Đường vào thiền – Osho: Bạn luôn có quyền tự do lùi lại những con đường bạn đã qua
“Nếu chúng ta bị chi phối bởi hành động trong quá khứ và giá trị của những kiếp sống trước, vậy bây giờ chúng ta có thể làm gì?”.
Chưa bao giờ tôi nghĩ rằng mình có thể nhìn nhận ra cái sai trong việc dạy con của mình từ một bộ phim. Đó là khi tôi thử xem phim Sex Education qua lời giới thiệu của đồng nghiệp. Thú thật, dù có nhiều lời khen ngợi cho phim này nhưng là một bà mẹ Á Đông, tôi không thích lắm, vì phim có kha khá cảnh nóng. Tuy nhiên, bỏ qua những cảnh nhạy cảm thì không ít phân cảnh, câu chuyện giữa những đứa trẻ và bạn bè, bố mẹ khiến tôi nhận ra bài học.
Với tôi, đó là khi cậu bé Otis thừa nhận: "Tôi đã quá mải mê cố gắng làm điều đúng đắn đến mức quên mất thực sự điều đó là gì". Otis là một đứa trẻ tốt, nhưng nhiều lúc, cậu bé đưa ra những quyết định gây tổn thương bạn bè và cả chính mẹ mình. Otis quá chú tâm vào việc cố gắng làm điều đúng và trở thành người tốt đến mức cuối cùng lại làm hỏng mọi thứ và hành xử sai lầm, thậm chí là sai lầm nghiêm trọng.
Khi xem đến những phân cảnh của Otis, tôi đã nghiền ngẫm và nhận ra, tôi cũng đang sai lầm như cậu bé tuổi teen này. Là một bà mẹ, tôi luôn muốn tốt cho con mình và một cách vô ý, tôi đưa ra nhiều quyết định, bắt con phải làm theo những thứ mà tôi cho rằng là đúng.
Otis khiến tôi nhận ra cái sai của mình
Chẳng hạn, tôi bắt con học tiếng Anh vì nghĩ rằng tiếng Anh tốt hơn, thay vì cho con học tiếng Trung như mong muốn của con. Tôi bắt con thi vào trường THPT A, gần nhà hơn, trong khi con muốn thi vào trường B. Tôi định hướng con học khối Tự nhiên vì cho rằng các ngành nghề khối này dễ xin việc hơn so với ngành khối Xã hội.
Tôi mải mê làm những việc mà mình cho là đúng, mà không hề quan tâm đến mong muốn thực sự, sở thích của con là gì. Tôi mong con hạnh phúc, nhưng hạnh phúc thực sự là gì khi con không được là chính mình? Rõ ràng, những việc tôi tự cho là đúng đã sai hoàn toàn. Giống như Otis, tôi rơi vào sai lầm nghiêm trọng và gây tổn thương cho người thân yêu của mình. Thật không thể trách được khi sau một loạt những hành động của tôi, con trai luôn tỏ ra khó chịu và cáu gắt, chống đối mẹ.
Sau mấy đêm suy nghĩ, tôi rất ân hận và đã phải sửa sai. Tôi đã trả lại quyền tự quyết cho con, để con được tự làm chính mình, được quyền chọn lựa đâu là thứ phù hợp với bản thân. Và thay vì áp đặt, tôi chỉ đồng hành, đưa ra lời khuyên cho con.
Sau khi xem các phân cảnh của Otis trong phim Sex Education và cả phân cảnh của những nhân vật khác, tôi rút ra nhiều bài học quan trọng. Là cha mẹ, chúng ta thường có ý tốt khi muốn hướng con đến những "điều đúng đắn", nhưng áp lực từ kỳ vọng quá cao hoặc những nguyên tắc cứng nhắc có thể khiến trẻ mất đi khả năng tự đánh giá và đưa ra lựa chọn cho chính mình.
Thay vì áp đặt, chúng ta hãy để con tự tìm hiểu, trải nghiệm và học hỏi. Đồng thời, cha mẹ nên giúp trẻ hiểu tại sao một điều được xem là đúng đắn, thay vì chỉ yêu cầu chúng làm theo.
Không có một khái niệm "đúng đắn" nào phù hợp với tất cả mọi người và mọi hoàn cảnh. Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập, với giá trị, sở thích và cách nhìn nhận khác nhau. Chúng ta không nên đánh giá con cái chỉ dựa trên kỳ vọng cá nhân.
Bên cạnh đó, giúp con phát triển khả năng tự quyết định rất quan trọng. Nếu cha mẹ chỉ tập trung hướng dẫn con làm điều đúng mà không dạy cách tư duy phản biện, con sẽ dễ rơi vào trạng thái "theo khuôn mẫu" mà không hiểu được bản chất của vấn đề.
Giải pháp là hãy đặt câu hỏi gợi mở để con tự đưa ra quan điểm, đồng thời hướng dẫn con phân tích tình huống để hiểu được hậu quả của từng quyết định. Trong hành trình tìm kiếm "điều đúng", con có thể mắc sai lầm. Việc cha mẹ phê phán hoặc chỉ trích quá mức có thể khiến con sợ hãi, ngần ngại thử sức và mất đi sự tự tin. Thay vì trách móc, hãy giúp con nhìn nhận sai lầm như một cơ hội để trưởng thành.
Sau cùng, câu nói của Otis nhắc nhở tôi rằng điều đúng đắn không phải lúc nào cũng đến từ kỳ vọng xã hội, mà phụ thuộc vào giá trị cốt lõi của mỗi người. Chúng ta hãy cùng con khám phá điều quan trọng nhất đối với bản thân con, thay vì cố gắng áp đặt điều cha mẹ nghĩ là tốt. Điều này giúp con hiểu rõ hơn về bản thân và định hình được "điều đúng" theo quan điểm cá nhân.
Mục tiêu của việc dạy con không phải là ép buộc trẻ phải làm đúng mọi thứ, mà là trang bị cho chúng khả năng tự nhận thức, tư duy độc lập và lòng nhân ái. Quan trọng hơn, hãy làm người đồng hành, chứ không chỉ là người dẫn dắt trong hành trình trưởng thành của con.
