì không có ai hướng dẫn.
Tôi bàng hoàng nhận ra, nếu tôi là người giải đáp những thắc mắc của con, con sẽ phải đi tìm câu trả lời ở nơi khác. Nhưng liệu đó có phải là điều đúng đắn?
Bộ phim không chỉ nói về tuổi dậy thì, mà còn chạm đến nỗi cô đơn, sự tổn thương khi không được thấu hiểu. Nó khiến tôi nhận ra rằng, đôi khi điều trẻ cần không chỉ là sự bảo vệ, mà còn là sự lắng nghe.
Tôi chợt hiểu rằng, cấm đoán con không phải là cách tốt nhất. Nếu tôi không đồng hành, con sẽ tự tìm câu trả lời ở nơi khác, có thể là những nguồn không đáng tin cậy. Thay vì né tránh, tôi cần trở thành một người bạn, một người thầy, giúp con hiểu đúng về những điều mà xã hội vẫn chưa cởi mở, còn né tránh. Chỉ khi con cảm thấy an toàn và được tôn trọng, con mới dám mở lòng với tôi.
Tôi nhớ đến nhân vật Eric, cậu bạn thân của Otis – một cậu bé đồng tính, phải sống trong sự kìm kẹp của gia đình. Cảnh cậu bị chính cha mình nhìn bằng ánh mắt thất vọng khiến tôi cay mắt, bởi nó phản chiếu nỗi đau của rất nhiều đứa trẻ ngoài đời thực.
Tôi tự hỏi, nếu con tôi có một bí mật nào đó, liệu con có đủ can đảm để chia sẻ với tôi? Hay chính tôi đã vô tình tạo ra khoảng cách giữa hai cha con từ bao giờ mà không hề hay biết.
Tôi chợt hiểu ra rằng, làm cha mẹ không chỉ là lo lắng cho con về cơm áo gạo tiền. Đôi khi, những điều tưởng như nhỏ bé lại có thể ảnh hưởng đến cả tương lai của con.
Việc tôi từ chối trò chuyện về giới tính, về tình yêu, về cảm xúc có thể khiến con tự tìm câu trả lời ở những nơi không đáng tin. Việc tôi nghĩ rằng con còn nhỏ, không cần quan tâm đến những điều ấy, có thể khiến con mất phương hướng khi đối mặt với cuộc sống thực.
Tôi sẽ học cách lắng nghe con nhiều hơn, thay vì chỉ đưa ra những lời khuyên giáo điều. Tôi sẽ giúp con hiểu, con có thể nói với tôi về bất cứ điều gì. Dù có chuyện gì xảy ra, con vẫn luôn có gia đình ở bên.
